«Chatunu chatunu nalin xtakuka nema lakgaya»
«Chatunu chatunu akinin namastayaw kuenta kxlakatin Dios» (ROMANOS 14:12.)
1. ¿Tuku xʼakstukan laksakkgolh kgalhtutu hebreos?
KGALHTUTU lakgkgawasan hebreos tiku xlamakgo kBabilonia wi tuku xlilaksakatkan nema natlawa pi nalatamakgo o nanikgo. ¿Natakilhputanikgo lanka tamakanitlaw la wan xlimapakgsin kachikin? ¿O ni nakakninanikgo, chu nakalimalakgaxokgekan nakatamaknukan khorno nema lakpasawi? Sadrac, Mesac chu Abednego ni kgalhikgo kilhtamaku xlakata wi tiku nakgalhskinkgo tuku natlawakgo, chu na ni talakaskin wi tiku nakgalhskinkgo. Ni pekuankgo, chu tunkun kgalhtinankgo: «Kakatsi, mapakgsina, pi midioses ni kskujnaniyaw, chu lanka imagen xa’oro nema tlawanita ni kakninaniyaw» (Daniel 3:1-18). Kgalhtutu hebreos xʼakstu laksakkgo tuku xlitlawatkan.
2. ¿Tiku laksakkgolh tuku Pilato x’ama tlawani Jesucristo? ¿Tlawa uma pi mapakgsina romano ni nalin kuenta?
2 Titaxtunit akgchaxan ciento kata. Mapakgsina kgaxmatnit tuku liyawakan tiku lakputsananimaka, pero akxilha pi ni lin kuenta xlakata tuku limawakamaka. Pero latamanin skinkgo kamakgnika. Maski mapakgsina ni tlawaputun, tlawa tuku wankgo latamanin. Xlakata limasiyaputun pi ni wa lin kuenta makgachakgan chu wan: «Akit ni klin kuenta xkgalhni uma chixku». Kamakamaxki soldados xlakata namawakakgo kkiwi. Chuna, Poncio Pilato ni makgantaxti tuku lakgayawakanit chu masta talakaskin pi amakgapitsin nawankgo tuku natlawanikan Jesucristo. Maski makglhuwa namakgachakgan chuntiya lin kuenta, xlakata makamastalh Jesús (Mateo 27:11-26; Lucas 23:13-25).
3. ¿Tuku xlakata ni namastayaw talakaskin pi amakgapitsin nalaksakkgo tuku kilitlawatkan?
3 ¿Chu wix? Akxni wi tuku nalaksaka, ¿litaxtuya la kgalhtutu hebreos o mastaya talakaskin pi amakgapitsin nalaksakkgo tuku mililaksakat? Nalaksaka tuku tlan tuwa, xlakata talakaskin tliwakga takanajla. Akgtum li’akxilhtit, natlatni wi tuku laksakkgo xpalakata xkamanankan. Pero tlakg tuwa kitaxtu akxni tuku nalaksakkan tuwa chu tanu tanu tuku talakaskin liwana nalakputsananiya. Maski chuna, akxni wi tuku nalaksaka ni lu tuwa. Ni talakaskin nalitaputlakgeyaw akgtum “takuka” nema tlan nakaliskiniyaw tamakgtay tiku “kapulalima espíritu” (Gálatas 6:1, 2, nota). Xlakata uma «chatunu chatunu akinin namastayaw kuenta kxlakatin Dios» (Romanos 14:12). «Chatunu chatunu nalin xtakuka nema lakgaya» wan Biblia (Gálatas 6:5). Wa xlakata, ¿la tlan nalaksakaw tuku tlan kkilatamatkan? Kilikatsitkan pi nila putum tlawayaw pero na kilikatsitkan tuku tlan tlawayaw.
Pulaktum tuku lu xlakaskinka
4. ¿Tuku lu xlakaskinka kinkamasiyaniyan xapulana kinatlatnikan akxni wi tuku nalaksakaw?
4 Akxni tsukukgolh latamakgo latamanin, xapulana kinatlatnikan laksakkgolh tuku nitlan kitaxtulh: wakgolh xtawakat kiwi nema lilakgapaskan tuku xatlan chu nixatlan (Génesis 2:16, 17). ¿Niku kilhtiyakgolh tuku laksakkgolh? Biblia wan: «Puskat akxilhli pi kiwi lu tlan xwanit xlakata nawakan chu liwaputu xtasiya. Chuna, kiwi lu lilakgatit xtasiya. Wa xlakata tiyalh tawakat chu tsukulh way. Alistalh, akxni akxtum xtawi xchixku, na maxkilh uma tawakat chu xla tsukulh way» (Génesis 3:6). Chuna, Eva tlawalh tuku xla xlakaskin chu ni kalilakpuwa amakgapitsin, chu xlakata tuku xla laksakli tlawalh pi Adán nachuna xtlawalh. Xlakata tuku laksakgkgolh talakgalhin chu linin «kaʼakgchipalh putum latamanin» (Romanos 5:12). Xlakata Adán chu Eva ni kgalhakgaxmatkgolh Jehová kinkamasiyaniyan tuku lu xlakaskinka: komo ni stalaniyaw tuku Dios kinkawaniyan, akinin laksakaw tuku nitlan.
5. ¿La kinkapulalinan Jehová, chu tuku natlawayaw xlakata nalitamakgtayayaw?
5 ¡Lu lipaxuwayaw xlakata Jehová kinkamaxkinitan tuku nakinkapulalinan! Biblia wan: «Komo xpit kpakgastakat o kpakgxwiki, nakgaxpata umakgolh tachuwin kminchakgen: “Wa uma tiji. Anta katlawanti”» (Isaías 30:21). Jehová limaklakaskin xtachuwin, Biblia xlakata nakinkatachuwinanan; wa xlakata talakaskin nakgalhtawakgayaw chu liwana nalakgapasaw. Komo laksakputunaw tuku tlan, talakaskin nawayaw «xapalha liwat [nema] kalakgchan tiku tliwakgata». Na “kgalhikgo xtakanajlakan, tiku katsinikgonit lakapastaknankgo chu wa xlakata katsikgo tuku tlan chu tuku nitlan. Nachuna lakapastaknanaw xlakata nakatsiyaw tuku tlan chu tuku nitlan, uma wamputun, pi nalilatamayaw tuku katsiniyaw kxtachuwin Dios (Hebreos 5:14).
6. ¿Tuku talakaskin xlakata talakapastakni naskuja chuna la xlilat?
6 Pulaktum tuku nakinkamakgtayayan nalaksakaw tuku tlan wa kintalakapastaknikan. Uma nakinkamakgtayayan wi tuku nalakputsananiyaw, chu natlawa pi komo linaw kuenta o ni xlakata tuku tlawanitaw (Romanos 2:14, 15). Pero, xlakata nakinkamakgtayayan chuna la xlilat, talakaskin nalimakgatawakgeyaw kxtachuwin Dios chu ni tuwa katimakgkatsiw akxni wi tuku nalakputsananiyaw. Akgtum talakapastakni nema ni makgatawakgakgekanit lakapala tlawa tuku nitlan chu talismanin nema tlawakgo amakgapitsin. Tiku akxtum katawilaw chu tuku wankgo natlawa pi na’anaw ktiji nema ni xatlan. ¿Tuku akgspula kintalakapastaknikan akxni ni kgaxmataw tuku kinkawaniyan chu malakatsaliyaw xlimapakgsin Dios? Natitaxtu kilhtamaku uma napalhan, uma wamputun pi, nialhtu katilimakgkatsilh xtachuna la akgtum xtutu nema tawila akxni «lilhkuyunankan» makni likan (1 Timoteo 4:2). Pero, akgtum talakapastakni nema limamakgatawakgekan xtachuwin Dios tlan nalipawankan.
7. ¿Tuku talakaskin xlakata nalaksakaw tuku tlan?
7 Chuna la akxilhwi, pulaktum tuku talakaskin xlakata nalaksakaw tuku tlan, wa liwana nakatsiyaw tuku wan xTachuwin Dios chu nakatsiyaw la nalilatamayaw. Talakaskin liwana nalakputsananiyaw tuku wan xtastakyaw Biblia chu nalilakpuwanaw xlakata ni lakapala wi tuku natlawayaw. Komo liwana nakatsiyaw tuku wan xTachuwin Dios chu limakgatawakgeyaw kintalakapastaknikan, liwana nakatsiyaw tuku natlawayaw akxni wi tuku nalaksakaw chuna la tlawakgolh Sadrac, Mesac chu Abednego. Uku na’akxilhaw pulaktiy nema nakinkamakgtayayan na’akxilhaw pi ni tuwa makgkatsikgo natalan tiku liwana lakapastaknankgo nalaksakkgo tuku tlan.
¿Tiku kiʼamigoskan?
8, 9. 1) ¿Tuku tastakyaw kinkamasiyaniyan pi lu xlakaskinka ni nakatalalinaw tiku nitlan likatsikgo? 2) ¿Kajwatiya nitlan katalalinkan tiku nitlan likatsikgo? Kalichuwinanti tuku xlakata chuna wana.
8 Apóstol Pablo tsokgli: «Ni kataʼakgskgawitit. Katalalinkan tiku nitlan likatsikgo tlawa pi namakgxtakgaw xatlan talismanin» (1 Corintios 15:33). Chu Jesucristo kawanilh kstalaninanin: «Wixin ni xalak kakilhtamaku» (Juan 15:19). Akxni likgalhtawakgayaw uma tastakyaw, tunkun akxilhaw pi ni nakatalalinaw tiku tlawakgo talakgxtumit nema ni xlitatlawat, tiku akgskgawikgo tiku tamakgaxtokgkgo, kgalhananin, kgotnin o atanu tuku tatalakxtumi (1 Corintios 6:9, 10). Pero akxni tlakg katsiniyaw tuku xlikana wan Biblia, akgatekgsaw pi na nitlan nalimaxtuyaw kilhtamaku nakaʼakxilhaw anta kcine, ktelevisión, kcomputadora o nalikgalhtawakgayaw tuku wan xpalakatakan. Nachuna tlan nawanaw akxni katachuwinankan kʼInternet tiku «lakgaputiyunankgo» (Salmo 26:4).
9 Pero, ¿tlan nakatalalinaw tiku max tasiya pi tlan lima xlatamat pero ni kanajlanikgo xaxlikana Dios? Xtachuwin Dios wan pi «putum kakilhtamaku wi kxmakan Akgskgawini» (1 Juan 5:19). Uma wamputun, pi katalalinkan tiku nitlan likatsikgo ni kaj watiya kilhchanima latamanin tiku tlawakgo talakgxtumit nema ni xlitatlawat o latamanin tiku mastakgo talakaskin. Wa xlakata, tuku tlakg tlan wa kajwatiya tlan nakatalalinaw tiku paxkikgo Jehová.
10. ¿Tuku nakinkamakgtayayan nalaksakaw la nakalikatsiniyaw kakilhtamaku?
10 Nila tamakgatlinikan kakilhtamaku chu na ni talakaskin chuna natlawayaw (Juan 17:15). Kstalaninanin Cristo anaw lichuwinanaw xtachuwin Dios, anaw kʼescuela o skujaw, xlakata natlawayaw uma talakaskin nakatatamakxtumiyaw kakilhtamaku. Nachuna, tiku tatamakgaxtokgkgonit tiku ni kanajlanikgo Dios max talakaskin tlakg nakatatamakxtumi kakilhtamaku ni xawa amakgapitsin. Pero, komo makgatawakganitaw kintalakapastaknikan nakatsiyaw pi ni lakxtum tuku kilhchanima nakatalakan tiku xalak kakilhtamaku xlakata wi tuku maklakaskinaw chu liwana nakatalalinaw (Santiago 4:4). Komo chuna natlawayaw, liwana nakatsiyaw komo namakgtlawayaw pascua xalak escuela, natantliyaw chu naʼanaw kgamananaw, o komo na’anaw kpascua chu taway nema katlawanikan skujnin.
Akxni laksakkan taskujut
11. ¿Tuku pulana kililakpuwanatkan akxni nalaksakaw akgtum taskujut?
11 Akxni skgalalh nalilatamayaw xtastakyaw Biblia, na tlan wi tuku nalaksakaw xpalakata taskujut, nema kinkamakgtayayan nakuentajtlawayaw kifamiliajkan (1 Timoteo 5:8). Pulana tuku kililakpuwanatkan xlakata taskujut wa tuku tatlawa anta. Taskujut nema malakatsali tuku wan Biblia ni kilitlawatkan. Wa xlakata kstalaninanin Cristo lakgmakganaw taskujut nema tlawa pi nakakninanikan tatlawamakgxtu, takgalhan, nitlan nalimaklakaskinkan kgalhni o atanu nema malakatsali tuku wan Biblia. Nachuna ni akgskgawinanaw, maski kimalanakan nakinkawaniyan chuna natlawayaw (Hechos 15:29; Apocalipsis 21:8).
12, 13. Xlakata taskujut, ¿tuku atanu lu xlakaskinka kuenta natlawayaw akxni wi tuku nalaksakaw?
12 ¿Chu komo taskujut ni malakatsali akgtum xtastakyaw Biblia? Chuna la tlakg katsiniyaw tuku xaxlikana chu la tlakg tlan lakputsananiyaw, akgatekgsaw pi wi atanu tuku kilikuentajtlawatkan. Akgtum li’akxilhtit, ¿uma taskujut tatalakxtumi tuku malakatsali xtastakyaw Biblia, chuna la telefonista kʼakgtum chiki xla takgaman xlakata natlajakan tumin? Nachuna kilikatsitkan niku minacha tatlaja, o taskgaw, chu niku naskujaw. Chu komo chatum kstalanina Cristo xʼakstu skuja, ¿natlawa akgtum taskujut chuna la komo manikan pusikulan, nema tlawa pi natataya ni xaxlikana takanajla? (2 Corintios 6:14-16.)
13 Uku kalilakpuwaw komo chatum malana wa tiku makgamakglhtinan akgtum taskujut xlakata namanikan akgtum chiki nema makgtanuma knixaxlikana takanajla. Kstalanina Cristo nalilakpuwan la xlilhuwa talakgatay nakgalhi anta ktaskujut chu la xlilhuwa naskuja anta. ¿Chu komo namastaya akgtum taskujut, chuna la makgpitsikan correo k’akgtum kachikin, asta niku tlawakan tuku ni xatlan? ¿Ni makgtanuma unu tastakyaw nema wi kMateo 5:45? Nani natlawayaw akgtum taskujut nema natlawa pi kintalakapastaknikan nitlan nalimakgkatsi chali chali (Hebreos 13:18). Xlikana pi komo chatunu akinin nalinaw kuenta chu akxni liwana nalilakpuwanaw nalaksakaw akgtum taskujut, talakaskin tlakg nalakputsananiyaw chu nastakyawayaw kintalakapastaknikan.
«Xliputum mintiji kuentajkatlawani»
14. ¿Tuku kilitlawatkan akxni wi tuku nalaksakaw?
14 ¿Tuku tlan nawanaw xlakata atanu tuku laksakaw, chuna la tuku takgalhtawakga namakglhtinanaw chu komo namakglhtinanaw o ni akgtum likuchun? Akxni wi tuku kililaksakatkan, liwana nalilakpuwanaw tuku tastakyaw xalak Biblia makgtanuma chu nalilatamayaw chuna la listakyawanitaw kintalakapastaknikan. Xaskgalala mapakgsina Salomón xalak Israel mastalh uma tastakyaw: «Kalipawanti Jehová xliputum minaku, chu ni wa mintalakapastakni kalipawanti. Xliputum mintiji kuentajkatlawani, chu xla namatsaja mintiji» (Proverbios 3:5, 6).
15. ¿Tuku katsiniyaw xpalakata kstalaninanin Cristo kxapulana siglo xlakata tuku natlawayaw akxni wi tuku nalaksakaw?
15 Tuku laksakaw tlawa pi amakgapitsin wi tuku nalakapastakkgo chu wa tuku ankgalhin nalilakpuwanaw. Akgtum li’akxilhti, kstalaninanin Cristo kxapulana siglo, nialh xtalakaskin kstalanikgolh makgapitsi xlimapakgsin Moisés. Tlan xwakgo liwat nema xwan limapakgsin pi nitlan xwakan. Pero, apóstol Pablo tsokgli xlakata xliwat tantum animal nema max xmaklakaskinkanit kʼakgtum templo xlakata nakamakamaxkikan tatlawamakgxtu: «Komo liwat maʼakgchakgxni kintala, nialh makgstum ktiwapa liway, xlakata ni nakmaʼakgchakgxni kintala» (1 Corintios 8:11-13). Xapulana kstalaninanin Cristo kamakgpuwantinika pulana nalilakgaputsakgo xtalakapastaknikan amakgapitsin xlakata niti nakamaʼakgchakgxni. Nachuna, tuku nalaksakaw ni nakamaʼakgchakgxni amakgapitsin (1 Corintios 10:29, 32).
Kaputsaw xliskgalala Dios
16. ¿La kinkamakgtayayan oración akxni wi tuku laksakaw?
16 Akgtum tamakgtay nema lu xlakaskinka akxni wi tuku nalaksakaw wa oración. Kstalanina Cristo, Santiago wa: «Wa xlakata, komo wi tiku tsankgani liskgalala, xlilat chuntiya naskini Dios, chu namakglhtinan xlakata Dios putum xatapaxuwan kamaxki chu ni katisitsinilh tiku skinima» (Santiago 1:5). Tlan nalipawanaw Jehová chu naskiniyaw pi kakinkamaxkin liskgalala xlakata nalaksakaw tuku tlan. Akxni waniyaw xaxlikana Dios tuku lilakgaputsayaw chu putsayaw xtapulalit, xʼespíritu santo tlan natlawa pi tlakg naʼakgatekgsaw tuku wan Biblia nema likgalhtawakgamaw chu nakinkamasiyaniyan tuku malakatsalanitaw.
17. ¿La tlan nakinkamakgtayakgoyan amakgapitsin akxni wi tuku nalaksakaw?
17 ¿Tlan nakinkamakgtayakgoyan amakgapitsin akxni wi tuku nalaksakaw? Chuna. Jehová tlawanit pi anta kcongregaciones nakgalhiyaw xtamakgtaykan natalan tiku tliwakga kgalhikgo xtakanajlakan (Efesios 4:11, 12). Tlan nakaskiniyaw xtamakgtaykan, chuna la akxni nalaksakaw tuku lu xlakaskinka. Xlakata xlakan tlakg lakputsananikgo tu xla takanajla chu lhuwa tuku katsinikgonit klatamat, tlan nakinkamasiyanikgoyan atanu tastakyaw xalak Biblia nema maklakaskinaw chu nakinkamakgtayakgoyan xlakata liwana nakatsiyaw «tuku tlakg xlakaskinka» (Filipenses 1:9, 10). Xlakata tuku katsininitaw, wi tuku ankgalhin kilikatsitkan: ni namastayaw talakaskin pi amakgapitsin wi tuku nalaksakkgo kimpalakatakan, xlakata wa akinin tiku kgalhiyaw uma talakgatay.
¿Ankgalhin tlan nakitaxtu?
18. ¿Tuku tlan nawanaw xlakata tuku nakitaxtu tuku tlan laksaknitaw?
18 ¿Ankgalhin tlan nakitaxtu tuku laksaknitaw nema liwana lakpuwanitaw chu lakputsananiw anta kBiblia? Chuna la natitaxtu kilhtamaku, chuna, pero tuku lakapala kitaxtu max nitlan katikitaxtulh. Sadrac, Mesac chu Abednego xkatsikgo pi komo ni xkakninanikgolh tamakanitlaw x’amakgo nikgo (Daniel 3:16-19). Nachuna, akxni apóstoles wanikgolh Sanedrín judío pi xlikgalhakgaxmatatkan Dios chuna la xmapakgsina nixawa lakchixkuwin, kakgesnokgkalh chu kamakgxtakgka (Hechos 5:27-29, 40). Nachuna, «tuku nitlan chu tuku kaj xalan lay» natlawa pi nalakgpali tuku laksaknitaw (Eclesiastés 9:11). Maski xlaksaknitaw tuku tlan patinanaw, tlan nalipawanaw pi Jehová nakinkamakgatayayan natayaniyaw chu alistalh nakinkasikulunatlawayan (2 Corintios 4:7).
19. ¿La tlan chatunu chatunu nalinaw kuenta akxni wi tuku nalaksakaw?
19 Chuna la akxilhwi, akxni wi tuku laksakaw talakaskin nalakputsananiyaw xtastakyaw Biblia, nalilakpuwanaw chu nalilatamayaw. ¡Lu paxtikatsiniyaw xlakata xtamakgtay Jehová nema kinkamaxkiyan kxa’espíritu santo chu natalan tiku tliwakga kgalhikgo xtakanajlakan! Kamaklakaskiw uma tapulalit chu tamakgtay nema kgalhiyaw, chu chatunu chatunu kaliw kuenta xlakata nalaksakaw tuku xatlan.
¿Tuku katsini?
• ¿Tuku talakaskin xlakata nalaksakaw tuku tlan?
• ¿Tiku nakatalalinaw akxni akinin tlakg liwana lakapastaknanaw?
• Xlakata taskujut, ¿tuku atanu lu xlakaskinka kuenta natlawayaw akxni wi tuku nalaksakaw?
• ¿Tuku tamakgtay kgalhiyaw akxni wi tuku nalaksakaw?