Sapta 3

Mi Ken Mekim Wanem na Bai Papamama i No Pasim Mi Tumas?

ATING yu tok, yu bikpela pinis na long Sarere Sande yu ken raun raun na maski kam bek kwik long haus. Tasol papamama i tok, yu mas i kam bek kwik long haus. Yu tok, yu laik lukim nupela piksa wokabaut em olgeta man i stori long en. Tasol papamama i tok, yu no ken lukim. Yu tok, yu bungim sampela gutpela manki na yu laik raun wantaim ol. Tasol papamama i tok, ol i laik lukim ol dispela poroman pastaim.

Taim yu yangpela, sampela taim yu pilim olsem papamama i laik kalabusim yu, na taim yu tok yu laik mekim wanpela samting, olgeta taim papamama i save tok, yu no ken mekim. Na ating yu pilim olsem papamama i laik save long olgeta samting yu mekim. Wanpela yangpela meri i gat 15 krismas, nem bilong em Debi, em i tok: “Olgeta taim papa i laik save mi bai go we na wanem taim bai mi kam bek long haus. Planti papamama i save mekim olsem. Tasol olsem wanem? Papamama i mas save long olgeta samting mi mekim? Mi ting i no stret ol i pasim mi tumas.”

Sampela yangpela i toktok planti long papamama na ol i tok, papamama i no save harim tok bilong ol. Ol i tok, taim wanpela rong i kamap, wantu papamama i kirap na tingting nogut long ol na ting olsem ol i gat asua. Ol i tok, papamama i putim planti lo long ol na i no larim ol yet i tingim wanem samting ol i laik mekim.

‘Bel i Hevi Tumas’

Olsem wanem? Sampela taim papamama i mekim olsem yu stap liklik pikinini yet? Tasol yu mas save, i no planti yia i go pinis na yu bin stap liklik pikinini, a? Olsem na papamama inap tingim yet taim yu stap liklik bebi na ol i mas mekim olgeta samting bilong lukautim yu, na ol inap tingim ol liklik popaia yu bin mekim. Olsem na ol i laik was yet long yu, maski yu laik o nogat.

Dispela laik bilong tupela long lukautim yu em i strong tru. Papamama i gat bikpela wok long painim haus na klos na kaikai bilong yu, na ol i gat bikpela hatwok tu long lainim yu na stretim yu na was long yu. Ol i gat bikpela tingting tru long yu. God yet i givim dispela wok long tupela na sapos tupela i no mekim gut, bai God i gat tok long tupela. (Efesus 6:4) Na taim wanpela samting i laik nogutim yu, ol i save tingting planti.

Tingim papamama bilong Krais Jisas. Wanpela taim ol i go long Jerusalem, na taim ol i wokabaut i go bek long ples, Jisas i stap yet long Jerusalem, tasol tupela i no save. Bihain tupela i save em i no bihainim ol, na tupela i tingting planti na wok strong long painim em, na nau ol i lukim em i “stap insait long tempel.” Mama i kirap nogut na tokim Jisas, “Pikinini, bilong wanem yu mekim dispela pasin long mitupela? Bel bilong mi tupela papa bilong yu i hevi tumas na mitupela i wok long painim yu.” (Luk 2:​41-48) Jisas em i wanpela pikinini i gutpela olgeta, em i no gat sin, tasol dispela samting em i mekim i givim bikpela bel hevi long papamama na tupela i tingting planti. Tasol yu no gutpela olgeta, olsem na ating planti samting yu mekim i givim bikpela bel hevi long papamama bilong yu na tupela i tingting planti!

Olsem: Ating oltaim yu tupela papamama i kros kros long taim bilong kam bek long haus. Ating yu pilim olsem i no gat as na tupela i mas makim taim bilong yu kam bek. Tasol yu bin wok long pilim tingting bilong tupela? Sampela skulmanki i raitim buk (The Kids’ Book About Parents) i kolim ol samting ol i ting papamama i tingting planti long en taim pikinini i no kam bek kwik long haus, olsem: Ol i ting pikinini ‘i kisim drak, o i raun long ka na kisim bagarap, o i raun nating long rot, o polis i holim em na em i stap long rum gad, o em i go lukim piksa nogut, o sampela raskol i paitim em o holim na bagarapim em, o em i mekim wanpela samting i bagarapim nem bilong papamama.’

Tru ating i no olgeta papamama bai ting ol dispela samting nogut i painim pikinini. Tasol long nau planti yangpela i insait long ol dispela kain samting nogut, a? Olsem na sapos papamama i tingting planti, nogut hevi i painim yu, na ol i laik bai yu kam bek kwik long haus na yu no ken poromanim ol manki nogut na raun wantaim ol, orait yu no ken kros, a? Papamama bilong Jisas tu i laik save em i stap we!

Bilong Wanem Ol i Strong Tumas long Bosim Ol Yangpela?

Sampela yangpela i tok, papamama bilong ol i pret tumas long samting nogut bai painim ol! Tasol yu mas save, papamama i bin tromoi bikpela hap taim tru long lukautim yu na oltaim ol i save tingim yu. Nau yu wok long i go bikpela na bihain bai yu lusim ol na ating ol i bel hevi liklik long dispela samting. Wanpela mama i raitim pas na em i tok: “Mi gat wanpela pikinini tasol, em pikinini man, na nau em i gat 19 krismas. Mi save bihain bai em i lusim mi na mi bel hevi tru long dispela samting.”

Tru, sampela papamama i strong tumas long bosim na lukautim ol yangpela. Tasol nogut yu les long dispela pasin bilong papamama na yu kirap mekim pasin longlong. Wanpela yangpela meri i stori olsem: “Taim mi liklik yet na i go inap long taim mi gat 18 krismas samting, mitupela mama i pas gut tru wantaim. . . . [Tasol] bihain hevi i wok long kamap namel long mitupela, long wanem nau mi yet mi laik bosim sampela samting long sindaun bilong mi. Tasol taim mi kirap mekim olsem, ating mama i pilim olsem nau mi no laik pas moa long em. Olsem na em i kirap na i strong moa long bosim mi, na mi kirap na mi strong moa long sakim em.”

Tru i gutpela sapos yu ken bosim sampela samting long sindaun bilong yu, tasol nogut yu strong tumas long mekim na yu bagarapim bel bilong papamama na yupela i no pas moa wantaim. Yu ken mekim wanem na bai papamama i ken pren gut wantaim yu olsem yu bikpela pinis, na bai yu pilim gut tingting bilong tupela na laikim tupela na harim gut tok bilong tupela, na tupela i mekim olsem long yu? Sapos yu harim gut tok bilong tupela, orait bai tupela i harim gut tok bilong yu. Aposel Pol i bin tokim ol Kristen bilong pastaim: “Ol papa bilong yumi long graun ol i bin stretim yumi, na yumi save givim biknem long ol [olsem aninit long ol na harim tok bilong ol].” (Hibru 12:9) Papamama bilong ol dispela Kristen ol i no gutpela man olgeta, ol i save popaia. Pol i tok moa (long Hibru 12 ves 10): “Ol papa bilong yumi long graun . . . ol i bin stretim pasin bilong yumi long pasin ol i ting em i gutpela.”​—The Jerusalem Bible.

Sampela taim ol dispela papa bilong bipo i no bin skelim gut ol samting ol i mas mekim na ol i popaia. Tasol i stret ol pikinini bilong ol i mas aninit long ol na harim tok bilong ol, a? Na yu tu yu mas mekim olsem long papamama bilong yu. Maski ol i save strong tumas long bosim yu, tasol yu no ken bikhet long tupela. Yu mas harim tok bilong tupela olsem yu laik bai ol i mekim long yu.

Taim Yu No Gat Asua na Ol i Kros

Olsem wanem? Wanpela taim yu go raun na wanpela samting i kamap na yu kam bihaintaim long haus, na papamama i kros long yu, tasol i no asua bilong yu? Sapos kain samting olsem i kamap na papamama i kros, nau yu gat rot bilong mekim ol samting bambai tupela i no kros moa long yu. Tingim gutpela pasin yangpela Jisas i bin mekim taim papamama i tingting planti long em na bihain tupela i lukim em i stap long haus lotu. Em i toktok wantaim ol tisa long ol tok bilong God na em i no mekim wanpela pasin nogut. Orait, taim em i lukim papamama i kam painim em, yu ting em i kros na bikmaus o em i krai o tok olsem i no stret tupela i ting em i mekim sampela pasin nogut? Nogat, a? Bel bilong em i stap isi na em i tok: “Bilong wanem yutupela i wok long painim mi? Ating yutupela i no save, mi mas i stap long haus bilong Papa bilong mi?” (Luk 2:49) Jisas i mekim pasin olsem bilong man i bikpela pinis na ating papamama bilong em i pilim tru dispela gutpela pasin bilong em. Olsem Baibel i tok, “Sapos man i belhat long yu, orait bekim tok isi long em, na bai belhat bilong en i dai.” Olsem na sapos yu bekim tok isi long papamama, bai kros bilong tupela i dai na bai ol i pilim gutpela pasin bilong yu na amamas long yu.​—Sindaun 15:1.

Ol Lo na Tambu

Taim papamama i putim lo long yu, pasin yu mekim inap kirapim ol long isi long yu o putim strongpela lo moa long yu. Sampela yangpela i save pulim nus na bel nogut, o mekim tok giaman, o bikhet na sakim tok bilong papamama. Tasol gutpela sapos yu mekim pasin olsem bilong man i bikpela pinis. Sapos papamama i putim lo na makim taim yu mas kam bek long haus, tasol yu laik bai ol i orait long yu kam bihaintaim, no ken mekim pasin olsem bilong pikinini​—no ken krai na toktok planti na tok, ‘Ol narapela yangpela i no save kam bek kwik long haus.’ Gutpela sapos yu mekim olsem wanpela meri bilong raitim buk (em Andrea Eagan) em i tok: ‘Yu mas tok klia long papamama long ol samting yu laik mekim, na bai tupela i ken save gut. . . . Sapos yu tokim tupela yu bai go we na yu bai go wantaim husat na i gat wanem as tru na yu laik i stap longtaim na yu no ken i kam bek kwik . . . , sapos yu tok klia olsem, ating bai tupela i orait long yu.’

O sapos papamama i laik skelim ol poroman bilong yu​—na i stret ol i mekim olsem​—yu no ken krai na toktok planti olsem liklik pikinini i save mekim. Wanpela nius bilong ol yangpela (Seventeen) i tok, gutpela sapos yu “kisim ol poroman bilong yu i go long haus bilong yu long sampela taim, na bai papamama i ken save long ol. Orait, bihain sapos yu tokim papa yu laik go lukim piksa wantaim Bil, papa i no ken bikmaus na tok, ‘Bil em husat?’ ”

“Bai Mi Givim Sampela Moa”

Jim i stori long liklik brata bilong em, Ron, na em i tok: “Mi bikpela long em inap 11-pela mun tasol, tasol papamama i save putim planti lo long em na ol i no mekim olsem long mi. Ol i no pasim mi tumas. Ol i larim mi i kisim ka bilong papa na mi raun. Wanpela taim ol i larim mi i kisim wanpela liklik brata bilong mi na i go long biktaun Nu Yok.

“Tasol papamama i no mekim olsem long Ron. Taim em i bikpela inap long em i kisim laisens bilong draivim ka, papa i no lainim em long draiv. Na taim em i bikpela inap long em i tingting long marit, papamama i no larim em i poromanim wanpela meri.”

Olsem wanem? Yu ting papamama i laikim Jim na tupela i no laikim Ron? I no olsem. Jim i tok: “Ron i no save tingting gut; em i save mekim nating tasol. Em i no save wokim tingting. Planti taim em i no mekim ol wok papamama i givim long em. Mi yet mi no save bekim maus bilong papamama. Nogat tru. Tasol Ron i save mekim olsem na tupela i save kros long em.” Long Matyu 25:​29, Jisas i tok: “Olgeta man i gat sampela samting pinis, bai mi givim sampela moa long ol. Tasol sapos wanpela man i no gat ol samting, orait liklik samting em i holim, em bai mi rausim long em.”

Olsem wanem? Yu laik bai papamama i no ken pasim yu tumas na ol i larim yu i bosim sampela samting long sindaun bilong yu? Orait, mekim gut ol wok papamama i givim long yu. No ken mekim pasin olsem bilong yangpela man long wanpela tok piksa bilong Jisas. Papa i tokim em, “Pikinini, nau yu go wok long gaden wain.” Na pikinini i tok, “Yes, papa.” Tasol “em i no i go.” (Matyu 21:​28, 30) Sapos papamama i tokim yu long mekim wanpela wok, orait yu mas kirap kwik na mekim, na bai papamama i ken save, taim ol i givim wanpela wok long yu, maski em i liklik wok tasol, bai yu mekim tru.

Jim i tok: “Mi mekim gut olgeta wok papamama i givim long mi. Ol i save salim mi i go long beng, na i go baim paua samting, na i go long stua na baim kaikai samting. Na taim mama i go wok mani, mi save kukim kaikai bilong famili.”

No Ken Wetim Ol i Tokim Yu

Tasol olsem wanem sapos papamama i no makim sampela wok bilong yu? Orait, yu yet yu ken kirap mekim sampela wok long haus; no ken wetim ol i tokim yu long mekim. Wanpela nius bilong ol yangpela (Seventeen) i tok: “Tokim papamama yu laik kukim kaikai bilong famili, na tokim tupela yu bai mekim olgeta wok, olsem tingim wanem kaikai bai yu kukim, na raitim lista bilong ol samting yu mas baim, na skelim gut mani bilong baim ol dispela samting, na i go long maket o stua na kisim, na kukim kaikai, na yu yet bai wasim ol plet sospen samting na stretim haus kuk.” Na sapos yu no save long kukim kaikai, orait painim narapela wok yu ken mekim long haus. Taim i gat wok long wasim plet o brumim plua o stretim haus, yu no ken wetim papamama i tokim yu long mekim; yu yet yu ken kirap na mekim.

Sampela yangpela i save kisim liklik wok mani taim ol i holide long skul samting. Sapos yu mekim olsem, yu save lukautim gut mani yu kisim? Yu save skelim gut ol samting yu laik baim? Yu save givim liklik mani long papamama bilong helpim ol long baim haus na kaikai? (Sapos yu save hamas mani ol man long taun i save tromoi bilong baim haus na paua samting long mun, ating bai yu kirap nogut tru!) Tru sapos yu helpim papamama olsem, ating bai yu no gat bikpela hap mani bilong yu yet. Tasol taim papamama i lukim gutpela pasin bilong yu, em yu skelim gut mani olsem man i bikpela pinis, em nau bai ol i no ken pasim yu tumas; bai ol i larim yu i bosim sampela samting long sindaun bilong yu.

Kirap Wokim Tingting Bilong Yu Yet

Yu mas tingim papamama i gutpela pren bilong yu, na yu ken kamapim olgeta tingting bilong yu long tupela na tupela i ken givim ol gutpela tok na tingting long yu. (Lukim Jeremaia 3:4.) Tasol i no olsem yu mas wetim papamama i tokim yu long olgeta liklik liklik samting yu mas mekim. Yu yet yu mas “lain gut long pasin bilong skelim wanem ol pasin i gutpela na wanem ol pasin i nogut,” na bai yu inap skelim gut ol samting yu laik mekim.​—Hibru 5:14.

Olsem na taim wanpela liklik hevi i painim yu, yu no ken sut i go kwik long papamama na bai ol yet i mas tokim yu long ol samting yu mas mekim. Nogat. Yu yet yu mas wokim tingting na skelim ol samting yu mas mekim bilong stretim dispela hevi. Yu mas “tingting gut pastaim na mekim ol samting”; yu mas “skelim gut ol samting” pastaim. (Aisaia 32:4) Wok long kisim sampela save bilong helpim yu, na sapos i gat sampela lo bilong Baibel yu mas tingim, orait wok long kisim save long dispela. Skelim gut ol samting pastaim, mekim pinis, orait nau yu ken i go toktok wantaim papamama long dispela hevi. Nogut olgeta taim yu tok, ‘Papa, mi mas mekim wanem?’ o ‘Mama, sapos kain hevi olsem i painim yu, yu bai mekim wanem?’ Gutpela sapos yu stori gut long dispela hevi, na tokim tupela long ol samting yu yet yu tingting pinis long mekim bilong stretim, na larim tupela i kamapim tingting bilong ol.

Olsem bai papamama i ken pilim ol tok bilong yu i no bilong liklik pikinini; em i olsem tok bilong man i bikpela pinis. Nau yu wok long kamapim long ples klia olsem yu laik kamap man o meri tru na yu yet yu inap bosim sampela samting long sindaun bilong yu. Na ating bai papamama i kirap mekim long yu olsem yu bikpela pinis.

Toktok Wantaim long Ol Dispela Askim

◻ Bilong wanem ol papamama i save was long pikinini na i laik save em i stap we?

◻ Bilong wanem i bikpela samting yu mas harim gut tok bilong papamama?

◻ Sapos yu ting papamama i kros nating, gutpela sapos yu mekim wanem?

◻ Yu ken mekim wanem na bai yu bihainim gut ol lo bilong papamama, tasol ol i no pasim yu tumas?

◻ Wanem sampela samting yu ken mekim na bai papamama i save yu inap bosim sampela samting long sindaun bilong yu?

[Rait long pes 29]

“Olgeta taim papa i laik save mi bai go we na wanem taim bai mi kam bek long haus. . . . Tasol olsem wanem? Papamama i mas save long olgeta samting mi mekim?”

[Piksa long pes 27]

Yu pilim olsem papamama i kalabusim yu?

[Piksa long pes 30]

Sapos yu no gat asua na papamama i kros, tasol yu stap isi, bai ol i harim gut tok bilong yu