Inap planti yia nau, i stap bilong ol famili long Yurop na Amerika i wok long senis. Bipo ol papamama i save bosim ol pikinini, tasol long nau ol pikinini i laik bihainim tingting na laik bilong ol yet. Skelim ol dispela samting i save kamap long planti famili.

• Wanpela liklik boi i gat 4-pela krismas i go long stua wantaim mama bilong em, na em i laik kisim wanpela toi. Tasol mama i tok: “Yu gat planti toi i stap long haus, yu laikim hamas toi?” Nau mama i luksave olsem em i popaia long givim askim long pikinini. Liklik boi i krai na i tok: “Tasol mi laikim dispela toi!” Mama i harim tok bilong pikinini na baim dispela toi, long wanem, em i save olsem pikinini i gat pasin bilong krai na bikhet nabaut.

• Wanpela liklik gel i gat 5-pela krismas i katim tok bilong papa bilong em taim papa i toktok wantaim narapela man. Dispela liklik gel i tok: “Mi taiet na mi laik go long haus!” Papa i stop long toktok na i lukluk long pikinini bilong em na tok isi olsem: “OK. Klostu bai yumi go.”

• James em wanpela sumatin husat i gat 12-pela krismas. Tisa bilong em i bin sutim tok olsem James i save bikmaus long em. Olsem na taim Papa bilong James i harim dispela stori, em i bel hevi long tisa. Na em i tokim James: “Oltaim tisa i save kros long yu. Mi bai ripotim em long ol bod memba bilong skul!”

Maski ol dispela stori i no bin kamap tru, ol i helpim yumi long luksave olsem long sampela famili, ol papamama i bihainim laik na tingting bilong ol pikinini. Na taim pikinini i bikhet ol i no stretim ol. Buk The Narcissism Epidemic i tok: “Planti taim ol pikinini i stap olsem bos bilong ol papamama. Tasol long bipo ol pikinini i save olsem ol i mas daun long papamama.”

Tru planti papamama i save wok strong long skulim ol pikinini long ol gutpela pasin. Na ol i mekim olsem long rot bilong stap gutpela eksampel, na tu, long pasin laikim ol i stretim pikinini. Maski i olsem, dispela buk i tok ol papamama i bihainim pasin em planti man long nau i ting i no stret long mekim olsem.

Bilong wanem ol saveman i tok olsem? Dispela tingting i mekim wanem long pasin bilong stretim ol pikinini?

Ol Papamama i No Mekim Gut Wok Bos

Sampela man i tok kirap long yia 1960 samting, ol papamama i no mekim gut wok bos bilong ol. Dispela hevi i kamap bikos ol saveman i tok ol papamama i no ken strong long ol pikinini i mas bihainim laik bilong ol. Ol i tok: ‘Yu mas stap pren bilong pikinini, no ken stap bos bilong em.’ ‘Mekim ol tok bilong amamasim pikinini, na no ken mekim ol tok bilong stretim em.’ ‘Na tingim ol gutpela pasin bilong pikinini, no ken tingim ol pasin kranki bilong em.’ I gutpela ol papamama i mekim gutpela tok long ol pikinini, na tu, ol i mas stretim ol taim ol i mekim rong. Tasol ol saveman i ting ol papamama i no ken mekim hatpela pasin long ol pikinini, long wanem, dispela bai bagarapim bel bilong ol. Na taim pikinini i go bikpela em bai bel hevi long papamama.

Ol saveman i ting pasin bilong mekim ol gutpela tok long ol pikinini i bikpela samting. Bilong mekim gut wok papamama, planti man i ting olsem: Ol papamama i mas mekim ol gutpela tok long pikinini na bai pikinini i stap amamas. Tru, em i bikpela samting long papamama i mas helpim pikinini long luksave olsem em inap long mekim gut ol wok. Tasol ol saveman i tok: ‘No ken mekim ol kain tok olsem nogat na dispela pasin i no gutpela.’ ‘Tokim ol pikinini olsem ol i spesel na ol i gat rait long makim wanem samting ol i laik mekim.’ I olsem ol saveman i tok em i bikpela samting long ol pikinini i stap amamas, na i nogat wok long papamama i mas stretpela ol.

Sampela man i tok dispela tingting bilong ol saveman i mekim na planti pikinini i ting olsem ol man i mas bihainim olgeta tok bilong ol. Buk Generation Me i stori olsem taim ol pikinini i go bikpela, “ol i bel hevi na kros taim ol arapela i givim tok bilong stretim ol. Na tu, ol i no save long rot bilong karim ol hevi.” Dispela buk i kamapim tok bilong wanpela papa olsem: “Ol wanwok bilong yu bai i no inap pilim tingting bilong yu. . . . Sapos yu no mekim gut wok bilong yu, bos i no inap tok amamas long yu, nogat. Olsem na pikinini inap bungim hevi long bihain sapos papamama i no skulim em long mekim gut wok.”

Tingting Bilong Ol Man i Save Senis

Inap planti yia, pasin bilong ol papamama long mekim bikpela long ol pikinini i wok long senis. Na dispela i soim olsem tingting bilong ol man i save senis. Wanpela tisa em Ronald G. Morrish i tok: “Pasin bilong skulim pikinini i wok long senis. Na dispela i soim olsem pasin na tingting bilong ol man i save senis.”a Tasol Baibel i tok lukaut long ol papamama. Em i tok, ol i no ken larim “olgeta kain tok i pulim ol nabaut olsem biksi na win i sakim nabaut ol samting.”—Efesus 4:14.

I klia tru olsem dispela tingting bilong ol saveman long ol papamama i no ken stretim ol pikinini i kamapim ol hevi. Dispela tingting i no helpim ol papamama long skulim gut ol pikinini. Na tu, ol pikinini i no mekim ol gutpela disisen long i stap bilong ol long bihain.

Yu ting i gat rot bilong stretim dispela hevi?

EM TRU olsem papamama i gat bikpela wok long lukautim pikinini. Tasol sapos papamama i no stretim pikinini, dispela inap kamapim hevi long famili. I gat 2-pela risen na yumi ken tok olsem. Namba 1, pikinini bai bikhet yet na papamama i hatwok long stretim em. Na namba 2, ol papamama i no bihainim ol lo ol i putim long stretim pikinini, olsem na em i no save long wanem rot i stret long bihainim.

Tasol sapos papamama i stretim pikinini long pasin laikim, dispela bai helpim em long bihainim ol gutpela pasin. Na tu, pikinini bai pilim olsem papamama i laikim em, na taim em i go bikpela em inap long lukautim em yet. Tasol olsem wanem yu inap painim ol gutpela stiatok bilong stretim pikinini bilong yu?

Ol Gutpela Stiatok Bilong Baibel

Ol Witnes Bilong Jehova, em ol lain i wokim dispela nius i bilip olsem ol tok bilong Baibel i “gutpela long skulim man, stretim man, mekim ol samting i kamap stret, na skulim ol man long stretpela pasin.” (2 Timoti 3:16) Baibel i kamapim ol gutpela stiatok bilong helpim ol papamama, na tu, bilong helpim ol famili long i stap amamas. Yumi ken stori long sampela eksampel.

BAIBEL I TOK: “Ol pikinini i save mekim olkain longlong pasin.”—Sindaun 22:15.

Maski ol pikinini i gat ol gutpela pasin, ol inap long mekim olkain longlong pasin. Olsem na em i bikpela samting long papamama i mas stretim ol pikinini. (Sindaun 13:24) Sapos ol papamama i mekim olsem, dispela i makim olsem ol i mekim gut wok bilong ol.

BAIBEL I TOK: “Yu no ken pret long givim kanda long pikinini.”—Sindaun 23:13.

No ken ting olsem taim yu stretim pikinini, dispela bai mekim em i bel hevi o bihain em bai no lukautim yu. Sapos papamama i stretim pikinini long pasin laikim, orait pikinini bai redi long kisim helpim. Dispela em pasin ol i mas kisim taim ol i go bikpela man na meri.—Hibru 12:11.

BAIBEL I TOK: “Samting man i planim, dispela samting tasol em bai kamautim.”—Galesia 6:7.

Ol papamama i gat laik long helpim na lukautim ol pikinini bilong ol. Tasol em i bikpela samting long papamama i mas holim stretpela tingting. Sapos pikinini i mekim rong na tisa o ol narapela i tokim yu long samting em i mekim, tasol yu no stretim pikinini orait dispela bai i no helpim pikinini. Yu mas tingim olsem ol tisa na ol narapela i helpim yu long mekim gut wok bilong stretim pikinini. Na taim pikinini i save long dispela, orait em bai daun long yu na ol narapela tu.—Kolosi 3:20.

BAIBEL I TOK: “Sapos pikinini i bihainim laik bilong em yet oltaim, orait em bai i mekim mama bilong en i sem.”—Sindaun 29:15.

Em tru olsem ol papamama i no ken mekim hatpela pasin long pikinini, tasol dispela i no makim olsem ol i larim pikinini long bihainim laik bilong em yet. Buk The Price of Privilege i tok: “Ol pikinini em papamama i no save stretim ol, ol i no luksave olsem ol i gat wok long daun long papamama.” Tru tumas, sapos papamama i no mekim gut wok bilong ol, pikinini bai ting olsem em i ken bosim ol. Na taim pikinini i go bikpela, em bai mekim ol disisen nogut na dispela bai givim hevi long em, na tu, papamama bai bel hevi.—Sindaun 17:25; 29:21.

BAIBEL I TOK: “Man bai . . . pas wantaim meri bilong en, na tupela bai kamap wanpela bodi.”—Matyu 19:5.

Baibel i tok man na meri i mas marit na bihain ol i ken kamapim pikinini. Na tupela i mas mekim gut wok bilong lukautim ol pikinini i go inap long taim ol i bikpela na lusim papamama. (Matyu 19:5, 6) Dispela i soim olsem man na meri i mas pas gut wantaim na bai ol inap mekim gut wok papamama. Sapos papamama i tingim tasol pikinini, pikinini bai ‘ting em i nambawan tru.’ (Rom 12:3) Na tu, dispela bai mekim na papamama i no inap pas gut wantaim.

Bilong Helpim Papamama

Bilong mekim gut wok papamama, yu ken bihainim ol dispela gutpela stiatok.

Soim pasin laikim. “Yupela i no ken sikirapim bel bilong ol pikinini bilong yupela, nogut bel bilong ol i bagarap.”—Kolosi 3:21.

Bihainim wankain pasin long olgeta taim. “‘Yes’ bilong yupela i mas minim yes tasol, na ‘Nogat’ bilong yupela i mas minim nogat tasol.”—Matyu 5:37.

Makim ol lo i stret. “Mi bihainim stretpela pasin tasol na mi stretim yupela.”—Jeremaia 30:11.a