Watchtower BIBLIOTECA KʼINTERNET
Watchtower
BIBLIOTECA KʼINTERNET
totonaco
  • BIBLIA
  • LIKGALHTAWAKGA
  • TAMAKXTUMIT
  • Sanedrín lakputsanani chu alistalh linikan Pilato
    Jesús wa tiji, xaxlikana chu latamat
    • Jesús ya kxlakatin Poncio Pilato

      CAPÍTULO 127

      Sanedrín lakputsanani chu alistalh linikan Pilato

      MATEO 27:1-11 MARCOS 15:1 LUCAS 22:66–23:3 JUAN 18:28-35

      • LICHALI TSISA SANEDRÍN PUTSANANIPARA JESÚS

      • JUDAS LITSAKGSA NATAPIXCHITAWAKA

      • MALAKGACHAKAN JESÚS KXLAKATIN PILATO

      Amaja xkgakga akxni Pedro xlimakgtutu wan pi ni lakgapasa Jesús. Tiku makgtapakgsikgo kSanedrín lakputsananikgonita Jesús chuna la ni xlilat chu la uku ankgonita. Akxni xkgakganita viernes, tribunal tamakxtumiparakgo xlakata nalimasiyakgo pi tlawamakgo la wan limapakgsin maski katsisni tlawakgolh tuku lakatsala limapakgsin. Limapakgsinankgo pi kalimimparaka Jesús.

      Amakgtum waniparakgo: «Komo wix Cristo, kakilawaniw». Pero xla wan: «Maski xakkawanin, nipara tsinu katikanajlatit. Nachuna, komo xakkakgalhskin, ni xkgalhtinantit». Maski chuna, Jesús wan pi xla tiku xlichuwinankanit kDaniel 7:13 xlakata wan: «Lata uma kilhtamaku chu nema aku mima, xKgawasa chixku natawila kxpakgastakat Dios tiku lu tliwakga» (Lucas 22:67-69; Mateo 26:63).

      Pero xlakan chuntiya kgalhskinkgo: «¿Wix xKgawasa Dios?». Xla kakgalhti: «Wixin wanatit pi akit». Max wa uma tuku maklakaskinkgo xlakata nawankgo pi Jesús nitlan lichuwinalh Dios. Wa xlakata wankgo: «¿Tuku xlakata tilakaskinaw tiku nalichuwinan?» (Lucas 22:70, 71; Marcos 14:64). Chikgo chu linikgo mapakgsina Poncio Pilato, chatum romano.

      Max Judas akxilha akxni Jesús limaka kxlakatin Pilato. Akxni katsilh pi amaka makgnikan xMakgalhtawakgena, nitlan limakgkatsi chu ni katsi tuku natlawa, pero ni putsa pi Dios kamatsankgenanilh wata an maspita 30 tumin xaplata. Kawani xanapuxkun sacerdotes: «Klakgalhinalh akxni kmakamastalh chatum chixku tiku nitu xtlawanit». Xlakan nitlan kgalhtikgo: «¡Uma ni kinkuentajkan! ¡Wix miʼakstu kalakkaxtlawa!» (Mateo 27:4).

      Judas makgan 30 tumin xaplata ktemplo, pero ni kajwatiya uma tlawa, na xʼakstu makgniputunkan. Litsakgsa natapixchitawaka, pero kxpakgan kiwi niku chiy tasiw tatukxa, chu xmakni tamayacha klaklanka chiwix chu lakgpankga (Hechos 1:17, 18).

      Judíos tachango Jesús tsisa kxpumapakgsin Poncio Pilato. Pero judíos ni tanuputunkgo xlakata lakpuwankgo pi komo akxtum nakatalakgo tiku ni judíos naxkajwanankgo chu nila katitlawakgolh taway xla 15 xla nisán. Uma xapulana kilhtamaku akxni tlawakan Fiesta xla Kaxtalanchu nema ni kgalhi Limaxkutin, nema na makgtanu akxni tlawakan Pascua.

      Pilato taxtu chu kakgalhskin: «¿Tuku limawakapatit uma chixku?». Xlakan kgalhtinankgo: «Komo uma chixku ni xtitlawalh tuku nitlan ni xakkamakamaxkin». Max Pilato akxilha pi wi tuku matlawiputunkgo, wa xlakata kawani: «Kalipitit chu wixin kalakputsananitit chuna la wan milimapakgsinkan». Pero chuna la kgalhtinankgo masiya pi makgniputunkgo Jesús: «Akinin ni kinkamaxkikanan talakaskin wi tiku nakmakgniyaw» (Juan 18:29-31).

      Komo wa judíos namakgnikgo Jesús akxni tlawamaka Pascua, max latamanin nataʼakglhuwikgo. Pero komo natlawakgo pi wa romanos nawankgo pi kamakgnika xlakata talalakatawakama mapakgsina, max ni wa katikalimawakaka xlinin Jesús.

      Xpulalinanin takanajla ni wanikgo Pilato pi limawakakgonit pi Jesús nitlan lichuwinalh Dios. Wata wankgo atanu tuku nalimawakakgo: «Kmanokglhuw uma chixku [1] xtlawama pi latamanin nalakatakikgo gobernador, [2] wan pi ni xlilat namaxkikan lilakgaxokgon César, chu [3] wan pi wa Cristo, chatum mapakgsina» (Lucas 23:2).

      Xlakata Pilato xpalakachuwina Roma, lilakgaputsa akxni wanikan pi Jesús wa pi xla mapakgsina. Wa xlakata tanu kpumapakgsin chu limapakgsinan pi kaliminika Jesús chu kgalhskin: «¿Wix xmapakgsinakan judíos?». Xtachuna la xkgalhskilh: «¿Lakatsalanita limapakgsin akxni wana pi wix mapakgsina chu talalakatawakaya César?». Jesús max katsiputun tuku wanikanit Pilato xpalakata, wa xlakata kgalhskin: «¿Wix kgalhskininampat xlakata xlikana katsiputuna o kaj xlakata kgaxpatti pi amakgapitsin kilichuwinankgo?» (Juan 18:33, 34).

      Pilato masiya pi ni katsi tuku lama, pero katsiputun, akxni kgalhskin: «Akit ni judío, ¿ni xlikana? Minkachikin chu xanapuxkun sacerdotes makamastakgon. ¿Tuku tlawa?» (Juan 18:35).

      Uma ni wamputun pi Jesús ni lichuwinamputun komo xla mapakgsina o ni. Wata chuna la kgalhti Pilato kaks malakawani.

      PUKUXTU XLA KGALHNI

      Judas makgan 30 tumin xaplata ktemplo

      Xanapuxkun sacerdotes ni katsikgo la namaklakaskinkgo tumin xaplata nema Judas makgosulh ktemplo. Wankgo: «Ni xlilat anta namujuyaw niku mastokgwilikan tumin ktemplo, xlakata wa tuku lixokgoka kgalhni». Wa xlakata litamawakgo xpukuxtu xtlawana tlamink xlakata anta nakamaknukan tiku ni kalakgapaskan. Uma pukuxtu limapakuwikan «Pukuxtu xla Kgalhni» (Mateo 27:6-8).

      • ¿Tuku xlakata Sanedrín tamakxtumiparakgo tsisa?

      • ¿La niy Judas, chu la maklakaskinkan 30 tumin xaplata?

      • Xlakata Pilato nawan pi kamakgnika Jesús, ¿tuku limawakakgo judíos?

  • Pilato chu Herodes wankgo pi Jesús ni lin kuenta
    Jesús wa tiji, xaxlikana chu latamat
    • Herodes chu ksoldados likgalhkgamanankgo Jesús

      CAPÍTULO 128

      Pilato chu Herodes wankgo pi Jesús ni lin kuenta

      MATEO 27:12-14, 18, 19 MARCOS 15:2-5 LUCAS 23:4-16 JUAN 18:36-38

      • PILATO CHU HERODES TLAWANIKGO TAKGALHSKININ JESÚS

      Jesús ni matsekgni Pilato pi xla mapakgsina. Maski chuna, xTamapakgsin ni talalakatawaka Roma xlakata wani: «KinTamapakgsin ni xalak uma kakilhtamaku. Komo kinTamapakgsin xalak uma kakilhtamaku xwa, kilakskujnin xchipanankgolh xlakata ni xkimakamastaka kxmakankan judíos. Pero kinTamapakgsin ni xalak uma kakilhtamaku» (Juan 18:36). Jesús liwana wan pi kgalhi akgtum Tamapakgsin, pero ni xalak kakilhtamaku.

      Pilato tlakg katsiputun nixawa tuku Jesús kgalhtilh. Wa xlakata kgalhskin: «Komo chuna, ¿mapakgsina wix?». Chu Jesús wani pi tlan tuku wan: «Wix wana pi akit mapakgsina. Wa uma tuku xlakata klilakachinit, chu wa xlakata kliminit kkakilhtamaku, xlakata naklichuwinan tuku xaxlikana. Putum tiku tataya tuku xaxlikana kgaxmata kintachuwin» (Juan 18:37).

      Nina makgas titaxtunit, Jesús xwaninit Tomás: «Akit tiji chu xaxlikana chu latamat». Uma kilhtamaku, asta Pilato katsi pi Jesús milh kKatiyatni xlakata nalichuwinan xaxlikana xlakata Tamapakgsin. Jesús ni makgxtakgputun uma tuku xaxlikana maski namakgnikan. Pilato kgalhskin: «¿Tuku ama xaxlikana?». Pero ni kgalhkgalhi pi Jesús nakgalhti xlakata lakpuwan pi lakputsananikgonita uma chixku (Juan 14:6; 18:38).

      Pilato kalakgtaspitpara tiku kgalhkgalhimakgo kxkilhtin pumapakgsin. Max Jesús paxtuya. Pilato kawani xanapuxkun sacerdotes chu tiku anta katawilakgolh: «Nitu ktekgsa tuku nitlan tlawanit uma chixku». Pero latamanin lu sitsikgo chu wankgo: «Lhuwa wili taʼakglhuwit, kamasiyani latamanin klakgatum Judea, matsukilh kʼGalilea chu chilh asta unu» (Lucas 23:4, 5).

      Pilato max kaks lilakawan xlakata judíos lu malakatsalikgo. Wa xlakata, akxni xanapuxkun sacerdotes chu lakgkgolotsin chuwinamakgo, Pilato kgalhskin Jesús: «¿Ni kgaxpata tuku liyawamakgon umakgolh lakchixkuwin?» (Mateo 27:13). Maski chuna, Jesús nitu kgalhtinan. Pilato kaks lilakawan pi Jesús ni lilakgaputsa tuku limawakamakgo judíos.

      Akxni Pilato kgaxmata pi judíos wankgo pi Jesús matsukilh putum uma kʼGalilea, Pilato akxilha pi Jesús xalak Galilea. Wa xlakata wi tuku lakpuwan natlawa xlakata ni wa nalakgchan nawan tuku natlawanikan Jesús. Pilato katsi pi Herodes Antipas, mapakgsina xalak Galilea, minit kJerusalén xlakata uma kilhtamaku tlawamaka Pascua. Wa xlakata malakgachani Jesús. Wa Herodes Antipas, xkgawasa Herodes el Grande, tiku mamaktininalh xʼakgxakga Juan Mununa. Chu akxni kgaxmatli pi Jesús xtlawama milagros, lakpuwa pi Jesús max wa Juan tiku xlakastakwananit (Lucas 9:7-9).

      Herodes paxuwa xlakata tlan naʼakxilha Jesús. Pero ni xlakata makgtayaputun o katsiputun pi tuku limawakamaka xlikana, wata paxuwa xlakata katsiputun tiku Jesús chu akxilhputun “katlawalh akgtum milagro” (Lucas 23:8). Pero Jesús ni tlawa tuku xla lakaskin. Chu akxni Herodes tlawani takgalhskinin, Jesús ni kgalhti. Uma tlawa pi Herodes nitlan nalimakgkatsi, chu xla chu ksoldados “lu lixkajni likatsinikgo” Jesús (Lucas 23:11). Malhakgekgo xatlan lhakgat chu tsukukgo likgalhkgamanankgo. Alistalh, Herodes malakgachanipara Pilato. Maski xchatiykan xlasitsini, la uku tlan latalalin.

      Akxni Jesús taspita, Pilato kamamakxtumi xanapuxkun sacerdotes, xmapakgsinanin judíos chu kachikin, chu kawani: «Kmilakatinkan klakputsananinit, pero nitu ktekgsnilh uma chixku tuku wixin liyawapatit. Nipara Herodes tekgsnilh, wa xlakata kinkamaspitnin, chu ¡kaʼakxilhtit!, nitu tlawanit tuku minini nalimakgnikan. Wa xlakata, nakmalakgaxokge chu alistalh nakmakgxtakga» (Lucas 23:14-16).

      Pilato makgxtakgputun Jesús xlakata akxilha pi sacerdotes makamastakgonit xlakata lakgsitsinikgo. Nachuna, wi atanu tuku xlakata nichuna tlawaputun. Akxni Pilato wi niku tamakxtumikgo tiku lakkaxtlawakgo taʼakglhuwit, xpuskat malakgachani uma tamakatsin: «Nitu natlawaniya uma xaʼakgstitum chixku, xlakata uku lu kpatinalh kkintamanixnat [max wa Dios tiku chuna tlawalh] kaj xpalakata» (Mateo 27:19).

      Pilato katsi pi xlimakgxtakgat uma chixku tiku ni lin kuenta. Pero ¿namatlani?

      • ¿Tuku kgalhtinan Jesús akxni kgalhskinkan komo xla mapakgsina?

      • ¿Tuku kawani Pilato latamanin tiku yakgo kxkilhtin pumapakgsin? ¿Tuku wankgo latamanin? ¿Chu tuku tlawa Pilato?

      • ¿Tuku xlakata Herodes Antipas paxuwa akxni akxilha Jesús? ¿Tuku tlawani?

      • ¿Tuku xlakata Pilato makgxtakgputun Jesús?

  • Pilato wan: «¡Kaʼakxilhtit uma chixku!»
    Jesús wa tiji, xaxlikana chu latamat
    • Pilato tamakxtu Jesús, tiku akwilikanit akgtum corona nema litatlawanit lhtukun chu malhakgekanit xamantajwa lhakgat

      CAPÍTULO 129

      Pilato wan: «¡Kaʼakxilhtit uma chixku!»

      MATEO 27:15-17, 20-30 MARCOS 15:6-19 LUCAS 23:18-25 JUAN 18:39–19:5

      • PILATO MAKGXTAKGPUTUN JESÚS

      • JUDÍOS SKINKGO PI KAMAKGXTAKGKA BARRABÁS

      • LIKGALHKGAMANANKGO JESÚS CHU NITLAN LIKATSINIKGO

      Tiku skimakgo pi kamakgnika Jesús, Pilato kawaninita uma: «Nitu ktekgsnilh uma chixku tuku wixin liyawapatit. Nipara Herodes tekgsnilh» (Lucas 23:14, 15). La uku, putsa atanu la tlan nalakgmaxtu Jesús chu wani kachikin: «Wixin kgalhiyatit talismanin pi nakkamakgxtakgniyan chatum chixku kPascua. Wa xlakata, ¿lakaskinatit pi nakkamakgxtakgniyan xmapakgsinakan judíos?» (Juan 18:39).

      Pilato katsi pi kpulachin tanuma chatum chixku tiku wanikan Barrabás, chatum kgalhana, xtalamakgasitsin tamapakgsin chu makgnina. Wa xlakata kgalhskininan: «¿Tiku lakaskinatit nakkamakgxtakgniyan? ¿Wa Barrabás, o wa Jesús tiku na limapakuwikan Cristo?». Xlakata xanapuxkun sacerdotes tlawakgonit pi latamanin nachuna nalakpuwankgo la xlakan, skinkgo pi kamakgxtakgka Barrabás chu ni wa Jesús. Pero Pilato kgalhskininampara: «Umakgolh chatiy, ¿tiku lakaskinatit nakkamakgxtakgniyan?». Latamanin kgalhtinankgo: «Wa Barrabás» (Mateo 27:17, 21).

      Pilato nitlan limakgkatsi chu kakgalhskin: «Pero ¿tuku naktlawani Jesús tiku na limapakuwikan Cristo?». Xputumkan wankgo: «¡Kamawakaka kkiwi!» (Mateo 27:22). Latamanin xlimaxanatkan xlakata skimakgo pi kamakgnika tiku ni lin kuenta. Pilato wan: «¿Tuku xlakata? ¿Tuku nitlan tlawanit uma chixku? Akit nitu ktekgsninit tuku minini nalimakgnikan; wa xlakata nakmalakgaxokge chu alistalh nakmakgxtakga» (Lucas 23:22).

      Maski Pilato lhuwa tuku tlawa xlakata namakgtaya Jesús, latamanin pixlanka wankgo: «¡Kamawakaka kkiwi!» (Mateo 27:33). Xanapuxkun sacerdotes tlawakgonit pi latamanin lu katachilikgolh pi asta skinkgo pi wi tiku kanilh. Pero ni skimakgo kanilh tiku tlawanit tuku nitlan o chatum makgnina, wata skimakgo pi kanilh tiku ni lin kuenta, chatum chixku nema kajku akgkitsis kilhtamaku titaxtunit, makgamakglhtinankgolh la xmapakgsinakan kJerusalén. Ni katsiyaw komo xtamakgalhtawakgen Jesús na minkgonit. Pero komo minkgonit ni chuwinankgo chu ni lakaskinkgo pi kakaʼakxilhka.

      Akxni Pilato akxilha pi ni kgaxmatnikan, chu pi latamanin tlakg sitsikgo, Pilato makgachakgan kxlakatinkan chu kawani: «Akit ni klin kuenta xkgalhni uma chixku. Wixin kalipitit kuenta». Pero kachikin ni lakgpali xtapuwan. Wata kgalhtinankgo: «Akinin chu kinkamanankan naklinaw kuenta xlakata namakgnikan» (Mateo 27:24, 25).

      Mapakgsina tlawa tuku lakaskinkgo latamanin nixawa natlawa tuku katsi pi tlan. Makgxtakga Barrabás chuna la wan kachikin chu limapakgsinan kamakglhtika xlhakgat Jesús chu kasnokgka.

      Akxni lhuwa snokgkgonit Jesús, soldados linkgo kxpulakni pumapakgsin. Chu putum soldados makxtum lakgo chu chuntiya tlawanikgo tuku nitlan. Litlawakgo lhtukun akgtum corona chu akwilikgo Jesús. Machipikgo kgantum kgatit o kiwi chu malhakgekgo maktum xamantajwa o xatsutsokgowa lhakgat, xtachuna nema maklakaskinkgo mapakgsinanin, chu likgalhkgamanankgo, wanikgo: «¡Kalatamalh, xmapakgsinakan judíos!» (Mateo 27:28, 29). Nachuna, lakachujmanikgo chu lakalaskgo. Alistalh makglhtikgo kiwi nema chipanit chu liʼaknikkgo chu xalakkinkaslajaja lhtukun nema akwilikanit tlakg tatijukgo kxʼakgxakga.

      Pilato kaks lilakawan pi Jesús ni sitsi chu tayani la soldados mamaxanimakgo chu amakgtum lakputsapara la namakgxtakga. Wa xlakata kawani: «¡Kaʼakxilhtit! Kkaliminiparayan xlakata naʼakxilhatit pi nitu ktekgsninit tuku nitlan». Max Pilato lakpuwan pi latamanin nalakgpalikgo xtapuwankan akxni naʼakxilhkgo pi Jesús kgaxikanit chu makgstajma. Akxni Jesús ya kxlakatin latamanin, Pilato kawani: «¡Kaʼakxilhtit uma chixku!» (Juan 19:4, 5).

      Xlakata Jesús ni pekuan chu ni lakgaputsama maski kgaxikanit chu makgstajma, Pilato kaks lilakawan, xtachuwin limasiya pi maxki kakni chu nitlan limakgkatsi tuku akgspulama Jesús.

      LA XMAKGSNOKGNANKAN

      Tuku xlimakgsnokgnankan

      Krevista The Journal of the American Medical Association, Dr. William D. Edwards wan la xmakgsnokgnankgo romanos:

      «Makglhuwa xmaklakaskinkan limakgsnokgni nema ni lhman chu xlitatlawanit laktitsu xuwa nema ni lakxtum xlilhman chu lakgachunin xlakgsiwikanit chu xkinkachiwakanikanit laktsu likan o laktsu xlukut borrego nema liwana kxakakanit. [...] Akxni soldados romanos tliwakga xkgesnokgkgo chatum lataman, uma laktsu likan xtlawa pi xtaʼakgstokgtawi xkgalhni chu laktitsu xuwa nema xkgalhikgo laktsu xlukut borrego xchuku makni chu xmatikutu liwa. Chu akxni chuntiya xmakgsnokgkan chatum lataman, niku xtachukunit tlakg pulhman xtachuku chu xtasiya niku ksnokgkanit chu xmakgstaja».

      • ¿Tuku tlawa Pilato xlakata namakgxtakga Jesús chu ni nalitawila kuenta?

      • ¿La xmakgsnokgnankgo romanos?

      • ¿Tuku tlawanikan Jesús akxni makgsnokgkgonita?

  • Linkan Jesús niku namakgnikan
    Jesús wa tiji, xaxlikana chu latamat
    • Jesús nialha lin xatsinka kiwi nema makgapatinan chu chatum soldado xafuerza malini Simón xalak Cirene

      CAPÍTULO 130

      Linkan Jesús niku namakgnikan

      MATEO 27:31, 32 MARCOS 15:20, 21 LUCAS 23:24-31 JUAN 19:6-17

      • PILATO LAKPUTSA LA NAMAKGXTAKGA JESÚS

      • WANKAN PI JESÚS XLINIT CHU LINKAN NIKU NAMAKGNIKAN

      Maski Jesús likgalhkgamanankanit chu lu makgapatinankanit, xanapuxkun sacerdotes chu tiku tatayakgo ni lakaskinkgo pi Pilato namakgxtakga. Xlakan lakaskinkgo pi kamakgnika Jesús. Wa xlakata, chuntiya pixlanka wankgo: «¡Kamawakaka kkiwi! ¡Kamawakaka kkiwi!». Pero Pilato kawani: «Kalipitit chu wixin kamakgnitit, xlakata akit nitu ktekgsninit tuku nitlan» (Juan 19:6).

      Judíos nila makanajlikgo Pilato pi Jesús tlawanit tuku talalakatawaka tamapakgsin chu lakgchan nani. Wa xlakata wankgo pi Jesús lakatsalanit akgtum limapakgsin xla takanajla. Limawakaparakgo pi lixkajnit waninit Dios chuna la wankgolh kxlakatin Sanedrín. Wankgo: «Akinin kgalhiyaw akgtum limapakgsin, chu limapakgsin wan pi xlinit, xlakata xʼakstu wa pi xlitaxtu xkgawasa Dios» (Juan 19:7). Pilato ni xkatsi uma atanu tuku limawakamakgo Jesús.

      Tanupara kxpumapakgsin chu lakputsa la tlan namakgxtakga uma chixku tiku lhuwa mapatinikanita chu asta xpuskat Pilato limanixnanit (Mateo 27:19). Uma tuku judíos limawakakgo Jesús, pi xla «xkgawasa Dios», kaks lilakawan Pilato. Xla katsi pi Jesús xalak Galilea (Lucas 23:5-7). Maski chuna, kgalhskin: «¿Niku xala wix?» (Juan 19:9). Max Pilato xʼakstu kgalhskinkan komo Jesús latamalh kʼakgapun o komo chatum dios xwanit.

      Jesús waninita Pilato pi xla mapakgsina, pero xTamapakgsin ni xalak kakilhtamaku. Nialh talakaskin atanu tuku nawan, wa xlakata nialh chuwinan. Pero Pilato lisitsi pi Jesús ni chuwinan chu wani: «¿Ni kinkgalhtiputuna? ¿Ni katsiya pi akit kkgalhi limapakgsin xlakata nakmakgxtakgan chu kkgalhi limapakgsin xlakata nakmawakayan kkiwi?» (Juan 19:10).

      Jesús kajwatiya kgalhti: «Ni xkgalhi limapakgsin wi tuku nakintlawaniya komo ni xala talhman xmaxkikanti. Wa xlakata, chixku tiku kimakamastalh kmimakan tlakg kgalhi talakgalhin» (Juan 19:11). Max Jesús ni kaj chatum tiku lichuwinama. Wata kilhwama pi Caifás, tiku tatayakgo chu Judas Iscariote tlakg linkgo kuenta nixawa Pilato.

      Pilato kaks lilakawan tuku wan chu tuku tlawa Jesús, chu xlakata lakpuwan pi Jesús chatum dios, pekuan chu lakputsapara la namakgxtakga. Pero judíos wi tuku limakgapekuankgo Pilato xlakata natlawa tuku lakaskinkgo, wanikgo: «Komo namakgxtakga uma chixku ni xʼamigo César wix. Putum tiku xʼakstu mapakgsina limaxtukan talalakatakima César» (Juan 19:12).

      Mapakgsina tamakxtupara Jesús, tawila kxlaktawilh chu wani kachikin: «¡Kaʼakxilhtit! ¡Mimapakgsinakan!». Pero judíos ni lakgpalikgo xtapuwankan chu pixlanka wankgo: «¡Kamakgni! ¡Kamakgni! ¡Kamawakaka kkiwi!». Pilato kakgalhskin: «¿Nakmawaka kkiwi mimapakgsinakan?». Maski judíos makgasata patinamakgo xlakata wa romanos kaʼakgchipakgonit, xanapuxkun sacerdotes wankgo: «Akinin ni kkgalhiyaw atanu mapakgsina kajwatiya César» (Juan 19:14, 15).

      Pilato pekuan chu ni katalalakatawaka judíos, wa xlakata tlawa tuku lakaskinkgo chu kamakamaxki Jesús xlakata namakgnikgo. Soldados makglhtikgo Jesús lhakgat xamantajwa o xatsutsokgo, malhakganiparakgo xlhakgat chu linkgo, chu xafuerza makukanikgo kiwi niku naxtokgowakakan.

      Uma lay xʼitat kilhtamaku viernes 14 xla nisán. Jesús ni lhtatanit lata tsisa jueves chu lhuwa mapatinikanit. Fuerza tlawa nakuka kiwi, pero nialh tayani. Wa xlakata soldados fuerza malinikgo kiwi Simón xalak Cirene (akgtum kachikin xalak África), asta niku namakgnikan Jesús. Lhuwa latamanin stalanikgo; makgapitsi kakuxmokgaxikan chu pixlanka tasakgo xlakata nitlan limakgkatsikgo tuku lama.

      Jesús kawani lakpuskatin tiku tasamakgo: «Xlaktsuman Jerusalén, nialh kakilakgtasatit, wata katasatit mimpalakatakan chu xpalakatakan minkamanankan; xlakata, ¡kaʼakxilhtit!, mima kilhtamaku akxni latamanin nawankgo: “¡Paxuwakgo tiku nila kgalhikgo skgata, chu lakpuskatin tiku ni kgalhikgolh lakgskgatan chu tiku ni matsikinankgolh!”. Alistalh natsukukgo kawanikgo laklanka sipi: “¡Kakilaʼakgtalaw!”, chu laktsu sipi: “¡Kakilamatsekgwi!”. Komo chuna tlawakgo akxni lanka kiwi stakgaku, ¿tuku nala akxni [skaknita] nawan?» (Lucas 23:28-31).

      Uma tuku wan Jesús kakilhchanima judíos. Xtachuna akgatum kiwi nema nimaja, pero nina xnakgkgo, xlakata Jesús antaku wi chu makgapitsi judíos kanajlanikgo. Akxni Jesús naniy chu xtamakgalhtawakgen namakgxtakgkgo xtakanajlakan judíos, xtakanajla kachikin naskaka, la akgatum kiwi nema xnakgnita. Xlikana, lhuwa natasakan akxni Dios namaklakaskin soldados romanos xlakata namalakgaxokge uma kachikin.

      • ¿Tuku limawakakgo Jesús xpulalinanin takanajla?

      • ¿Tuku xlakata pekuan Pilato?

      • ¿Tuku wanikgo xanapuxkun sacerdotes Pilato xlakata namamakgnininan Jesús?

      • ¿Tuku wamputun Jesús akxni lichuwinan akgatum kiwi nema «stakgaku» chu alistalh skaknita?

  • Mapakgsina tiku ni lin kuenta patinama
    Jesús wa tiji, xaxlikana chu latamat
    • Jesús tlawani uma tamalaknun chatum kgalhana tiku xpaxtuwaka: «Nakintatawilayapi kParaíso»

      CAPÍTULO 131

      Mapakgsina tiku ni lin kuenta patinama

      MATEO 27:33-44 MARCOS 15:22-32 LUCAS 23:32-43 JUAN 19:17-24

      • XTOKGOWAKAKAN JESÚS KKGANTUM KIWI

      • LHUWA TIKU LIKGALHKGAMANANKGO JESÚS AKXNI AKXILHKGO TUKU LHKAWILIKANIT KXʼAKGSTIPUN

      • JESÚS MALAKNU LATAMAT KPARAÍSO UNU KKATIYATNI

      Soldados linkgo Jesús niku nakatamakgnikan chatiy kgalhananin. Uma niku wanikan Gólgota o Aklukut, lata «lakgamakgat» tasiya (Marcos 15:40).

      Anta kamakglhtikan xlhakgatkan kgalhtutu tiku amaka kamakgnikan chu kamaxkikan vino nema talakgkaxtlawakanit mirra chu atanu tuku lu xun. Uma tuku lakgkaxtlawakanit xtachuna droga. Max lakpuskatin xalak Jerusalén tlawakgo uma chu romanos mastakgo talakaskin nakamaxkikan tiku amaka kamakgnikan xlakata ni lu namakgkatsikgo xtakatsanajwatkan. Akxni Jesús kgalhwananita, ni likgotnan xlakata kalakastalanka tayaniputun uma lu xlakaskinka taputsan. Kalakastalanka tlawaputun xtalakaskin Dios asta akxni naniy.

      Alistalh mawakakan Jesús kkiwi (Marcos 15:25). Soldados xtokgawakanikgo xtantun chu xmakan, asta lakgtaxtuyacha lakgaputu, uma tlawa pi lu nakatsani. Akxni maʼaktsajkan kiwi, xtakatsanajwat tlakg taliwaka, xlakata xlitsinka tlawa pi tlakg natakilhki niku xtokgokanit. Pero Jesús ni kalisitsini soldados. Wata skini Dios: «Tlat, kakatapati, xlakata ni katsikgo tuku tlawamakgolh» (Lucas 23:34).

      Akxni romanos wi tiku makgnikgo, lismanikgo tsokgwilikgo tuku xlakata makgnimaka. Uma kilhtamaku, Pilato tsokga tuku wan: «Jesús xalak Nazaret, xmapakgsinakan judíos». Tsokga ktachuwin hebreo, latín chu griego xlakata putum tlan nalikgalhtawakgakgo. Tuku tlawalh Pilato limasiya pi kalakgmakgan xpulalinanin takanajla, tiku fuerza wankgonit pi kanilh Jesús. Xanapuxkun sacerdotes lisitsikgo uma chu wankgo: «Kalakgpali tatsokgni: “Xmapakgsinakan judíos”, xlakata xla wa: “Akit xmapakgsinakan judíos”». Pero Pilato nialh kakgaxmatni chu kakgalhti: «Tuku ktsokgnit, nialhla talakgpali» (Juan 19:19-22).

      Tiku titaxtukgo anta likgalhkgamanankgo Jesús, matsuwikgo xʼakgxakgakan chu lixkajnit wanikgo: «Wix, tiku xpimpat laktilha templo chu kaj akgtutu kilhtamaku xpimpapara likaxtlawaya, kalakgtaxtu chu katakta kkiwi niku xtokgowakakanita». Sacerdotes tiku lu sitsikgonit, limawakaparakgo tuku wankgonit kxlakatin Sanedrín. Sacerdotes chu lakgtsokgkinanin na likgalhkgamanamakgo Jesús chu lawanikgo: «Kataktalh Cristo, xmapakgsina Israel, anta niku xtokgowakakanit, xlakata naʼakxilhaw chu nakanajlaniyaw» (Marcos 15:29-32). Asta kgalhananin tiku wakakgo kxpaxtunin, nitlan tuku wanikgo, maski Jesús ni tlawanit tuku nitlan.

      Kgalhtati soldados romanos na likgalhkgamanankgo. Max wakgonit xaxkuta vino, chu la uku xlakata nalilitsinkgo wanikgo pi kawalh tsinu maski katsikgo pi nila makglhtinan. Akxni soldados akxilhkgo tuku wilinikanit kxʼakgstipun Jesús, talalakatawakakgo chu wanikgo: «Komo wix xmapakgsinakan judíos, kalakgtaxtu» (Lucas 23:36, 37). ¡Nila takanajla! Chixku tiku limasiyalh pi wa tiji, xaxlikana chu latamat la uku likgalhkgamanamaka. Maski chuna, Jesús tayani uma tapatin chu niti lakawani: nipara judíos tiku akxilhmakgo nipara soldados tiku mamaxanikgo chu nipara kgalhananin tiku paxtuwakakgo.

      Soldados limakankgolh suerte klhakgat Jesús

      Alistalh, kgalhtati soldados tiyakgo xlhakgat Jesús, pumakgatati tlawakgo chu xchatunukan titsunin kalakgchan. Pero lhakgat nema xwili kxtampin tlakg xatlan xwanit, uma lhakgat ni xtalakgtsapanit, xlakata xamaktuminika xtlawakanit «lata talhman asta tutsu». Wa xlakata soldados lakpuwankgo: «Ni kalakxtitwi, wata kalimakaw suerte xlakata nakatsiyaw tiku xla nawan». Uma chuna lalh xlakata xkgantaxtulh Tatsokgni: «Mapitsikgolh kilhakgat, chu limakankgolh suerte kilhakgat» (Juan 19:23, 24; Salmos 22:18).

      Alistalh, chatum chixku tiku na xtokgowakakanit, katsi pi Jesús xlikana mapakgsina chu kilhni atanu tiku na xtokgowakakanit: «¿Nipara tsinu pekuaniya Dios maski malakgaxokgepaka[nti] chuna la uma chixku? Chu akinin kinkamininiyan napatinanaw xpalakata tuku nitlan tlawanitaw; pero uma chixku ni tlawanit tuku ni xlilat». Wa xlakata tasaskini Jesús: «Kakilakapastakti akxni natanuyapi kminTamapakgsin» (Lucas 23:40-42).

      Jesús kgalhti: «Xlikana kwaniyan uku: nakintatawilayapi kParaíso» (Lucas 23:43). Uma tamalaknun ni xtachuna tuku kamalaknuninit xʼapóstoles. Xʼapóstoles kawaninit pi natatawilakgo klaktawilh kTamapakgsin (Mateo 19:28; Lucas 22:29, 30). Max uma kgalhana judío, xkgaxmatnit pi Jehová tlawalh akgtum jardín xlakata anta xlatamakgolh Adán, Eva chu xkamanan. La uku uma kgalhana nani, pero kgalhi takgalhkgalhin pi tlan nalatama kParaíso kKatiyatni.

      • ¿Tuku xlakata Jesús ni likgotnan vino nema maxkikan?

      • ¿Tuku wan tatsokgni nema wilikan kxʼakgstipun Jesús? ¿Tuku tlawakgo judíos akxni akxilhkgo?

      • ¿Tuku xlichuwinankanit xlakata xlhakgat Jesús nema kgantaxtulh?

      • ¿Tuku malaknuni Jesús chatum chixku tiku na xtokgowakakanit?

  • «Xlikana uma chixku xKgawasa Dios xwanit»
    Jesús wa tiji, xaxlikana chu latamat
    • Akxni Jesús ninita kkgantum kiwi kxpaxtun chatiy kgalhananin, chatum soldado wan: «Xlikana uma chixku xKgawasa Dios xwanit»

      CAPÍTULO 132

      «Xlikana uma chixku xkgawasa Dios xwanit»

      MATEO 27:45-56 MARCOS 15:33-41 LUCAS 23:44-49 JUAN 19:25-30

      • JESÚS NIY KKGANTUM KIWI

      • AKXNI NIY, LAY TUKU KAKS MALAKAWANINAN

      La uku «tastunut». Kaj xalan tsuku katsiswan asta «kamakgtutu hora kakgotanun» (Marcos 15:33). Uma ni chuna lama xlakata wamaka Chichini, xlakata uma kajwatiya chuna lay akxni aku ama skgatan papaʼ pero la uku lakgchanit Pascua akxni wi xakatla papaʼ. Chu akxni wakan Chichini ni lhuwa minuto katsiswan pero la uku tlakg makgapala. Wa xlakata wa Dios tiku chuna tlawama.

      ¿Lilakpuwana la max kaks lilakawankgo tiku likgalhkgamanamakgo Jesús? Akxni katsiswanit, kgalhtati lakpuskatin talakatsuwikgo niku xtokgowakakanit Jesús: xtse Jesús, Salomé, María Magdalena chu María xtse apóstol Santiago tiku xaKgawasaku.

      Apóstol Juan akxtum talaya xtse Jesús «lakatsu kkiwi» niku mawakakanit Jesús. María lu lipuwama chu makgkatsi pi «lilhtukukan lhman espada», xlakata akxilha pi xkgawasa nema xla kuentajtlawalh chu matsikilh lu patinama (Juan 19:25; Lucas 2:35). Maski Jesús lu katsanajwama, lilakgaputsa xtse. Fuerza tlawani lakglakan Juan chu wani María: «¡Puskat lata uku xla minkgawasa!». Alistalh, lakglakan María chu wani Juan: «¡Lata uku xla mintse!» (Juan 19:26, 27).

      Jesús makuentajlini apóstol Juan xtse. Uma apóstol wa tiku Jesús tlakg paxki. Katsi pi xtunatalan, amakgapitsi xkamanan María, nina kanajlanikgo. Wa xlakata lilakgaputsa pi xtse nakgalhi tuku namaklakaskin chu tuku xla xtakanajla. ¡Lu tlan liʼakxilhtit wililh!

      Akxni kamakgtutu hora xʼama wan, Jesús wan: «Kkgalhputima». Chuna kgantaxtu tuku wan tatsokgni (Juan 19:28; Salmo 22:15). Jesús katsi pi xTlat makglhtinit xtamakgtay xlakata tlan naliʼakxilhkan komo xlikana ni makgxtakgnan. Chu pixlanka wan, max ktachuwin arameo nema chuwinankan kʼGalilea: «Éli, Éli, ¿láma sabakhtháni?», nema wamputun: «KiDios, kiDios, ¿tuku xlakata kiʼakgxtakgmakganita?». Makgapitsi ni akgatekgskgo tuku wan chu wankgo: «¡Kaʼakxilhtit! Tasanima Elías». Chatum lakapala an machuwi panamak kxaxkuta vino, chu wili kkgantum kgatit chu maxki xlakata nakgotnan. Pero amakgapitsin wankgo: «¡Kakgalhkgalhitit! Kaʼakxilhwi komo Elías namin lakgmaxtu» (Marcos 15:34-36).

      Alistalh, Jesús pixlanka wan: «¡Kgantaxtunit!» (Juan 19:30). Chuna, makgantaxtinit putum tuku xTlat limapakgsilh xtlawalh kKatiyatni. Xaʼawatiya Jesús wan: «Tlat, kmimakan kmakgxtakga kiʼespíritu» (Lucas 23:46). Jesús liwana katsi pi Jehová namalakastakwani. Akxni wankgo uma tachuwin, makilhputi xʼakgxakga chu niy.

      Uma kilhtamaku, tachiki tiyat chu laklanka chiwix talakgskgakgo. Lu tliwakga tachiki tiyat pi asta tlawa pi makgapitsi putaknun nema wilakgo kxkilhtin Jerusalén talakkikgo chu tiku kamaknukanit anta kalakgwan tawilakgo. Latamanin tiku akxilhkgo uma, ankgo «kJerusalén» chu wankgo tuku aku lanit (Mateo 27:51-53).

      Akxni Jesús niy, xatsinka chu xalhman cortina nema wi ktemplo chu mapitsi Santo chu Santísimo pumakgatiy lay. Uma tuku lay nema kaks malakawaninan limasiya pi Dios kasitsininit tiku makgnikgolh xKgawasa. Nachuna, uma wamputun pi lata uma kilhtamaku, makgapitsi latamanin tlan natanukgo kSantísimo, nema kilhchanima akgapun (Hebreos 9:2, 3; 10:19, 20).

      Latamanin lu pekuankgo. Xapuxku soldado tiku lakgaya namakgnikan Jesús wan: «Xlikana uma chixku xKgawasa Dios xwanit» (Marcos 15:39). Max na anta xwi akxni Pilato putsananilh Jesús, akxni lichuwinanka komo Jesús wa xkgawasa Dios xwanit o ni. La uku liwana katsi pi Jesús ni tlawanit tuku nitlan chu xlikana wa xKgawasa Dios.

      Amakgapitsi, na kaks lilakawankgo tuku lalh chu kakuxmukgaxitilhakan “akxni taspitkgo kxchikkan”, uma limasiya pi nitlan limakgkatsikgo chu limaxanankgo tuku tlawakgolh (Lucas 23:48). Tiku na akxilhmakgo tuku lama wa makgapitsi lakpuskatin tiku xmin kilhtamaku na kstalanikgo Jesús. Xlakan na kaks lilakawankgo tuku aku lalh.

      «KAMAWAKAKA KKIWI»

      Xtalamakgasitsin Jesús pixlanka wankgolh: «¡Kamawakaka kkiwi!» (Juan 19:15). Tachuwin xagriego nema maklakaskinkan xlakata «kiwi» kʼEvangelios wa staurós. Libro History of the Cross (Historia de la cruz) wan: «Staurós wamputun kgantum “kiwi nema aktsa ya”; kajwatiya kgantum xapalha kiwi nema xtachuna tuku maklakaskinkan akxni pakanankan».

      • ¿Tuku xlakata katsiyaw pi akxni tsiswalh ni chuna lalh kaj xlakata xwamaka Chichini?

      • ¿Tuku lu xlakaskinka kinkamasiyaniyan Jesús xlakata nakuentajtlawayaw kinatlatnikan tiku linkgoya kata?

      • ¿Tuku lay akxni tachiki tiyat? ¿Tuku wamputun pi cortina xla templo pumakgatiy lay?

      • Xlakata tuku lalh akxni nina xniy Jesús chu akxni nilh, ¿tuku lakpuwankgo tiku anta wilakgo?

  • Kaxtlawakan xmakni Jesús chu maknukan
    Jesús wa tiji, xaxlikana chu latamat
    • Kaxtlawakan xmakni Jesús xlakata namaknukan

      CAPÍTULO 133

      Kaxtlawakan xmakni Jesús chu maknukan

      MATEO 27:57–28:2 MARCOS 15:42–16:4 LUCAS 23:50–24:3 JUAN 19:31–20:1

      • MAKTIKAN KKIWI XMAKNI JESÚS

      • KAXTLAWAKAN XLAKATA NAMAKNUKAN

      • LAKPUSKATIN NI TEKGSKGO XMAKNI JESÚS KPUTAKNUN

      Amaja sputa viernes 14 xla nisán, chu akxni natsankga Chichini natsuku sábado 15 xla nisán. Jesús ninita, pero kgalhananin tiku paxtuwakakgo nina nikgo. Chuna la wan Limapakgsin, chatum nin ni xlilat «tantaskaka natawaka kkiwi». Wata xlitamaʼaknut «watiya uma kilhtamaku» (Deuteronomio 21:22, 23).

      Viernes, kachikin lakkaxtlawa xliwat xala chali chu tlawakgo taskujut nema nila katitlawakgolh akxni titaxtunita nawan sábado. Uma kilhtamaku akxni natsankga Chichini natsuku akgtum «xlakaskinka» sábado (Juan 19:31). Kilhtamaku 15 xla nisán wa xapulana kilhtamaku akxni tsuku Fiesta xla Kaxtalanchu nema ni kgalhi Limaxkutin. Uma kilhtamaku liʼakxilhkan akgtum sábado maski ni wa uma kilhtamaku lakgchan (Levítico 23:5-7). Pero xlakata 15 xla nisán lakgchan sábado limapakuwikan «xlakaskinka» sábado.

      Wa xlakata, judíos skinikgo Pilato pi kachatukxka Jesús chu chatiy kgalhananin xlakata lakapala nanikgo. Akxni chuna tlawakan, nialhla jaxanankgo. Soldados kachatukxkgo chatiy kgalhananin, pero Jesús ni chuna tlawakgo, xlakata ninita. Chuna kgantaxtu tuku tatsokgnit kSalmo 34:20: «Xla kuentajtlawanima putum xlukut; nipara kgantum laktukxnika».

      Xlakata nakatsikan pi Jesús ninita, chatum soldado litapalhtuku kgantum lanza, lakgxtokgoni niku wi xnaku. Tunkun taxtu kgalhni chu chuchut (Juan 19:34). Chuna kgantaxtu tuku xwankanit: «Naʼakxilhkgo tiku lakgxtokgowakaka» (Zacarías 12:10).

      José na anta wi niku makgnika Jesús, uma chixku, tiku kgalhi lhuwa tumin, xalak Arimatea chu na makgtapakgsi kSanedrín (Mateo 27:57). Wankan pi José chatum chixku tiku “tlan likatsi chu xaʼakgstitum” nema kgalhkgalhima xTamapakgsin Dios chu “na xtamakgalhtawakgen Jesús, pero niti katsi” xlakata kapekuani judíos. Xla ni tatayalh Sanedrín akxni lakputsananilh Jesús (Lucas 23:50; Marcos 15:43; Juan 19:38). Ama kilhtamaku ni pekuan chu skini Pilato xmakni Jesús. Wa xlakata Pilato tasani xapuxku soldado, tiku wan pi Jesús ninita. Alistalh, Pilato masta talakaskin pi José kalilh xmakni Jesús.

      José makti xmakni Jesús chu limakgswita maktum lhakgat xalino nema lu xatlan chu wa tamawanit. Chuna kaxtlawa xmakni Jesús xlakata namaknukan. Na makgtaya Nicodemo, «chixku tiku xkilakgapaxialhnanit Jesús katsisni» (Juan 19:39). Nicodemo limin xatalakkaxtlaw mirra chu áloe nema tsinkan max 100 libras romanas (33 kilos o 72 libras xala uku). Judíos lismanikgonit limakgswitkgo xninkan lhakgat nema litlawakanit xamuksun tuwan, akxni nina maknukgo.

      Alistalh, José, tiku kgalhi xasasti putaknun nema xlakalhukikanit kchiwix, anta wili xmakni Jesús chu mawilininan lanka chiwix niku laktanukan. Uma lakapala chuna tlawakan, akxni nina tsuku sábado. Max María Magdalena chu María xtse Santiago xaKgawasaku na makgtayanankgonit xlakata namaknukan Jesús. La uku lakapala ankgo kxchikkan xlakata «nalakkaxtlawakgo xalakmuksun tuwan chu xamuksun aceite» xlakata nalimaktlawakgo xmakni Jesús akxni titaxtunita nawan sábado (Lucas 23:56).

      Lichali, sábado, xanapuxkun sacerdotes chu fariseos lakgankgo Pilato chu wanikgo: «Klakapastakaw pi uma akgsanina chixku tiwa akxni xlamajku: “Akxni titaxtunita nawan akgtutu kilhtamaku naklakastakwanan”. Wa xlakata, kalimapakgsinanti pi kakuentajtlawaka xputaknun asta xliʼakgtutu kilhtamaku, xlakata ni naminkgo kgalhankgo xtamakgalhtawakgen, chu nakawanikgo kachikin: “¡Malakastakwanikaja kkalinin!”. Uma xaʼawatiya taʼakgsanin tlakg nitlan katikitaxtulh nixawa xapulana». Chu Pilato kawani: «Kakatapitit umakgolh soldados chu liwana kakuentajtlawatit» (Mateo 27:63-65).

      Tsisa domingo, María Magdalena, María xtse Santiago chu amakgapitsi lakpuskatin ankgo kxputaknun Jesús xlakata nalitlawakgo xmakni Jesús xamuksun tuwan. Chu xchatunukan lawanikgo: «¿Tiku nakinkamapanuniyan chiwix tuku limalakchuwakanit putaknun?» (Marcos 16:3). Pero uma kilhtamaku tachikinit tiyat. Nachuna, xʼángel Dios mapanunit chiwix, soldados tiku xkuentajtlawanamakgo ankgonit chu niti tanuma kputaknun.

      • ¿Tuku xlakata latamanin takaxkgo viernes? ¿Tuku xlakata uma sábado lu «xlakaskinka»?

      • ¿La makgtayanankgo José chu Nicodemo xlakata namaknukan Jesús? ¿Tuku xlakata xlakgapaskgo Jesús?

      • ¿Tuku skinkgo sacerdotes pi katlawaka? ¿Tuku lay tsisa domingo?

Likgalhtawakga xatotonaco (1993-2026)
Ktaxtuputun
Matsukikan sesión
  • totonaco
  • Matitaxtikan
  • La lakkaxwilikan
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Tuku milikatsit
  • La maklakaskinkan uma página
  • Tlan nalakgpaliya tuku tsokgwili mimpalakata
  • JW.ORG
  • Matsukikan sesión
Matitaxtikan