Watchtower BIBLIOTECA KʼINTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA KʼINTERNET
totonaco
  • BIBLIA
  • LIKGALHTAWAKGA
  • TAMAKXTUMIT
  • ¿Tiku wankgo pi kstalaninanin Cristo xlikana kstalaninanin Cristo?
    Makatsinina 2012 | 1 xla mayo
    • ¿Tiku wankgo pi kstalaninanin Cristo xlikana kstalaninanin Cristo?

      ¿KATSIYA wix la xlilhuwa kstalaninanin Cristo anankgo kkakilhtamaku? Atlas of Global Christianity, wan pi kata 2010 atsinu ni xtakgatsi 2,300 millones, pero putum uma tapitsikgonit 41,000 takanajla, nema pulakatunu tanu tanu tuku kanajlakgo. Xlikana, xlakata lhuwa kalilakgapaskan la «kstalaninanin Cristo» lhuwa ni katsikgo tuku nalakpuwankgo chu tuku natlawakgo. Max kakgalhskinkan: «¿Xlikana kstalaninanin Cristo putum tiku chuna wankgo?».

      Kalichuwinaw uma takgalhskinin. Komo wix tanuputuna kʼatanu país, ¿la limasiya pi xlikana lapat niku wana? Ni katikanajlanikanti kaj xlakata tuku nawana. Talakaskin namasiyaya mimpasaporte o atanu kapsnat nema nalimasiya pi xlikana tuku wana. Xlakata xaxlikana kstalaninanin Cristo nawanaw, ni kajwatiya nakanajlaniyaw Cristo. Talakaskin pi tlan nalimasiyayaw tuku wanaw. Kaʼakxilhwi la tlan nalimasiyayaw uma.

      Tachuwin kstalanina Cristo tsukuka limaklakaskinkan akxni xtitaxtunita kata 44 akxni xminita Jesús. Lucas kstalanina Cristo wa, «anta nchu kʼAntioquía ntani xakgasiyaj “cristianos” ntilitapakuwikgolh limakgalhtawakgat» (Hechos 11:26). Wa xlakata kstalaninanin Cristo xwankgonit xdiscípulos. Pero ¿tuku xlitlawat chatum kstalanina Jesucristo? Diccionario Teológico del Nuevo Testamento wan: «Tiku kstalanikgo [Cristo] la xdiscípulo kilhchani pi putum [...] kxlatamat natamakamastanikgo». Tlan wanaw pi tiku xaxlikana kstalaninanin Cristo, tlawakgo tuku kamasiyani chu kamapakgsi Jesús, tiku makilhtsukilh uma.

      ¿Ananku latamanin tiku limasiyakgo pi xlikana kstalaninanin Cristo la uku? ¿Tuku wa Jesús pi xʼama litasiya tiku xaxlikana kstalaninanin? Xlakata nakatsiya tuku wan Biblia, tlan xwa komo xlikgalhtawakga uma pulakkitsis artículos. Pulakatunu nalichuwinan tuku lilakgapaskan tiku xlikana kstalaninanin Cristo chuna la wa Jesús. Na naʼakxilhaw la kinkawilinikgon liʼakxilhtit kstalaninanin Cristo kxapulana siglo chu alistalh naʼakxilhaw tiku tlawamakgo uku la xapulana kstalaninanin Cristo.

  • «Komo nakgalhakgaxpatatit kintachuwin»
    Makatsinina 2012 | 1 xla mayo
    • «Komo nakgalhakgaxpatatit kintachuwin»

      «Komo nakgalhakgaxpatatit kintachuwin, wixin xaxlikana kintamakgalhtawakgen, chu nakatsiyatit xaxlikana, chu xaxlikana nakalakgmaxtuyan.» (JUAN 8:31, 32, NM)

      ¿Tuku xlichuwinama Jesús? Akxni wa «kintachuwin», Jesús xlichuwinama tuku xmasiya. Pero lichuwinalh pi uma tuku xmasiya wi atanu tiku xmasiyaninit, Jesús wa: «Wa xaTlat nti nkimalakgachalh, wa nkimaxkilh limapakgsin, kiwanilh ntu nakwan, chu lantla naklichuwinan» (Juan 12:49). Akxni Jesús tlawalh akgtum oración xla wa: «Mintachuwin xaxlikana». Wa xlakata xlimaklakaskin tuku Dios xkawaninit xlakskujnin makgasa akxni wi tuku xmasiya (Juan 17:17, NM; Mateo 4:4, 7, 10). ¿La kgalhakgaxmatkgo xtachuwin xaxlikana kstalaninanin Cristo? Akxni kanajlakgo pi Biblia, xTachuwin Dios, kamasiyani tuku «xaxlikana», tuku nakanajlakgo chu la nalinkgo xlatamatkan.

      Xliʼakxilhtit xapulana kstalaninanin Cristo. Apóstol Pablo, kstalanina Cristo tiku tlakg lhuwa cartas xalak Biblia tsokgli, na lu xlakaskinka xakxilha xTachuwin Dios la Jesús tlawalh. Pablo wa: «Xlipaks yuma ntatsokgnun, paks ntimapuwanikgolh Dios lantla natsokgkgoy [...] na lhuwa tlan nalimakgalhtawakganankan» (2 Timoteo 3:16). Nachuna, lakchixkuwin tiku xmasiyakgo kcongregación kawanika pi ni «xmasiyakgolh atanu tamasiyat nema ni wa Dios xkamasiyaninit» (Tito 1:7, 9, Biblia en Lenguaje Sencillo [Nuevo Testamento]). Na kawanika kstalaninanin Cristo pi ni kuenta xtlawakgolh «ntalakapastakna xala katuxawat, wampi ni wa lantla xtamasiyun nCristo» (Colosenses 2:8).

      ¿Tiku tlawakgo chuna la uku? Constitución dogmática sobre la divina revelación, nema firmarlilh Vaticano kkata 1965 chu maklakaskinka anta Catecismo de la Iglesia Católica, wan: «Iglesia ni kaj limaklakaskin tuku Biblia lichuwinan. Chu na chuna [xaSanto Talismanin chu xaSanto Tatsokgni] nakgalhakgaxmatkan chu nachuna namaxkikan kakni». Revista Macleanʼs, lichuwinalh tuku wa chatum puskat xalak Toronto (Canadá) nema masiya xlakata takanajla: «¿Tuku xlakata nakgalhakgaxmataw akgtum tachuwin nema “tlawaka” akgtiy mil kata? Akinin na kgalhiyaw lu tlan talakapastakni, pero nialh chuna tasiya akxni masiyayaw tuku masiyalh Jesús chu Biblia».

      New Catholic Encyclopedia wan xlakata xtatayananin Jehová: «Akxilhkgo pi kajwatiya anta kBiblia nakilhtikgo tuku kanajlakgo chu la nalinkgo xlatamatkan». Nina makgas chatum chixku xalak Canadá ni maxkilh talakaskin nachuwinan chatum xtatayana Jehová chu wanilh: «Kkatsiya tiku wixin». Chu xlakata Biblia nema xlin puskat wanilh: «Libro nema chipanita wa tuku kalilakgapaskanatit».

  • «Xampi ni katuxawat ntapakgsikgoy»
    Makatsinina 2012 | 1 xla mayo
    • «Xampi ni katuxawat ntapakgsikgoy»

      «Nti xala katuxawat xkajnikgolh, xampi ni katuxawat ntapakgsikgoy.» (JUAN 17:14)

      ¿Tuku xwamputun Jesús? Xla ni xtapakgsi kkakilhtamaku xlakata ni xmakgtanu kxtaʼakglhuwitkan latamanin chu kpolítica. Jesús wa: «Lapi anta kawa xala yuna nkatuxawat nkilimapakgsin, wa nkinchixkuwin xtalatlawanankgolh lakimpi ni xaktamakamastanikgolh judíos. Wa nchu ni anta xala yunu nkilimapakgsin» (Juan 18:36). Na kamasiyanilh kstalaninanin ni xkgalhikgolh tayat, ni xchuwinankgolh chu ni xlikatsikgolh chuna la wan Biblia pi nitlan (Mateo 20:25-27).

      Xliʼakxilhtit xapulana kstalaninanin Cristo. Pulaktu tuku tsokgli xlakata takanajla Jonathan Dymond lichuwinalh pi xapulana kstalaninanin Cristo «ni amputunkgolh [kʼguerra] maski nitlan tuku xkatlawanika, max xkamamaxanika, xkatamaknuka kpulachin o xkamakgnika». Xlaksakkgo napatinankgo nixawa namakgtanukgo tuku xalak kakilhtamaku. Atanu tuku na xkalilakgapaskan wa pi lu tlan tayat xkgalhikgo. Wa xlakata kawanika: «Wampi kumu chu wixin nialh chuna katimakgtlawatit wantu xlakan chunaku laklixkajnit tlawakgoy entonces kaks lakawankgoy chu [...] kalawa [o nitlan] kalichuwinankanatit» (1 Pedro 4:4, Hua Xasasti Talaccaxlan, 1999). Chuna la wa historiador Will Durant, «xlakata xlakgalhamanankgo chu tlan xlikatsikgo [kstalaninanin Cristo] uma xtlawa pi xtasiyalh tuku nitlan xtlawamakgolh tiku ni xkakninanikgo Dios chu lhuwa tuku xlipaxuwaputunkgo».

      ¿Tiku nachuna tlawamakgolh la uku? Kstalaninanin Cristo ni makgtanukgo tuku xalak kakilhtamaku, New Catholic Encyclopedia wan «maski kintalakapastaknikan nakinkawaniyan pi nitlan, uma nichuna xlitatlawat». Periódico Reformierte Presse lichuwinalh tuku wankgolh tiku kamakgtayakgo latamanin nema wanikan African Rights, wan pi putum takanajla, makgtanukgolh akxni lamakgnika kRuanda kkata 1994, «kajwatiya xtatayananin Jehová ni chuna tlawakgolh».

      Chatum makgalhtawakgana xalak preparatoria xwan pi akxni lhuwa kamakgnika latamanin kʼAlemania, «nipara tuku lakkaxwilikgonit latamanin lichuwinankgolh lhuwa taʼakgsanin, tuku lu nitlan katlawanika chu atanu tuku lixkajni tlawaka». Akxni kgalhskininalh kMuseo Conmemorativo xla Holocausto xalak Estados Unidos, tsokgnalh: «La uku kkatsi pi ni chuna lalh». Katsilh pi maski lu nitlan tuku katlawanika, xtatayananin Jehová ni lakatsalakgolh tuku wan Biblia.

      ¿Tiku nachuna limakgolh xlatamatkan la xapulana kstalaninanin Cristo? Revista U.S. Catholic wan: «Lhuwa lakgkgawasan tiku católicos ni makgantaxtikgo xlimapakgsin xla pusikulan xlakata ni nalatatawila chu ni nalatatalakgxtumi akxni nina tamakgaxtokgnit». Alistalh lichuwinan chatum diácono tiku wan: «Lhuwa tiku kkastakyawa, akit klakpuwan pi liwaka 50% akxtum wilakgolha akxni minkgo xlakata nalatatamakgaxtokgkgo». Chu The New Encyclopædia Britannica, wan pi xtatayananin Jehová «liskujkgo xlakata nalinkgo xlatamatkan chuna la wan Biblia».

  • “Lakgalhinikgo ntapaxkit”
    Makatsinina 2012 | 1 xla mayo
    • “Lakgalhinikgo ntapaxkit”

      «Limapakgsin xasasti kkamakgaxtakgniyan: Kalapaxkitit nchatunu chatunu; lantla nkit kkapaxkinitan, mpi na chuna nkalapaxkitit [...]. Wa yuma nakalilakapaskgoyan xlipaks amakgapitsin mpi wixin, nkilimakgalhtawakgat, lapi xlakgalhinitit ntapaxkit.» (JUAN 13:34, 35)

      ¿Tuku xwamputun Jesús? Cristo kawanilh kstalaninanin pi xlapaxkikgolh chuna la xla xkapaxkinit. Pero ¿la kapaxkilh Jesús? Ni lakpuwa chuna la amakgapitsin tiku ni xkaʼakxilhputunkgo lakpuskatin chu tiku xalak atanu kachikinin (Juan 4:7-10). Na limaxtulh lhuwa kilhtamaku chu xlitliwakga xlakata nakamakgtaya amakgapitsin, maski wi tuku xlimakgxtakgli (Marcos 6:30-34). Pero akxni mastalh xlatamat tlakg limasiyalh pi paxkinan. Jesús wa: «Xatlan mapuchwanina, palakamastakgoy [...] [xlatamat] xkgalhniluj» (Juan 10:11).

      Xliʼakxilhtit xapulana kstalaninanin Cristo. Kstalaninanin Cristo xlawanikgo natalan (Filemón 1, 2). Kcongregación xatapaxuwan xmakgamakglhtinankgo latamanin tiku xala tanu tanu kachikinin. Xlakan ni xlaksakpaxkikgo tiku judío chu griego, xlakata kajwatiya chatum tiku xMalanakan xwanit (Romanos 10:11, 12). Akxni sputli paskua xla Pentecostés kkata 33, kstalaninanin Cristo xalak Jerusalén «kstakgoy xtiyatkan chu [tuku xkgalhikgo], na paks xlamakgpitsiniy ntumin lantlata xmaklakaskin nchatunu». ¿Tuku xlakata? Xlakata tiku aku xtamunukgonit xtamakgxtakgkgolh kJerusalén chu tlan xkgaxmatkgolh tuku xmasiyakgo apóstoles (Hechos 2:41-45). Tertuliano wan tuku xlakata chuna likatsikgolh, akxni nina xtitaxtu akgtiy ciento kata akxni xnikgonita apóstoles, lichuwinalh tuku xwankgo amakgapitsin xlakata kstalaninanin Cristo: «Kaʼakxilhti [...] la lapaxkikgo chatunu chatunu [...] chu asta tlan xmastakgolh xlatamatkan xpalakata achatum».

      ¿Tiku nachuna tlawamakgolh la uku? Libro Historia de la decadencia y ruina del Imperio romano wan pi akglhuwa siglo tiku xwankgo pi kstalaninanin Cristo «tlakg nitlan tuku xlatlawanima nixawa tuku nitlan xkatlawanikgonit tiku ni xkanajlakgo». Nina makgas akxni lakputsananka kʼEstados Unidos tasiyalh pi tiku kgalhikgo akgtum takanajla ni akxilhputunkgo tiku xalak atanu kachikin, chu lhuwa tiku chuna likatsikgo wa tiku wankgo pi kanajlanikgo Cristo. Tiku tapakgsikgo kʼatanu países maski watiya takanajla kgalhikgo ni latalalinkgo. Wa xlakata ni lamakgtayaputunkgo akxni talakaskin.

      Kkata 2004, kFlorida (EE.UU.) kaj akgtiy papaʼ makgtati milh lu lanka un. Titaxtulh kilhtamaku, tiku xpulalin xlakata namakgtayanankan akxni min tuku masputunan, akxilhputulh la xlimaklakaskimaka tuku xkamaxkikanit. Akxni akxilhli pi kajwatiya xtatayananin Jehová tlakg tlan xtalakkaxtawilakgonit, kawanilh pi tlan xkamaxkilh putum tuku xmaklakaskinkgolh. Chu kkata 1997, makgapitsi xtatayananin Jehová ankgolh kRepública Democrática del Congo, xlakata xkalinikgolh xnatalankan, likuchun, liwat chu lhakgat chu na kamaxkikgolh tiku na xmaklakaskinkgo. Akgtum millón dólares xtapalh tuku xlinkgo nema xmaskiwinankgonit xtatayananin Jehová xalak Europa.

  • «Kmasiyunikgonit mintukuwini»
    Makatsinina 2012 | 1 xla mayo
    • «Kmasiyunikgonit mintukuwini»

      «Kmasiyunikgonit mintukuwini nchixkuwin wa ntu xala katuxawat nkintimaxki. [...] Kmasiyunikgolh mintukuwini, na chunaku naktimasiyunikgoy.» (JUAN 17:6, 26)

      ¿Tuku xwamputun Jesús? Jesús masiyalh xtukuwani Dios akxni xlama kKatiyatni. Xwan xtukuwani Dios akxni xlikgalhtawakga kTatsokgni xaHebreo, xlakata makglhuwa xlikgalhtawakga (Lucas 4:16-21). Na kamasiyanilh kstalaninanin uma tuku kskinkgolh akxni xtlawakgolh oración: «KinTlatikan nti wilapi nkʼakgapun, katamasantujlilh mintukuwini» (Lucas 11:2).

      Xliʼakxilhtit xapulana kstalaninanin Cristo. Akxni apóstol Pedro xkatachuwinama lakgkgolotsin xalak Jerusalén, wa pi Dios xkalaksaknit «ntachixkuwitat, na wa naliyankgoy xtukuwini» (Hechos 15:14). Apóstol chu amakgapitsi kstalaninanin Cristo xwankgo: «Xlipaks [tiku] xmapakuwilh xtukuwini nkimPuchinakan [Jehová] naʼakgaputaxtuy» (Hechos 2:21; Romanos 10:13). Na xwilikgo xtukuwani Dios akxni wi tuku xtsokgkgo. Xlimapakgsin judíos nema lilakgapaskan Tosefta nema tlawakgoka kkata 300 lichuwinan xlakata akxni kalhkuyuka xtatsokgni kstalaninanin Cristo. Anta wan: «[Evangelios] chu xlibros sectas [max judeocristianos] talakaskin nakalhkuyukan; uma libros nakalhkuyukan anta niku wilakgolh, nachuna xtukuwani Dios nema anta tatsokgtawilanit».

      ¿Tiku nachuna tlawamakgolh la uku? Niku tsuku Biblia nema wanikan Revised Standard Version nema Consejo Nacional de las Iglesias de Cristo anta kʼEstados Unidos uma tuku wan: «Akxni limaklakaskinkan xtukuwani Dios tiku kaj chatum chu ni anan atanu, la komo xʼanankgolh lhuwa Dios chu wa xlakata xtalakaskilh xkgalhilh xtukuwani, nialh maklakaskinkgolh kjudaísmo akxni nina xmin Cristo chu ni xlilat namaklakaskinaw tiku tamakxtumiyaw kʼIglesia Cristiana». Wa xlakata kʼuma Biblia kaj xlimaklakaskin tachuwin Malana chu ni wilikan xtukuwani Dios. Nachuna ninaj makgas Vaticano kamaxkilh uma limapakgsin obispos: «Akxni mastakan taʼakgchuwin, akxni kilhtlikan, chu akxni tlawakan oración xTukuwani Dios nema litsokgka tetragrammaton YHWH ni nalimaklakaskinkan chu ni nalichuwinankan».a

      ¿Wilakgolh tiku limaklakaskinkgo chu masiyakgo xtukuwani Dios? Chatum kgawasa tiku wanikan Sergey wan pi wilakgolh tiku masiyakgo chu limaklakaskinkgo. Akxni tlakg kgawasaku xwanit anta Kirguistán, akxilhli akgtum película niku xtawan pi xtukuwani Dios wa Jehová. Titaxtulh akgkaw kata chu ni kgaxmatli amakgtum uma tukuwani. Pero alistalh alh kʼEstados Unidos, anta chatiy xtatayananin Jehová lakgapaxialhnankgolh chu limasiyanikgolh Biblia xtukuwani Dios. Sergey lipaxuwalh pi tekgsli akgtum takanajla nema masiya xtukuwani Dios. Lu xlakaskinka tuku wan makgtum diccionario niku wi tachuwin «Jehová Dios»: «Dios nema tlakg xlakaskinka chu kajwatiya xtatayananin Jehová tiku kakninanikgo» (Websterʼs Third New International Dictionary).

      [Nota nema wi kpágina]

      a Kxatotonaco, xtukuwani Dios matitaxtikan Jehová.

  • “Natalichuwinan uma xatlan tamakatsinin xla tamapakgsin”
    Makatsinina 2012 | 1 xla mayo
    • “Natalichuwinan uma xatlan tamakatsinin xla tamapakgsin”

      «Na xapulh taliʼakgchuwinanit nawan xlikatlanka nkatuxawat yuma xatlan tamakatsinin xla tapakgsin; lakimpi paks nakgaxmatkgoy [...]; akxniku nchu nachin xlikgatsputni nkatuxawat.» (MATEO 24:14)

      ¿Tuku xwamputun Jesús? Chuna la wan Evangelio xla Lucas, Jesús xʼan «latapuliy yama lhuwa laktsu kachikin wantu xwilakgo anta lakatsu, xliakgchuwinampulay lantla Dios xwiliputun xasasti xtapakgsit» (Lucas 8:1, Hua Xasasti Talaccaxlan, 1999). Jesús wa: «Nakan mastay xatlan tamakatsinin xla xtapakgsin Dios; xampi wa yuma nkilimakaminkanit» (Lucas 4:43). Pulana kamalakgachalh kstalaninanin nalichuwinankgo xalakwan xalaksasti, kachikinin chu laktsu kachikinin nema lakatsu xwilakgolh, pero alistalh na kawanilh: «Na nalichuwinanatit kJerusalén nkimpalakata, [...] chu asta awatiya [niku kichan tiyat]» (Hechos 1:8; Lucas 10:1).

      Xliʼakxilhtit xapulana kstalaninanin Cristo. Kstalaninanin Jesús tunkun tsukukgolh tlawakgo tuku kawanikan. Anta kHechos 5:42 wan: «Na chali chali, ni anan xtajaxni xmasiyukgoy, xliʼakgchuwinankgoy Jesucristo ktemplo, chu nkalakchikin». Xputumkan xtlawakgo uma taskujut. Historiador August Neander, wan: «Celso tiku xkalichuwinan kstalaninanin Cristo, [xka]likgalhkgamanan xlakata xliskujkgo lana, xtlawakgo zapatos, xliskujkgo xuwa, latamanin tiku nitu katsikgo chu tiku ni xkgalhtawakgakgonit lu lhuwa xlichuwinankgo Dios». Jean Bernardi tiku tsokgli libro Les premiers siècles de LʼÉglise (Los primeros siglos de la Iglesia), wan pi kstalaninanin Cristo xtalakaskin «xlichuwinankgolh xanikuta chu xlikalanka katiyatni. Ktiji, klaklanka kachikinin, kplazas chu kʼakgatunu chiki. Akxni tlan xwilakgolh chu maski nitlan xwilakgolh». Chu alistalh na wa, xtalakaskin «nalichuwinankgo asta niku kgalhsputa Katiyatni».

      ¿Tiku nachuna tlawamakgolh la uku? Párroco anglicano David Watson lakpuwan pi, «xlakata ni tliwakga wi xtakanajlakan latamanin xalak uku wa xkuenta Pusikulan xlakata ni lichuwinankgo Dios chu ni masiyakgo». Kxlibro ¿Por qué se van los católicos?, José Luis Pérez Guadalupe wan pi xtatayananin Jehová «ankgo akgatunu akgatunu chiki», tiku ni chuna tlawakgo wa evangélicos, adventistas chu atanu takanajla.

      Lu xlakaskinka tuku lichuwinan Jonathan Turley anta Cato Institute: «Maski kaj nakalichuwinankan xtatayananin Jehová, latamanin lakapala lilakapastakkgo tiku lichuwinankgo Dios akgatunu chiki, maski niti katasanima. Lichuwinankgo Dios akgatunu chiki ni kaj xlakata lakaskinkgo lhuwa tiku namakgtanukgo xtakanajlakan, wata wa tuku masiya xtakanajla» (Cato Supreme Court Review, 2001-2002).

      [Recuadro xla página 9]

      ¿Katsiyata tiku xaxlikana kstalaninanin Cristo?

      Artículos nema akxilhwa lichuwinaw tuku wan Biblia nema nakalilakgapasaw tiku xaxlikana kstalaninanin Cristo. ¿Kalakgapasa? Xlikana pi anankgo lhuwa miles takanajla tiku wankgo pi xaxlikana kstalaninanin Cristo. Pero kalakapastakwi tuku wa Jesús: «Ni xlipaks wa nti nkiwaniy: “Tlati, Tlati”, natanuy kxtapakgsin akgapun, wampi xman wa nti xtlawalh xtalakaskin nkinTlat» (Mateo 7:21). Xlakata namakglhtinanaw tasikulunalin nema nalimin xTamapakgsin Dios, kilikatsitkan tiku tlawakgo xtalakaskin xaTlat, uma wamputun xaxlikana kstalaninanin Cristo chu na anta namakgtapakgsiyaw. ¿Tlakg katsiputuna xlakata uma Tamapakgsin chu tuku lu tlan nalimin? (Lucas 4:43.) Kakatachuwinanti tiku maxkikgon uma revista: xtatayananin Jehová.

Likgalhtawakga xatotonaco (1993-2026)
Ktaxtuputun
Matsukikan sesión
  • totonaco
  • Matitaxtikan
  • La lakkaxwilikan
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Tuku milikatsit
  • La maklakaskinkan uma página
  • Tlan nalakgpaliya tuku tsokgwili mimpalakata
  • JW.ORG
  • Matsukikan sesión
Matitaxtikan