Han o Lek i Lus—Olsem Wanem Yu Ken Abrusim Dispela Hevi?

KLOSTU olgeta man em han o lek bilong ol i lus, ol inap abrusim dispela hevi! Na dispela i stret tu long ol man i gat bikpela sik long ol rop bilong blut, em PVD. Olsem yumi stori pinis long stori i kamap paslain long dispela, sik daiabitis em as na planti man i kisim PVD.a Gutpela tru, planti taim i gat rot bilong daunim daiabitis.

Wanpela buk (The Encyclopædia Britannica) i tok: “Kaikai em i nambawan bikpela samting bilong helpim man i gat daiabitis, maski em i kisim marasin insulin o nogat.” Dokta Marcel Bayol bilong Kings County Hospital long Nu Yok, em i tokim Kirap! olsem: “Sapos ol man i ting sik daiabitis bilong ol em i wanpela bikpela sik tru, na ol i was gut long kaikai ol i kisim, na ol i larim dokta i glasim sik bilong ol, orait ating bai dokta i no gat wok long katim na rausim lek bilong ol.” Ol man i gat daiabitis ol i kolim Namba Tu Kain na ol i bihainim dispela tok bilong dokta, ating bihain sik bilong ol bai orait liklik.b

Eksasais i Bikpela Samting

Eksasais tu i bikpela samting. Dispela i save helpim skin na mak bilong marasin glukos, o suga, insait long skin em i stap long mak stret. Taim sik PVD i kamap ples klia, eksasais i save helpim ol hap bilong skin i bagarap long stap strong yet, na i wok gut, na em i helpim blut long ran yet long ol dispela hap. Na tu, eksasais inap daunim liklik dispela bikpela pen em ol man i gat PVD ol i save kisim long ol masol bilong lek taim ol i wokabaut o mekim eksasais. Tasol ol dispela man i no ken mekim ol eksasais i strongpela tumas long lek bilong ol. Sampela gutpela eksasais ol i ken mekim em wokabaut, kikim wilwil, subim wara, na ol eksasais ol i save mekim insait long wara. Taim man i laik lusim sampela kaikai o kirap mekim sampela kain eksasais, em i mas toktok wantaim dokta pastaim.

Na man i laik kisim gutpela skin i no sik tumas, em i no ken smok. PVD em i wanpela bilong planti sik em smok i as bilong en o i save mekim sik i go bikpela moa. Dokta Bayol i tok: “Pasin bilong smok em i bikpela as na dokta i mas katim na rausim lek bilong ol man, na ol i mas mekim moa yet long ol man i smok na ol i gat daiabitis na PVD.” Olsem wanem em i bikpela samting? Wanpela buk bilong helpim ol man em lek bilong ol i lus i tok, “ol i mas katim na rausim lek bilong ol man i smok, winim ol man i no save smok inap 10-pela taim.”

Pasin Bilong Lukautim Lek i Gat Sik

PVD inap mekim na blut i no ran gut long lek, na dispela inap kamapim wanpela kain sik ol i kolim nuropati​—⁠em olsem ol rop wailis long lek i dai o ol i no pilim tumas wanpela samting. Em nau, lek inap kisim bagarap, maski man i slip tasol long bet. Olsem: Sapos man i slip long blanket i wok long paua na dispela samting i go hat nogut tru, dispela inap kukim nogut tru skin bilong em, long wanem, em i no inap pilim pen! Long dispela as, ol kampani bilong wokim kain samting olsem, ol i tokim ol man i gat daiabitis long was gut taim ol i mekim wok long dispela samting.

Na tu, sapos i gat sik long lek, sua inap kamap kwik long en. Maski wanpela samting i skrapim skin liklik tasol, dispela inap kamapim ol sua nogut, o sua nogut i sting pinis. Olsem na pasin bilong lukautim lek daunbilo i bikpela samting, na yu mas putim su i gutpela na stret long lek, na lek antap na daunbilo i mas stap klin na drai. Planti haus sik i gat klinik bilong lek na ol i save skulim ol man long pasin bilong lukautim lek.

Taim sik PVD i go bikpela na ol dokta i mas katim man, ol dokta bai traim long mekim ol samting bambai ol i no ken katim na rausim lek bilong man. Wanpela samting ol dokta i save mekim, em wanpela pasin ol i kolim balun-anjioplasti. Dokta bai putim wanpela gumi i go insait long bikpela rop em blut i no inap ran long en, na long ai bilong gumi i gat liklik balun. Dokta i mekim na balun i solap, na nau rop bilong blut i op moa. Narapela samting ol dokta i save mekim, em ol i katim man na rausim ol rop bilong blut i gat bikpela sik na putim ol narapela rop olsem senis bilong en, em ol i bin kisim long narapela hap bilong skin.

Barbara em i gat 54 krismas na em i bin karim hevi long Namba Wan Kain sik daiabitis kirap long taim em i gat 4-pela krismas. Em i karim namba wan pikinini na bihain sik PVD i kisim tupela lek bilong em daunbilo. Sampela dokta i tok long katim na rausim tupela lek daunbilo. Tasol Barbara i painim wanpela gutpela dokta na em i mekim wok long dispela gumi i gat balun bambai blut inap ran gut long tupela lek bilong Barbara daunbilo. Dispela i helpim Barbara inap sotpela taim, tasol bihain ol dokta i mas katim em na senisim ol rop bilong blut i gat sik. Wok ol dokta i mekim i gutpela. Nau Barbara i save lukautim gut tru tupela lek bilong em daunbilo.

Wok Long Abrusim Bagarap

Namba tu bikpela samting na han o lek bilong man i lus, em bagarap. Dispela inap painim olgeta hap bilong skin. Tasol sapos yumi bihainim tingting bilong God long laip, dispela inap helpim yumi gut na bagarap i no ken painim yumi. Maski ol Kristen i wok, o draivim ka, o painim amamas, ol i mas lukautim skin bilong ol olsem wanpela presen God i givim long ol. Olsem na ol i mas bihainim olgeta lo bilong lukautim laip bilong man, na taim ol i mekim wanpela samting ol i mas skelim gut, ol i no ken mekim nating.​—⁠Rom 12:1; 2 Korin 7:⁠1.

Tasol olsem wanem long ol kantri ol i bin planim ol bom long en? Ol i mekim wanem na ol man i no ken kisim bagarap? Long planti kantri, gavman i kamapim sampela wok bilong helpim ol man long tingim gut ol dispela kain bom. Wanpela ripot bilong seketeri-jeneral bilong Yunaitet Nesen i tok, ol dispela wok i save skulim ‘ol manmeri em ol inap kisim bagarap, long olsem wanem ol i ken abrusim bagarap taim ol i sindaun na wok long ol hap i gat ol dispela bom long en.’

Wanpela ripot bilong Yunaitet Nesen i tok, sori tru, “ol manmeri i lain pinis long sindaun long hap bilong ol bom ol i bin planim long graun, olsem na ol i no was gut. Sampela taim ol samting bilong lotu i kirapim ol [manmeri] long kisim tingting olsem sapos bagarap i kisim ol long kain samting olsem, em taim bilong ol long kisim bagarap.” Tasol Baibel i no helpim dispela kain tingting, nogat. Baibel i kirapim yumi long was gut, nogut bagarap i painim yumi o ol narapela.​—⁠Lo 22:8; Saveman 10:⁠9.

Olsem na sapos yu was gut na yu mekim ol samting i stret bilong lukautim skin bilong yu, dispela inap helpim yu na bai han o lek bilong yu i no ken lus. Tasol olsem wanem long ol man em han o lek bilong ol i lus pinis? Ol inap amamas yet long i stap bilong ol?

[Ol Futnot]

[Piksa long pes 4]

Pasin bilong smok i mekim na lek bilong man inap lus, na dispela inap painim moa yet ol man i gat sik long ol rop bilong blut

[Piksa long pes 5]

Eksasais i stret long skin na gutpela kaikai i save helpim ol rop bilong blut long wok gut