Watchtower BIBLIOTECA KʼINTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA KʼINTERNET
totonaco
  • BIBLIA
  • LIKGALHTAWAKGA
  • TAMAKXTUMIT
  • w13 15/2 págs. 13-16
  • Guardia Pretoriana kgaxmata xalakwan xalaksasti

Nitu video xlakata tuku laksakti.

Kakilatapatiw, ni liwana tasiya uma video.

  • Guardia Pretoriana kgaxmata xalakwan xalaksasti
  • Makatsinina Lichuwinan xTamapakgsin Jehová 2013
  • Subtítulos
  • Xtachuna tuku putsapat
  • APÓSTOL LICHUWINAN DIOS CHU «NITI SAKGALI»
  • PABLO KALITACHUWINAN DIOS TIKU KAXACHUNATA CHU TIKU LAKLANKA
  • LICHUWINANKGOLH XTACHUWIN DIOS CHU NI PEKUANKGOLH
  • «Liwana xkalitachuwinan xTamapakgsin Dios»
    “Liwana kalichuwinaw xTamapakgsin Dios”
Makatsinina Lichuwinan xTamapakgsin Jehová 2013
w13 15/2 págs. 13-16

Guardia Pretoriana kgaxmata xalakwan xalaksasti

[Dibujo xla página 13]

Titaxtuma kata 59 akxni xminita Jesús. Akxni lhuwata kilhtamaku xtlawankgonit, centurión Julio chu xsoldados xtlakgwankgonita, xlimakgolh tiku xkachipakanit titaxtukgolh kPuerta Capena, akgtum malakcha niku na tlan xlaktanukan Roma. Lakatsu titaxtukgo kkgastin Palatino, niku wi xpalacio emperador Nerón. Soldados xla Guardia Pretoriana kuentajtlawakgo uma palacio kgalhikgo xʼespadajkan matsekgkgonit xtampin xlhakgatkan.a Tiku xkachipakanit titaxtukgo kkachikin chu tamakgatlinikgo Foro romano chu tawakakgo kkgastin Viminal. Alistalh titaxtukgo kjardín niku xwilakgolh lhuwa pumakamastan xla dioses romanos chu awatiya titaxtukgo niku wi tuku litlawakan guerra, chu niku makgatawakgakgo soldados.

[Dibujo xla página 13]

Dibujos xla soldados pretorianos, max kʼArco xla Claudio (kkata 51)

Apóstol Pablo tiku na xchipakanit. Nina lhuwa papaʼ, xtitaxtunit akxni xtanumakgolh kbarco chu pupunu xmalakgtsankgaputun, chatum ángel wanilh: «Xlakaskinka mpi natamakamastaya kxmakan César» (Hech. 27:24). ¿Lakapala nakgantaxtu uma tachuwin? Pablo akxilha kachikin niku xwi mapakgsina, chu max lakapastaka Kachikin xla Antonia, kJerusalén. Anta Jesús wanilh: «Kaʼakgpuwanti Pablo. Xtachuna lantla nkiliʼakgchuwinanita kJerusalén, na chuna xlakaskinka nakiliʼakgchuwinana kRoma» (Hech. 23:10, 11).

Max Pablo talakayawa chu akxilha Castra Praetoria (niku xwilakgolh soldados pretorianos), akgtum lanka kachikin nema xlitamakgstilinit laklanka patsaps chu xlitlawakanit xaspinini tabiques. Anta xwilakgolh policías chu tiku xmakgtakgalhkgo emperador: Guardia Pretoriana. Kʼuma lanka kachikin lhuwa mil soldados wilakgolh, xlakata anta tatekgsa 12 cohertes pretorianas, akglhuwa cohertes xalak kachikin chu soldados tiku kgalhikgo xkawayukan.b Kʼuma kachikin limasiya la lhuwa litliwakga kgalhi emperador. Xlakata guardia pretoriana makamaxkikan tiku kachipakanit xla laktsu kachikinin, Julio anta makamasta tiku kachipanit. Ktiji lhuwa taʼakglhuwit titaxtukgolh, la uku makamastakgo niku xlitawilatkan (Hech. 27: 1-3, 43, 44).

APÓSTOL LICHUWINAN DIOS CHU «NITI SAKGALI»

Akxni xʼamakgolh kRoma lhuwa tuku kaʼakgspulalh. Akxni xwilakgolh kpupunu chu xmuxtumakgolh, Dios wanilh Pablo pi putum tiku xʼankgo kbarco ni xʼamakgolh nikgo chu chuna lalh. Apóstol na nitu tlawanilh luwa nema xkalh kMalta, anta lhuwa kamakuchilh chu latamanin tsukukgolh wankgo pi dios xwanit. Putum uma tuku lalh max katsikgolh guardias pretorianas.

Akxni nina xtanukgo kRoma, Pablo katatanokglhli xnatalan tiku kilakgapaxtokgkgolh «kplaza ntani wanikan Apio, chu [...] Tres Tabernas» (Hech. 28:15). Xlakata chipakanit, ¿la natlawa xlakata nalichuwinan xalakwan xalaksasti kRoma? (Rom. 1:14, 15.) Makgapitsi tiku lhuwa kgalhtawakgakgonit lakpuwankgo pi tiku xkachipakan xkamakamaxkikan soldados xla Guardia Pretoriana, o prefecto. Komo chuna akgspulalh Pablo, max linka xlakatin Sexto Afranio Burro, makamaxkika, max uma xlichatiy tlakg xkgalhi litliwakga kRoma.c Komo chuna o ni chuna, Biblia lichuwinan pi chatum soldado xla guardia pretoriana xmakgtakgalha Pablo chu ni xapuxku soldado. Chu maxkikan talakaskin xakstu xputsalh niku natawila, namakgamakglhtinankgo tiku lakgapaxialhnankgo chu nakalitachuwinan xtachuwin Dios (Hech. 28:16, 30, 31).

Guardia Pretoriana kxkilhtamaku Nerón

[Dibujo xla página 14]

Tumin kxapulana siglo niku limin akgtum campamento pretoriano

Tiku xmakgtapakgsikgo kʼGuardia Pretoriana xwankgo pi kuenta natlawakgo xlatamat emperador chu xla xfamilia. Kʼguerra xlinkgo banderas nema xkgalhi tuku xlilakgapaskan emperador chu xʼescudojkan xkgalhikgo xdibujo escorpión, signo zodiacal xla Tiberio Cesar. Xkapulalinkgo tribunos chu centuriones, kuenta xtlawakgo akxni xkgamanankan, kteatros, chu xmamixikgo lhkuyat. Uma soldados akgkuchaxan kata kskujkgo, chu ni puxamakitsis la legionarios, chu makgtutu chuna kxokgonikgokan. Nachuna, xmaskiwikgokan tumin chu lu tlan kxokgonikgokan akxni xtajubilarlikgo. Pretorianos wa tiku xmapatinikgo tiku xkachipakanit chu wa xkamakgnikgo. Max soldados pretorianos tiku makgnikgolh Pablo akxni xlimakgtiy tamaknuka kpulachin kRoma (2 Tim. 4:16, 17).

Mastalh Classical Numismatic Group, Inc./cngcoins.com

PABLO KALITACHUWINAN DIOS TIKU KAXACHUNATA CHU TIKU LAKLANKA

[Dibujo xla página 15]

Xpatsaps Castra Praetoria la uku

Xlakata xtaskujut chu akxni nina xlinkan xlakatin Nerón, max Afranio Burro tachuwinalh Pablo kpalacio o niku xwilakgolh soldados pretorianos. Pablo liwana maklakaskilh uma kilhtamaku xlakata xlitachuwinalh Dios «wa nti nkaj xachunata, chu laktlanka chixkuwin» (Hech. 26:19-23). Maski ni katsiyaw la lakpuwa Afranio Burro, katsiyaw pi Pablo ni tamaknuka niku xwilakgo soldados pretorianos.d

Pablo sakualh akgtum lanka chiki xlakata tlan xkamamakgstokgli «xanapuxkun judíos» chu xkalitachuwinalh tiku «ntilakgminkgolh». Soldados pretorianos tiku xmakgtakgalhkgo nila tuku xtlawakgo wa xlakata kgaxmatkgolh «ntimalakatanksakgolh, chu lixakgatlikgolh» judíos, tiku xkalitachuwinan xlakata Jesús chu xTamapakgsin Dios «tsisaku ntimatsukikgolh, asta tikgotanulh [o asta ksmalankganalh]» (Hech. 28:17, 23).

[Dibujo xla página 15]

Soldados kgaxmatkgolh akxni Pablo matsokgninalh xcartas

Putum kilhtamaku xliʼakgtsayan hora (xliʼakgtiy hora kakgotanun) lakgpalikan soldados kcohorte pretoriana nema xmakgtakgalha palacio. Chu max nachuna xkalakgpalikan soldados tiku kuenta xtlawakgo Pablo akgtiy kata nema ni xmaxkikan talakaskin xtaxtulh. Wa xlakata soldados kgaxmatkgolh akxni xla wan tuku nakatsokgnanikan kstalaninanin Cristo efesios, filipenses, colosenses chu hebreos chu chatum tala nema wanikan Filemón. Akxni anta wi kxchiki, Pablo na xtachuwinan Onésimo, chatum skujni nema xtsalanit tiku xakxilha la xkgawasa chu tiku alistalh malakgachapa niku xwi xmalana (Filem. 10). Chu xlikana lu xlakaskinka kaʼakxilha tiku kuentajtlawakgo (1 Cor. 9:22). Ni lu tuwa nalakpuwankan pi Pablo xkakgalhskin soldados xlakata tuku xlitakgatsi nema xmaklakaskinkgo akxni xʼankgo kʼguerra chu limaklakaskilh uma kʼakgtum lu tlan liʼakxilhtit (Efes. 6:13-17).

LICHUWINANKGOLH XTACHUWIN DIOS CHU NI PEKUANKGOLH

Xlakata Pablo nila xtaxtu kxchik tlawalh pi Guardia Pretoriana chu amakgapitsi latamanin xlakgapaskgolh xalakwan xalaksasti (Filip. 1:12, 13). Tiku xwilakgo Castra Praetoria lhuwa tiku xkalakgapaskgo xlikalanka limapakgsin chu kʼxpalacio emperador. Kpalacio ni kajwatiya xwilakgo emperador chu xfamilia na anta xwilakgo lhuwa skujnin, tiku alistalh na kstalaninanin Cristo litaxtukgolh (Filip. 4:22). Xlakata Pablo ni pekualh natalan xalak Roma na lichuwinankgolh pi «xtachuwin Dios ni anan tapikua» (Filip. 1:14).

[Dibujo xla página 16]

Maski katuwa tuku titaxtumaw, tlan lichuwinanaw xaxlikana tiku kinkalakgapaxialhnankgoyan, la makuchinanin o tiku wi tuku tlawakgo kimpalakatakan

Xliʼakxilhtit Pablo na kinkamakgtayayan xlakata nalichuwinanaw Dios chu ni napekuanaw «akxni mpi tlan mpuwana, chu akxni mpi ni lay» (2 Tim. 4:2). Makgapitsi kinatalankan nila taxtukgo kxchikkan, niku kakuentajtlawakan lakgkgolotsin chu khospitales. Atanu wilakgo kpulachin xlakata xtakanajlakan. Maski katuwa tuku titaxtumaw, tlan kalitachuwinanaw xaxlikana tiku kinkalakgapaxialhnankgoyan, la makuchinanin o tiku wi tuku tlawakgo kimpalakatakan. Akxni liwana maklakaskinaw kilhtamaku xlakata nalichuwinanaw Dios, akxilhaw pi «xTachuwin Dios, ni tachinit» (2 Tim. 2:8, 9).

Sexto Afranio Burro

[Dibujo xla página 16]

Tatsokgni niku xwi xtukuwani Sexto Afranio Burro

Max Afranio Burro lakachilh kVaison-la-Romaine, uma kachikin tatekgsa kxpakgalhu Francia, niku tekgska xtukuwani kkata 1884. Kkata 51 akxni xminita Cristo Agripina xaʼAktsu, xpuskat chu xpuxnimat Claudio César, limaxtulh Afranio Burro prefecto xla Guardia Pretoriana. Agripina liyawalh uma soldado namasiyani Nerón la chipanankan, xlakata xmapakgsinalh kRoma. Na tlawalh pi xmakgalhtawakgalh filosofo Séneca. Akxni Agripina lakapastakli namawi veneno xchixku, Afranio Burro lilh Neron kCastra praetoria, chu tlawalh pi soldados, emperador xlimaxtukgolh maski nina xwankanit pi Claudio xninita. Senado romano ni la tuku tlawalh chu makgamakglhtinalh xasasti césar. Afranio Burro nachuna makgtayalh Nerón xlakata ni xkatsika pi xmakgninit xtse kkata 59. Historiadores romanos Suetonio chu Dión Casio limawakakgolh Nerón xlakata mawilh veneno Sexto Afranio Burro kkata 62.

Musée Calvet Avignon

a Kaʼakxilhti recuadro «Guardia Pretoriana xkilhtamaku Nerón».

b Akgtum coherte romana likgatsi asta 1,000 soldados.

c Kaʼakxilhti recuadro «Sexto Afranio Burro».

d Tiberio César anta tamaknulh Herodes Agripa kkata 36 o 37 akxni xminita Jesús xla wa pi Calígula xʼama mapakgsinan. Akxni Calígula emperador litaxtulh, tlawalh pi Herodes mapakgsina xwa (Hech. 12:1).

    Likgalhtawakga xatotonaco (1993-2025)
    Ktaxtuputun
    Matsukikan sesión
    • totonaco
    • Matitaxtikan
    • La lakkaxwilikan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tuku milikatsit
    • La maklakaskinkan uma página
    • Tlan nalakgpaliya tuku tsokgwili mimpalakata
    • JW.ORG
    • Matsukikan sesión
    Matitaxtikan