HOSEA
1 Jehova i givim tok long Hosea,* pikinini man bilong Beri, long taim Usia,+ Jotam,+ Ahas,+ na Hesekia,+ i stap king bilong Juda,+ na long taim Jeroboam,+ pikinini man bilong Joas,+ i stap king bilong Israel. 2 Long taim Jehova i stat long givim tok long rot bilong Hosea, Jehova i tokim Hosea olsem: “Yu go maritim wanpela meri na bihain em bai go mekim pasin pamuk* na yu bai gat ol pikinini long rot bilong pasin pamuk bilong em. Long wanem, long wankain pasin ol manmeri bilong dispela hap i givim baksait olgeta long Jehova, na i olsem ol i mekim pasin pamuk.”*+
3 Orait em i go maritim Gomer, pikinini meri bilong Diplaim, na meri i gat bel na em i karim wanpela pikinini man bilong Hosea.
4 Na Jehova i tokim Hosea: “Kolim nem bilong em, Jesril.* Klostu nau mi bai mekim kot long lain famili bilong Jehu,+ long wanem, Jesril i bin kapsaitim blut bilong planti man. Na mi bai pinisim wok king bilong Israel.+ 5 Long dispela de, bai mi brukim banara bilong Israel long Veli Bilong Jesril.”
6 Bihain meri i gat bel gen na em i karim wanpela pikinini meri. Na God i tokim Hosea olsem: “Kolim nem bilong em, Lo-ruhama,* long wanem, mi bai no marimari moa+ long lain Israel na mi bai rausim ol i go.+ 7 Tasol mi bai marimari long lain Juda.+ Mi Jehova, God bilong ol, mi yet bai kisim bek ol.+ Mi no inap kisim bek ol long rot bilong banara o bainat o long rot bilong pait o long rot bilong ol hos o ol man i sindaun long ol hos.”+
8 Bihain long Lo-ruhama i lusim susu, Gomer i gat bel gen na em i karim wanpela pikinini man. 9 Na God i tok: “Kolim nem bilong em, Lo-emai,* long wanem, yupela i no lain manmeri bilong mi na mi no inap i stap God bilong yupela.
10 “Na namba bilong ol manmeri* bilong Israel bai i kamap olsem wesan bilong nambis na i no gat man inap skelim mak bilong en o kaunim namba bilong ol.+ Na long ples we mi bin tokim ol, ‘Yupela i no lain manmeri bilong mi,’+ long dispela ples mi bai tokim ol, ‘Yupela i pikinini bilong God i gat laip.’+ 11 Na ol manmeri bilong Juda na ol manmeri bilong Israel bai bung wantaim na kamap wanbel.+ Na ol bai makim wanpela lida tasol bilong ol yet na ol bai lusim kantri ol i stap long en. Tru tumas, em bai wanpela bikpela de tru bilong Jesril.+
2 “Tokim ol brata bilong yu, ‘Yupela lain manmeri bilong mi!’*+
Na tokim ol susa bilong yu, ‘Yu dispela meri em God i bin marimari long yu!’*+
2 Yu mas tok strong long mama bilong yu; yu mas tok strong long em,
Long wanem, em i no meri bilong mi,+ na mi no man bilong em.
Em i mas lusim pasin pamuk
Na em i no ken mekim moa pasin adaltri,*
3 Sapos em i no mekim olsem, bai mi rausim olgeta klos bilong em na mekim em i stap as nating olsem de mama i bin karim em,
Bai mi mekim em i kamap olsem ples drai nating,
Na olsem graun i drai na i no gat wara,
Na bai mi mekim em i dai bikos i no gat wara long dring.
4 Na mi no inap marimari long ol pikinini bilong em,
Long wanem, ol pikinini bilong em i bin kamap long rot bilong pasin pamuk.*
5 Mama bilong ol i bin mekim pasin pamuk.*+
Dispela meri husat i gat bel na karim ol, em i bin mekim ol pasin we i semim em yet,+ long wanem, em i tok,
‘Mi bai bihainim ol dispela man mi laikim,+
Ol dispela man i save givim mi bret na wara,
Na ol i save givim mi klos ol i wokim long wul na tret linen, oil, na drink long mi.’
6 Na mi bai blokim rot bilong em wantaim ol liklik nil diwai;
Na mi bai sanapim wanpela ston wol bilong pasim em,
Na bai em i no inap lukim ol rot bilong em.
7 Em bai ran i go bihainim ol man em i laikim, tasol em i no inap go kamap long ol;+
Em bai painim ol, tasol em i no inap lukim ol.
Na em bai tok, ‘Mi bai go bek long fes man bilong mi,+
Long wanem, bipo mi bin stap gut tru, tasol nau nogat.’+
8 Em i no luksave olsem mi yet mi bin givim em wit,+ nupela wain, na oil,
Na mi bin givim em planti silva
Na gol, em ol i bin yusim bilong lotuim god Bal.+
9 ‘Olsem na mi bai go bek na kisim bek ol wit long taim kaikai i redi long gaden,
Na mi bai kisim bek nupela wain bilong mi long taim bilong bungim kaikai,+
Na mi bai kisim bek klos ol i wokim long wul na tret linen em mi bin givim bilong karamapim skin nating bilong em.
10 Na mi bai rausim olgeta klos bilong em na em bai i stap as nating long ai bilong ol man em i save laikim,
Na i no gat wanpela man inap kisim em bek long han bilong mi.+
11 Mi bai pinisim tru ol amamas bilong em,
Em ol bikpela bung,+ ol bung bilong nupela mun, ol sabat, na olgeta arapela bung em i save mekim.
12 Na mi bai bagarapim ol rop wain na ol diwai fik bilong em. Em i bin tok long ol dispela samting olsem:
“Ol man i save laikim mi ol i bin givim ol dispela samting olsem pe bilong mi”;
Mi bai mekim ol i kamap bikbus,
Na ol wel animal bai bagarapim ol na pinisim ol olgeta.
13 Em i bin lusim mi na i go ofaim ol sakrifais long ol imis bilong god Bal,+
Na em i werim ol ring na ol arapela bilas na ran i go bihainim ol man i save laikim em,
Na em i lusim tingting olgeta long mi,+ olsem na mi bai kotim em long ol dispela samting em i bin mekim.’ Mi Jehova, mi tok olsem.
14 ‘Na mi bai mekim tok bilong pulim tingting bilong em,
Na mi bai bringim em i go long ples drai nating,
Na mi bai mekim ol tok bilong mekim em i laikim mi.
15 Na kirap long dispela taim na i go, mi bai givim bek ol gaden wain bilong em,+
Na Veli Bilong Akor+ bai kamap olsem dua bilong wetim ol gutpela samting i kamap bihain;
Long dispela hap, em bai bihainim tok bilong mi olsem em i bin mekim long taim em i yangpela yet,
Na olsem em i bin mekim long taim em i lusim Isip na i kam.+
16 Na long dispela taim,
Yu bai kolim mi olsem, mi man bilong yu, na yu no inap kolim mi olsem, mi bosman bilong yu.’* Mi Jehova, mi tok olsem.
17 ‘Mi no inap larim em i kolim nem bilong ol imis bilong god Bal,+
Na ol manmeri bai no inap tingim moa nem bilong ol.+
18 Na long dispela taim, bilong helpim ol manmeri, mi bai mekim kontrak wantaim ol wel animal,+
Na ol pisin bilong skai na ol kain kain arapela animal bilong graun;+
Mi bai pinisim pait, banara na bainat+ long dispela graun,
Na mi bai mekim ol i sindaun gut wantaim na ol i no pret moa.+
19 Mi makim yu bilong maritim yu na yu bilong mi inap oltaim oltaim;
Mi makim yu bilong maritim yu na mi bai mekim long stretpela pasin, pasin i fea,
20 Mi makim yu bilong maritim yu na mi bai stap gut long yu,
Na yu bai save olsem, mi tasol mi Jehova.’+
21 Jehova i tok, ‘Long dispela taim mi bai givim bekim,
Mi bai givim samting heven i askim long en,
Na heven bai givim samting graun i askim long en;+
22 Na graun bai givim samting em wit, nupela wain na oil i askim long en;
23 Mi bai planim em olsem mi save planim ol sid bilong mi long graun,+
Na mi bai marimari long meri em bipo mi no bin marimari long em;*
Bai mi tokim ol manmeri bipo ol i no lain manmeri bilong mi* olsem: “Yupela lain bilong mi,”+
Na ol bai tok: “Yu God bilong mipela.”’”+
3 Orait Jehova i tokim mi olsem: “Yu go na laikim gen dispela meri bilong yu em nau narapela man i laikim em na i mekim pasin adaltri* wantaim em.+ Yu mas laikim em wankain olsem Jehova i laikim ol manmeri bilong Israel,+ maski ol i lusim em na go lotuim ol arapela god+ na laikim ol greip keik* bilong ol dispela giaman god bilong ol.”
2 Olsem na mi baim bek dispela meri long 15 mani silva na 1 na hap homa* bilong bali. 3 Na mi tokim em olsem: “Nau yu bilong mi na yu mas stap olsem inap sampela haptaim. Yu no ken mekim pasin pamuk,* na yu no ken slip nabaut wantaim ol narapela man. Na long dispela haptaim mi tu mi no inap slip wantaim yu.”
4 Olsem tasol, inap longpela taim* ol Israel bai stap nating. Ol bai no gat king,+ ol bai no gat hetman, na ol i no inap mekim ol sakrifais, na ol i no inap sanapim ol pos ston bilong lotu, na ol bai i no gat ifot*+ na ol stetiu bilong terafim.*+ 5 Bihain ol Israel bai kam bek na painim Jehova, God bilong ol,+ na Devit, em king bilong ol.+ Long pinis bilong dispela taim, ol bai kam bek long Jehova bikos ol i pret na aninit long em na ol i laik em i ken mekim gut long ol.+
4 Yupela ol manmeri bilong Israel, harim tok bilong Jehova,
Jehova i gat kot keis wantaim ol manmeri bilong dispela kantri,+
Long wanem, ol i no save tok tru na ol i no save mekim gutpela pasin laikim,* na ol i no save long God long dispela kantri.+
2 Pasin bilong mekim ol giaman promis na tok giaman+ na kilim man i dai,+
Na pasin bilong stil na pasin adaltri*+ i go bikpela long olgeta hap,
Na ol man i wok long kilim ol man i dai klostu klostu.+
3 Olsem na bai graun i krai sori+
Na olgeta samting i stap long graun bai pinis olgeta;
Ol wel animal na ol pisin bilong skai,
Na ol pis long solwara tu, olgeta bai dai.
4 “Tasol i no gat wanpela man i ken krosim o stretim narapela man,+
Long wanem, ol manmeri bilong yupela i olsem ol manmeri husat i save kros long pris.+
5 Olsem na yupela bai pundaun long san,
Na ol profet tu bai pundaun wantaim yupela, olsem man i save pundaun long nait.
Na mi bai mekim na mama bilong yupela i no stap moa.*
6 Ol manmeri bilong mi bai pinis olgeta,* long wanem, ol i no save long mi.
Na ol i no laik kisim save long mi,+
Olsem na mi bai rausim ol na ol i no inap mekim wok olsem pris bilong mi;
Ol i no tingim ol lo* bilong God bilong ol,+
Olsem na mi bai i no tingim ol pikinini bilong ol.
7 Ol pris i wok long kamap planti moa na ol i mekim planti sin moa long ai bilong mi.+
Nau ol i gat biknem, tasol mi bai mekim ol i sem nogut tru.*
8 Taim ol manmeri bilong mi i mekim sin, ol pris i save kaikai planti abus,
Na ol i laik bai ol manmeri i mekim planti rong moa.
9 Wankain samting bai painim ol manmeri na ol pris wantaim;
Mi bai kotim ol long ol pasin ol i mekim,
Na mi bai bekim pe i stret long ol pasin nogut bilong ol.+
10 Ol bai kaikai, tasol ol i no inap pulap.+
Ol bai mekim pasin pamuk nabaut, tasol ol i no inap kamapim planti pikinini,+
Long wanem, ol i givim baksait long Jehova.
11 Pasin pamuk* na wain na nupela wain
I save paulim tingting bilong ol na ol i no bihainim stretpela pasin.*+
12 Ol manmeri bilong mi i save go toktok wantaim ol imis ol i wokim long diwai bilong kisim tingting bilong ol,
Na ol i mekim samting em stik wokabaut* bilong ol i tokim ol long mekim;
Long wanem, tingting bilong pasin pamuk i mekim na ol i mekim nabaut,
Na ol i mekim pasin pamuk* na ol i no laik daun long God bilong ol.
13 Ol i save mekim ol sakrifais antap long ol maunten,+
Na ol i save mekim ol sakrifais bilong kamapim smok antap long ol liklik maunten,
Na aninit long ol diwai ok, ol diwai storeks, na aninit long olgeta bikpela diwai,+
Bikos ol dispela diwai i gat gutpela ples kol.
Olsem na ol pikinini meri bilong yupela i save mekim pasin pamuk*
Na ol tambu pikinini meri bilong yupela i save mekim pasin adaltri.*
14 Ol pikinini meri bilong yupela i save mekim pasin pamuk,* tasol mi no inap mekim save long ol,
Na ol tambu pikinini meri bilong yupela i save mekim pasin adaltri,* tasol mi no inap mekim save long ol.
Long wanem, ol man i save go wantaim ol pamukmeri,
Na ol i save mekim ol sakrifais wantaim ol pamukmeri bilong tempel;
Ol kain manmeri olsem husat i no gat gutpela tingting+ bai bagarap olgeta.
No ken kam long Gilgal+ o long Bet-aven,+
Na no ken tok tru antap na tok, ‘Mi tok tru antap long Jehova husat i stap laip!’+
16 Het bilong Israel i pas.+ Ol i olsem wanpela bulmakau i bikhet.
Ating Jehova inap lukautim ol olsem wasman i lukautim yangpela sipsip man long ples i gat gutpela gras, a?* Nogat tru.
17 Efraim i pas tumas wantaim ol imis.+
Maski, larim em i bihainim laik bilong em yet!
Na ol bikman* bilong em i laikim tumas ol pasin bilong sem.+
19 Win bai karamapim em* long ol wing bilong en,
Na ol bai sem tru long ol sakrifais ol i mekim.”
5 “Yupela ol pris, harim dispela tok,+
Yupela Israel, putim gut yau,
Yupela lain bilong king, yupela harim,
Kot bai painim yupela;
Long wanem, yupela i bin stap olsem trap long Mispa
Na yupela i olsem umben i holimpas Tabor.+
2 Na ol dispela man husat i bin lusim stretpela pasin* ol i insait tru long pasin bilong kilim i dai ol man,
Na mi givim tok lukaut long* olgeta bilong ol.
3 Mi save long Efraim,
Na Israel i no inap hait long mi.
O Efraim, nau yu mekim pasin pamuk nabaut;
Israel i mekim em yet i kamap doti.+
4 Ol pasin ol i mekim i pasim ol long go bek long God,
Long wanem, tingting bilong mekim pasin pamuk* i pasim strong tingting bilong ol;+
Na ol i no tingim moa Jehova.
5 Pasin antap bilong Israel i kotim em yet;*+
Ol rong bilong Israel na Efraim i mekim ol yet i pundaun,
Na Juda tu i pundaun wantaim ol.+
6 Ol i kisim ol sipsip na ol bulmakau bilong ol na i go painim Jehova,
Tasol ol i no inap painim em.
Em i bin lusim ol pinis.+
7 Ol i givim baksait long Jehova,+
Long wanem, ol i maritim ol meri bilong narapela kantri na kamapim ol pikinini.
Nau wanpela mun bai bagarapim ol* wantaim hap graun bilong ol.
8 Winim kom bilong sipsip man+ long Gibea na winim trampet long Rama!+
Na Bet-aven+ i mas singaut strong bilong mekim pait, na mipela i go bihainim yu, O Benjamin!
9 O Efraim, long taim yu kisim panismen, yu bai stap olsem samting nogut ol man bai lukim na ol bai pret long en.+
Mi tokaut pinis long ol samting bai kamap long ol traib bilong Israel.
10 Ol hetman bilong Juda i kamap olsem ol man bilong surikim mak bilong graun.+
Mi bai kapsaitim belhat bilong mi olsem wara antap long ol.
11 Efraim i kisim bikpela hevi, kot i daunim em,
Long wanem, em i go bihainim birua bilong em long kisim helpim.+
12 Na mi bai bagarapim Efraim olsem binatang i bagarapim diwai
Na mi bai mekim Juda i sting na bagarap olsem hap diwai i save sting na bagarap.
13 Taim Efraim i save olsem em i sik, na Juda i save olsem em i gat bikpela sua,
Efraim i go long Asiria+ na em i salim ol man bilong bringim tok i go long bikpela king.
Tasol king i no inap pinisim sik bilong yu,
Na em i no inap mekim drai sua bilong yu.
14 Long Efraim, mi bai kamap olsem yangpela laion,
Na long Juda, mi bai kamap olsem strongpela laion.
Mi yet bai brukbrukim ol i go liklik liklik na bai mi go;+
Mi bai karim ol i go na i no gat wanpela man bai kisim bek ol.+
15 Mi bai lusim ol na go bek long ples bilong mi inap long ol i karim pen na hevi long ol sin ol i bin mekim,
Na bihain ol bai painim mi long helpim ol.+
Taim ol i karim hevi, ol bai painim mi long helpim ol.”+
6 “Yupela kam na yumi go bek gen long Jehova,
Em i bin brukbrukim yumi i go liklik liklik,+ tasol em bai mekim yumi i kamap orait gen.
Em i bin paitim yumi, tasol em bai pasim ol sua bilong yumi gen.
2 Em bai kirapim gen yumi bihain long 2-pela de.
Long de namba 3, em bai mekim yumi kirap sanap,
Na yumi bai stap gut long ai bilong em.
3 Bai yumi kisim save, bai yumi wok strong long kisim save long Jehova.
Em bai kam long yumi olsem san i save kamap long olgeta moning;
Em bai kam long yumi olsem bikpela ren i save pundaun,
Olsem laspela ren* i save pundaun na i go insait tru long graun.”
4 “Bai mi mekim wanem long yu, Efraim?
Bai mi mekim wanem long yu, Juda?
Long wanem, gutpela pasin laikim* bilong yupela i olsem klaut bilong moningtaim,
Na i olsem wara bilong nait i save kamap long moningtaim na i go pinis kwiktaim tru.
5 Olsem na mi bai salim ol profet na ol bai autim tok bilong mi bilong kotim ol, i olsem mi katkatim ol i go liklik liklik;+
Bai mi kilim ol i dai long ol tok mi mekim.+
Na ol dispela tok bilong kotim ol bai klia tru olsem san i lait.+
6 Mi no laikim ol sakrifais, nogat, mi laik bai yupela i mekim gutpela pasin laikim,*
Mi no laikim ol ofa bilong paia i kukim olgeta, nogat, mi laik bai yupela i kisim save long God.+
7 Tasol ol i sinman tasol na ol i brukim kontrak.+
Na ol i givim baksait long mi long graun bilong ol.
8 Gileat em i taun bilong ol man i save mekim ol pasin nogut,+
Na lek mak bilong ol man i krungutim blut i pulap long dispela taun.+
9 Ol lain pris i olsem ol stilman i hait i stap long rot bilong stilim ol samting bilong ol man.
Na ol i save kilim i dai ol man long rot long Sekem,+
Ol i save mekim pasin i gat sem.
10 Mi lukim samting nogut tru long lain Israel.
Long dispela hap, Efraim i save mekim pasin pamuk;+
Israel i mekim em yet i kamap doti+ long ai bilong mi.
11 Na yupela manmeri bilong Juda, mi makim taim pinis bilong bungim yupela, olsem long taim bilong bungim kaikai i redi long gaden,
Mi bai bungim yupela ol manmeri bilong mi i stap kalabus na bringim yupela i kam bek long graun bilong yupela.”+
7 “Taim mi laik mekim Israel i kamap orait gen,
Rong bilong Efraim i kamap ples klia tu,+
Na ol pasin nogut bilong Samaria i kamap ples klia.+
Long wanem, ol i wok long mekim ol pasin giaman;+
Na ol i wok long brukim haus na stilim ol samting na ol i wok long pulim ol samting bilong ol man ausait long taun.+
2 Tasol ol i no tingting liklik olsem mi bai tingim olgeta pasin nogut bilong ol.+
Nau ol pasin nogut bilong ol i karamapim ol;
Olgeta pasin bilong ol i stap ples klia tru long ai bilong mi.
3 Ol i mekim ol pasin nogut na king i amamas,
Na ol i mekim ol tok giaman na ol hetman i amamas.
4 Olgeta bilong ol i save mekim pasin adaltri,*
Ol i hot olsem paia bilong aven em man bilong kukim bret i bin laitim na i hot tru,
Na em i no gat wok long putim nupela paiawut taim em i tanim plaua na larim i stap inap long bret i solap.
5 Long taim king i mekim pati, ol hetman i sik
—Ol i dring planti wain na ol i belhat moa yet.+
King i kamap pren bilong ol man bilong tok bilas.
6 Bel bilong ol i hot tru olsem aven, long wanem, ol i tingting tasol long mekim ol pasin nogut.*
Long nait olgeta, man bilong kukim bret i slip;
Na long moningtaim paia bilong aven i lait bikpela moa yet.
7 Olgeta bilong ol i hot tru olsem aven,
Ol i kilim i dai ol hetman bilong ol.
8 Efraim i bung wantaim ol manmeri bilong ol arapela kantri.+
Efraim i olsem wanpela raunpela bret i tan long wanpela sait tasol.
9 Ol narapela lain i pinisim strong bilong em,+ tasol em i no save long dispela.
Na gras bilong em i kamap waitpela, tasol em i no luksave long dispela.
10 Pasin antap bilong Israel i kotim em yet,+
Maski olgeta dispela samting i kamap long ol,
Ol i no go bek long Jehova, God bilong ol,+ na ol i no wok long painim em.
11 Efraim i olsem wanpela pisin balus i longlong na i no gat gutpela tingting.*+
Pastaim ol i askim Isip long helpim ol;+ bihain ol i askim Asiria long helpim ol.+
12 Wanem hap ol i flai i go, bai mi tromoi net bilong mi na karamapim ol.
Bai mi holimpas ol olsem man i save holimpasim ol pisin bilong skai.
Bai mi skulim na stretim ol olsem i stret wantaim ol tok lukaut mi bin givim long ol.+
13 Sori tru long ol, long wanem, ol i ranawe long mi!
Bagarap i ken painim ol, long wanem, ol i bin mekim sin long ai bilong mi!
Mi redi long kisim bek* ol, tasol ol i mekim tok giaman bilong bagarapim mi.+
14 Ol i no givim bel olgeta long singaut long mi long helpim ol,+
Maski ol i wok long krai nogut tru long bet bilong ol.
Na ol i katkatim nabaut skin bilong ol yet long taim ol i gat planti wit samting na nupela wain;
Ol i givim baksait long mi.
15 Maski mi bin stretim ol na mekim ol i kamap strongpela lain,
Ol i wok long plen long mekim ol samting nogut na ol i givim baksait long mi.
16 Ol i tanim i kam bek, tasol ol i no kam bek long lotu i tru;
Ol i save senisim tingting hariap tru olsem banara i lus na i no sutim spia i go stret long mak.+
Ol hetman bilong ol bai dai long pait, long wanem, ol i save belhat na sakim tok.
Bikos long dispela, ol man bai tok bilas long ol long kantri Isip.”+
8 “Putim kom bilong sipsip man long maus bilong yu bilong winim!+
Ol birua i kam kwiktaim olsem tarangau na pait long lain* bilong Jehova,+
Long wanem, ol i bin brukim kontrak+ bilong mi na ol i kalapim lo bilong mi na mekim sin.+
2 Ol i singaut long mi na tok, ‘Yu God bilong mipela, na mipela Israel i save long yu!’+
3 Israel i bin sakim samting i gutpela.+
Larim ol birua i ronim em.
4 Ol i bin makim ol king bilong ol, tasol ol i no mekim long rot mi makim.
Ol i makim ol hetman bilong ol, tasol mi no orait long ol.
5 O Samaria, mi no laikim tru dispela imis bulmakau bilong yu.+
Mi belhat tru long yu.+
Wanem taim bai yu kamap klin long ol asua bilong yu?
6 Dispela samting i kam long Israel.
Wanpela saveman bilong wokim ol samting i bin wokim, tasol dispela samting i no God tru;
Dispela imis bulmakau bai brukbruk na kamap olsem ol hap pipia nating.
Olgeta bun bilong wit i no karim kaikai;+
Na wanem wanem wit i putim plaua, bai i no gat kaikai long en bilong wokim plaua.
Na sapos ol wit long gaden i karim sampela kaikai, ol man bilong narapela kantri* bai kam kisim na kaikai.+
8 Ol birua bai daunim Israel.+
Nau ol bai stap namel long ol arapela kantri,+
Ol bai stap olsem sospen graun em no gat man i laikim.
9 Long wanem, ol i go long Asiria,+ olsem wanpela wel donki i go wanpis.
Efraim i go baim ol pamukmeri.+
10 Maski ol i baim ol dispela pamukmeri long ol narapela kantri,
Mi bai bungim ol wantaim;
King na ol hetman bai putim bikpela hevi long ol manmeri na ol bai karim bikpela pen na hevi tru.+
11 Efraim i wokim planti alta na em i mekim sin.+
Ol i kamap ol alta bilong em long mekim sin.+
12 Mi raitim planti lo* na givim long em,
Tasol em i tingim ol dispela lo olsem ol i narakain samting.+
13 Ol i ofaim ol sakrifais long mi, na ol i kaikaim mit bilong ol dispela sakrifais,
Tasol Jehova i no laikim ol dispela sakrifais.+
Nau em bai tingim ol rong ol i bin mekim na em bai mekim save long ol long ol sin bilong ol.+
Ol i bin tanim i go bek* long Isip.+
14 Israel i lusim tingting long Man Bilong Wokim em+ na em i wokim ol tempel,+
Na Juda i wokim planti taun i gat strongpela banis.+
Tasol mi bai salim paia i go long ol dispela taun,
Na paia bai kukim ol taua bilong ol dispela taun.”+
9 “O Israel, yu no ken amamas,+
Yu no ken mekim ol samting bilong soim olsem yu amamas wankain olsem ol arapela manmeri.
Long wanem, yu bin mekim pasin pamuk* na yu lusim God.+
Yu laikim tumas pe bilong pasin pamuk long olgeta ples bilong krungutim wit samting.*+
2 Tasol ples bilong krungutim wit samting na tang ston bilong krungutim greip i no inap givim kaikai long yu,
Na yu no inap kisim nupela wain.+
3 Bai yu no inap stap moa long graun bilong Jehova;+
Efraim bai i go bek long Isip,
Na long Asiria, ol bai kaikaim ol kaikai i no klin.+
4 Bai ol i no mekim moa ol ofa bilong kapsaitim wain i go long Jehova;+
Em bai i no inap orait long ol sakrifais bilong ol.+
Ol sakrifais bilong ol i olsem kaikai long taim bilong krai sori;
Na olgeta man i kisim dispela kaikai bai kamap doti.
Long wanem, dispela kaikai i bilong ol yet;
Ol i no inap kisim dispela kaikai i go insait long haus bilong Jehova.
5 Bai yupela i mekim wanem long taim bilong bung,*
Long taim bilong mekim bikpela bung bilong Jehova?
6 Harim! Bagarap bai painim ol, olsem na ol bai ranawe i go nabaut.+
Isip bai bungim olgeta+ na Memfis bai planim ol.+
Na ol gras nogut bai kisim ol samting i dia tumas long ol em ol i bin wokim long silva,
Na ol gras i gat nil bai stap insait long ol haus sel bilong ol.
7 Taim bilong ol long kisim panismen bai kamap,+
Taim bilong kisim pe nogut bai kamap,
Na Israel bai save tru long dispela samting.
Ol profet bilong ol bai kamap ol longlong man na ol man em ol i tok ol i save kisim tok i kam long God, ol bai paul nabaut.
God i belhat tru long yu, long wanem, sin bilong yu i bikpela tru.”
8 Bipo wasman+ bilong Efraim i bin stap wantaim God.+
Tasol nau pasin bilong ol profet+ i olsem trap bilong kisim ol pisin;
Pasin birua i stap long haus bilong God.
9 Ol i insait tru long ol pasin we inap kamapim bagarap, wankain olsem ol man long Gibea long bipo i bin mekim.+
Em bai tingim asua bilong ol na mekim save long ol long ol sin ol i bin mekim.+
10 “Olsem ol greip long ples nating, mi bin painim Israel.+
Olsem ol namba wan pikinini fik bilong diwai fik, mi bin lukim ol tumbuna papa bilong yupela.
Tasol ol i bin go long Bal bilong Peor;+
Ol i dediketim ol yet i go long dispela samting nogut tru,*+
Na ol i kamap stingpela samting wankain olsem dispela samting ol i laikim tumas.
11 Glori bilong Efraim i flai i go pinis olsem wanpela pisin;
I no gat meri i karim pikinini, i no gat meri i gat bel, na i no gat meri i kisim bel.+
12 Maski sapos ol i gat ol pikinini na mekim bikpela long ol,
Bai mi tekewe ol i go inap olgeta bilong ol i pinis;+
Yes, sori tru long ol taim mi givim baksait long ol!+
13 Long mi, Efraim i olsem taun Tair, em ol i planim long graun i gat gutpela gras;+
Tasol nau, Efraim i mas bringim ol pikinini man bilong em i kam na bai ol i kilim ol i dai.”
14 O Jehova, givim ol samting yu mas givim long ol;
Givim long ol, bel i save karim pikinini i dai na susu i no gat wara.*
15 “Olgeta pasin nogut bilong ol i kamap long Gilgal,+ em long dispela ples mi heitim ol stret.
Ol i mekim ol pasin nogut, olsem na mi bai rausim ol long haus bilong mi.+
Bai mi no inap laikim ol moa;+
Olgeta hetman bilong ol i gat strongpela het.
16 Efraim i mas pundaun olsem diwai ol i katim na i pundaun.+
Ol rop bilong en bai drai na i no inap karim kaikai.
Maski sapos ol i karim pikinini, bai mi kilim i dai ol pikinini ol i laikim tumas.”
17 God bai sakim ol,
Long wanem, ol i no bin harim tok bilong em,+
Na ol bai kamap olsem ol ranaweman i hait i stap namel long ol arapela kantri.+
10 “Israel i olsem rop wain i wok long bagarap* na i karim prut.+
Taim ol prut bilong em i wok long kamap planti, em i wokim planti alta moa;+
Taim graun bilong em i kamapim planti gutpela samting, em i wokim planti moa naispela pos ston bilong lotu.+
Wanpela bai brukim ol alta bilong ol na bagarapim ol pos ston bilong ol.
3 Nau bai ol i tok, ‘Yumi no bin pret long Jehova, olsem na yumi no gat king.+
Na maski sapos yumi gat king em bai helpim yumi olsem wanem?’
4 Ol i mauswara nating, mekim ol giaman promis,+ na mekim ol kontrak;
Olsem na pasin nogut bilong ol i olsem gras nogut i gat posin i kamap planti long ol baret long gaden.+
5 Ol manmeri i stap long Samaria bai tingting planti long imis bilong bulmakau long Bet-aven.+
Ol pipol bilong em bai krai sori long em,
Na ol pris bilong god bilong ol arapela lain husat i bin amamas long em na long glori bilong em, ol tu bai krai sori,
Long wanem, em bai lusim ol na i go long longwe ples.
6 Ol bai kisim dispela imis i go long Asiria olsem presen bilong givim long bikpela king.+
Efraim bai sem pipia,
Na Israel bai kisim sem, long wanem, em i bin bihainim edvais bilong ol narapela.+
7 Samaria na king bilong em bai i no stap moa,*+
Olsem liklik brens bilong diwai i bruk na i trip antap long wara.
8 Ol ples lotu* long Bet-aven+ na sin bilong Israel+ bai pinis olgeta.+
Ol rop i gat nil na gras nogut bai gro antap long ol alta bilong ol.+
Ol manmeri bai tokim ol maunten, ‘Karamapim mipela!’
Na ol bai tokim ol liklik maunten, ‘Pundaun antap long mipela!’+
9 O Israel, bipo yu bin mekim sin long taun Gibea.+
Na long dispela hap, ol manmeri i mekim sin yet.
Pait long Gibea i no pinisim tru ol manmeri i mekim ol pasin i no stret.
10 Bai mi stretim tu ol taim mi laik mekim olsem.
Taim tupela rong ol i bin mekim i pas long ol olsem hap plang ol i pasim long nek bilong animal,*
Ol lain pipol bai bung wantaim na kam pait long ol.
11 Efraim i olsem bulmakau i kisim skul long pasin bilong krungutim wit na em i laikim tru dispela wok,
Olsem na bai mi yet i putim hap plang long naispela nek bilong em.
Nau bai mi mekim wanpela man i sindaun antap long Efraim na stiaim* em.+
Juda bai brukim graun; Jekop bai brukbrukim na stretim graun bilong dispela man.
12 Yupela i mas planim ol sid bilong stretpela pasin na bai yupela i kamautim gutpela pasin laikim* olsem kaikai bilong en.
Yupela i mas brukim gutpela graun+
Taim yupela i gat taim yet i stap bilong kam bek long Jehova,+
I go inap long em i kam na skulim yupela long stretpela pasin.+
13 Tasol yupela i bin planim pasin nogut,
Yupela i bin kamautim ol pasin i no stret,+
Na yupela i bin kaikaim ol prut bilong pasin giaman;
Long wanem, yupela i bilip long rot bilong yupela yet,
Na yupela i bilip long bikpela lain soldia bilong yupela.
14 Ol manmeri bilong yu bai harim nois bilong ol birua i kam pait long ol,
Na olgeta strongpela taun bilong yu bai bagarap,+
Olsem bagarap em Salman i bin mekim taim em i bagarapim Arbel,
Long dispela taim bilong pait, ol i bin paitim nogut tru na kilim i dai ol mama wantaim ol pikinini bilong ol.
15 O Betel, dispela em samting bai kamap long yu,+ long wanem, yu bin mekim pasin nogut tru.
Long taim tulait i bruk, king bilong Israel bai i no stap moa.”*+
11 “Taim Israel i bin liklik boi yet, mi laikim em tumas,+
Na mi singautim pikinini bilong mi long lusim Isip na kam.+
3 Tasol mi yet mi bin lainim Efraim long wokabaut,+ mi holim ol long han bilong mi;+
Na ol i no bin luksave olsem mi bin mekim ol i kamap orait gen.
4 Mi yusim pasin helpim olsem rop* bilong pulim ol i kam, mi yusim pasin laikim olsem rop bilong stiaim ol i kam long mi;+
Na long ol, mi olsem man i rausim hap plang* long nek bilong ol,*
Na long pasin isi, mi bringim kaikai i kam long olgeta wan wan bilong ol.
5 Bai ol i no go bek gen long kantri Isip, tasol Asiria bai stap king bilong ol,+
Long wanem, ol i no laik kam bek long mi.+
6 Na bainat bai tantanim long ol taun bilong em+
Na bagarapim ol ain ba bilong ol geit i stap long taun na pinisim ol olgeta bikos long ol plen nogut bilong ol.+
7 Ol manmeri bilong mi i wok yet long givim baksait long mi.+
Maski ol i singautim ol long i go antap,* i no gat wanpela i kirap mekim olsem.
8 O Efraim, hau bai mi les long yu?+
O Israel, hau bai mi putim yu long han bilong ol birua bilong yu?
Hau bai mi mekim wankain pasin long yu olsem mi bin mekim long Atma?
Hau bai mi mekim yu kamap olsem Seboim?+
Mi senisim bel na tingting bilong mi;
Na long wankain taim dispela i mekim pasin sori bilong mi i go bikpela.*+
9 Bai mi no kamapim bikpela belhat bilong mi.
Bai mi no bagarapim gen Efraim,+
Long wanem, mi God na mi no man bilong graun,
Mi God Holi na mi stap namel long yupela;
Na mi no inap belhat na kam long yupela.
10 Bai ol i wokabaut bihainim Jehova, na em bai singaut strong olsem wanpela laion;+
Taim em i singaut strong, ol pikinini bilong em bai guria na lusim hap wes na kam.+
11 Ol bai guria olsem pisin taim ol i lusim Isip na i kam,
Olsem pisin balus i lusim kantri Asiria na i kam;+
Na mi bai putim ol long haus bilong ol,” Jehova i tok olsem.+
12 “Efraim i save mekim tok giaman tasol long mi,
Na taim mi tanim, mi save lukim tasol pasin giaman+ bilong Israel.
12 “Efraim i save trastim samting i no gat as bilong en.*
Em i save ron bihainim win bilong hap is long de olgeta.
Em i mekim moa yet ol tok giaman na pait na bagarapim man.
Em i wokim kontrak wantaim Asiria+ na bringim oil i go long Isip.+
2 Jehova i gat kot keis wantaim Juda;+
Em bai givim panismen i stret long Jekop long ol samting em i bin mekim.
Na em bai bekim pe i stret long em long ol pasin bilong em.+
3 Taim em i stap long bel bilong mama, em i holim strong lek bilong brata bilong em,+
Na long olgeta strong bilong em, em i pait wantaim God.+
4 Em i wok long pait wantaim ensel na em i win.
Em i krai na askim em long givim blesing long em.”+
God i painim em long Betel, na long hap God i toktok long mipela,+
5 Jehova God, bosman bilong bikpela lain ami,*+
Oltaim ol manmeri i mas tingim nem bilong em, Jehova.+
6 “Olsem na go bek gen long God bilong yu,+
Mekim yet gutpela pasin laikim* na stretpela pasin,+
Na oltaim bilip na wet long God bilong yu.
7 Tasol skel giaman i stap long han bilong bisnisman;*
Em i save laikim pasin bilong trikim na pulim ol samting bilong narapela.+
Na long olgeta hatwok bilong mi, bai ol i no painim wanpela rong o sin long mi.’
9 Tasol mi Jehova, mi God bilong yu kirap long taim yu bin stap yet long Isip.+
Bai mi mekim yu i sindaun gen long ol haus sel
Olsem long taim ol i makim bilong mekim bikpela bung.*
10 Mi bin toktok long ol profet,+
Mi givim planti visen long ol,
Na mi bin mekim ol tok piksa long rot bilong ol profet.
11 Ol manmeri bilong Gileat i save mekim mejik*+ na pasin giaman.
Long Gilgal, ol manmeri i bin sakrifaisim ol bulmakau,+
Na ol alta bilong ol i olsem ol hip ston long baret bilong gaden.+
12 Jekop i ranawe i go long hap bilong Aram;*+
Long dispela hap, Israel+ i mekim wok bilong kisim wanpela meri bilong maritim,+
Na bilong kisim meri bilong maritim, em i lukautim ol sipsip.+
13 Long rot bilong wanpela profet, Jehova i bringim Israel long Isip i kam,+
Na long rot bilong wanpela profet, em i lukautim em.+
14 Ol samting Efraim i bin mekim i givim bikpela bel hevi long God;+
Em i gat asua long blut na dispela i pas yet long em;
Bikpela bilong em bai bekim rong bilong em, long wanem, em i bin bringim sem long em.”+
13 “Taim Efraim i toktok, ol manmeri i guria;
Em i gat biknem tru long Israel.+
Tasol em i gat asua, long wanem, em i bin lotuim Bal+ na em i dai.
2 Nau ol i mekim sin moa yet
Na ol i wokim ol imis long ol silva bilong ol;+
Ol i wokim gut tru ol imis, olsem ol saveman bilong wokim ol samting long timba na ston samting.
Ol i tok long ol imis olsem, ‘Man husat i mekim sakrifais em i ken kis long imis bilong ol yangpela bulmakau.’+
3 So ol bai kamap olsem ol klaut bilong moningtaim,
Olsem wara bilong nait i save kamap long moningtaim na i go pinis kwiktaim tru.
Olsem ol pipia bilong wit samting i stap long ples bilong krungutim wit samting* em strongpela win i karim i go,
Na olsem smok i kam aut long hul long rup bilong haus.
4 Tasol mi Jehova, mi God bilong yupela kirap long taim yupela i bin stap yet long Isip;+
Yupela i save long mi wanpela tasol, yupela i no bin save long narapela God,
Na mi wanpela tasol i kisim bek yupela, i no gat narapela.+
5 Mi bin save long yupela taim yupela i stap long ples nating,+ long ples i no gat wara.
6 Graun bilong ol i kamapim planti kaikai na ol i pulap,+
Ol i pulap olsem na ol i kisim pasin antap.
Na ol i lusim tingting long mi.+
7 Long ol, bai mi kamap olsem wanpela yangpela laion,+
Na olsem wanpela lepat i hait na wet i stap arere long rot.
8 Bai mi kalap long ol olsem wanpela mama bea i kros long ol pikinini bilong en i lus.
Na bai mi brukim na opim bros bilong ol.*
Bai mi kaikaim na daunim ol olsem wanpela laion;
Wanpela wel animal bai kaikaim ol na brukbrukim ol i go liklik liklik.
9 Em bai bagarapim yu, O Israel,
Long wanem, yu bin tanim baksait long mi, long man bilong helpim yu.
10 Orait, we stap king bilong yu, bai em i ken kisim bek yu long ol taun bilong yu,+
Na ol hetman* bilong yu, em yu bin tok long mi olsem,
‘Givim mi wanpela king na ol prins’?+
11 Mi bin belhat na givim wanpela king long yu.+
Na long bikpela belhat bilong mi, bai mi tekewe em long yu.+
12 Rong bilong Efraim i stap insait long karamap;*
Mi bungim bungim ol sin bilong em.
13 Pen bilong karim pikinini bai kamap long em.
Tasol em i wanpela longlong pikinini;
Em i no laik kam aut long taim bilong em long bon.
Dai, we stap strong bilong yu long givim bikpela pen?+
Matmat, we stap strong bilong yu long kamapim bikpela bagarap?+
Tasol mi bai pasim ai bilong mi na mi no mekim pasin sori.*
15 Maski sapos em i kamap gut namel long ol wel pitpit,
Wanpela win bai kam long hap is, em win bilong Jehova,
Em bai kam long ples wesan nating, bilong mekim drai ol hulwara bilong em na ol liklik han wara.
Wanpela man bai kam kisim olgeta gutpela samting bilong em i dia tumas i go.+
16 Samaria bai i gat asua,+ long wanem, em i bin bikhet long God bilong em.+
Ol bai dai long bainat,+
Ol birua bai paitim nogut tru na kilim i dai ol pikinini,
Na ol bai brukim na opim bel bilong ol meri i gat bel.”
2 Kam bek long Jehova na mekim dispela tok,
Yu mas tokim em olsem, ‘Yu ken lusim tingting long rong bilong mipela+ na kisim ol gutpela samting mipela i laik givim long yu,
Na mipela bai yusim maus bilong mipela, bilong litimapim nem bilong yu+ olsem mipela i save ofaim yangpela bulmakau man.*
3 Asiria bai no inap kisim bek mipela.+
Mipela bai no inap sindaun long ol hos na i go,+
Na mipela bai no inap tok moa olsem, “O God bilong mipela!” long ol samting mipela i wokim long han bilong mipela,
Long wanem, yu tasol i save mekim pasin marimari long ol pikinini i no gat papa.’+
4 Mi bai mekim ol i kamap orait gen na ol bai i no givim baksait moa long mi.+
5 Mi bai kamap olsem wara bilong nait long Israel;
Em bai putim ol plaua olsem ol plaua lili
Na em bai putim ol rop bilong em i go daun long graun olsem ol diwai bilong Lebanon.
6 Ol liklik brens bilong em bai kamap planti,
Na em bai luk nais tru olsem diwai oliv,
Na naispela smel bilong em i olsem naispela smel bilong Lebanon.
7 Ol bai sindaun gen aninit long sedo bilong em.
Ol bai groim ol wit samting na ol bai kru olsem rop wain.+
Biknem bilong em bai olsem biknem bilong wain bilong Lebanon.
8 Efraim bai tok, ‘Mi gat wanem wok moa wantaim ol imis?’+
Mi bai bekim dispela askim na was long em.+
Mi bai kamap olsem wanpela diwai junipa i gro gut stret.
Long mi, bai yu kisim ol prut.”
9 Husat i gat gutpela tingting? Larim em i kliagut long ol dispela samting.
Husat i gat savetingting? Larim em i kisim save long ol dispela samting.
Long wanem, ol rot bilong Jehova i stret tasol,+
Na ol stretpela man bai wokabaut long ol;
Tasol ol man bilong mekim rong, ol bai pundaun long ol dispela rot.
Em sotpela wei bilong kolim nem Hosaia, mining bilong en, “Ja i Bin Kisim Bek.”
O, “pasin pamuk wantaim kain kain man.”
O, “pasin pamuk wantaim kain kain man.”
Mining bilong en, “God Bai Planim Sid.”
Mining bilong en, “I No Soim Marimari Long Em.”
Mining bilong en, “I No Lain Manmeri Bilong Mi.”
Hib., “ol pikinini man.”
Lukim ftn. long Ho 1:9.
Lukim ftn. long Ho 1:6.
Lukim “Adaltri” long Dikseneri.
O, “pasin pamuk wantaim kain kain man.”
O, “mekim pasin pamuk wantaim kain kain man.”
O, “god Bal bilong yu.”
Lukim “Gutpela pasin laikim” long Dikseneri.
Mining bilong en, “God Bai Planim Sid.”
Lukim ftn. long Ho 1:6.
Lukim ftn. long Ho 1:9.
Lukim “Adaltri” long Dikseneri.
Dispela i makim ol greip keik ol i yusim long mekim lotu giaman. Ol dispela greip keik em ol greip ol i bin draim na presim wantaim na i luk olsem keik.
Skel bilong 1-pela homa em 220 lita. Lukim Apd. B14.
O, “mekim pasin pamuk wantaim kain kain man.”
Hib., “planti de.”
Lukim “Ifot” long Dikseneri.
O, “ol god bilong famili; ol imis.”
Lukim “Gutpela pasin laikim” long Dikseneri.
Lukim “Adaltri” long Dikseneri.
O, “bagarap.”
O, “bagarap.”
O, “instraksen.”
O ating, “Ol i bin givim biknem long mi, tasol nau ol i semim mi nogut tru.”
O, “Pasin pamuk wantaim kain kain man.”
Hib., “I save tekewe tingting bilong bel.”
O, “stik bilong glasman.”
O, “pasin pamuk wantaim kain kain man.”
O, “pasin pamuk wantaim kain kain man.”
Lukim “Adaltri” long Dikseneri.
O, “pasin pamuk wantaim kain kain man.”
Lukim “Adaltri” long Dikseneri.
O, “pasin pamuk wantaim kain kain man.”
Hib., “ples i gat planti spes, a?”
O, “wit bia.”
Hib., “ol hap plang bilong pait.”
O, “karim em i go.”
O, “ol bikhetman.”
O, “bai mi stretim.”
O, “pasin pamuk wantaim kain kain man.”
Hib., “pes bilong em yet.”
O ating, “Insait long wanpela mun tasol bai ol i bagarap.”
Laspela ren i save kamap namel long mun Epril. Lukim Apd. B15.
Lukim “Gutpela pasin laikim” long Dikseneri.
O, “pasin marimari.” Lukim “Gutpela pasin laikim” long Dikseneri.
Lukim “Adaltri” long Dikseneri.
O ating, “Bel bilong ol i olsem wanpela aven taim ol i kam wantaim ol plen nogut bilong ol.”
Hib., “i no gat tingting bilong bel.”
Hib., “baim bek.”
O, “tempel.”
O, “ol man em ol i no save long ol.”
O, “instraksen.”
O ating, “Ol bai go bek.”
O, “pasin pamuk wantaim kain kain man.”
Lukim “Krungutim wit samting” long Dikseneri.
O, “taim ol i makim bilong mekim bikpela kaikai.”
O, “dispela god i samting nogut tru.”
O, “i drai na slek.”
O ating, “gro i go nabaut.”
O, “Bel bilong ol i kisim pasin bilong tupela maus.”
Hib., “no mekim nois moa.”
Hib., “ples antap.”
Dispela em taim ol i kisim panismen olsem hap plang ol i pasim long nek bilong ol.
O, “pasim rop long.”
Lukim “Gutpela pasin laikim” long Dikseneri.
Hib., “no mekim nois moa.”
Dispela em ol profet na ol narapela em God i salim bilong givim tok long ol Israel.
Kain olsem wanpela rop papamama i yusim bilong lainim pikinini long wokabaut.
Lukim “Hap plang” long Dikseneri.
Hib., “olsem ol man i rausim hap plang long maus bilong ol.”
Dispela em pasin bilong mekim lotu i antap tru.
Hib., “i kamap hot.”
O, “raun.”
Hib., “Efraim i save kaikaim win.”
Dispela i makim ol ami long heven.
Lukim “Gutpela pasin laikim” long Dikseneri.
O, “man bilong maketim ol samting.”
O ating, “taim bilong wanpela bikpela bung.”
O, “ol narakain samting.”
O, “Siria.”
Lukim “Krungutim wit samting” long Dikseneri.
Hib., “banis bilong lewa bilong ol.”
Hib., “ol jas.”
O, “i stap yet na i no pinis.”
Hib., “baim bek.”
O, “Sheol,” em matmat we olgeta man bai go long en. Lukim “Sheol” long Dikseneri.
Em bikos ol i bin stap yet long pasin bilong mekim sin. Lukim ves 12.
Hib., “bai bekim long rot bilong ofaim ol yangpela bulmakau man bilong maus bilong mipela.”