ARTÍCULO NEMA NATALIKGALHTAWAKGA 50
Takanajla chu tatlaw tlawa pi xaʼakgstitum nawanaw
«Abrahán kanajlanilh Jehová chu xaʼakgstitum liʼakxilhka» (ROM. 4:3).
TAKILHTLIN 119 Talakaskin lu nakanajlayaw
TUKU NATALICHUWINANa
1. ¿Tuku max lilakpuwanaw akxni kgaxmataw xpalakata xtakanajla Abrahán?
MASKI lhuwa latamanin kgaxmatkgonit xpalakata Abrahán, lhuwa ni lakgapaskgo. Pero akinin lu lakgapasaw. Akgtum liʼakxilhtit, katsiyaw pi Biblia wan pi «xtlatkan litaxtulh putum tiku kgalhikgo takanajla» (Rom. 4:11). Pero max nalilakpuwanaw komo tlan nakgalhiyaw akgtum tliwakga takanajla chuna la xla. Chu tlan chuna natlawayaw.
2. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka nalakputsananiyaw xliʼakxilhtit Abrahán? (Santiago 2:22, 23).
2 Pulaktum tuku nakinkamakgtayayan nakgalhiyaw takanajla chuna la Abrahán wa pi nalakputsananiyaw xliʼakxilhtit. Xla ankgalhin kgalhakgaxmatli Dios: alh kʼakgtum katiyatni nema lakgamakgat xwi, akglhuwa kata latamalh klaktsu chiki xaxuwa chu asta xʼama makamasta xkgawasa, Isaac. Putum uma limasiyalh pi xkgalhi tliwakga takanajla. Xpalakata xtakanajla chu tuku tlawalh, Jehová xaʼakgstitum liʼakxilhli chu xʼamigo limaxtulh (kalikgalhtawakga Santiago 2:22, 23). Jehová lakaskin pi putum akinin xʼamigos kalitaxtuw. Wa xlakata kamaklakaskilh Pablo chu Santiago xlakata xlichuwinankgolh Abrahán. La uku nalichuwinanaw pulaktum tuku lu xlakaskinka xpalakata Abrahán nema talichuwinan kRomanos capítulo 4 chu kSantiago capítulo 2.
3. ¿Tukuya versículo xalak Biblia lichuwinankgolh Pablo chu Santiago?
3 Pablo chu Santiago lichuwinankgolh Génesis 15:6, niku wan pi Abrahán «kanajlanilh Jehová, chu xla xaʼakgstitum liʼakxilhli». ¿Tuku wamputun pi Jehová xaʼakgstitum liʼakxilha chatum lataman? Pi makgapaxuwa tuku tlawa chu liʼakxilha pi ni lin kuenta. Kaks malakawaninan pi Jehová liʼakxilha chatum lataman pi ni lin kuenta maski makglakgalhina. Wix max na lakaskina pi Jehová chuna naliʼakxilhan, chu tlan chuna nakitaxtu. Kaʼakxilhwi tuku xlakata Jehová xaʼakgstitum liʼakxilhli Abrahán chu tuku kilitlawatkan xlakata nachuna nakinkaliʼakxilhan.
TALAKASKIN TAKANAJLA
4. ¿Tuku tlawa pi nila xaʼakgstitum nalitaxtuyaw?
4 Ktatsokgni nema Pablo kamalakgachanilh Romanos, wa pi putum akinin makglakgalhinanin litaxtuyaw (Rom. 3:23). Wa xlakata, ¿la tlan namakgapaxuwayaw Dios chu xaʼakgstitum nakinkaliʼakxilhan? Pablo maklakaskilh xliʼakxilhtit Abrahán xlakata nakinkamakgtayayan nakgalhtiyaw uma takgalhskinin.
5. ¿Tuku xlakata Jehová xaʼakgstitum liʼakxilhli Abrahán? (Romanos 4:2-4).
5 Jehová xaʼakgstitum liʼakxilhli Abrahán akxni xlama kCanaán. ¿Tuku xlakata? Ni wa xlakata xmakgantaxtima xLimapakgsin Moisés (Rom. 4:13). Chuna wanaw xlakata kachikin Israel makgamakglhtinalh uma Limapakgsin 400 kata alistalh. Wa xlakata, ¿tuku tlawalh Abrahán xlakata Jehová xaʼakgstitum xliʼakxilhli? Jehová limasiyanilh talakgalhaman nema ni kinkamininiyan chu xaʼakgstitum liʼakxilhli xlakata takanajla nema limasiyalh (kalikgalhtawakga Romanos 4:2-4).
6. ¿Tuku xlakata Jehová xaʼakgstitum liʼakxilha chatum lataman maski makglakgalhina?
6 Alistalh, Pablo lichuwinalh pi akxni wi tiku kanajlani Dios, xla «xaʼakgstitum liʼakxilha xlakata xtakanajla» (Rom. 4:5). Chu wampa: «David na lichuwinalh xtapaxuwan chixku tiku Dios xaʼakgstitum liʼakxilhnit, maski ni makgantaxtilh putum tuku xwan limapakgsin: “Paxuwakgo tiku tlawakgonit tuku nitlan chu katapatikanit chu xtalakgalhinkan kamatsankgenanikanit; paxuwa ama chixku tiku lakgalhinalh, xlakata Jehová nialh katilakapastakli xtalakgalhin”» (Rom. 4:6-8; Sal. 32:1, 2). Dios katapati putum xtalakgalhinkan tiku kanajlanikgo; nialh lakapastaka. Jehová xaʼakgstitum kaliʼakxilha, chu xlakata kgalhikgo takanajla, nialh linkgo kuenta.
7. ¿Tuku kilhchanima pi kskujnin Dios xalamakgasa xaʼakgstitum litaxtukgolh?
7 Maski Abrahán, David chu amakgapitsi kskujnin Dios tiku ni makgxtakgkgolh xaʼakgstitum kaliʼakxilhka, chuntiya makglakgalhinanin xwankgonit. Pero xlakata xtakanajlakan, Dios kaliʼakxilhli chuna la tiku nialh xlinkgo kuenta, liwaka akxni xkatamalakxtumi latamanin tiku ni xkakninanikgo (Efes. 2:12). Ktatsokgni nema apóstol Pablo kamalakgachanilh Romanos, liwana wa pi xlakata xʼamigos Jehová nalitaxtuyaw talakaskin nakgalhiyaw takanajla. Chuna kitaxtulh xpalakatakan Abrahán chu David, chu na tlan chuna nakitaxtu kimpalakatakan.
TALAKASKIN TAKANAJLA CHU XALAKTLAN TATLAW
8, 9. ¿Tuku lakpuwankgo makgapitsin, chu tuku xlakata chuna lakpuwankgo?
8 Lata makgasa, xpulalinanin tanu tanu pukgalhtawakga litaʼakglhuwikgonit xlakata xalaktlan tatlaw chu takanajla. Makgapitsin wankgo pi xlakata tlan nalakgtaxtukan kajwatiya talakaskin nakanajlanikan Jesucristo. Max wix kgaxpatnita uma tachuwin, «Kakanajlani Jesús chu nalakgtaxtuya». Max kikilhtiyakgo tuku wan Romanos 4:6, niku Pablo lichuwinalh «chixku tiku Dios xaʼakgstitum liʼakxilhnit, maski ni makgantaxtilh putum tuku xwan limapakgsin». Pero amakgapitsin masiyakgo pi xlakata tlan nalakgtaxtukan, talakaskin nalakgapaxialhnankan lakatum niku pusikulan wan pi xasanto litaxtu chu natlawakan xalaktlan tatlaw. Max xlakan kikilhtiyakgo tuku wan Santiago 2:24, niku wan: «Chatum lataman xaʼakgstitum liʼakxilhkan xlakata xalaktlan xtatlaw chu ni kajwatiya xlakata xtakanajla».
9 Umakgolh tuku tanu tanu kanajlakan, tlawanit pi makgapitsi tiku lakputsananikgo Biblia nalakpuwankgo pi Pablo chu Santiago ni lakxtum tuku xlakpuwankgo xlakata takanajla chu xalaktlan tatlaw. Wankgo pi Pablo xlakpuwan pi kajwatiya xtalakaskin nakgalhikan takanajla xlakata Dios tlan xkinkaʼakxilhni, pero Santiago xlakpuwan pi xtalakaskin xalaktlan tatlaw. Chatum teólogo lichuwinalh: «Santiago ni xʼakgatekgsa tuku xlakata Pablo xwan pi kajwatiya xtalakaskin takanajla xlakata chatum lataman xaʼakgstitum xliʼakxilhka chu ni xtalakaskin xalaktlan tatlaw». Pero katsiyaw pi wa Jehová tiku kamalakpuwanilh Pablo chu Santiago pi xtsokgwilikgolh umakgolh tachuwin (2 Tim. 3:16). Anan pulaktum tuku nakinkamakgtayayan naʼakgatekgsaw tuku xlichuwinamakgo chatunu chatunu. Talakaskin nalakputsananiyaw putuminika tuku xlichuwinamakgo.
Pablo kawanilh kstalaninanin Cristo tiku judíos xwankgonit chu xlamakgo kRoma pi nialh xtalakaskin xmakgantaxtikgolh xLimapakgsin Moisés, wata xlikgalhitkan xwanit takanajla (Kaʼakxilhti párrafo 10).b
10. ¿Tukuya tatlaw xlichuwinama Pablo? (Romanos 3:21, 28; na kaʼakxilhti dibujos).
10 ¿Tukuya tatlaw xlichuwinama Pablo kRomanos 3 chu 4? Xlichuwinama tuku tlawa chatum lataman «akxni kgalhakgaxmata limapakgsin». ¿Tukuya limapakgsin? Limapakgsin nema Dios kamaxkilh israelitas (kalikgalhtawakga Romanos 3:21, 28). Max makgapitsi kstalaninanin Cristo tiku judíos xwankgonit tuwa xmakgkatsikgo naʼakgatekgskgo pi nialh xtalakaskin namakgantaxtikgo xLimapakgsin Moisés. Wa xlakata Pablo limaklakaskilh xliʼakxilhtit Abrahán xlakata xlimasiyalh pi Dios ni xaʼakgstitum liʼakxilha chatum lataman kaj xlakata «kgalhakgaxmata limapakgsin», wata xlakata kgalhi takanajla. Tuku lichuwinalh kinkamakgpuwantiniyan, xlakata kinkamasiyaniyan pi komo lakaskinaw pi Dios xaʼakgstitum kakinkaliʼakxilhni, talakaskin nakgalhiniyaw takanajla xla chu Cristo.
Santiago kawanilh kstalaninanin Cristo pi xlimasiyakgolh xtakanajlakan. Tlan chuna xtlawakgolh komo ni xlaksakpaxkinankgolh chu xkamakgtayakgolh amakgapitsin (Kaʼakxilhti párrafos 11 chu 12).c
11. ¿Tuku «xalaktlan tatlaw» xlichuwinama Santiago?
11 Pero «xalaktlan tatlaw» nema lichuwinan Santiago capítulo 2, ni watiya tuku «tlawa chatum lataman akxni kgalhakgaxmata limapakgsin» nema lichuwinalh Pablo. Santiago xlichuwinama tuku chatum kstalanina Cristo tlawa chali chali. Umakgolh xalaktlan tatlaw nalimasiya komo chatum kstalanina Cristo xlikana kanajlani Dios. Kalichuwinaw pulaktiy liʼakxilhtit nema maklakaskilh Santiago.
12. ¿La limasiyalh Santiago pi ni kajwatiya talakaskin takanajla? (Na kaʼakxilhti dibujos).
12 Kxapulana liʼakxilhtit, Santiago wa pi kstalaninanin Cristo ni xlilaksakpaxkinatkan xwanit chu lakxtum xkalikatsinitkan xwanit latamanin. Kamalakapastakalh pi komo tlan xkalikatsinikgo tiku xkgalhikgo lhuwa tumin pero xkalakgmakgankgo tiku nitu xkgalhikgo, maski xwankgo pi xkgalhikgo takanajla, tuku xtlawamakgo xlimasiyama pi ni xlikana xwanit (Sant. 2:1-5, 9). Kxliʼakgtiy liʼakxilhtit, lichuwinalh tiku xʼakxilha pi xtala xmaklakaskin lhakgat o liwat pero ni xmakgtaya. Maski xwa pi xkgalhi takanajla, tuku xtlawama xlimasiyama pi nitu xlitaxtu xtakanajla. Santiago tsokgli: «Komo ni tlawayaw laktlan tatlaw, kintakanajlakan ninit» (Sant. 2:14-17).
13. ¿Tuku liʼakxilhtit maklakaskilh Santiago xlakata liwana nalimasiya pi talakaskin nakgalhiyaw takanajla chu nalimasiyayaw xalaktlan tatlaw? (Santiago 2:25, 26).
13 Santiago lichuwinalh Rahab, tiku limasiyalh pi xkgalhi takanajla (kalikgalhtawakga Santiago 2:25, 26). Uma puskat xkgaxmatnit xpalakata Jehová chu xkatsi pi xla xkamakgtayama israelitas (Jos. 2:9-11). ¿Tuku tlawalh xlakata xlimasiyalh pi xkanajlani Jehová? Kamakgtayalh chatiy skgalananin israelitas xlakata ni xkamakgnika. Chuna la Abrahán, uma puskat xaʼakgstitum liʼakxilhka xlakata tuku tlawalh, maski makglakgalhina xwanit chu ni israelita xlitaxtu. Xliʼakxilhtit kinkamasiyaniyan pi lu xlakaskinka nalimasiyayaw pi kgalhiyaw takanajla chu natlawayaw xalaktlan tatlaw.
14. ¿Tuku litalakgpali tuku lichuwinalh Pablo chu tuku lichuwinalh Santiago?
14 Chuna la katsininitaw, Pablo chu Santiago ni watiya tuku xlichuwinamakgo akxni lichuwinankgolh takanajla chu tatlaw. Pablo kawanilh kstalaninanin Cristo tiku judíos xwankgonit pi Jehová ni xaʼakgstitum xʼama kaliʼakxilha komo kajwatiya xmakgantaxtikgolh xLimapakgsin Moisés. Chu Santiago lichuwinalh pi putum kstalaninanin Cristo xlitlawatkan xalaktlan tatlaw xlakata nalimasiyakgo pi kgalhikgo takanajla.
¿Makgpuwantiniyan mintakanajla natlawaya tuku Jehová lakgati? (Kaʼakxilhti párrafo 15).
15. Kalichuwinanti makgapitsi tuku tlan natlawayaw xlakata nalimasiyayaw pi kgalhiyaw takanajla. (Na kaʼakxilhti dibujos).
15 Akxni Jehová wan pi kilistalanitkan xliʼakxilhtit Abrahán chu nalimasiyayaw takanajla xlakata xaʼakgstitum nakinkaliʼakxilhkanan, ni wamputun pi natlawayaw watiya tuku xla tlawalh. Anan tipalhuwa la nalimasiyayaw pi kgalhiyaw takanajla. Tlan xatapaxuwan nakamakgamakglhtinanaw tiku minkgo kcongregación, nakamakgtayayaw natalan tiku titaxtumakgo tuku tuwa chu natlawayaw tuku tlan xpalakata kifamiliajkan. Putum uma makgapaxuwa Jehová (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Juan 3:18). Pulaktum tuku lu xlakaskinka nema nalimasiya pi kgalhiyaw takanajla, wa pi xatapaxuwan nalichuwinanaw Dios (1 Tim. 4:16). Kimputumkan tlan nalimasiyayaw pi kanajlayaw pi xtamalaknun Jehová nakgantaxtu chu pi tuku xla tlawa wa tuku tlakg tlan. Komo chuna natlawayaw tlan nalipawanaw pi Dios xaʼakgstitum nakinkaliʼakxilhan chu xʼamigos nakinkalimaxtuyan.
TAKGALHKGALHIN MATLIWAKGLHA KINTAKANAJLAKAN
16. ¿Tuku lipawa Abrahán chu la matliwakglhnilh uma xtakanajla?
16 Anta kRomanos capítulo 4, tekgsaw atanu tuku lu xlakaskinka kinkamasiyaniyan xliʼakxilhtit Abrahán: lu xlakaskinka nakgalhiyaw takgalhkgalhin. Jehová malaknulh pi xʼama maklakaskin Abrahán xlakata xkasikulunatlawalh «lhuwa kachikinin». ¡Uma akgtum lu stlan takgalhkgalhin! (Gén. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Pero akxni Abrahán xkgalhi 100 kata chu Sara xkgalhi 90 kata, ni xkgalhikgo nipara chastum xkamanankan. Kxlakatin latamanin, nila xʼama kgantaxtu tuku xkgalhkgalhimakgo. Maski tuwa kitaxtulh xpalakata Abrahán, lipawa xtakgalhkgalhin chu «xkanajla pi xʼama litaxtu xtlat lhuwa kachikinin» (Rom. 4:18, 19). Chu titaxtulh kilhtamaku, uma takgalhkgalhin kgantaxtulh: lakachilh xkgawasa, Isaac (Rom. 4:20-22).
17. ¿Tuku likatsiyaw pi Dios tlan xaʼakgstitum nakinkaliʼakxilhan chu tlan xʼamigos nalitaxtuyaw?
17 Chuna la Abrahán, putum akinin tlan xaʼakgstitum nalitaxtuyaw kxlakatin Jehová chu tlan xʼamigos nawanaw. Wa xlakata, akxni Pablo xlichuwinama Abrahán, wa: «Tachuwin “xaʼakgstitum liʼakxilhka” ni kaj xpalakata Abrahán tsokgwilika, wata nachuna kimpalakatakan, tiku Dios xaʼakgstitum kinkaliʼakxilhnitan, xlakata kanajlaniyaw pi malakastakwanilh kkalinin kiMalanakan Jesús» (Rom. 4:23, 24). Xtachuna la Abrahán, maklakaskinaw takanajla, xalaktlan tatlaw chu takgalhkgalhin. Kʼatanu artículo, nalichuwinanaw tuku wa Pablo xlakata takgalhkgalhin kcapítulo 5 xla Romanos.
TAKILHTLIN 28 La tlan xʼamigo Jehová nawanaw
a Kimputumkan lakaskinaw pi Jehová xaʼakgstitum kakinkaliʼakxilhni. Kʼuma artículo, nalichuwinanaw tsinu tuku tsokgwilikgolh Pablo chu Santiago xlakata nalimasiyakgo pi tlan xaʼakgstitum nalitaxtuyaw chu pi talakaskin nakgalhiyaw takanajla chu xalaktlan tatlaw.
b TUKU TASIYA KDIBUJO: Pablo kawanilh kstalaninanin Cristo tiku judíos xwankgonit pi tuku tlakg xlakaskinka wa takanajla chu ni wa tuku xtlawakan xlakata xmakgantaxtika xLimapakgsin Moisés, chuna la akxni xtsapawakanikan xaspupuku hilo lhakgat, akxni xtlawakan Pascua chu akxni xmakgachakgankan chuna la xtalismani ama kilhtamaku.
c TUKU TASIYA KDIBUJO: Santiago kamakgpuwantinilh kstalaninanin Cristo nalimasiyakgo pi xkgalhikgo takanajla akxni xtlawakgolh tuku tlan xpalakatakan amakgapitsin, chuna la akxni xkamakgtayakgolh tiku ni xkgalhikgo tumin.