Pasin Yu Bihainim—Em Inap Nogutim Yu Olsem Wanem?
LONG planti samting, ol pasin bilong lukautim skin na skin i ken stap strong i wok long kamap gutpela. Lain Wol Helt Oganaisesen (WHO) long ripot bilong 1998, i tok: ‘Long nau planti manmeri moa, winim bilong bipo, ol i gat rot long kisim marasin samting, gutpela wara na gutpela toilet, na rot bilong rausim pipia.’ Tru, planti man ol i stap rabis yet, tasol olsem wanpela redio-stesin (British Broadcasting Corporation) i tok, ‘insait long 50 yia i go pinis, ol lain i bin daunim pasin rabis long olgeta hap bilong graun, winim 500 yia bipo.’
Wok ol i bin mekim long olgeta hap bilong graun bilong helpim ol sikman, dispela i bin helpim ol man long winim planti krismas moa long i stap laip. Long 1955 planti man i stap inap 48 yia. Long 1995 ol man i stap inap 65 yia. Wanpela as na ol man long nau i winim planti krismas moa, em wok ol i bin mekim bilong daunim ol sik ol liklik pikinini i save kisim.
Inap 40 yia i go pinis, 40 pesen bilong olgeta manmeri i dai, em ol pikinini i no kisim yet 5-pela krismas. Tasol gutpela samting tru i olsem: I kam inap long 1998, planti pikinini long olgeta hap ol i bin kisim sut bilong sakim ol bikpela sik bilong ol pikinini. Olsem na namba bilong ol pikinini i no kisim yet 5-pela krismas na ol i dai em i go daun inap long mak olsem 21 pesen. Lain WHO i tok ‘skin bilong ol man i wok long kamap gutpela moa na ol i winim bikpela krismas.’
Tasol bilong man i ken amamas long i stap longpela taim moa, i stap bilong em i mas kamap gutpela moa. Olsem na bilong kisim gutpela sindaun, planti man i wok long kisim ol samting bilong skin i givim amamas long ol. Tasol dispela kain pasin ol i bihainim long i stap bilong ol em inap kamapim sampela sik.
I Stap Bilong Ol i Kamap Gutpela?
Ol samting i bin kamap nau tasol long wok bisnis na long sindaun bilong man, em i bin kamapim sampela bikpela senis long i stap bilong ol man. Nau long ol kantri i gat planti wok bisnis, planti man inap baim ol samting em bipo ol maniman tasol inap baim. Tru, sampela bilong ol dispela samting i bin helpim ol man long i stap longpela taim moa, tasol ol dispela samting i bin pulim planti man tu long bihainim sampela pasin i bagarapim ol.
Olsem: Nau planti milion manmeri i gat mani bilong baim ol samting em i no inap helpim tru ol, olsem drak, strongpela dring, na tabak. Sori tru, planti samting nogut i bin kamap long dispela. Wanpela nius (World Watch) i tok: ‘Samting i wok long bagarapim skin bilong planti man, winim olgeta narapela samting, i no wanpela sik, nogat; em wanpela samting man inap baim long stua.’ Na nius i tok moa: ‘Insait long 25 yia bihain, ol sik i save kamap long rot bilong tabak bai bagarapim planti man, winim ol narapela kain sik i save kalap long man.’ Na narapela nius (Scientific American) i tok: “Yumi inap tok, long olgeta manmeri i bin dai long sik kensa, pasin bilong smok i as na 30 pesen bilong ol i bin kisim dispela sik, na 30 pesen moa, as bilong en em pasin ol i bihainim long i stap bilong ol, olsem ol i no save kisim gutpela kaikai, na ol i no save eksasais.”
Tru tumas, pasin yumi bihainim long i stap bilong yumi inap helpim skin bilong yumi o bagarapim yumi. Orait yumi ken mekim wanem na bai yumi ken stap strong long skin o helpim skin na i no ken sik tumas? Yu ting kaikai yumi kisim na eksasais, em tasol inap helpim skin long stap gutpela? Na tingting bilong yumi na ol samting bilong spirit inap mekim wanem wok bilong helpim skin bilong yumi?