Pasin Bilong Skelim Stret Ol Samting Inap Helpim Gut i Stap Bilong Yu
PASIN bilong larim tasol ol man long bihainim wanpela tingting o pasin i olsem suga long kopi bilong yumi—skelim stret na kopi bai swit moa long maus. Taim yumi skelim stret pasin bilong yumi long larim tasol ol man, dispela inap helpim gut i stap bilong yumi. Sapos yumi laikim kopi i swit moa yumi orait long putim bikpela hap suga, tasol olsem wanem long pasin bilong yumi long larim ol man? Yumi save pasim bel bilong yumi na yumi no larim ol? Bilong wanem i olsem?
Wanpela profesa em Arthur M. Melzer long Misigen Stet Yunivesiti, em i tok: “Ol man i no laik larim ol man i bihainim wanpela tingting o pasin. Em pasin bilong man long . . . tingting nogut long narapela man.” Olsem na pasin bilong i no orait long narapela man i no olsem wanpela pasin kranki tasol bilong sampela man, nogat; em laik bilong skin bilong yumi olgeta long ting olsem tingting bilong yumi tasol i stret, long wanem, yumi olgeta i gat sin.—Skelim wantaim Rom 5:12.
Ol i Laik Bosim Sindaun Bilong Narapela
Long 1991, nius Time i tok, long Yunaitet Stets, pasin bilong ol man long ting olsem tingting bilong ol tasol i stret, i wok long i go bikpela moa. Sampela man i strong long ol man i mas bihainim pasin bilong ol, na man i no mekim olsem, hevi i bin painim em. Olsem: Long Boston, wanpela meri i no laik penim pes bilong em, olsem na bos i pinisim em long wok. Long Los Enjeles, skin bilong wanpela man i pat tumas, olsem na bos i pinisim em long wok. Bilong wanem sampela i givim bel tumas long ol man i mas bihainim laik bilong ol?
Ol man i ting olsem tingting bilong ol tasol i stret, ol i no inap isi long narapela man, na ol i save tingim ol yet tasol, na ol i no laik senisim laik bilong ol, na ol i strong long narapela i mas bihainim tingting bilong ol. Tasol ating planti man i gat sampela pasin olsem, a? Sapos ol dispela kain pasin i kamap strong long pasin bilong yumi, yumi tu bai ting olsem tingting bilong yumi tasol i stret.
Olsem wanem long yu? Yu save tok olsem kaikai wanpela man i laikim em i no gutpela, long wanem, yu no save laikim? Taim yu toktok wantaim wanpela man, olgeta taim yu mas bosim toktok? Taim yu wok wantaim wanpela lain man, ol i mas bihainim tingting bilong yu tasol? Sapos i olsem, ating i gutpela sapos yu putim liklik hap suga moa long kopi bilong yu!
Tasol olsem mipela i tok pinis long stori i kamap paslain long dispela, pasin bilong man olsem em i no orait long narapela, em inap kamap ples klia long pasin birua nogut tru. Na wanpela samting inap mekim na dispela pasin i go bikpela moa, em pasin bilong tingting planti.
No Gat Gutpela Samting Inap Kamap
Ol saveman i skelim ol samting i bin kamap bipo bilong save long taim na ples stret pasin bilong bel nogut long ol narapela lain na skin i bin kamap. Ol i kisim save olsem, i no long olgeta taim ol man i no orait long narapela lain na skin, na dispela hevi i no wankain long ol kantri em i bin kamap long en. Nius GEO bilong Jemani i tok, kros namel long wanpela lain na narapela lain i save kamap long taim bilong hevi, taim “ol man i pilim olsem i no gat wanpela gutpela samting inap kamap na ol i pilim olsem lain bilong ol inap pinis nating.”
Olsem wanem? Long nau, planti man i pilim olsem i “no gat wanpela gutpela samting inap kamap”? I gat. Long nau, winim ol narapela taim bipo, planti hevi i kamap—sot long wok mani, pe bilong ol samting i go antap, ol man i kamap planti tumas, oson i wok long bagarap, pasin raskol long ol biktaun, wara bilong dring i bagarap, graun i wok long kamap hat. Man i pret long wanpela tasol bilong ol dispela hevi, em bai tingting planti. Ol hevi i as bilong tingting planti na taim bel bilong man i bagarap, dispela i opim rot na man i no orait long tingting o pasin bilong narapela.
Kain pasin olsem i save kamap namel long kain kain lain i gat narapela narapela pasin na ol i sindaun wantaim, olsem i bin kamap long sampela kantri long Yurop. Long 1993, buk National Geographic i tok, inap 22 milion manmeri bilong ol narapela kantri ol i sindaun long ol kantri bilong Westen Yurop. Planti man bilong Yurop ol i “kirap nogut long ol nupela man” i kam sindaun long kantri bilong ol, em ol i gat narapela tok ples, sindaun, o lotu. Long nau, pasin bilong bel nogut long man bilong narapela lain i go bikpela moa long ol kantri olsem Beljam, Briten, Frans, Itali, Jemani, Ostria, Spen, na Swiden.
Olsem wanem long ol hetman bilong graun? Long 1933 i go inap 1945, gavman bilong Hitler i gat lo olsem ol i no ken orait long man bilong narapela lain o skin. Sori tru, long nau tu, sampela bikman bilong gavman na lotu ol i save mekim olsem bilong helpim wok bilong ol yet. Dispela samting i bin kamap tru long ol kantri olsem Aialan, Frans, Ostria, Rasia, Ruanda, na long Yunaitet Stets.
Was Gut Long Pasin Bilong Les
Sapos suga i no inap long kopi bilong yumi, em i no gutpela long maus, tasol planti suga tumas i mekim na kopi i swit tumas na maus bilong yumi i no laikim. I wankain long pasin bilong larim tasol ol man i bihainim wanpela tingting o pasin. Tingim samting i bin kamap long wanpela tisa long wanpela skul koles long Yunaitet Stets.
Inap sampela yia i go pinis, David R. Carlin, Jr., em i painim pinis gutpela rot long kirapim ol sumatin bilong em long insait long paitim tok i go i kam. Em i bin mekim wanpela tok em i save i no stret long tingting bilong ol sumatin, tasol em i save dispela bai kirapim ol sumatin long tokaut strong long dispela samting. Em nau, ol sumatin i kirap na paitim tok i go i kam. Tasol long 1989, Carlin i tok, dispela rot long kirapim ol sumatin long toktok i no gutpela moa. Bilong wanem? Maski ol sumatin i no wanbel wantaim wanpela tok Carlin i kamapim long ol, ol i les pinis long paitim tok i go i kam. Carlin i tok, ol sumatin i kisim pinis tingting bilong ol man i no save wari long wanpela samting—ol i les pinis.
Olsem wanem? Tingting bilong ol man olsem ol i no wari long wanpela samting, em i wankain long pasin bilong larim tasol man i bihainim wanpela tingting o pasin bilong em yet? Sapos i no gat wanpela man i wari long tingting o pasin bilong narapela man, em nau, bai i olsem i no gat lo bilong stiaim ol man. Sapos i no gat lo, orait ol man i no ken wari long wanpela man—i olsem ol i les. Olsem wanem dispela kain pasin i ken kamap?
Profesa Melzer i tok, pasin bilong les inap go bikpela insait long wanpela lain i orait long kain kain pasin. Ol man i save kisim tingting olsem olgeta pasin i stret na ol i ken bihainim wanem pasin ol yet i laikim. Ol i no lain long wokim tingting na skelim wanem pasin i stret o i no stret; “planti taim ol i lain long ol i no ken wokim tingting.” Ol i no gat strongpela bel i save helpim wanpela man long sanap strong na no ken pret taim ol narapela man i no orait long tingting o pasin bilong ol narapela.
Olsem wanem long yu? Sampela taim yu no save wari long wanpela samting? Yu save lap long ol tok pilai narapela i mekim, em ol tok nogut o tok bilong daunim narapela lain o skin? Yu larim ol pikinini bilong yu i lukim ol video i save kamapim pasin mangal o pamuk? Yu orait long ol pikinini bilong yu i pilai long ol pilai nogut bilong kompyuta?
Pasin bilong larim tumas ol man em inap bagarapim wanpela famili o wanpela lain, long wanem, ol i no save o ol i no wari long wanem samting i stret o i no stret. Wanpela bikman bilong gavman bilong Yunaitet Stets, em Dan Coats, em i tok, “pasin bilong larim tasol ol man inap kamapim pasin bilong les.” Pasin bilong larim ol man inap mekim na man i orait long harim tingting bilong narapela man, tasol pasin bilong larim tumas ol, em inap kamapim pasin bilong les na no gat tingting.
Orait, yumi mas sakim o orait long wanem ol tingting o pasin? Wanem samting i mekim na yumi inap skelim stret ol samting? Stori i kam bihain long dispela bai toktok long dispela samting.
[Piksa long pes 5]
Wok long skelim stret ol samting yu bai mekim