“Nogut Nau Pasin Bilong Em Bai Senis”

ROXANAa em i wanpela mama i gat naispela skin na 4-pela pikinini, em i stap long Saut Amerika na i marit long wanpela dokta bilong katim man ol narapela i rispek tru long em. Roxana i tok: “Man bilong mi i save toktok gut wantaim ol meri, na ol man i save laikim em.” Tasol poroman bilong Roxana i gat sampela pasin nogut bilong em ol pren bilong ol i no lukim. Roxana i tok: “Long haus em i man bilong kros tru na mipela save pret long em. Em i man bilong jeles nogut tru.”

Taim Roxana i kamapim sampela stori moa, pes bilong em i kamapim klia olsem em i gat bikpela wari. Em i tok: “Dispela hevi i kirap taim mipela i bin marit inap sampela wik tasol. Mama wantaim ol brata bilong mi ol i kam lukim mipela, na mi amamas tru long toktok na lap wantaim ol. Tasol taim ol i lusim mipela, man bilong mi i belhat olgeta na tromoi mi i go long sia. Mi hatwok long bilip long samting i painim mi.”

Tarangu, dispela em i kirap tasol bilong ol hevi i painim Roxana, long wanem, man i paitim em planti taim long ol yia i kamap bihain. Kain samting olsem i save kamap. Man bilong Roxana bai paitim em, bihain em bai mekim planti tok sori na tok promis olsem em bai i no inap mekim gen. Orait nau pasin bilong man ya bai i kamap gutpela liklik​—⁠inap sotpela taim tasol. Bihain dispela hevi bai i stat gen. Roxana i tok: “Oltaim mi gat tingting olsem nogut nau pasin bilong em bai senis. Maski mi ranawe hamas taim, olgeta taim mi save go bek long em.”

Roxana i pret, nogut bihain pasin bilong man long kros pait bai i go bikpela moa. Em i tok: “Man ya i bin tok em bai kilim mi i dai, na ol pikinini, na em yet. Wanpela taim em i putim sisis long nek bilong mi. Narapela taim em i holim gan na putim long yau bilong mi na sut! Laki tru, gan i no gat katres long en, tasol klostu pret i kilim mi.”

Ol i Pasim Maus

Olsem Roxana, planti milion meri long olgeta hap i karim bikpela hevi long han bilong ol kain man olsem.b Planti bilong ol dispela meri i no stori liklik long bikpela hevi bilong ol. Ol i ting, maski ol i tokaut long dispela samting, bai ol i no gat helpim. Long wanem, planti man bilong paitim meri ol i save tok ol i no bin mekim olsem, na ol i mekim sampela tok olsem: “Ol liklik liklik samting i save kirapim bel bilong meri bilong mi” o “Meri bilong mi i save giaman na kamapim nating ol stori.”

Sori tru, planti meri i pret oltaim olsem wanpela bai bagarapim ol, maski ol i stap long wanpela hap i stret ol i stap gut long en​—⁠em haus bilong ol yet. Tasol planti taim ol man i sori long husat i mekim rong, na i no sori long ol meri i kisim hevi. Tru tumas, sampela i no inap bilip olsem wanpela man i gat gutnem long komiuniti bai paitim poroman bilong em. Tingim samting i painim Anita taim em i tokaut long hevi em i kisim long man bilong em i gat gutnem. Anita i tok: “Wanpela pren i bin tok: ‘Olsem wanem yu inap sutim tok long wanpela gutpela man olsem?’ Narapela i tok, i luk olsem mi yet i bin mekim sampela samting i kirapim man long kros! Taim pasin bilong man bilong mi i kamap ples klia, sampela pren ol i kirap na abrusim mi. Ol i ting i gutpela sapos mi bin pasim maus tasol na karim hevi, long wanem, ‘dispela em pasin bilong ol man.’ ”

Samting i painim Anita i kamapim olsem planti i hatwok long bilip olsem pasin bilong mekim nogut long poroman i stap. Wanem samting i save kirapim man long mekim nogut tru long meri em i tok em i laikim tumas? Olsem wanem yumi inap helpim ol lain em narapela i paitim ol?

Bilong Wanem Ol Man i Paitim Meri?

SAMPELA saveman i tok planti meri i save dai long han bilong man bilong ol, winim olgeta narapela bagarap i painim ol. Bilong daunim pasin bilong mekim nogut long poroman marit, sampela lain i mekim bikpela wok long skelim dispela hevi. Wanem kain man i save paitim meri bilong em? Dispela man i gat wanem kain sindaun taim em i liklik? Em i bin paitim meri taim tupela i no marit yet? Taim sampela i traim helpim kain man olsem, em i save mekim wanem?

Wanpela samting ol saveman i kisim save pinis long en i olsem: Ol man i save paitim poroman ol i no bihainim wankain pasin. Sampela man i save paitim meri wan wan taim tasol. Ol i no save holim samting long han na paitim meri, na ol i no gat nem olsem man bilong paitim meri. Pasin bilong paitim meri i no pasin tru bilong ol, na i luk olsem sampela samting i save kirapim ol long mekim olsem. Tasol i gat sampela man na i olsem em i pasin bilong ol long paitim meri. Oltaim ol i save paitim meri, na i luk olsem bel i no kotim ol liklik.

Tasol maski pasin bilong ol man long paitim meri i narapela narapela kain, dispela i no makim olsem sampela pasin bilong paitim meri i samting nating. Tru tumas, olgeta kain pasin bilong paitim narapela inap kamapim sampela bagarap o indai. Olsem na maski man i paitim poroman wan wan taim o em i no paitim em strong olsem sampela narapela man i mekim, dispela i no makim olsem i orait long mekim. I no gat sampela pasin bilong paitim meri i “orait.” Tasol wanem samting inap kirapim man long paitim meri bilong em, em dispela meri em i bin tok promis long lukautim?

Sindaun Bilong Famili

Planti man i mekim nogut long meri bilong ol, ol yet i bin go bikpela insait long famili em dispela pasin i stap long en. Michael Groetsch i bin lusim 20 yia samting long skelim pasin bilong mekim nogut long poroman, em i tok: “Planti man bilong paitim poroman ol i bin go bikpela insait long haus i stap olsem ‘ples pait.’ Stat long taim ol i stap olsem bebi na liklik pikinini, ol i go bikpela insait long famili we pasin bilong bagarapim bel o paitim narapela i olsem ‘samting nating.’ ” Wanpela savemeri i tok, pikinini man i go bikpela insait long wanpela famili olsem, “taim em i yangpela yet em inap kisim wankain tingting bilong papa olsem ol meri i olsem pipia samting. Pikinini man i lain long oltaim man i mas strong long bosim meri, na bilong mekim meri i bihainim tok bilong em man i mas pretim meri, givim pen long em, na daunim em. Na tu, em i kisim save olsem gutpela rot bilong mekim papa i laikim em, em long bihainim wankain pasin olsem papa.”

Baibel i tokaut klia olsem pasin bilong papa o mama inap mekim bikpela samting long pikinini, olsem kirapim em long mekim gutpela pasin o pasin nogut. (Sindaun 22:6; Kolosi 3:21) Tasol sindaun bilong famili i no makim olsem man i gat eskius long paitim meri bilong em, nogat; tasol em inap helpim yumi long save man i kisim dispela pasin bilong paitim meri long wanem rot.

Pasin Bilong Ples

Long sampela kantri ol i no gat tok long pasin bilong paitim meri, ol i pilim olsem em i samting nating. Wanpela ripot bilong Yunaitet Nesen i tok: “Bikpela tingting bilong planti ples i olsem i stret man i paitim meri bilong em o yusim strong bilong em long pretim em.”

Tasol long ol kantri we ol man i no orait long pasin bilong mekim nogut long meri, planti i save bihainim pasin bilong kros pait. Tingting bilong sampela man long dispela pasin i longlong tru. Wanpela nius bilong Saut Afrika (Weekly Mail and Guardian) i kamapim ripot bilong pasin bilong ol man long Cape Peninsula na i tok, planti man i tok ol i no save mekim nogut long meri bilong ol, tasol ol i pilim olsem pasin bilong paitim meri i no gat rong long en, na i no makim olsem ol i man bilong kros pait.

I luk olsem ol i kisim dispela tingting kranki taim ol i pikinini yet. Long Briten, wanpela lain i skelim dispela samting na ol i kisim save olsem inap 75 pesen bilong ol pikinini man i gat 11-pela na 12-pela krismas, ol i ting i no gat rong long man i paitim meri sapos meri i kirapim em long mekim olsem.

No Gat Eskius Long Paitim Meri

Ol tok antap inap helpim yumi long save long sampela as na man i paitim poroman bilong em, tasol ol dispela tok i no makim olsem man i gat eskius long mekim olsem. Yumi ken tokaut stret olsem pasin bilong paitim poroman marit em i wanpela sin nogut tru long ai bilong God. Long Baibel, God i tok: “Yupela man, yupela i mas laikim tru ol meri bilong yupela, olsem yupela i save laikim bodi bilong yupela yet. Man i laikim tru meri bilong en, em i laikim tru em yet. Yumi save, i no gat wanpela man i save birua long bodi bilong em yet. Nogat. Em i save givim kaikai long en na lukautim gut, olsem Krais i save mekim long sios.”​—⁠Efesus 5:​28, 29.

Bipo tru Baibel i bin tokaut olsem long “taim bilong las de” bilong dispela pasin i stap nau, planti man bai “i no save long pasin bilong i stap pren bilong ol arapela” na “ol bai i pait na bagarapim ol man nabaut.” (2 Timoti 3:​1-3) Hevi bilong paitim poroman i bikpela tru, na dispela em i narapela samting i makim olsem yumi stap long taim em dispela tok profet i stori long en. Tasol yumi ken mekim wanem bilong helpim ol lain em poroman i save mekim nogut long ol? Yu ting man inap lusim pasin bilong paitim poroman bilong em?

[Rait long pes 5]

“Man i paitim meri bilong em i mekim wankain pasin nogut olsem raskol i paitim man em i no save long en.”​—⁠Buk When Men Batter Women

[Blok long pes 6]

Man i Hambak—Hevi Long Olgeta Hap

Ol lain bilong tok Inglis i yusim wanpela tok bilong Latin Amerika, em “machismo.” Tok i makim olsem man i hambak long strong bilong em na em i ting ol meri i samting nating. Tasol olsem ol tok daunbilo i makim, dispela tingting i no stap long Latin Amerika tasol.

Isip: Samting ol i skelim long 3-pela mun long Alexandria i soim olsem kros pait insait long famili i namba wan asua bilong ol bagarap i painim ol meri. Olsem na 27.9 pesen bilong olgeta meri i go long haus sik ol i go long dispela as tasol.​—⁠Tok Namba 5 bilong Namba 4 Wol Konferens Bilong Ol Meri.

Tailan: Long wanpela bikpela hap bilong Bangkok, inap 50 pesen bilong ol meri marit i karim hevi long man i paitim ol planti taim.​—⁠Pasifik Institut Bilong Helt Bilong Ol Meri.

Hong Kong: “Long yia i go pinis, namba bilong ol meri i save tok poroman i paitim ol i go antap tru, inap olsem 40 pesen.”​—⁠South China Morning Post, Julai 21, 2000.

Japan: Planti meri i ranawe na go long ol haus bilong lukautim ol meri i gat bikpela hevi, namba bilong ol i go bikpela, olsem long 1995 inap 4,843 i ranawe, na long 1998 inap 6,340. “Planti bilong ol dispela meri i tok, pasin bilong kros pait bilong man i as na ol i ranawe.”​—⁠The Japan Times, Septemba 10, 2000.

Briten: “Pasin reip, paitim nogut tru narapela, o sutim narapela long naip i kamap insait long sampela famili long Briten long olgeta 6-pela 6-pela sekon.” Wanpela ripot bilong lain Skotlan Yad i tok: “Long olgeta de inap 1,300 manmeri i ringim polis bilong toksave olsem ol i kisim bagarap long pait i kamap insait long famili​—⁠winim 570,000 insait long wanpela yia. Planti tru, olsem 81 pesen, em ol meri em man i paitim ol.”​—⁠The Times, Oktoba 25, 2000.

Peru: Inap 70 pesen bilong ol pasin nogut ol polis i kisim ripot long en, em man i paitim nogut tru meri bilong em.​—⁠Pasifik Institut Bilong Helt Bilong Ol Meri.

Rasia: “Insait long wanpela yia, 14,500 meri long Rasia i dai long han bilong man bilong ol, na 56,400 i kisim bikpela bagarap bilong skin long man i paitim ol.”​—⁠The Guardian.

Saina: “Em i wanpela nupela hevi. Em i wok long go bikpela hariap, na moa yet long ol taun.” Dispela em i tok bilong Profesa Chen Yiyun, dairekta bilong Jinglun Famili Senta. “Strongpela tok bilong ol lain i sindaun klostu long famili i pait i no wok moa long daunim dispela pasin.”​—⁠The Guardian.

Nikaragua: “Pasin bilong paitim meri i go bikpela tru long Nikaragua. Wanpela ripot i tok insait long las yia tasol, inap 52 pesen bilong ol meri long Nikaragua i karim hevi long sampela pasin nogut em man i mekim long ol.”​​—⁠BBC Nius.

[Blok long pes 7]

Ol Samting i Olsem Mak

Richard J. Gelles bilong Yunivesiti Bilong Rhode Island, Amerika, i kamapim wanpela ripot, na ol tok daunbilo i stori long ol samting em i tok ol inap makim olsem man bai i gat pasin bilong mekim nogut long skin o tingting bilong narapela insait long famili:

1. Bipo man i bin mekim pasin pait insait long famili.

2. Em i no gat wok mani.

3. Em i kisim ol drak inap wanpela taim long yia o moa.

4. Taim em i stap wantaim papamama, em i lukim papa i paitim mama.

5. Em i no marit tru; em na meri i stap wantaim tasol.

6. Sapos em i gat wok mani, em wok i no gat bikpela pe.

7. Em i no pinisim haiskul.

8. Em i gat 18 i go inap 30 krismas.

9. Em yet o meri ol i save mekim nogut long pikinini i stap wantaim ol.

10. Mani famili i kisim i liklik tru.

11. Man na meri ol i bilong narapela narapela ples.

[Piksa long pes 7]

Pasin bilong kros pait insait long famili inap mekim nogut tru long ol pikinini

I Gat Helpim Bilong Ol Meri Em Man i Paitim Ol

WANEM samting inap helpim ol meri husat i karim hevi long man i paitim ol? Pastaim ol narapela i mas pilim tru hevi bilong ol. Planti taim bagarap ol meri i kisim i no long skin tasol. Klostu olgeta taim toktok bilong bagarapim o pretim meri i insait long dispela pasin, na dispela i daunim meri olgeta na kirapim em long ting em i no gat helpim.

Tingim Roxana, tok bilong em i stap long namba wan stori. Sampela taim man bilong em i save mekim toktok bilong bagarapim em. Roxana i tok: “Man i tromoi ol tok long mi i daunim mi tru. Em i tok: ‘Yu no bin pinisim skul. Olsem wanem bai yu lukautim ol pikinini sapos mi no stap? Yu wanpela lesmeri, yu no gutpela long lukautim pikinini. Yu ting welfe bai i larim ol pikinini i stap wantaim yu sapos yu lusim mi?’ ”

Bilong bosim olgeta samting, man bilong Roxana i holim olgeta mani. Em i no save larim Roxana i yusim ka, na em bai ringim Roxana planti taim long de bilong painimaut em i mekim wanem. Sapos Roxana i tokaut long samting em yet i laikim, wantu man bai i kros bikpela. Dispela i mekim na Roxana i lain long em i no ken autim wanpela tingting bilong em.

Olsem stori i kamapim pinis, i gat planti samting i insait long pasin bilong mekim nogut long poroman. Bilong stap olsem gutpela helpim, long gutpela pasin sori putim yau long tok bilong meri. Tingim, planti meri i karim hevi olsem ol i hatwok long toktok long samting i painim ol. Bikpela samting yu laik mekim, em yu laik strongim meri taim em i wok long skelim ol samting em inap mekim.

Sampela meri em man i paitim ol, ol i mas kisim helpim long ol polis samting. Sampela taim, taim hevi i go nogut olgeta​—⁠ating meri i mas ringim polis samting​—⁠dispela inap kirapim kain man olsem long pilim tru pasin nogut bilong em. Tasol planti taim, laik long senisim pasin i pinis taim dispela hevi i no stap moa.

Yu ting i gutpela sapos meri i lusim man i paitim em? Baibel i no tok pasin bilong stap longwe long poroman i samting nating. Tasol tu, Baibel i no tok meri i mas i stap wantaim wanpela man i laik bagarapim skin bilong em o i laik kilim em i dai. Aposel Kristen Pol i tok: “Sapos em i lusim man pinis, orait em i mas i stap nating. Sapos nogat, em i ken i go bek na wanbel gen wantaim man bilong en.” (1 Korin 7:​10-16) Baibel i no tambuim meri long lusim poroman taim hevi i bikpela tru, olsem na em i wok bilong meri yet long makim samting em i laik mekim. (Galesia 6:⁠5) I no wok bilong narapela long tokim meri long lusim man bilong em, tasol tu, i no stret narapela i strong long meri i mas stap wantaim man i save paitim em sapos meri inap kisim bagarap long skin, na laip, na long ol samting bilong spirit.

Yu Ting Man Bilong Paitim Meri Inap Senisim Pasin Bilong Em?

Pasin bilong mekim nogut long poroman marit i no stret liklik wantaim ol lo bilong Baibel bilong stiaim tingting. Efesus 4:​29, 31 i tok: “Yupela i no ken larim ol kain kain tok nogut i kamap long maus bilong yupela. . . . Yupela i mas rausim olgeta pasin bilong bel nogut na kros na belhat na bikmaus na tok bilas, na olgeta kain pasin nogut.”

Man i tok em i bihainim pasin bilong Krais, dispela man i no inap tok em i laikim tru meri bilong em sapos em i save paitim meri. Sapos em i mekim nogut long meri bilong em, yu ting ol gutpela wok em i mekim bai i bikpela samting? Man i “belhat kwik na pait long ol arapela,” em i no winim mak bilong holim sampela wok insait long kongrigesen Kristen. (1 Timoti 3:3; 1 Korin 13:​1-3) Tru tumas, sapos man i tok em i Kristen, tasol planti taim em i larim pasin bilong kros pait i daunim em na em i no tanim bel, em inap raus long kongrigesen Kristen.​—⁠Galesia 5:​19-21; 2 Jon 9, 10.

Yu ting man bilong kros pait inap senisim pasin bilong em? Sampela i bin mekim olsem. Tasol planti taim man bilong paitim meri i no inap senisim pasin bilong em sapos em i no mekim ol samting olsem: (1) Tokaut olsem pasin bilong em i no stret, (2) i gat laik long senisim pasin bilong em, na (3) askim narapela long helpim em. Ol Witnes Bilong Jehova i luksave olsem tok bilong Baibel i gat bikpela strong bilong helpim man long senisim pasin bilong em. Planti man i kisim bikpela laik long mekim ol samting God i amamas long en taim ol i stadi long Baibel wantaim ol Witnes. Ol dispela nupela sumatin bilong Baibel i kisim save olsem Jehova i “no laikim tru ol man i laikim pasin pait.” (Song 11:​5, NW ) Tasol bilong wanpela man bilong paitim meri i ken senisim pasin bilong em, em i mas lusim pasin bilong paitim meri, na i gat sampela samting moa em i mas mekim. Em i gat wok long kisim nupela tingting olgeta long meri bilong em.

Taim man i kisim save long God, em i lain long em i no ken tingim meri olsem wanpela wokmeri nating, nogat; meri i olsem “poroman bilong helpim em,” na em i no ken ting meri i samting nating, em i mas givim biknem long meri. (Stat 2:18; 1 Pita 3:⁠7) Na tu em i lain long sori long meri bilong em na putim yau taim meri i kamapim tingting bilong em. (Stat 21:12; Saveman 4:⁠1) Program bilong stadi long Baibel ol Witnes Bilong Jehova i save mekim wantaim ol narapela, dispela i bin helpim planti marit. Pasin bilong stap olsem hatpela bos, o paitim narapela, i no ken i stap insait long famili Kristen.​—⁠Efesus 5:​25, 28, 29.

“Tok bilong God em i gat laip, na em i wok strong i stap.” (Hibru 4:12) Olsem na gutpela save bilong Baibel inap helpim ol marit long skelim gut ol hevi i kamap long ol, na em inap strongim ol long stretim ol dispela hevi. Na tu, Baibel i as bilong bilip olsem bihain bai i no gat pasin pait long graun taim King em Jehova i makim i bosim olgeta manmeri i save bihainim tok. Baibel i tok: “Em i save helpim ol rabisman i singaut long em. Na ol manmeri i sot long ol samting na i no gat helpim, orait em yet bai i helpim ol. Sapos ol man nogut i laik daunim ol na bagarapim ol, em i save kisim bek ol.”​—⁠Song 72:​12, 14.

[Rait long pes 12]

Pasin bilong stap olsem hatpela bos, o paitim narapela, i no ken i stap insait long famili Kristen

[Blok long pes 8]

Stretim Sampela Tingting Kranki

• Em i asua bilong meri na man i paitim em.

Planti man i paitim meri bilong ol, ol i save tok ol i no gat asua long samting ol i mekim, ol i tok, meri i kirapim ol long mekim. Sampela pren bilong famili, ol tu inap bilipim dispela tok na ting meri i givim hatwok long man, olsem na ol i no kirap nogut long man i paitim em sampela taim. I olsem ol i putim asua long meri na tok orait long man i paitim em. Tasol planti meri em man i save paitim ol, ol i wok strong tru long mekim man i stap bel isi. Na bikpela samting bilong tingim i olsem, i no gat tru wanpela taim na pasin bilong paitim poroman i stret. Wanpela buk (The Batterer​—⁠A Psychological Profile) i tok: “Ol man em kot i makim ol long kisim helpim na bai ol i no ken paitim meri, laik long pait i stap strong long skin bilong ol. Ol i mekim wok long dispela pasin bilong helpim ol yet long daunim belhat na bel hevi, na bilong bosim ol samting na stretim sampela tok pait o bilong helpim ol long kisim bel isi. . . . Planti taim ol i no ting ol i gat asua long dispela pasin, o ol i no pilim olsem dispela pasin ol i mekim i nogut.”

• Bia na ol strongpela dring i kirapim man long paitim meri.

Tru pasin bilong sampela man long kros pait i bikpela moa yet taim ol i dring. Tasol yu ting i stret long tok olsem em asua bilong bia samting na man i paitim meri? Long buk bilong em (When Violence Begins at Home), K. J. Wilson i tok: “Spak i givim eskius long man na bai em i tok em asua bilong dring na em i mekim dispela pasin​—⁠em yet i no gat asua. Long taim bilong yumi i luk olsem ol man i orait liklik long kros pait insait long famili sapos man i spak. Meri em man i save paitim em, em inap ting man bilong em i gat hevi long dring tumas, na em i no gat wok long ting olsem em i man bilong kros pait.” Wilson i tok, dispela kain tingting inap mekim na meri i bilip nating olsem “sapos man i lusim dring, pasin bilong kros pait bai i pinis.”

Long nau planti saveman i ting pasin bilong dring spak na paitim meri i makim narapela narapela hevi. Long wanem, bikpela lain bilong ol man i save dring spak o kisim drak samting, ol i no save paitim poroman bilong ol. Sampela man i raitim wanpela buk (When Men Batter Women) ol i tok: “Wanpela as na pasin bilong paitim meri i no save pinis i olsem, pait i mekim na man inap bosim olgeta samting meri i mekim, pretim meri, na mekim meri i stap daun long em. . . . Dring na kisim drak samting i insait long pasin bilong man i save paitim meri. Tasol i no stret long ting ol dispela samting i as na man i kros pait.”

• Man i paitim meri i save paitim ol narapela tu.

Planti taim man bilong paitim meri i stap olsem gutpela pren bilong ol narapela. I olsem em i gat tupela pasin bilong em. Dispela i as na ol pren bilong famili i hatwok long bilipim tok olsem em i man bilong paitim meri. Tasol tru tru, man i paitim meri bilong daunim na bosim em.

• Ol meri i no gat tok long man i paitim ol.

As bilong dispela tingting i olsem ol narapela i no pilim tru hevi bilong wanpela meri i no gat rot long abrusim dispela hevi. Ating meri em man i paitim em i gat ol pren ol inap lukautim em inap wanpela o tupela wik, tasol bihain long dispela, meri bai mekim wanem? Raun long painim wok mani, na baim ples slip long fotnait, na wok bilong lukautim pikinini, dispela inap givim hatwok tru long meri. Na lo bilong sampela gavman i tambuim pasin bilong ranawe wantaim pikinini. Sampela i bin mekim olsem, tasol man i painim ol na bringim ol i kam bek​—⁠ating em i subim meri o em i grisim meri long kam bek. Ol pren i no pilim hevi bilong meri, ol inap paul na ting meri i go bek long man, long wanem, em i no gat tok long man i paitim em.

“Sampela Taim Mi Ting Mi Driman Tasol!”

Lourdes i stap long windo long flet bilong em na lukluk i go ausait long taun, maus i guria na em i karamapim long han bilong em. Winim 20 yia dispela meri bilong Latin-Amerika i bin karim hevi long man bilong em Alfredo, em man i gat pasin bilong kros pait. Ol samting i bin kirapim Alfredo long senisim pasin bilong em. Tasol Lourdes i hatwok yet long toktok long pen em i bin kisim long skin, na bikpela bel hevi em i bin karim.

Lourdes i tok: “Mipela i marit tupela wik tasol na hevi i kirap. Wanpela taim em i bin brukim tupela tit bilong mi. Long narapela taim mi surik taim em i laik paitim mi, na han bilong em i abrus na brukim kabot. Tasol tok bilas bilong em i givim bikpela pen moa long mi. Em i tok mi olsem ‘pipia nating,’ na em i mekim pasin long mi olsem mi no gat save liklik. Mi laik lusim em, tasol olsem wanem mi inap mekim olsem wantaim tripela pikinini?”

Long pasin isi Alfredo i putim han long sol bilong Lourdes, na em i tok: “Mi gat bikpela namba long ples wok, na mi sem pipia taim mi kisim pepa i singautim mi long go long kot, na narapela kot pepa i tok mi no ken mekim wanpela samting long meri bilong mi. Mi traim senisim pasin bilong mi, tasol i no longtaim na mi mekim wankain pasin gen.”

Olsem wanem na senis i kamap? Nau bel bilong Lourdes i stap isi taim em i kamapim sampela tok moa olsem: “Meri i wok long stua long kona em i wanpela Witnes Bilong Jehova. Em i laik helpim mi long kisim save long Baibel. Mi lain olsem Jehova i save tingim ol meri. Mi stat long go long ol miting bilong ol Witnes Bilong Jehova, maski dispela i mekim Alfredo i kros tru. Em i nupela samting long mi long stap wantaim ol pren long Haus Kingdom. Mi kirap nogut long save olsem mi inap holim bilip bilong mi yet, kamapim long ol narapela, na skulim ol narapela long en tu. Mi kisim save olsem God i laikim mi tru, na dispela i strongim mi.

“Mi no inap lusim tingting long wanpela bikpela senis i bin kamap. Alfredo i go yet long Misa bilong Misin Katolik long olgeta Sande, na em wok long kros long ol samting mi mekim wantaim ol Witnes bilong Jehova. Mi lukluk stret long ai bilong em na mi tok: ‘Alfredo, tingting bilong yu i no tingting bilong mi.’ Na em i no paitim mi! Bihain liklik, mi kisim baptais, na kirap long dispela taim i kam inap nau, em 5-pela yia bihain, em i no paitim mi moa.”

Tasol sampela bikpela senis moa i kamap. Alfredo i tok: “Inap 3-pela yia bihain long Lourdes i baptais, wanpela wanwok i Witnes Bilong Jehova em i singautim mi long go long haus bilong em, na em i kamapim ol gutpela tok bilong Baibel mi kirap nogut long en. Mi no tokim meri bilong mi long mi kirap stadi long Baibel wantaim em. I no longtaim na mi poromanim Lourdes long go long ol miting. Planti tok ol i kamapim i stori long sindaun bilong famili, na ol dispela tok i bin semim mi stret.”

Alfredo i kirap nogut long lukim ol lain bilong kongrigesen​—⁠ol man tu​—⁠ol i wok long brumim plua bihain long ol miting. Taim em i go long haus bilong ol Witnes, em i lukim ol man i helpim meri bilong ol long wasim plet kap samting. Ol dispela samting i helpim Alfredo long save olsem wanem man i ken kamapim pasin sori tru.

Sotpela taim bihain Alfredo i kisim baptais, na long nau em wantaim meri bilong em, ol i wok fultaim long autim tok bilong God. Lourdes i tok: “Planti taim Alfredo i save helpim mi long stretim ol samting bihain long kaikai na stretim ol bet slip. Em i tok amamas long kaikai mi save kukim, na em i save larim mi long makim sampela samting​—⁠olsem mi laik harim wanem kain musik, o wanem wanem samting mipela bai baim bilong haus. Em ol samting Alfredo i no inap tru long larim mi i mekim long bipo! I no longtaim i go pinis na Alfredo i givim sampela plaua long mi, em namba wan taim em i bin mekim. Sampela taim mi ting mi driman tasol!”