Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • Lotu
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Sapos yumi mekim olsem ol lo bilong God i samting nating, yu ting yumi inap i stap pren bilong God? Wanpela lo bilong em i olsem: Yumi mas bung wantaim ol brata.​—⁠Hi 10:​24, 25.

      Sapos yumi yet yumi kaunim Baibel, ating em inap, o olsem wanem?

      Tru, planti man inap kisim bikpela save sapos ol yet i kaunim Baibel. Sapos ol i tingting long kisim stretpela save long God na long laik bilong em na ol i kaunim, em gutpela tru. (Ap 17:11) Tasol yumi no ken giamanim bel bilong yumi. Yu ting yumi inap kisim gut as bilong olgeta tok bilong Baibel sapos i no gat man bilong helpim yumi? Baibel i stori long wanpela man i gat bikpela namba, tasol em i gat pasin daun na em i save, sapos i no gat man i tokim em long as bilong tok profet bilong Baibel, bai em i no inap save long en. Wanpela man long lain Kristen i helpim em long kisim dispela save.​—⁠Ap 8:​26-38; skelim wantaim ol narapela stori bilong Filip long Aposel 6:​1-6; 8:​5-17.

      Tasol sapos man i kaunim Baibel na em i no bihainim, dispela i no inap helpim em. Sapos em i bilipim ol tok bilong Baibel na em i bihainim, oltaim bai em i bung wantaim ol wokman bilong God long ol miting bilong kongrigesen. (Hi 10:​24, 25) Na tu, bai em i wok wantaim ol long autim “gutnius” long ol narapela man.​—⁠1 Ko 9:16; Mk 13:10; Mt 28:​19, 20.

      Olsem wanem yumi ken save wanem lotu i stret?

      (1) Wanem as bilong ol tok bilong en? God o ol man? (2 Ti 3:16; Mk 7:⁠7) Sapos ol i tok, God em i Triwan na yumi gat tewel, askim ol: Dispela tok i stap we long Baibel?

      (2) Lotu i save autim nem bilong God o nogat? Jisas i beten long God olsem: “Mi autim pinis nem bilong yu long ol man.” (Jo 17:⁠6) Na em i tok: “Yu mas aninit long God [“Jehova,” NW], Bikpela bilong yu. Na yu mas lotu long em wanpela tasol.” (Mt 4:10) Olsem wanem long lotu bilong yu? Ol i lainim yu olsem ‘yu mas lotu long Jehova wanpela tasol’? Ol i bin lainim yu long ol laik na wok na pasin bilong em, na nau yu save gut long em na yu no pret long i go klostu long em?

      (3) Ol i kamapim klia olsem ol i bilip tru long Krais Jisas? Olsem wanem? Ol i tingim gut ofa bilong em na ol wok em i mekim long nau olsem King long heven? (Jo 3:36; Sng 2:​6-8) Sapos ol i tingim gut, bai ol i bihainim tok bilong Jisas na givim bel long mekim wok em i bin makim bilong ol disaipel bilong em. Lain bilong lotu i tru ol i bilip tru long Krais na mekim ol wok i kamapim dispela bilip.​—⁠Je 2:⁠26.

      (4) Olsem wanem? Ol i mekim nating sampela pasin bilong lotu, o lotu i bosim olgeta samting ol i mekim? God i no laikim ol lotu i mekim nating ol pasin bilong lotu. (Ais 1:​15-17) Lotu i tru i strong long bihainim ol lo bilong Baibel long stretpela pasin na mekim klinpela tok; em i no bihainim ol pasin em planti man bilong graun i save laikim. (1 Ko 5:​9-13; Ef 5:​3-5) Lain bilong en i save bihainim ol pasin em spirit bilong God i kamapim. (Ga 5:​22, 23) Olsem na yumi ken save long lotu i tru, long wanem, lain bilong en i save bihainim ol lo bilong Baibel long olgeta taim​—⁠i no long ples bilong miting tasol; ol i bihainim tu insait long famili, na long ples wok, na long skul, na long taim ol i malolo.

      (5) Olsem wanem? Ol i laikim tru ol wanlotu bilong ol? Jisas i tok: “Sapos yupela wan wan i laikim tru ol arapela man bilong lain bilong mi, orait dispela bai i soim olgeta man olsem, yupela i disaipel bilong mi.” (Jo 13:35) Dispela gutpela pasin inap mekim na bai ol man bilong kain kain skin na sindaun na kantri ol i pas wantaim olsem ol brata brata tru. Dispela pasin i strong tru long lain bilong lotu i tru na i makim ol i narapela kain long ol narapela lain. Taim ol kantri i pait, wanem lain bilong lotu ol i laikim tru ol brata Kristen bilong ol i stap long ol narapela kantri na ol i tok, ol i no ken kisim gan samting na kilim ol i dai? Ol Kristen bilong pastaim i no bin helpim ol pait.

      (6) Ol i klia olgeta long pasin bilong graun? Jisas i tok, ol disaipel tru bilong em “i no man bilong dispela graun.” (Jo 15:19) Bilong lotu long God long pasin God i laikim, yumi mas klia long “pasin bilong dispela graun,” nogut yumi “kamap doti long ai bilong God.” (Je 1:27) Ol pris pasto na ol lain bilong lotu, sapos ol i insait long ol wok politik o ol i givim bel long kisim mani kago na ol amamas bilong skin, yu ting yumi ken tok ol i klia long pasin bilong graun?​—⁠1 Jo 2:​15-17.

      (7) Lain bilong lotu i autim tok bilong Kingdom bilong God? Jisas i tok: “Bai ol i autim dispela gutnius bilong kingdom bilong God long olgeta hap bilong graun, bai olgeta lain manmeri i ken harim, na bihain tasol bai las de i kamap.” (Mt 24:14) Wanem lotu i wok long tokim ol man, Kingdom bilong God tasol inap stretim ol hevi, na ol i no kirapim ol man long wetim ol gavman bilong graun i stretim? Lotu bilong yu i lainim yu long pasin bilong autim tok bilong Kingdom, na yu inap mekim long ol haus olsem Jisas i lainim ol aposel long mekim?​—⁠Mt 10:​7, 11-13; Ap 5:42; 20:⁠20.

      Ol Witnes Bilong Jehova i ting lotu bilong ol tasol i stret, a?

      Lukim “Ol Witnes Bilong Jehova,” pes 333, 334.

      Olsem wanem na sampela man i bilip na sampela nogat?

      Lukim bikpela het-tok “Bilip.”

      Sapos Man i Tok​—⁠

      ‘Mi no laikim lotu’

      Yu ken tok: ‘Mi no kirap nogut long dispela. Planti man i no laikim lotu. Tasol olsem wanem? Bipo tu yu gat dispela tingting?’ Na ating yu ken tok moa olsem: ‘Wanpela samting i kirapim tingting bilong mi em olsem: Taim mi skelim ol bikpela tok bilong ol misin mi kisim save olsem, klostu olgeta dispela tok i no bilong Baibel. (Ating yu ken kamapim sampela tok long het-tok “Ol Witnes Bilong Jehova,” pes 333, 334, na kamapim gut dispela hap i stori long Kingdom. Nau yu ken kamapim ol bilip bilong ol Witnes, olsem i stap long pes 328-330.)’

      Lukim tu pes 17.

      ‘Ol lotu i save giaman tasol’

      Yu ken tok: ‘Yu tok stret. Planti ol i no mekim ol samting ol i tokim ol narapela long mekim. Tasol yu ting olsem wanem long Baibel? (Sng 19:​7-10)’

      ‘Mi save wokabaut stret na mekim gut long ol man. Em i hap wok bilong lotu na em inap long mi’

      Yu ken tok: ‘Yu mekim gutpela pasin olsem, na yu amamas long i stap bilong yu, a? . . . Ating bai yu amamas long i stap long kain gutpela taim olsem Kamapim Tok Hait 21:4 i stori long en. . . . Jon 17:3 i kolim samting yumi mas mekim bambai yumi inap i stap long dispela gutpela taim.’

      Lukim tu pes 235.

      ‘Mi no save go long lotu. Mi ting yumi mas wok long i stap klostu long God​—⁠em bikpela samting’

      Yu ken tok: ‘Em gutpela. Olsem wanem? Bipo tu yu gat dispela tingting? . . . Bipo yu save go long lotu? . . . (Ating yu ken kamapim sampela tok i stap long pes 234-236.)’

      ‘Mi no wanbel long olgeta tok bilong lotu bilong mi, tasol mi no laik lusim na bihainim narapela. Mi laik wok long helpim lotu bilong mi i kamap gutpela’

      Yu ken tok: ‘Em gutpela. Tasol bikpela samting long yumi olgeta em yumi mas mekim ol samting bambai God i ken orait long yumi, a?’ Na ating yu ken tok moa olsem: (1) ‘Long Kamapim Tok Hait 18:​4, 5 God i tokim yumi long samting yumi olgeta i mas tingim gut. . . . Ating yumi yet yumi no mekim pasin nogut, tasol Baibel i tok sapos yumi helpim ol lain i mekim kain pasin olsem, yumi gat asua. (Lukim tu bikpela het-tok “Bikpela Babilon.”)’ (2) (Ating yu ken kamapim sampela tok i stap long pes 236, 237.) (3) ‘God i wok long painim ol man i laikim tumas tok i tru, na em i bungim ol wantaim na ol i wanbel long lotuim em. (Jo 4:​23, 24)’

      ‘Olgeta lotu i gutpela; yu gat lotu bilong yu, na mi gat lotu bilong mi’

      Yu ken tok: ‘Mi lukim olsem yu no hambak na ting, tingting bilong yu tasol i stret; na yu save Baibel i mas soim rot long yumi, olsem na yu go long lotu, a?’ Na ating yu ken tok moa olsem: ‘Tok bilong Jisas long Matyu 7:​13, 14 i givim sampela gutpela tingting long yumi. (Kaunim) . . . Dispela tok i givim wanem tingting long yumi?’

      Lukim pes 230, 231.

      ‘Sapos yumi bilip long Jisas, em gutpela, maski yumi bilong wanem lotu’

      Yu ken tok: ‘Tru tumas, em bikpela samting yumi mas bilip long Jisas. Na yumi mas bilip long olgeta tok bilong em, a? Tasol planti man i tok ol i Kristen ol i no bihainim tok bilong Krais, a?’ Na ating yu ken tok moa olsem: (1) ‘Lukim tok bilong Jisas hia long Matyu 7:​21-23.’ (2) ‘Ol man i laik tru long kisim save long laik bilong God na ol i bihainim, gutpela samting bai painim ol long bihain. (Sng 37:​10, 11; KTH 21:⁠4)’

      ‘Bilong wanem yu ting wanpela lotu tasol i stret?’

      Yu ken tok: ‘Tru, long olgeta lotu i gat sampela man i bilip tru. Tasol tok bilong Baibel i bikpela samting. Baibel i tok i gat hamas pasin bilong bilip i stret long ai bilong God? Lukim tok bilong Efesus 4:​4, 5.’ Na ating yu ken tok moa olsem: (1) ‘Dispela tok i stret wantaim sampela tok moa bilong Baibel. (Mt 7:​13, 14, 21; Jo 10:16; 17:​20, 21)’ (2) ‘Olsem na bikpela wok bilong yumi em olsem: Yumi mas save wanem lotu i gat dispela pasin bilong bilip i stret long ai bilong God. Yumi ken save olsem wanem? (Ating yu ken stori long ol tok bilong pes 236, 237.)’ (3) (Lukim tu het-tok “Ol Witnes Bilong Jehova,” pes 328-330.)

      ‘Mi save kaunim Baibel long haus na beten askim God long helpim mi long save long en​—⁠mi ting em inap’

      Yu ken tok: ‘Yu kaunim pinis Baibel olgeta?’ Na ating yu ken tok moa olsem: ‘Taim yu wok long kaunim, bai yu lukim gutpela tok long Matyu 28:​19, 20. . . . Em bikpela tok, long wanem, em i kamapim klia olsem Krais i givim wok long sampela man bilong helpim yumi long save long ol wok em Kristen tru i mas mekim. Olsem na ol Witnes Bilong Jehova i save tokim ol man, sapos ol i laik, ol Witnes i ken i kam long haus bilong ol inap wanpela aua long olgeta wik na toktok wantaim ol long Baibel, no gat pe. Mi laik soim yu mipela i save mekim olsem wanem. Em i orait?’

      Lukim tu pes 236.

      ‘Mi ting lotu bilong man em samting bilong em yet’

      Yu ken tok: ‘Planti man i ting olsem long nau, na sapos tru yu no laik harim tok bilong Baibel, no gat samting; mipela ken i go long ol narapela haus. Tasol mi kam lukim yu, long wanem, Jisas i tok ol disaipel bilong em i mas mekim dispela wok. . . . (Mt 24:14; 28:​19, 20; 10:40)’

  • Lotuim Tumbuna
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Lotuim Tumbuna

      Stori: Dispela pasin em pasin bilong litimapim nem bilong man i dai pinis na tingim em i stap yet long wanpela hap, na em inap harim tok na lukim ol samting na em i ken helpim yumi o mekim nogut long yumi, olsem na yumi mas mekim gut long em. I no wanpela tok bilong Baibel.

      Ol man i dai pinis, yu ting ol i save long ol samting yumi mekim, na ol inap helpim yumi?

      Sav 9:5: “Ol man i gat laip . . . i save bai ol i dai. Tasol ol man i dai pinis, ol i no inap save long wanpela samting.”

      Jop 14:​10, 21: “Taim mipela i dai, mipela i save pinis olgeta . . . Na bihain, sapos ol manmeri i givim biknem long ol pikinini man bilong . . . ol man i dai pinis [ol] i no save long dispela.”

      Sng 49:​10, 17-19: “Ol saveman tu, ol i save dai. Na ol krankiman na ol longlong man ol i save dai. Ol dispela man bai i lusim mani samting bilong ol na bai ol arapela man i kisim. . . . Em bai i dai, na em i no inap kisim wanpela samting i go wantaim em . . . long ples bilong ol man i dai pinis. . . . Em bai i dai na i stap wantaim ol tumbuna long ples ol i no save lukim lait bilong san gen.”

      Ol man i putim kaikai samting long matmat o alta bilong man i dai pinis, tasol em i no save kisim na kaikai, olsem na kaikai i no inap helpim em, a?

      Lukim tu het-tok “Marila Posin Samting.”

      Yu ting i gat as na yumi ken pret long ol tumbuna i dai pinis ol bai mekim nogut long yumi?

      Sav 9:​5, 6: “Taim ol manmeri i dai, laik na kros na mangal bilong ol i pinis olgeta, na ol dispela manmeri i no inap mekim wanpela samting moa long graun.”

      Taim man i dai, yu ting hap bilong em, olsem tewel samting, i stap yet?

      Sng 22:29: “Ol man i save dai na i no inap i stap laip.”

      Jop 14:10: “Taim mipela i dai, mipela i save pinis olgeta.”

      Sng 146:​3, 4: “Ol king na ol man bilong graun i no inap kisim bek yu. Olsem na nogut yu bilip long ol. Taim ol i dai ol i tanim i kamap graun gen. Na long dispela taim ol i no inap mekim olgeta samting ol i bin tok long mekim.”

      Ol saveman bilong saiens na ol dokta i no bin lukim wanpela samting i makim olsem i gat hap bilong man, olsem tewel o spirit, i stap laip yet taim man i dai.

      Lukim tu pes 85-87, long het-tok “Dai.”

      Yu laik bai ol pikinini na tumbuna pikinini i daun long yu na mekim gut long yu taim yu stap laip yet? O taim yu dai pinis ol i ken mekim sampela pasin long matmat bilong yu?

      Ef 6:​2, 3: “ ‘Yu mas aninit long papamama bilong yu na bihainim tok bilong ol.’ . . . ‘Sapos yu mekim olsem, orait olgeta wok samting yu mekim i ken kamap gutpela.’ ” (Ol pikinini i bin lain long ol lo bilong Baibel ol i save bihainim tok bilong papamama na daun long ol taim ol i stap laip yet, na dispela i mekim papamama i amamas taim ol i stap laip yet.)

      Snd 23:22: “Papa bilong yu i bin kamapim yu na yu mas harim tok bilong en. Na taim mama bilong yu i lapun pinis, yu no ken rabisim em.”

      1 Ti 5:4: “Sapos dispela meri i gat ol pikinini . . . o ol tumbuna pikinini, orait . . . namba wan wok bilong ol long ai bilong God em wok bilong lukautim gut dispela mama bilong ol. Long dispela pasin ol i ken bekim olgeta hatwok bipo papamama bilong ol i bin mekim bilong helpim ol. God i laikim tumas dispela kain pasin.”

      Husat i as bilong ol tok em ol marilaman na glasman i tok ol i kisim long ol man i dai pinis?

      Ais 8:19: “Ol manmeri bai i tokim yupela long i go long ol dispela man na meri i save toktok wantaim tewel bilong ol man i dai pinis, na kisim tingting bilong ol. . . . Tasol ol manmeri i dai pinis, ol i no inap givim tingting long ol manmeri i stap yet. Olsem na bilong wanem ol i save ran i go long ol manmeri i dai pinis long kisim tingting bilong ol? Ol i mas i go long God bilong ol.” (Sampela long famili bilong yumi i dai pinis, sapos tru ol inap givim tok long yumi, yu ting God bai tok em pasin nogut long traim kisim tok long ol?)

      Ap 16:16: “Mipela i wokabaut i go long ples bilong mekim prea, na wanpela wokmeri nating i bungim mipela long rot. Dispela meri i gat wanpela spirit [nogut] i stap long en, na em i save tokaut long ol samting bai i kamap bihain.”

      Lukim tu pes 251, 252, long het-tok “Marila Posin Samting.”

      Yumi mas lotu long husat?

      Lu 4:8: “Jisas i bekim tok bilong em olsem, ‘Buk bilong God i gat tok olsem, “Yu mas aninit long God, Bikpela bilong yu, na yu mas lotu long em wanpela tasol.” ’ ”

      Jo 4:​23, 24: “Olgeta man i laik lotu tru bai ol i lotu long Papa long [spirit] na long pasin i tru. Na Papa i laikim tumas bai ol kain man olsem i mas lotu long em. God em i Spirit. Na ol man i lotu long em, ol i mas lotu long [spirit] na long pasin i tru.”

      Bihain bai ol manmeri inap bung gen wantaim ol famili bilong ol, em ol i dai pinis?

      Jo 5:​28, 29: “Taim i laik kamap na olgeta manmeri i stap long matmat ol bai i harim maus bilong Pikinini, na ol bai i lusim matmat na i kam ausait.”

  • Maria (Mama Bilong Jisas)
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Maria (Mama Bilong Jisas)

      Stori: Em meri God i makim na orait long em na em i bin karim Jisas. I gat 5-pela narapela Maria long Baibel. Dispela Maria em i lain bilong King Devit, bilong lain Juda, na em i pikinini meri bilong Heli. Namba wan taim Baibel i stori long em, ol i bin makim em bilong maritim Josep, em tu i bilong lain Juda na lain bilong Devit.

      Stori bilong Maria long Baibel i lainim yumi long wanem samting?

      (1) Dispela stori i lainim yumi long pasin bilong harim gut tok God i givim long yumi long rot bilong sampela man, maski pastaim yumi kirap nogut long en na ting i no inap kamap.​—⁠Lu 1:​26-37.

      (2) Na i lainim yumi long strongim bel na bihainim laik bilong God taim yumi kisim save long en, na bilip tru long God bai helpim yumi. (Lukim Luk 1:38. Olsem Lo 22:​23, 24 i tok, sapos meri Juda i no marit na em i gat bel, bikpela strafe inap painim em.)

      (3) Na i lainim yumi olsem God i orait long givim wok long man o meri, maski em i gat nem o nogat.​—⁠Skelim Luk 2:​22-24 wantaim Wok Pris 12:​1-8.

      (4) Na i lainim yumi long tingim samting bilong God pastaim. (Lukim Luk 2:41; Aposel 1:14. I no gat lo i tok ol meri Juda i mas wokabaut wantaim man bilong ol long longwe rot i go long Jerusalem bilong mekim Pasova long olgeta yia, tasol Maria i save mekim.)

      (5) Na i lainim yumi long pilim tru olsem pasin bilong i stap stret em i bikpela samting.​—⁠Lu 1:⁠34.

      (6) Na i lainim yumi long skulim gut ol pikinini long tok bilong Baibel. (Dispela i kamap klia long samting Jisas i mekim taim em i gat 12-pela krismas. Lukim Luk 2:​42, 46-49.)

      Tru Maria i nupela meri yet na em i karim Jisas?

      Luk 1:​26-31 i tok, ensel Gebriel i go long wanpela “yangpela meri” nem bilong em Maria na em i tok: “Yu bai kisim bel na karim wanpela pikinini man.” Maria i harim dispela tok na “Maria i askim ensel olsem, ‘Dispela samting bai i kamap olsem wanem? Mi no marit yet long [“slip yet wantaim,” NW] wanpela man.’ ” (Lu 1 Ves 34) Matyu 1:​22-25 i tok moa olsem: “Dispela olgeta samting i kamap bilong inapim wanpela tok Bikpela i bin mekim long maus bilong profet. Profet i bin tok olsem, ‘Harim. Wanpela meri i no bin slip wantaim man, em bai i gat bel na i karim wanpela pikinini man. Na bai ol i kolim nem bilong en Emanuel.’ As bilong dispela nem i olsem, God i stap wantaim yumi. Taim Josep i kirap long slip, orait em i mekim olsem ensel bilong Bikpela i bin tokim em. Em i kisim meri bilong en. Tasol em i no slip wantaim em, i go inap long taim Maria i karim pikinini man. Na em i kolim nem bilong en Jisas.”

      Yu ting samting inap kamap olsem? God inap mekim i kamap long strong bilong em, long wanem, em yet i bin wokim rot bilong pikinini i kamap insait long bel bilong meri. Em i wokim olsem mirakel​—⁠em i kisim strong bilong laip bilong namba wan Pikinini bilong em long heven na putim long bel bilong Maria. Strong bilong God yet, em spirit holi, i lukautim dispela pikinini taim em i wok long kamap insait long bel bilong Maria, olsem na dispela pikinini i kamap wanpela man i gutpela olgeta.​—⁠Lu 1:35; Jo 17:⁠5.

      Maria i stap nupela meri oltaim o nogat?

      Mt 13:​53-56: “[Jisas] i go long haus lotu bilong ol na i givim tok bilong God long ol manmeri. Ol i harim tok bilong en na ol i kirap nogut na i tok, ‘Dispela man em i kisim dispela save we? Na olsem wanem em inap wokim ol mirakel? Yumi save, dispela man em i pikinini bilong wanpela kamda, na Maria em i mama bilong en. Na Jems na Josep na Saimon na Judas, ol i brata bilong en [tok Grik, a·del·phoiʹ]. Na olgeta susa bilong en [tok Grik, a·del·phaiʹ], ol i stap wantaim yumi.’ ” (Taim yu skelim dispela tok bilong Baibel, yu ting Maria i gat wanpela pikinini tasol, em Jisas, o em i gat ol narapela pikinini man na meri?)

      Wanpela bikpela buk Katolik i stori long dispela tupela tok Grik (a·del·phoiʹ na a·del·phaiʹ) long Matyu 13:​55, 56 na i tok, dispela tupela tok “i makim ol brata susa tru . . . Long yia 380 samting Helvidius i raitim buk nau i lus pinis na em i tokaut strong olsem Maria i gat ol narapela pikinini, i no Jisas tasol, na bai Maria i ken i stap olsem gutpela piksa bilong ol mama i gat planti pikinini. Tasol Santu Jerom i bihainim olpela bilip bilong Misin olsem Maria i stap nupela meri oltaim, na em i raitim wanpela nius bilong sakim tok bilong Helvidius (yia A.D. 383) na em i kamapim stori . . . em planti tisa Katolik i bihainim yet.”​—⁠New Catholic Encyclopedia, 1967, Vol. 9, p. 337.

      Mk 3:​31-35: “Long dispela taim mama wantaim ol brata bilong Jisas ol i kamap. . . . Bikpela lain manmeri i sindaun raunim em, na ol i tokim em olsem, ‘Harim. Mama bilong yu wantaim ol brata na susa bilong yu ol i stap ausait na i singaut long yu.’ Na em i bekim tok bilong ol olsem, ‘Husat em i mama na brata bilong mi?’ Em i lukluk raun long ol manmeri i sindaun raun long em, na em i tok, ‘Lukim mama bilong mi wantaim ol brata bilong mi. Man o meri i save bihainim laik bilong God, em i brata na susa na mama bilong mi.’ ” (Dispela i makim olsem ol brata tru bilong Jisas, na ol brata bilong em long spirit, em ol disaipel, i narapela narapela. No gat wanpela man i gat tok long dispela tok “mama bilong em,” olsem na i gat wanem as na ol i tok dispela tok “brata” i makim ol kasen brata bilong em na i no makim ol brata tru bilong em? I gat narapela tok Grik (syg·genonʹ) i makim ol wanblut i no brata tru, olsem long Luk 21:16.)

      Maria em Mama bilong God o nogat?

      Taim ensel i tokim em, em bai karim pikinini, ensel i no tok, dispela pikinini em i God. Ensel i tok: “Yu bai kisim bel na karim wanpela pikinini man. Na yu mas kolim nem bilong en Jisas. Em bai i stap bikman. Na bai ol i kolim em Pikinini bilong God Antap Tru. . . . Em bai i stap gutpela na stretpela man bilong God, na ol bai i kolim em Pikinini Bilong God.”​—⁠Lu 1:​31-35.

      Hi 2:​14, 17: “Ol dispela pikinini Jisas i tok long en, em ol manmeri tasol. Olsem na Jisas tu i kamap man wankain olsem ol . . . Long olgeta samting em i mas kamap wankain tru olsem ol brata bilong en.” (Tasol sapos em i hap God na hap man, bai em i no “wankain tru olsem ol brata bilong en,” a?)

      Bikpela buk Katolik i tok: ‘Sapos tru Maria i mama bilong Jisas na tru Jisas em i God, orait, tru Maria em i mama bilong God.’ (New Catholic Encyclopedia, 1967, Vol. 10, p. 21) Baibel i tok, Maria em i mama bilong Jisas, tasol Jisas em i God o nogat? Bihain long yia 300 samting, longtaim bihain long taim ol man i raitim pinis Baibel, Misin i kamapim bilip bilong ol long God Triwan. (New Catholic Encyclopedia, 1967, Vol. 14, p. 295; lukim het-tok “God Triwan,” pes 126, 127.) Long dispela taim, long tok bilong kamapim bilip ol i kolim Tokaut Bilong Naisia, Misin i tok, Krais Jisas em i “God tru.” Bihain, olsem long Bung Bilong Efesus long yia 431, Misin i tok Maria em i The·o·toʹkos. Insait bilong dispela tok i olsem: “Em i karim God” o em i “Mama bilong God.” Tasol dispela tok na tingting i no i stap long wanpela Baibel. (Lukim “Krais Jisas,” pes 212-216.)

      Yu ting Maria i no gat sin, kirap long taim em i stap blut yet long bel bilong mama?

      Bikpela buk Katolik (New Catholic Encyclopedia, 1967, Vol. 7, p. 378-381) i stori long as bilong dispela bilip olsem: “Baibel i no tok klia olsem Maria i no gat sin, kirap long taim em i stap blut yet long bel bilong mama. . . . Ol tisa bilong Misin long pastaim tru i ting Maria em i holi, tasol ol i no ting em i no gat sin. . . . Yumi no inap save wanem taim stret dispela bilip i bin kamap. . . . [Long 1854 Pop Pius Namba 9 i stori long dispela bilip] ‘olsem Virgo Maria i Gat Blesing Bilong God, na em i no gat sin kirap long taim em i stap blut yet long bel bilong mama.’ ” Na namba 2 kibung bilong Misin Katolik (1962-1965) i tok orait long dispela bilip.​—⁠Buk The Documents of Vatican II, p. 88.

      Baibel yet i tok: “Wanpela man [Adam] i bin mekim sin, na long dispela pasin sin i kamap long graun. Na sin i bringim dai i kam. Na dai i kisim olgeta man, long wanem, olgeta man i bin mekim sin.” (Ro 5:12) Olsem na Maria tu i gat sin, a? Baibel i tok, 40 de bihain long taim Maria i karim Jisas, em i bihainim Lo Bilong Moses na em i go long haus lotu long Jerusalem na mekim ofa bilong tekewe sin bambai em i ken kamap klin gen long ai bilong God. Maria tu i bin kisim sin long Adam.​—⁠Lu 2:​22-24; Wkp 12:​1-8.

      Maria i go antap long heven wantaim skin bilong graun, o olsem wanem?

      Bikpela buk Katolik i stori long tokaut em Pop Pius Namba 12 i mekim long 1950 bilong makim dispela bilip i kamap wanpela bilip tru bilong Misin Katolik, na buk i tok: “Baibel i no tok klia olsem Maria i bin go antap long heven wantaim skin bilong graun, tasol Pop i strong long tok, Baibel i as bilong dispela bilip.”​—⁠New Catholic Encyclopedia, 1967, Vol. 1, p. 972.

      Baibel yet i tok: “Man bilong dispela graun [em i gat skin bilong graun] em i no inap i go insait long kingdom bilong God.” (1 Ko 15:50) Jisas i tok, “God em i Spirit.” Taim Jisas i kirap bek, em i kamap spirit gen, olsem “spirit bilong givim laip long man.” Ol ensel ol i spirit. (Jo 4:24; 1 Ko 15:45; Hi 1:​13, 14) Olsem na i gat wanem tok long Baibel i makim olsem man o meri bilong dispela graun em inap go long heven wantaim skin bilong em i gat mit na blut? Man o meri i gat dispela kain skin em i mas i stap long graun bambai em inap i stap laip, a? (Lukim “Kirap Bek,” pes 196-198.)

      Yu ting i stret yumi beten long Maria na bai em i askim God long helpim yumi?

      Krais Jisas i tok: “Yupela i mas mekim kain prea olsem, ‘Papa bilong mipela, yu stap long heven . . . ’ ” Na em i tok: “Mi yet mi rot, na mi as bilong tok tru, na mi as bilong laip. I no gat wanpela man inap i kam long Papa long narapela rot. . . . Olgeta samting yupela i askim long nem bilong mi, em bai mi mekim.”​—⁠Mt 6:9; Jo 14:​6, 14.

      Sapos yumi beten long Papa long rot bilong Krais Jisas, yu ting Papa inap sori long yumi wankain olsem sapos yumi beten long em long rot bilong wanpela meri i pilim pinis hevi bilong ol meri? Baibel i tok: “Papa i save sori long ol pikinini bilong en. Olsem tasol Bikpela i save sori long ol manmeri i pret long em. Em i save . . . yumi i olsem das tasol.” Em i “as bilong marimari na sori,” na em i “no save belhat kwik.” (Sng 103:​13, 14; Kis 34:⁠6) Na Baibel i stori long Krais olsem: “Yumi no ken ting, dispela hetpris bilong yumi em i no inap sori long yumi. Nogat. Olgeta traim i save kamap long yumi, dispela olgeta i bin kamap pinis long em bilong traim em tu. Tasol em i no mekim sin. Olsem na yumi ken i go klostu long God, na yumi no ken pret. . . . Bai yumi lukim em i sori long yumi. Na sapos yumi gat hevi, orait marimari bilong em bai i helpim yumi.”​—⁠Hi 4:​15, 16.

      Pasin bilong adorim piksa bilong Maria, i stret wantaim Baibel o nogat?

      Namba 2 kibung bilong Misin Katolik (1962-1965) i strongim ol Katolik long bihainim dispela pasin. “Dispela Bung holi . . . i tok strong long lain bilong Misin olsem: Ol i mas givim bel long adorim [Maria], na ol i mas mekim moa yet long taim bilong lotu. Dispela Bung i strongim ol long tingim gut ol pasin na wok bilong adorim [Maria], em ol tisa bilong Misin i bin tokaut long en inap planti handet yia bipo, na ol i mas bihainim gut ol dispela lo bilong bipo long adorim ol piksa bilong Krais, na [Maria], na ol santu.”​—⁠Buk The Documents of Vatican II, p. 94, 95.

      Bilong save Baibel i tok wanem long dispela samting, lukim “Piksa Bilong Lotu Long En,” pes 370-375.

      Yu ting ol Kristen bilong pastaim i bin givim biknem long Maria?

      Aposel Pita i no stori liklik long Maria long ol rait bilong em long Baibel. Aposel Pol i kolim Maria olsem “meri” tasol; em i no kolim nem bilong em.​—⁠Ga 4:⁠4.

      Jisas yet i mekim wanem kain tok long mama bilong em?

      Jo 2:​3, 4: “Taim wain i pinis [long kaikai bilong marit long Kana], na mama bilong Jisas i tokim em olsem, ‘Ol i no gat wain.’ Na Jisas i tokim em olsem, ‘Mama, dispela em i samting bilong yu. Em i no samting bilong mi. Taim bilong mi em i no yet.’ ” (Taim Jisas i stap pikinini yet, em i save daun long mama na waspapa bilong em. Tasol nau em i bikpela pinis na em i tok isi olsem, bambai mama i ken save em i no ken bosim em moa. Maria i mekim pasin daun na em i no kros long dispela tok bilong stretim em.)

      Lu 11:​27, 28: “Jisas i autim tok long taim bikpela lain manmeri i stap. Na wanpela meri i stap namel long ol em i singaut olsem, ‘Dispela meri i bin karim yu na i givim susu long yu, em i ken amamas.’ Tasol Jisas i tok, ‘Mobeta yumi tok olsem, ol man i harim tok bilong God na i bihainim, em ol i ken amamas.’ ” (Sapos i stret Jisas i givim biknem long mama, em gutpela taim bilong mekim, a? Tasol em i no mekim.)

      Wanem taim dispela pasin bilong adorim Maria i bin kamap?

      Andrew Greeley, em pris Katolik, i tok: “Maria em i nambawan strongpela mak bilong lotu long hap bilong Wes, kirap long bipo na i kam inap nau . . . Maria i olsem mak i bungim lotu Kristen wantaim ol lotu bilong bipo i gat ol god mama.”​—⁠Buk The Making of the Popes 1978, p. 227.

      Yumi ken tingim tu ples ol i bin kamapim tru dispela bilip olsem Maria em i Mama bilong God. Ol bisop i bung long taun Efesus long yia 431. Dispela taun em i as ples bilong lotuim god meri Artemis, em ol Rom i kolim em Diana. Ol bisop i bung klostu long bikpela haus lotu em ol man i bin lotuim Bikpela Mama long en kirap long yia 330 paslain long Krais, na olsem ol stori bilong bipo i tok, ol bisop i ting inap liklik taim Maria i bin stap long dispela haus lotu. Olsem na wanpela buk i tok, long kain ples olsem, yumi no ken kirap nogut long ol i bin kamapim tok olsem Maria em i Mama bilong God.​—⁠Buk The Cult of the Mother-Goddess, p. 207.

      Sapos Man i Tok​—⁠

      ‘Yu bilip olsem Maria em i nupela meri, o nogat?’

      Yu ken tok: ‘Baibel i tok klia olsem mama bilong Krais Jisas em i nupela meri, na mipela i bilipim dispela tok. God em i Papa bilong Jisas, olsem na tru tumas, em i Pikinini bilong God, olsem ensel i bin tokim Maria. (Lu 1:35)’ Na ating yu ken tok moa olsem: ‘Tasol bilong wanem i bikpela samting Jisas i mas kamap long graun long dispela rot? Yu bin tingim dispela samting? . . . Long dispela rot tasol bai i gat pe i stret bilong baim bek yumi long sin na i dai.​—⁠1 Ti 2:​5, 6; na ating yu ken kamapim Jon 3:16 tu.’

      O yu ken tok: ‘Mipela i bilipim olgeta tok Baibel i mekim long Maria, na Baibel i tok klia olsem em i stap nupela meri yet na em i karim Jisas. Mi save pilim ol narapela tok tu Baibel i mekim long Maria na ol gutpela pasin bilong em yumi ken bihainim. (Kamapim sampela tok bilong pes 244, 245.)’

      ‘Yu no bilip olsem Maria em i nupela meri, a?’

      Yu ken tok: ‘Mi save, sampela man i no bilip olsem wanpela nupela meri i no bin slip wantaim man em i bin karim Pikinini bilong God. Tasol mipela bilip olsem. (Opim wanpela buk bilong yumi i stori long dispela na soim long man bilong haus.)’ Na ating yu ken tok moa olsem: ‘Tasol yu ting i gat sampela samting moa yumi mas mekim bambai God i ken kisim bek yumi? . . . Lukim dispela tok Jisas i mekim taim em i beten long Papa bilong em. (Jo 17:⁠3)’

  • Marila Posin Samting
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Marila Posin Samting

      Stori: Planti man i bilip olsem yumi gat tewel na taim yumi dai, tewel i lusim bodi na em inap toktok wantaim ol man i stap yet, olsem long rot bilong man o meri em i wailis bilong ol spirit. Sampela man i bilip olsem olgeta samting​—⁠olsem win na graun na wara samting​—⁠i gat spirit i stap insait long en. Olgeta pasin bilong glasman na posin marila samting na singautim ol man i dai pinis em samting bilong ol spirit nogut. Baibel i tambuim ol dispela pasin.

      Tru ol man inap toktok wantaim “tewel” bilong man i dai pinis o nogat?

      Sav 9:​5, 6, 10: “Ol man i gat laip . . . i save bai ol i dai. Tasol ol man i dai pinis, ol i no inap save long wanpela samting. . . . Laik na kros na mangal bilong ol i pinis olgeta, na [ol] i no inap mekim wanpela samting moa long graun. Sapos yu mekim wanpela wok, orait . . . mekim save tru. Long wanem, bai yu no inap mekim wok o tingting o kisim gutpela . . . save long ples bilong ol man i dai pinis [matmat], dispela ples bai yu go long en.”

      Jop 7:​9, 10: “Man i dai, em i save go long ples bilong ol man i dai pinis. Em i olsem wanpela klaut i go pinis, na i no i stap moa long skai. . . . Em i no inap kam bek na i go long haus bilong en.” (Man i dai, em i go long matmat na em i no inap mekim wanpela samting, olsem go bek long haus o toktok wantaim ol man i stap yet.)

      Jop 14:10: “Taim mipela i dai, mipela i save pinis olgeta.” (Olsem na i no gat wanpela hap bilong yumi, olsem tewel samting, i stap yet na ol man inap toktok wantaim em. Nogat.)

      Lukim tu het-tok “Dai,” pes 85-87.

      Tasol yu ting Baibel i tok King Sol i bin toktok wantaim profet Samuel bihain long taim Samuel i dai?

      Dispela stori i stap long 1 Samuel 28:​3-20. Ves 1Sa 28 13, 14 i makim olsem Sol yet i no lukim Samuel. Meri em i wailis bilong ol spirit em i stori long samting em i lukim na Sol i ting meri i lukim Samuel. Laik tru bilong Sol long lukim Samuel i giamanim Sol. 1Sa 28 Ves 3 i tok, Samuel i dai pinis na ol i planim em pinis. Ol tok bilong Baibel aninit long liklik het-tok paslain long dispela i kamapim klia olsem i no gat wanpela hap bilong Samuel, olsem tewel samting, i stap yet long narapela hap. “Tewel” em meri i lukim, em wanpela spirit nogut i makim nek bilong Samuel.

      Ol man i laik toktok wantaim ol man i dai pinis, ol i toktok wantaim husat tru?

      Baibel i kamapim tok tru long samting i painim ol man i dai pinis. Orait, husat i giamanim Adam na Iv long tok bilong i dai? God i tok, sapos tupela i sakim tok, bai tupela i dai; tasol Satan i tok, tupela i no ken i dai. (Stt 3:4; KTH 12:⁠9) Bihain ol i dai olsem God i tok pinis. Olsem na husat i bin kamapim dispela tingting olsem ol man i no i dai tru​—⁠i gat hap bilong ol, olsem tewel samting, i stap laip yet long taim skin i dai? Kain giaman olsem, em bilong Satan, a? Jisas i tok, Satan em i “man bilong tok giaman.” (Jo 8:44; lukim tu 2 Tesalonaika 2:​9, 10.) Planti man i bilip olsem ol man i dai pinis ol i stap laip yet long wanpela ples spirit na yumi inap toktok wantaim ol, tasol dispela bilip i no bin helpim ol. Kamapim Tok Hait 18:23 i tok, Bikpela Babilon i “bin wokim ol kain kain posin samting bilong giamanim ol manmeri bilong olgeta kantri.” Pasin bilong “toktok wantaim tewel bilong ol man i dai pinis” em wanpela pasin giaman. Long dispela rot ol man i toktok wantaim ol spirit nogut (em ol ensel i tingim laik bilong ol yet na ol i bikhet long God), na ating bai ol i harim ol “nek” i kamap nating, o ol spirit nogut i mekim nogut long ol.

      Sapos yumi mekim pasin papait samting bilong oraitim sik bilong yumi o lukautim yumi, yu ting i gat rong long dispela?

      Ga 5:​19-21: “Pasin bilong olpela bel . . . [em] olsem, pasin pamuk na pasin doti na pasin bilong . . . mekim olkain posin . . . Olgeta man i mekim ol dispela kain pasin, ol bai i no inap i go insait long kingdom bilong God.” (Sapos wanpela man i askim man bilong papait o marilaman samting long helpim em, i olsem em i bilipim tok giaman bilong Satan long i dai; em i laik kisim helpim long man i mekim wok long strong bilong Satan na ol spirit nogut. Dispela i makim olsem em i wanlain bilong ol birua bilong God Jehova. Samting em i mekim i no inap helpim em; sapos em i no lusim dispela pasin, dispela inap bagarapim em oltaim.)

      Lu 9:24: “Sapos wanpela man i laik holimpas laip bilong em yet, laip bilong en bai i lus. Tasol sapos wanpela man i ting long mi na i lusim laip bilong en [long wanem, em i disaipel bilong Krais Jisas], orait laip bilong en bai i stap gut.” (Sapos long laik bilong man yet em i brukim wanpela lo God i kolim klia long Baibel bambai em i ken lukautim laip bilong em long nau, em bai lus long kisim laip i stap oltaim. Em i mekim longlong pasin, a?)

      2 Ko 11:​14, 15: “Satan yet i save senisim pasin bilong en na kamap olsem ensel bilong lait. Olsem na sapos ol wokman bilong Satan tu i senisim pasin bilong ol na i mekim olsem ol wokman bilong stretpela pasin, yumi no ken kirap nogut long dispela.” (Olsem na sapos pasin papait o wok marila samting i olsem i helpim man inap liklik taim, yumi no ken larim dispela i giamanim yumi.)

      Lukim tu “Oraitim Sik,” pes 344-347.

      Bilong save long bihain o bilong helpim wok bilong yu long kamap gutpela, yu ting i gutpela yu singautim glasman samting?

      Ais 8:19: “Ol manmeri bai i tokim yupela long i go long ol dispela man na meri i save toktok wantaim tewel bilong ol man i dai pinis, na kisim tingting bilong ol. . . . [Tasol yupela] mas i go long God bilong [yupela].”

      Wkp 19:31: “Sapos yupela i laik kisim gutpela tingting, orait yupela i no ken i go askim ol man i save toktok wantaim tewel bilong ol man i dai pinis, long kisim tingting long ol tewel na givim long yupela. Sapos yupela i mekim olsem bai yupela i kamap doti tru long ai bilong mi . . . God bilong yupela.”

      2 Kin 21:6: “[King Manase] i singaut long tewel bilong ol man i dai pinis long helpim em, na em i askim ol glasman tu long helpim em, na em i mekim planti kain pasin marila. . . . Dispela pasin nogut bilong en i mekim Bikpela i belhat moa yet.” (Em i mekim ol pasin marila na i olsem em i singaut long Satan na ol spirit nogut long helpim em. Em i mekim “pasin nogut” long ai bilong Jehova, na Jehova i givim bikpela strafe long em. Tasol taim em i tanim bel na lusim ol dispela pasin nogut, Jehova i mekim gut long em.)

      Sapos yumi mekim pilai i olsem pasin bilong askim glasman o bilong kisim save long samting i hait, yu ting dispela i no inap bagarapim yumi?

      Lo 18:​10-12: “Yupela i no ken larim ol manmeri bilong yupela i mekim olkain pasin bilong glasman, na pasin tambaran na pasin sanguma na wokim posin na mekim marila. Na yupela i no ken toktok wantaim tewel bilong ol man i dai pinis. God, Bikpela bilong yumi, i no laikim tru ol manmeri i save mekim ol dispela kain pasin nogut.” (Pasin bilong ol glasman em bilong kisim ol save i stap hait o bilong kisim save long samting bai kamap bihain. Ol i wok long kisim dispela save long rot bilong lukluk long ol mak o ol i singaut long ol spirit bilong helpim ol long kisim. Jehova i tambuim ol wokboi bilong em long mekim ol dispela pasin. Bilong wanem em i mekim olsem? Long wanem, olgeta dispela pasin i opim rot bilong kisim tok i kam long ol spirit nogut na bilong ol i ken stap insait long man. Ol manmeri i mekim olkain pasin olsem ol i no i stap gut long Jehova.)

      Ap 16:​16-18: “Wanpela wokmeri nating i bungim mipela long rot. Dispela meri i gat wanpela spirit i stap long en, na em i save tokaut long ol samting bai i kamap bihain. Olsem na ol bosman bilong dispela meri i save kisim planti mani long wok dispela meri i save mekim.” (Man i laikim tumas stretpela pasin i no laik kisim save long kain rot olsem, a? Em i no laik singautim spirit nogut bilong givim save long em o bilong mekim olsem pilai samting. Pol i les long singaut bilong dispela meri, na em i rausim spirit nogut long em.)

      Ol spirit nogut inap tanim i kamap man o nogat?

      Long taim bilong Noa, sampela ensel i bikhet ol i bin tanim i kamap man. Ol i bin marit na kamapim pikinini. (Stt 6:​1-4) Tasol taim Bikpela Tait i kamap, ol dispela ensel i mas go bek long ples spirit. Jut 6 i stori olsem: “Ol dispela ensel ol i no laik i stap gut long dispela wok God i bin givim ol, na ol i lusim ples bilong ol. Olsem na Bikpela i pasim ol long ol sen i save stap oltaim oltaim, na em i kalabusim ol i stap long dispela ples i tudak nogut tru. Ol i wetim De bilong bikpela kot bilong God.” God i daunim ol na ol i no inap kisim gen gutpela wok bilong ol long heven. God i makim ol bilong i stap olsem long tudak​—⁠ol i no inap save long laik bilong em. Na dispela tok long “ol sen” i makim olsem God i pasim ol long mekim sampela samting. Wanem samting? Ol i no inap tanim i kamap man na maritim ol meri olsem ol i bin mekim paslain long Bikpela Tait. Baibel i stori long sampela gutpela ensel i bin tanim i kamap man bilong kisim tok bilong God i kam long ol man. Ol i bin mekim olsem inap long taim bilong ol aposel. Tasol bihain long Bikpela Tait, ol ensel nogut i no inap tanim i kamap man gen.

      Tasol ol spirit nogut inap mekim na bai ol man i lukim samting olsem piksa na ol i ting ol i lukim samting tru. Satan i mekim olsem taim em i traim Jisas na “soim em olgeta strongpela kantri bilong dispela graun wantaim ol gutpela samting bilong ol.”​—⁠Mt 4:⁠8.

      Olsem wanem man inap lusim strong bilong ol spirit nogut?

      Snd 18:10: “Bikpela i olsem wanpela strongpela haus. Ol stretpela man i ken ran i go long en na i stap gut.” (I no olsem yumi ken kolim nating nem tru bilong God olsem samting bilong sakim spirit nogut. Nogat. Sapos yumi laik bai God i lukautim yumi, yumi mas kisim save long em, na bilip tru long em, na daun long em na bihainim ol lo bilong em. Sapos yumi mekim olsem, orait taim yumi singaut long em bilong helpim yumi na yumi kolim nem tru bilong em, em bai lukautim yumi olsem em i tok promis pinis long Baibel.)

      Mt 6:​9-13: “Yupela i mas mekim kain prea olsem, ‘ . . . Yu no ken larim ol traim i kamap long mipela, tasol yu ken tekewe mipela long ol samting nogut.’ ” Na yumi mas “beten long olgeta taim.” (Ro 12:12) (God i save harim ol dispela kain beten bilong ol man i laik tru long save long tok i tru na lotu long em long pasin em i laikim.)

      1 Ko 10:21: “I no inap yupela i dring long kap bilong Bikpela na long kap bilong ol spirit nogut tu.” (Ol man i laik bai Jehova i stap pren bilong ol na lukautim ol, ol i no ken tru go long ol bung bilong toktok wantaim ol spirit. Na ol i mas bagarapim o rausim tru olgeta samting ol i holim em bilong mekim olkain marila samting, olsem Aposel 19:19 i tok ol Kristen bilong bipo i mekim.)

      Je 4:7: “Yupela i mas . . . aninit long God. Yupela i mas sakim Satan, na em bai i lusim yupela na ranawe.” (Bilong mekim olsem, yu mas wok strong long kisim save long laik bilong God na bihainim. Sapos yu givim bel tru long God, bai yu no pret long ol man, na bai yu inap sanap strong na sakim ol pasin bilong ples em samting bilong ol spirit nogut, na bai yu no pret long sakim tok bilong glasman o marilaman samting.)

      Pasim “olgeta klos pait God i save givim long yumi.” (Ef 6:​10-18) Wok strong long lukautim olgeta hap bilong ol dispela klos pait na bai ol i stap gut.

  • Marit
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Marit

      Stori: Marit i olsem man na meri i sindaun wantaim olsem lo bilong Baibel i makim. God yet i As bilong marit. Taim man na meri i marit, tupela i pas wantaim na tupela inap i stap belgut na amamas, long wanem, narapela i laikim tru narapela na i tok promis long i stap gut long em. God Jehova i kamapim pasin bilong marit bambai man i gat poroman tru na helpim bilong em, na bai i gat rot bilong ol manmeri i ken kamap planti, olsem ol famili famili. Sapos wanpela man na meri i sindaun wantaim olsem tupela marit, na kongrigesen i orait long marit bilong tupela, ol i mas stretim marit bilong ol long gavman, sapos i gat rot long mekim olsem.

      Em bikpela samting tupela i mas marit long pasin i stret long lo bilong gavman, o nogat?

      Ta 3:1: “Yu mas tokim ol manmeri long ol i mas stap aninit long ol king na ol gavman, na ol i mas bihainim tok bilong ol.” (Taim man na meri i mekim olsem na tupela i marit, tupela wantaim bai i gat gutpela nem, na ol pikinini bilong tupela i no ken sem olsem pikinini bilong man na meri i no marit. Na sapos tupela i stretim marit bilong ol long gavman na wanpela i dai, poroman wantaim ol pikinini ol inap kisim ol samting bilong em olsem i stret ol i ken kisim.)

      Hi 13:4: “Yupela ol marit i mas lukautim gut marit bilong yupela, bai em i stap klin tru long ai bilong God. Yupela i save, God bai i bekim pe nogut long ol manmeri i mekim ol kain kain pasin pamuk.” (Sapos man na meri i bihainim lo bilong gavman na tupela i marit, bai marit bilong tupela ‘i klin’ long ai bilong God. Taim yumi skelim dispela tok “kain kain pasin pamuk,” yumi mas tingim tu ol tok i stap long Taitus 3:​1, long pes 256.)

      1 Pi 2:​12-15: “Yupela i mas wokabaut stret namel long ol haiden. Na sapos ol i tok nogut long yupela, bihain ol bai i lukim gutpela pasin bilong yupela, na ol bai i litimapim nem bilong God . . . Yupela i mas tingting long Bikpela na bihainim tok bilong olgeta kain gavman. . . . God i laik bai yupela i mas mekim gutpela pasin tasol, olsem bai yupela inap pasim maus bilong ol krankiman i no gat save, na ol i save tok nogut long yupela.”

      Yu ting Adam na Iv i kirap nating na sindaun wantaim, olsem marit?

      Stt 2:​22-24: “Orait God i wokim wanpela meri long dispela bun em i bin kisim long man, na bihain em i bringim meri i go long man. Man i lukim meri na em i tok olsem, ‘Em nau. Em i poroman tru bilong mi. Bun bilong em i kamap long bun bilong mi, na mit bilong em i kamap long mit bilong mi. God i wokim em long bun bilong mi, olsem na bai mi kolim em “meri.” ’ Olsem na dispela pasin i kamap. Man i save lusim papamama na i pas wantaim meri bilong en, na tupela i kamap wanpela bodi tasol.” (God Jehova yet, em Nambawan Bikpela, em i bungim Adam tupela Iv wantaim. I no olsem tupela yet i kirap nating na sindaun wantaim, olsem marit. Nogat. Na God i tok tupela i mas pas wantaim; narapela i no ken lusim narapela.)

      Stt 1:28: “God i mekim gutpela tok . . . [long Adam tupela Iv]. Em i tokim ol olsem, ‘Yupela i mas kamap planti na i go sindaun long olgeta hap bilong graun na bosim olgeta samting i stap long en.’ ” (Man i gat bikpela namba tru, winim olgeta narapela, em i orait long tupela i ken marit na slip wantaim, na em i givim gutpela wok long tupela na bai i stap bilong ol i gat as bilong en.)

      Sapos lo bilong ples i orait long man i maritim planti meri, yu ting i orait long man i mekim?

      1 Ti 3:​2, 12: “Man i kamap wasman em i mas bihainim ol stretpela pasin tasol, bai ol man i no inap lukim wanpela rong long em. Em i mas i stap man bilong wanpela meri tasol. . . . Wokman bilong sios em i mas i stap man bilong wanpela meri tasol.” (Ol dispela man i kisim bikpela wok na ol i gat wok tu long i stap olsem gutpela piksa bilong ol narapela long kongrigesen Kristen i ken bihainim.)

      1 Ko 7:2: “Pasin pamuk i wok long kamap bikpela, olsem na mobeta olgeta man wan wan i gat meri bilong ol yet, na olgeta meri wan wan i gat man bilong ol yet.” (Man o meri i no ken maritim planti poroman.)

      Bilong wanem God i larim Abraham na Jekop na Solomon i maritim planti meri?

      Jehova i no as bilong pasin bilong maritim planti meri. Em i givim wanpela meri tasol long Adam. Bihain Lamek bilong lain bilong Kein i kirap na maritim tupela meri. (Stt 4:19) Na sampela i bin bihainim pasin bilong em; sampela i kisim ol wokmeri olsem namba tu meri bilong ol. God i larim ol i mekim olsem, na long Lo Bilong Moses em i putim sampela lo bilong makim stretpela pasin ol Israel i mas mekim long ol namba tu meri bilong ol. Em i larim dispela pasin i stap inap long taim lotu Kristen i kamap, na long dispela taim em i tok ol wokboi bilong em i mas kirap bihainim gen pasin em i bin kamapim long Iden.

      Abraham i bin maritim Sarai (Sara). Taim Sara i gat olsem 75 krismas na em i ting em i no inap karim pikinini, em yet i tokim man bilong em long slip wantaim wokmeri bilong em bambai em i gat pikinini long rot bilong wokmeri. Abraham i mekim olsem, tasol dispela i kamapim hevi long famili. (Stt 16:​1-4) Bihain Jehova i truim tok promis em i bin mekim long Abraham na em i wokim mirakel na Sara yet i kisim bel. (Stt 18:​9-14) Sara i dai pinis na bihain tasol Abraham i maritim narapela meri.​—⁠Stt 23:2; 25:⁠1.

      Jekop i maritim tupela meri, long wanem, tambu papa i giamanim em. Jekop i no ting long maritim planti meri na em i go painim meri long hap bilong Haran, long Mesopotemia. Nogat. Baibel i stori planti long kros na bel nogut i stap namel long tupela meri bilong em.​—⁠Stt 29:18–30:24.

      Planti man i save, Solomon i bin maritim planti meri na em i gat planti namba tu meri. Tasol planti man i no save, Solomon i kalapim lo bilong Jehova, em Jehova i tok klia olsem: “I tambu long king i maritim planti meri, long wanem, ol bai i mekim em i givim baksait long Bikpela.” (Lo 17:17) Solomon i maritim ol meri bilong ol narapela kantri na ol i pulim em na em i kirap lotuim ol god giaman, na em i “mekim pasin nogut long ai bilong Bikpela. . . . Olsem na Bikpela i kros long Solomon.”​—⁠1 Kin 11:​1-9.

      Sapos tupela marit i no inap sindaun gut wantaim, yu ting i orait sapos narapela i lusim narapela?

      1 Ko 7:​10-16: “Long ol manmeri i marit pinis, mi givim dispela lo. . . . Em i lo bilong Bikpela. Em i olsem. Meri i no ken lusim man bilong en. Na sapos em i lusim man pinis, orait em i mas i stap nating. Sapos nogat, em i ken i go bek na wanbel gen wantaim man bilong en. Na man tu em i no ken rausim meri bilong en. Na mi yet mi gat tok long ol arapela. Dispela em i no tok bilong Bikpela [tasol olsem 1Co 7 ves 40 i makim, spirit holi i givim tingting long Pol]. Mi tok olsem, sapos wanpela brata long Krais em i marit na meri bilong en i no bilip long Krais, na sapos meri i laik i stap wantaim em, orait dispela brata i no ken rausim em. Na sapos wanpela meri i marit na man bilong en i no bilip long Krais, na sapos man i laik i stap wantaim em, orait meri i no ken lusim man. Yupela i save, man i no bilip em i pas wantaim meri bilong en, na long dispela pasin man i kamap holi. Na meri i no bilip em i pas wantaim dispela brata, na long dispela pasin meri i kamap holi. Sapos nogat, orait ol pikinini bilong yupela bai i no inap i stap klin long ai bilong God. Tasol nau ol i stap holi. Tasol sapos man o meri i no bilip em i laik lusim meri o man bilong en, i orait, em i ken lusim. Sapos dispela kain pasin i kamap, orait dispela man o meri i bilip long Krais, em i no olsem kalabus i stap wantaim meri o man bilong en. Nogat. Em i ken larim em i go, long wanem, God i bin singautim yupela long i stap gut wantaim ol arapela. Yu meri, bai yu inap helpim man bilong yu na em i kamap Kristen, o nogat, em yu no save. Na yu man, bai yu inap helpim meri bilong yu na em i kamap Kristen, o nogat, em yu no save tu.” (I gat wanem as na Kristen i redi long karim hevi na wok strong bambai marit bilong em i no ken bagarap? Em i tingim God em i as bilong marit, na em i tingting long helpim poroman long kamap wanpela wokman bilong God tru.)

      Baibel i tok wanem long katim marit na marit gen?

      Mal 2:​15, 16: “Yupela i mas lukaut gut bai yupela i no brukim promis yupela i bin mekim wantaim ol meri bilong yupela taim yupela i marit. God . . . i tok olsem, ‘Mi no laikim tru pasin bilong brukim marit.’ ”

      Mt 19:​8, 9: “[Jisas i] tok olsem . . . Sapos meri bilong wanpela man em i no bin mekim pasin pamuk, [slip wantaim narapela man] na man i rausim em na i maritim narapela meri, dispela man yet em i mekim pasin pamuk.” (Sapos man o meri marit i “pamuk,” orait poroman i no gat rong em i ken katim marit sapos em i laik, tasol i no olsem em i mas mekim.)

      Ro 7:​2, 3: “Sapos meri i marit na man bilong en i stap laip yet, orait lo i pasim em wantaim man bilong en. Tasol sapos man bilong en i dai, orait dispela lo . . . i no pasim em moa. Sapos man i stap laip yet na meri i slip wantaim narapela man, bai ol i kolim em meri bilong mekim pasin pamuk. Tasol sapos man bilong em i dai pinis, orait dispela lo i no pasim em moa. Olsem na sapos em i maritim narapela man, em i no mekim pasin pamuk.”

      1 Ko 6:​9-11: “Nogut yupela i giamanim bel bilong yupela yet. Ol man i save mekim pasin pamuk, . . . na ol man i trabel long ol maritmeri, na ol man i save mekim ol kain kain pasin i gat sem wantaim ol arapela man, . . . olgeta dispela kain man i no inap i go insait long kingdom bilong God. Na bipo sampela bilong yupela i stap kain man olsem. Tasol God i wasim yupela pinis na . . . long nem bilong Bikpela Jisas Krais na long strong bilong Spirit bilong God yet, God i mekim yupela i kamap stretpela manmeri long ai bilong en.” (Ol marit i pamuk na i no tanim bel, ol i no ken stap insait long Kingdom. Tasol ol man bipo ol i bin bagarapim marit na marit gen maski i no stret ol i mekim, God inap lusim rong bilong ol na ol inap kamap klin long ai bilong em sapos ol i tanim bel tru na bilip long ofa bilong Jisas em inap tekewe sin.)

      Bilong wanem bipo God i larim man i maritim susa bilong em?

      Baibel i makim olsem Kein i bin maritim wanpela susa bilong em (Stt 4:17; 5:⁠4), na Abram tu i mekim olsem. (Stt 20:12) Tasol bihain, long Lo God i givim long rot bilong Moses, God i tambuim dispela pasin. (Wkp 18:​9, 11) Na i tambu long ol Kristen long nau. Sapos tupela wanblut tru i marit, dispela inap bagarapim ol pikinini tupela i kamapim​—⁠bai ol i kamapim pikinini i aipas o longlong samting.

      Tasol bilong wanem God i orait long dispela pasin long pastaim tru? God i wokim Adam tupela Iv i gutpela olgeta na em i laik bai tupela i kamap tumbuna papamama bilong olgeta manmeri. (Stt 1:28; 3:20) Olsem na pastaim tru ol lain bilong tupela i mas maritim ol wanblut. Adam tupela Iv i bin mekim sin, tasol taim ol lain bilong tupela long pastaim i maritim ol wanblut, ol pikinini bilong ol i no kamap nogut, olsem aipas samting. Nogat. Yumi ken save skin bilong ol manmeri long dispela taim bipo i gutpela yet, long wanem, ol i bin i stap planti yia. (Lukim Stat 5:​3-8; 25:⁠7.) Tasol inap olsem 2,500 yia bihain long taim Adam i kamap sinman, God i tambuim pasin bilong maritim wanblut tru. Dispela i lukautim ol pikinini, na i litimapim stretpela pasin bilong lain bilong Jehova, i winim pasin bilong ol lain i stap klostu, em ol i save mekim kain kain pasin nogut i gat sem.​—⁠Lukim Wok Pris 18:​2-18.

      Wanem samting inap helpim marit long kamap gutpela?

      (1) Tupela i mas stadi wantaim long Baibel na beten askim God long helpim ol long stretim ol hevi.​—⁠2 Ti 3:​16, 17; Snd 3:​5, 6; Fl 4:​6, 7.

      (2) Tupela i mas bihainim lo bilong Baibel i makim olsem ol i gat man i stap het bilong ol. Man i gat bikpela wok. (1 Ko 11:3; Ef 5:​25-33; Kl 3:19) Meri tu i mas wok strong.​—⁠Ef 5:​22-24, 33; Kl 3:18; 1 Pi 3:​1-6.

      (3) Amamas wantaim poroman tru tasol. (Snd 5:​15-21; Hi 13:⁠4) Tingting gut long helpim poroman long i stap amamas​—⁠dispela bai helpim tupela long sakim traim bilong pamuk.​—⁠1 Ko 7:​2-5.

      (4) Tingim gut poroman na mekim gutpela tok isi; sakim pasin bilong belhat na toktok planti; no ken kros kros na mekim hatpela tok.​—⁠Ef 4:​31, 32; Snd 15:1; 20:3; 21:9; 31:​26, 28.

      (5) Wok strong oltaim long lukautim gut haus na klos bilong famili, na redim gutpela kaikai bilong strongim skin.​—⁠Ta 2:​4, 5; Snd 31:​10-31.

      (6) Long pasin daun bihainim tok bilong Baibel, maski yu pilim olsem poroman i slek long mekim wok bilong em.​—⁠Ro 14:12; 1 Pi 3:​1, 2.

      (7) Wok strong long kamapim ol gutpela pasin em spirit holi i save kirapim yumi long bihainim.​—⁠1 Pi 3:​3-6; Kl 3:​12-14; Ga 5:​22, 23.

      (8) Sapos tupela i kamapim pikinini, tupela i mas laikim ol tru na lainim na stretim ol.​—⁠Ta 2:4; Ef 6:4; Snd 13:24; 29:⁠15.

  • Maritpasin
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Maritpasin

      Stori: Em pasin bilong papa na mama i slip wantaim, olsem rot bilong kamapim pikinini. Skin bilong man na meri i narapela narapela na dispela i mekim sampela bikpela samting long i stap bilong ol manmeri. God yet em i As bilong laip, na ol manmeri i mas bihainim ol pasin bilong em, olsem na ol i mas mekim stretpela wok long dispela strong bilong ol long givim laip long narapela.

      Yu ting Baibel i tok i gat rong long mekim maritpasin?

      Stt 1:28: “[God] i tokim ol [Adam na Iv] olsem, ‘Yupela i mas kamap planti na i go sindaun long olgeta hap bilong graun.’ ” (Bilong bihainim dispela tok, tupela i mas slip wantaim, a? Olsem na tupela i no mekim rong; tupela i bihainim laik bilong God. God i laik bai ol i kamapim ol pikinini na bai ol man i pulap long graun. Sampela i ting ‘kaikai tambu’ long Iden i makim olsem God i tambuim Adam na Iv long mekim maritpasin. Tasol dispela tingting i no stret wantaim tok bilong God long Stat 1:28. Na tu, tupela i bin kisim dispela kaikai tambu taim ol i stap yet long Iden, na namba wan taim Baibel i stori long tupela i slip wantaim em taim God i rausim ol pinis long Iden.​—⁠Stt 2:17; 3:​17, 23; 4:⁠1.)

      Stt 9:1: “God i givim blesing long Noa na ol pikinini bilong en long dispela tok, ‘Karim planti pikinini, bai ol lain bilong yupela i pulapim olgeta hap bilong graun.’ ” (God i givim dispela blesing na dispela lo long kamapim ol pikinini bihain long Bikpela Tait long taim bilong Noa. Olsem na yumi save, God i no senisim tingting; sapos ol i marit tru, i stret ol i ken mekim maritpasin.)

      1 Ko 7:​2-5: “Pasin pamuk i wok long kamap bikpela, olsem na mobeta olgeta man wan wan i gat meri bilong ol yet, na olgeta meri wan wan i gat man bilong ol yet. . . . Sapos yutupela i marit, orait wanpela i no ken givim baksait long arapela na pasim bodi bilong en. Tru, sapos yutupela i wanbel na i laik tambuim bodi long sotpela taim, . . . em i orait. Tasol bihain yutupela i mas bungim bodi gen. Nogut yupela i no inap bosim laik bilong bodi bilong yupela yet, na Satan i traim yupela.” (Olsem na i gat rong long pamuk. Tasol sapos man na meri i marit tru, i no gat rong long tupela i mekim maritpasin.)

      Sapos tupela i no marit yet na ol i slip wantaim, i gat rong long dispela?

      1 Te 4:​3-8: “Laik bilong God em i olsem. Yupela i mas . . . abrusim olgeta kain pasin pamuk. Yupela i mas bosim ol laik na tingting nogut i save kamap long bel bilong yupela . . . Nogut ol dispela laik na tingting nogut i pulim yupela na yupela i go mekim olkain pasin pamuk olsem ol haiden i no save long God ol i save mekim. Yupela i no ken mekim rong long ol Kristen brata na . . . mekim dispela kain pasin wantaim ol meri bilong ol. . . . Bikpela bai i mekim save long olgeta man i mekim dispela kain pasin. God i . . . singautim yumi bilong . . . bihainim pasin i holi. Olsem na man i sakim dispela tok, em i . . . sakim tok bilong God.” (Hap tok Grik [por·neiʹa] ol i tanim olsem “pasin pamuk” i makim pasin bilong tupela singel i slip wantaim, o wanpela marit i trabel.)

      Ef 5:5: “Ol manmeri bilong mekim pasin pamuk . . . i no inap i kam insait long kingdom bilong Krais na God.” (I no olsem sapos man i mekim pasin pamuk bipo, em i no inap kisim ol blesing bilong Kingdom. Nogat. Tasol em i mas lusim dispela pasin bambai God i ken orait long em. Lukim 1 Korin 6:​9-11.)

      Yu ting Baibel i orait long man na meri i sindaun nating wantaim na i no marit tru?

      Lukim het-tok “Marit,” pes 256, 257.

      Baibel i tok wanem long pasin sodom?

      Ro 1:​24-27: “Ol manmeri i givim baksait long God, . . . laik nogut bilong ol yet i pulim ol long mekim pasin doti . . . God i lusim ol i stap long ol dotipela pasin nogut bilong ol yet. Ol meri bilong ol ol i lusim stretpela pasin bilong marit, na ol i bihainim pasin i no stret. Na ol man tu ol i lusim stretpela pasin bilong marit, na bel bilong ol i kirap olsem paia, na ol i mekim pasin nogut wantaim ol arapela man. Ol man i mekim ol dispela pasin i gat sem, olsem na ol yet i kisim pe nogut inap long bekim dispela pasin nogut bilong ol.”

      1 Ti 1:​9-11: “[Lo] i gat wok bilong stretim pasin bilong ol manmeri . . . i mekim pasin bilong sin. . . . [Em] ol manmeri bilong mekim pasin pamuk na . . . kain pasin bilong ol man bilong Sodom . . . na ol manmeri i mekim ol arapela kain pasin nogut i birua long tok tru bilong God.” (Skelim wantaim Wok Pris 20:13.)

      Ju 7: “Bipo ol man bilong Sodom wantaim Gomora . . . i mekim ol narakain pasin pamuk i nogut tru. Olsem na God i mekim save long ol . . . Yumi no ken bihainim pasin nogut bilong ol dispela lain.” (Olsem na nau yumi kolim dispela pasin sem olsem “pasin sodom.” Skelim wantaim Stat 19:​4, 5, 24, 25.)

      Ol Kristen tru i ting olsem wanem long ol man o meri i bin mekim dispela kain pasin sem?

      1 Ko 6:​9-11: “Ol man i save mekim pasin pamuk, na ol man i save lotu long ol giaman god, na ol man i trabel long ol maritmeri, na ol man i save mekim ol kain kain pasin i gat sem wantaim ol arapela man . . . i no inap i go insait long kingdom bilong God. Na bipo sampela bilong yupela i stap kain man olsem. Tasol God i wasim yupela pinis na . . . long nem bilong Bikpela Jisas Krais na long strong bilong Spirit bilong God yet, God i mekim yupela i kamap stretpela manmeri long ai bilong en.” (Ol man i bin mekim kain pasin olsem, sapos nau ol i lusim, na ol i bihainim ol lo bilong God, na ol i bilip long wok em i bin mekim long rot bilong Krais bilong tekewe sin, ol inap kamap stretpela long ai bilong em. Taim ol i stretim pinis pasin bilong ol, ol Kristen i ken amamas long ol i kam insait long lain bilong ol.)

      Ol laik nogut i pas strong long bel bilong man, wantaim ol laik nogut ol liklik samting insait long skin (gene) i save kamapim, na sampela samting i painim em, na ol lain em i stap namel long ol, ol dispela samting inap kirapim em long bihainim pasin nogut. Tasol ol Kristen tru i save, sapos man i laik tru bai God i orait long em, em inap sakim ol dispela laik nogut. Sampela man i gat pasin bilong belhat kwik, na bipo ol i no save daunim belhat bilong ol; tasol taim ol i kisim save long laik bilong God, na ol i laik bai em i orait long ol, na spirit bilong em i helpim ol, ol i kisim pasin bilong bosim gut skin. Maski man i save dring oltaim, sapos em i kisim gutpela tingting, dispela inap kirapim em long lusim dring na bai em i no kamap spakman. Na olsem tasol sapos bel bilong man i kirap na em i gat strongpela laik long narapela man, tasol em i bihainim tok bilong Baibel, orait em inap klia long olkain pasin sodom. (Lukim Efesus 4:​17-24.) Jehova i no larim yumi i ting olsem i orait long yumi mekim pasin i no stret; long pasin isi em i givim tok lukaut long yumi long ol samting nogut inap painim yumi, na em i putim planti samting bilong helpim ol man (o meri) i laik ‘rausim olgeta pasin bilong olpela bel, na kamap nupela man.’​—⁠Kl 3:​9, 10.

      Yu ting lo bilong Baibel long maritpasin i no stret long nau na i strong tumas?

      1 Te 4:​3-8: “Laik bilong God em i olsem. Yupela i mas . . . abrusim olgeta kain pasin pamuk. . . . Olsem na man i sakim dispela tok, em i no sakim tok bilong ol man . . . Em i sakim tok bilong God.” (Tok bilong Baibel i no tok nating bilong sampela man bilong bipo. Em i tok bilong Man i bin wokim yumi. Baibel i kolim klia ol samting yumi mas mekim bambai God i ken orait long yumi. Baibel i kolim ol lo i helpim famili long pas gut wantaim na i stap gut wantaim ol narapela ausait long famili. Ol manmeri i bihainim ol dispela lo, ol i no save kisim bikpela bel hevi olsem ol manmeri i mekim pasin pamuk, na ol i abrusim ol sik nogut bilong pamuk. Tok bilong Baibel i stret tru long nau​—⁠em inap helpim ol manmeri i laik bai bel bilong ol i stap stret long ai bilong God, na ol i laik abrusim hevi.)

      Sapos Man i Tok​—⁠

      ‘Yu ting olsem wanem long pasin sodom?’

      Yu ken tok: ‘Mi gat tingting wankain olsem i stap long Baibel. Mi ting tok bilong Baibel i bikpela samting, winim tok bilong ol man, long wanem, Baibel i kamapim tingting bilong Man i bin wokim yumi. (1 Ko 6:​9-11) Yu lukim? Sampela bilong ol dispela Kristen, bipo ol i bin mekim pasin sem wantaim ol arapela man, olsem pasin sodom. Tasol ol i laikim tumas God, na spirit bilong em i helpim ol, olsem na ol i senisim pasin bilong ol.’

      O yu ken tok: ‘Planti man i ting dispela pasin i no gat rong, tasol mi lukim olsem ol i no bilip olsem Baibel em i Tok Bilong God. Olsem na mi laik askim yu: Yu ting olsem wanem long Baibel?’ Sapos man i tok em i bilip long Baibel, yu ken tok: ‘Bipo tu i gat tok long pasin sodom. Baibel i kolim klia tingting bilong God Jehova long dispela pasin na God i no save senisim tingting. (Ating yu ken kamapim sampela tok long pes 263, 264.)’ Sapos man i tok em i no bilip long God o long Baibel, yu ken tok: ‘Sapos i no gat God, em i no ken kotim yumi long pasin yumi mekim, na yumi ken mekim wanem wanem pasin yumi laikim. Olsem na bikpela samting yumi mas tingim, em olsem: Tru God i stap na em i bin givim laip long yumi, o nogat? (Na ating yu ken askim em, God yet i as bilong ol tok bilong Baibel o nogat?) (Kamapim sampela tingting i stap long pes 115-121 o 37-46.)’

  • Mekim Kain Kain Tok Ples
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Mekim Kain Kain Tok Ples

      Stori: Em narapela kain strong God i bin givim long sampela Kristen bilong pastaim long rot bilong spirit holi, bambai ol inap autim tok na litimapim nem bilong God long ol kain kain tok ples.

      Yu ting Baibel i tok olgeta man i gat spirit holi bai ‘mekim kain kain tok ples’?

      1 Ko 12:​13, 30: “Wanpela Holi Spirit tasol i bin baptaisim yumi olgeta . . . Ating olgeta i gat strong bilong mekim orait ol sikman? Ating olgeta i save mekim tok long kain kain tok ples? . . . Nogat. Olgeta i gat wok bilong ol yet.” (Na 1 Korin 14:26)

      1 Ko 14:5: “Mi laik bai yupela olgeta i ken mekim tok long narapela tok ples. Tasol mi laikim tumas bai yupela i autim tok profet. Sapos man i mekim tok long narapela tok ples, orait i mas i gat man bilong tanim tok bai ol manmeri bilong sios i ken kisim strong. Sapos i no gat man bilong tanim tok, orait man i autim tok bilong God i winim man i mekim tok long narapela tok ples.”

      Sapos man i singaut singaut na mekim narapela tok ples em i no bin lain long en, yu ting dispela i makim em i gat spirit holi?

      Yu ting God tasol i as bilong dispela kain strong?

      1 Jo 4:1: “Yupela i no ken bilip long olgeta man i kam long yupela na i tok, ‘Spirit bilong God i givim tok long mi.’ Nogat. Yupela i mas traim olgeta spirit, bai yupela i ken save, ol i kam long God, o nogat.” (Lukim tu Matyu 7:​21-23; 2 Korin 11:​14, 15.)

      Nau planti lotu i gat dispela pasin bilong mekim kain kain tok ples, olsem ol lain Pentikostal na Baptis, na ol Katolik tu na Angliken na Metodis na Luteran na Presbitirian. Jisas i tok, spirit holi bai ‘stiaim tingting bilong ol disaipel, na bai ol i save long olgeta tok i tru.’ (Jo 16:13) Yu ting lain bilong wanpela lotu olsem, ol i ting spirit holi i stiaim tingting bilong ol narapela lotu i save mekim kain kain tok ples na ol i save long “olgeta tok i tru”? Nogat, a? Ol i no wanbel long bilip. Orait, wanem spirit i givim strong long ol long mekim kain kain tok ples?

      Sampela bikman bilong lotu Angliken wantaim narapela lain ol i tokaut olsem: “Mipela tu i save, dispela samting inap kamap long strong bilong ol spirit nogut.” (Nius Gospel and Spirit, Epril 1977, p. 12) Na wanpela buk i tok, long kantri Haiti pasin bilong ‘mekim kain kain tok ples’ i stap long lotu Pentikostal na ol lotu i save mekim wok bilong ol spirit nogut tu, ol i kolim Vudu.​—⁠Religious Movements in Contemporary America, p. 693; lukim tu 2 Tesalonaika 2:​9, 10.

      ‘Mekim kain kain tok ples’ long nau em wankain olsem long taim bilong ol aposel, o nogat?

      Long taim bilong ol aposel, strong bilong ‘mekim kain kain tok ples’ na ol narapela strongpela wok em spirit holi i as bilong en, ol i olsem mak bilong kamapim klia olsem God i no orait moa long lotu Juda​—⁠nau em i kisim nupela lain, em lain Kristen. (Hi 2:​2-4) Dispela samting i kamap klia long taim bilong ol aposel, olsem na i no gat wok long mekim yet long taim bilong yumi, a?

      Long taim bilong ol aposel, strong bilong ‘mekim kain kain tok ples’ i helpim wok bilong autim tok long olgeta lain, em wok Jisas i bin givim long ol disaipel bilong em. (Ap 1:8; 2:​1-11; Mt 28:19) Ol man i ‘mekim kain kain tok ples’ long nau, yu ting ol i mekim bilong helpim wok bilong autim tok?

      Taim ol Kristen bilong pastaim i ‘mekim kain kain tok ples,’ ol man i save long ol dispela tok ples ol i kisim gut tok bilong ol dispela Kristen. (Ap 2:​4, 8) Tasol long nau, planti man i ‘mekim kain kain tok ples’ ol i save singaut singaut na mekim ol narapela kain tok ol man i no inap save long en.

      Baibel i tok, long taim bilong ol aposel, tupela o tripela tasol i ken mekim tok long narapela tok ples long miting bilong kongrigesen, na ol i “no ken mekim tok wantaim.” Sapos i no gat man bilong tanim tok, ol i mas pasim maus. (1 Ko 14:​27, 28) Ol lain i ‘mekim kain kain tok ples’ long nau ol i mekim olsem o nogat?

      Lukim tu het-tok “Spirit,” pes 410, 411.

      Ol man i gat kain kain strong, yu ting spirit holi i stiaim ol long mekim sampela pasin Baibel i no tok long en?

      2 Ti 3:​16, 17: “Spirit bilong God yet i bin kamapim olgeta tok i stap long buk bilong God. Na dispela tok em i gutpela samting tru bilong skulim yumi long tok tru na . . . long ol pasin i stret long ai bilong God. Olsem na dispela tok i mekim yumi ol manmeri bilong God . . . i redi long mekim olgeta kain gutpela wok.” (Sapos wanpela man i tok, spirit bilong God i givim tok long em, tasol dispela tok i no stret long ol tok em spirit bilong God i kamapim long rot bilong Jisas na ol aposel, orait spirit bilong God i no as bilong en, a?)

      Ga 1:8: “Sapos mipela yet i autim gutnius long yupela o sapos wanpela ensel bilong heven i autim, na sapos dispela gutnius i no wankain olsem dispela gutnius bipo mipela i bin autim long yupela, orait man i mekim dispela pasin, em i ken [bagarap].”

      Lain bilong ol misin i orait long ‘mekim kain kain tok ples,’ pasin bilong ol i makim olsem ol i gat spirit bilong God o nogat?

      Olsem wanem? Ol i stap bel isi na bosim gut skin, em pasin spirit bilong God i kamapim? Ol manmeri i go long lotu bilong ol, yu ting ol i gat ol dispela gutpela pasin?​—⁠Ga 5:​22, 23.

      Tru ol i “no bilong dispela graun”? Ol i givim bel long Kingdom bilong God o ol i insait long ol wok politik bilong dispela graun? Ol i no gat asua long blut long taim bilong pait o olsem wanem? Lain bilong ol i gat gutnem long klia long olkain pasin sem bilong dispela graun, o nogat?​—⁠Jo 17:16; Ais 2:4; 1 Te 4:​3-8.

      Strong bilong ‘mekim kain kain tok ples’ em mak bilong ol Kristen tru long nau o nogat?

      Jo 13:35: “Sapos yupela wan wan i laikim tru ol arapela man bilong lain bilong mi, orait dispela bai i soim olgeta man olsem, yupela i disaipel bilong mi.”

      1 Ko 13:​1, 8: “Sapos mi save toktok long ol manmeri long kain kain tok ples . . . tasol mi no givim bel bilong mi long ol, orait mi olsem . . . garamut i pairap nating. Dispela pasin bilong givim bel bilong yumi long ol arapela, em i no inap pinis. Nogat tru. Wok bilong autim tok bilong God olsem profet, em bai i pinis. Na ol kain kain tok ples bai i pinis.”

      Jisas i tok, spirit holi bai kam i stap long ol disaipel bambai ol inap autim tok bilong em long olgeta hap bilong graun. (Ap 1:⁠8) Em i tok, ol i mas “mekim olgeta lain manmeri i kamap disaipel.” (Mt 28:19) Em i tok, bai ol i ‘autim tok bilong kingdom long olgeta lain long olgeta hap.’ (Mt 24:14) Wanem lain long nau, na olgeta wan wan bilong ol tu, ol i mekim dispela wok? Dispela i makim olsem spirit bilong God i stap long ol, olsem Jisas i tok, a?

      Yu ting strong bilong ‘mekim kain kain tok ples’ i mas i stap inap long taim “samting tru bai i kamap”?

      Long 1 Korin 13:​8, Baibel i stori long narapela narapela “presen” bilong spirit holi, olsem mekim tok profet, na mekim kain kain tok ples, na kisim save. 1Co 13 Ves 9 i stori gen long tupela “presen”​—⁠kisim save na mekim tok profet​—⁠na i tok: “Nau yumi gat hap hap save tasol long ol samting. Na tu, yumi save autim ol hap hap tok profet tasol.” Na 1Co 13 ves 10 i tok: “Tasol bihain samting tru bai i kamap, na long dispela taim olgeta dispela hap hap samting nau yumi save long en, ol bai i pinis.” Hap tok Grik [teʹlei·on] ol i tanim olsem “samting tru” i makim samting i bikpela pinis o em inap tru. Dispela ves i no tok, strong bilong mekim kain kain tok ples i ‘hap hap tasol.’ Nogat. Em i tok, “save” na “tok profet” i ‘hap hap tasol.’ I olsem: Tru ol Kristen inap mekim ol dispela strongpela wok, tasol ol i gat “hap hap save tasol” long laik bilong God. Tasol bihain, taim ol tok profet i kamap tru, na laik bilong God i kamap inap tru, nau “samting tru” bai i kamap. Olsem na yumi save, dispela ves i no stori long strong bilong mekim kain kain tok ples bai stap inap long wanem taim.

      Tasol Baibel i makim taim bilong dispela strong bai i pinis long lain Kristen. Ol stori bilong Baibel i kamapim klia olsem taim ol i kisim strong bilong mekim kain kain tok ples o narapela strong bilong spirit holi, i gat wanpela bilong ol aposel bilong Jisas i stap o wanpela aposel i putim han antap long ol na ol i kisim dispela strong. (Ap 2:​4, 14, 17; 10:​44-46; 19:6; lukim tu Aposel 8:​14-18.) Orait, taim olgeta aposel i dai pinis, na ol man i bin kisim ol dispela strong, olsem “presen,” long ol aposel ol tu i dai pinis, ol dispela “presen” i pinis. Dispela i stret wantaim wok bilong ol dispela “presen” olsem Hibru 2:​2-4 i stori long en.

      Tasol yu ting Mak 16:​17, 18 i tok, strong bilong ‘mekim kain kain tok ples’ em i wanpela mak bilong ol bilipman?

      Dispela tupela ves i tok long “autim ol nupela kain tok ples,” tasol ol i tok tu long “holim snek” na “dringim samting i save kilim man.” Olsem wanem? Olgeta lain i ‘mekim kain kain tok ples’ ol i kirapim ol man long mekim ol dispela narapela pasin tu?

      Planti saveman i ting Mak i no bin raitim dispela tok. Bilong save long as bilong dispela tingting, lukim het-tok “Oraitim Sik,” pes 346.

      Sapos Man i Tok​—⁠

      ‘Yu bilip long strong bilong mekim kain kain tok ples?’

      Yu ken tok: ‘Mipela ol Witnes Bilong Jehova i save mekim planti tok ples, tasol mipela i no save singaut singaut na mekim tok ples mipela i no save long en. Strong bilong “mekim kain kain tok ples” long nau, yu ting em i wankain strong olsem ol Kristen bilong pastaim i bin kisim?’ Na ating yu ken tok moa olsem: ‘Lukim ol dispela tok i skelim dispela strong bilong nau wantaim strong ol Kristen bilong pastaim i bin kisim. (Ating yu ken kamapim sampela tok bilong pes 267, 268.)’

      O yu ken tok: ‘Mipela i bilip olsem ol Kristen bilong pastaim i gat strong bilong “mekim kain kain tok ples” na dispela i gat wok bilong en long taim bilong ol. Em wanem wok? Yu save?’ Na ating yu ken tok moa olsem: (1) ‘Em wok bilong kamapim klia olsem God i no orait moa long lain Juda; em i kisim nupela lain, em ol Kristen. (Hi 2:​2-4)’ (2) ‘Em nambawan gutpela samting bilong helpim wok autim tok i kamap hariap long planti hap. (Ap 1:⁠8)’

  • Memorial (Kaikai Bilong Bikpela)
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Memorial (Kaikai Bilong Bikpela)

      Stori: Memorial em kaikai bilong tingim i dai bilong Krais Jisas. I dai bilong em i helpim moa yet ol man, winim dai bilong olgeta narapela man. Bikpela Krais Jisas i tokim ol disaipel long mekim bung bilong tingim dispela wanpela samting tasol. Narapela nem bilong dispela bung em Kaikai Bilong Bikpela.​—⁠1 Ko 11:⁠20.

      Bilong wanem ol i mas mekim Memorial?

      Jisas i tokim ol gutpela aposel: “Yupela i mas mekim olsem bilong tingim mi.” (Lu 22:19) Aposel Pol i raitim pas long ol Kristen em spirit holi i bin mekim ol i kamap pikinini bilong God na Pol i tok: “Olgeta taim yupela i kaikai dispela bret na dring long dispela kap, yupela i save tokaut long pen na i dai bilong Bikpela, inap long taim em i kam bek.” (1 Ko 11:26) Olsem na ol i mas mekim Memorial bilong tingim bikpela wok i dai bilong Krais Jisas i mekim long kamapim laik bilong Jehova. Memorial i kamapim klia wok bilong ofa bilong Krais long nupela kontrak, na long helpim ol manmeri ol bai kisim wok king wantaim em long Kingdom bilong heven.​—⁠Jo 14:​2, 3; Hi 9:⁠15.

      Memorial i kamapim klia tu, i dai bilong Jisas na rot bilong em i dai, olsem God i tokaut long laik bilong em long Stat 3:15 na bihain long en, dispela i litimapim nem bilong Jehova. Jisas i stap gut long God Jehova i go inap long em i dai, na long dispela rot em i kamapim klia olsem God i no wokim kranki Adam na Adam i mekim sin, nogat; na man inap i stap gut long God maski bikpela hevi i painim em. Olsem na Jisas i litimapim nem bilong Jehova, em i Man bilong wokim olgeta samting na em i Nambawan Bikpela bilong heven na graun. Na long i dai bilong Jisas, God i laik baim bek ol lain bilong Adam, na bai i gat rot na planti bilion manmeri i bilip bai ol inap i stap oltaim long Paradais long graun. Dispela bai inapim laik bilong God long pastaim na kamapim klia bikpela sori bilong em​—⁠em i laikim tru ol manmeri.​—⁠Jo 3:16; Stt 1:⁠28.

      Bikpela wok tru i stap long Jisas long laspela apinun em i stap man long graun! Em i save long ol samting Papa i laik mekim long rot bilong em, na em i save, em i mas karim hevi na i stap gut long God. Sapos em i pundaun, dispela bai bagarapim tru nem bilong Papa, na bai ol manmeri i lus tru! Dispela olgeta samting bai kamap long rot bilong i dai bilong Jisas, olsem na i stret em i tok ol i mas mekim samting bilong tingim i dai bilong em.

      Bret na wain bilong Memorial i makim wanem samting?

      Taim Jisas i kirapim dispela kaikai, em i givim bret i no gat yis long ol aposel na em i tok: “Dispela em i bodi bilong mi.” (Mk 14:22) Dispela bret i makim bodi bilong em i no gat sin. Em i givim bambai ol man inap kisim laip oltaim long bihain. Na long dispela taim em i tingim tru ol manmeri ol bai kisim laip long heven, em God i makim ol bilong wok wantaim em long Kingdom.

      Taim Jisas i givim wain long ol gutpela aposel, em i tok: “Dispela em i blut bilong mi bilong mekim kontrak. Mi kapsaitim bilong helpim planti manmeri.” (Mk 14:24) Dispela wain i makim blut bilong em yet. Long dispela blut em i kapsaitim, sin bilong ol man i bilip long en inap tekewe. Long dispela taim Jisas i kamapim klia wok bilong blut bilong em long tekewe sin bilong ol manmeri ol i bilong mekim wok king wantaim em. Na tu, dispela tok bilong em i makim olsem long dispela blut bai nupela kontrak i gat strong, em kontrak God i mekim wantaim lain manmeri em i makim long spirit holi.

      Lukim tu het-tok “Misa,” pes 275-277.

      Husat i ken kisim bret na wain?

      Husat i kisim long taim Jisas i laik i dai na em i kirapim Kaikai Bilong Bikpela? Elevenpela gutpela disaipel i kisim, em Jisas i tokim ol: “Papa bilong mi em i givim kingdom long mi, olsem tasol mi givim kingdom long yupela.” (Lu 22:29) God i bin singautim dispela lain olgeta bilong wok wantaim Krais long Kingdom bilong em long heven. (Jo 14:​2, 3) I no olgeta manmeri long nau inap kisim bret na wain​—⁠ol manmeri Krais i tok promis long “givim kingdom” long ol, ol tasol i ken kisim.

      Orait, hamas ol i ken kisim? Jisas i tok, “liklik lain” tasol bai ol i kisim Kingdom bilong heven. (Lu 12:32) Lain bilong ol em inap olsem 144,000. (KTH 14:​1-3) God i kirap long makim ol manmeri bilong dispela lain long yia 33. Olsem na yumi save, long nau i no planti manmeri bai kisim bret na wain.

      Yu ting Jon 6:​53, 54 i makim olsem ol manmeri i kisim bret na wain ol tasol bai kisim laip oltaim?

      Jo 6:​53, 54: “Jisas i [tok], ‘ . . . Sapos yupela i no kaikai bodi bilong Pikinini Bilong Man, na sapos yupela i no dringim blut bilong em, bai yupela i no gat laip i stap long yupela. Man i save kaikai bodi bilong mi na dringim blut bilong mi, em i gat laip i stap gut oltaim oltaim, na bai mi kirapim em long las de.’ ”

      Dispela tok long kaikai na dring em i tok piksa tasol; sapos nogat, orait man i mekim em bai brukim lo bilong God. (Stt 9:4; Ap 15:​28, 29) Tasol yumi mas save, dispela tok Jisas i mekim long Jon 6:​53, 54, em i no mekim long taim em i kirapim Kaikai Bilong Bikpela. Ol manmeri i harim dispela tok, ol i no save em bai kirapim dispela kaikai i gat bret na wain bilong makim bodi na blut bilong em. Em i kirapim dispela samting inap olsem wanpela yia bihain, na stori bilong Jon long Kaikai Bilong Bikpela i kirap 8-pela sapta bihain (long Jon sapta 14), insait long dispela Gutnius Jon i raitim.

      Sapos Jisas i no tok long kisim bret na wain long Memorial, orait man i mas mekim wanem na bai i olsem em i “kaikai bodi bilong Pikinini Bilong Man” na “dringim blut bilong em”? Jisas i tok, ol man i kaikai na dring olsem, bai ol i kisim “laip i stap gut oltaim oltaim.” Paslain long dispela, olsem long Joh 6 ves 40, Jisas i stori long samting ol manmeri i mas mekim bambai ol inap kisim laip i stap oltaim, na em i tok Papa i gat wanem laik? Em i tok, Papa i laik bai “olgeta man i lukim Pikinini na i bilip long em, ol bai i kisim laip i stap gut oltaim oltaim.” Olsem na ol man i mas bilip long bodi na blut bilong Krais em i givim olsem ofa bilong baim bek ol, na bai i olsem ol i ‘kaikai bodi bilong em na dringim blut bilong em.’ Olgeta man bilong kisim laip i stap oltaim long heven wantaim Krais o long Paradais long graun, ol i mas bilip olsem.

      Yumi mas mekim Memorial hamas taim, na long wanem taim?

      Jisas i no tok hamas taim yumi mas mekim. Em i tok tasol, “Yupela i mas mekim olsem bilong tingim mi.” (Lu 22:19) Pol i tok: “Olgeta taim yupela i kaikai dispela bret na dring long dispela kap, yupela i save tokaut long pen na i dai bilong Bikpela, inap long taim em i kam bek.” (1 Ko 11:26) Sapos yu laik mekim sampela samting bilong tingim wanpela bikpela samting, olsem de yu bin marit, yu bai mekim hamas taim? O sapos wanpela kantri i laik mekim sampela samting bilong tingim wanpela bikpela samting i bin kamap, bai ol i mekim hamas taim? Wanpela taim long olgeta yia, long dispela de em samting i bin kamap long en, a? Olsem tasol yumi mas mekim Kaikai Bilong Bikpela wanpela taim tasol long olgeta yia. Dispela i stret, long wanem, Jisas i kirapim dispela Kaikai long de Pasova bilong ol Juda, em ol i save mekim wanpela taim tasol long olgeta yia.

      Ol Witnes Bilong Jehova i save mekim Memorial taim san i go daun pinis long de namba 14 bilong mun Nisan olsem kalenda bilong ol Juda long taim bilong ol aposel i makim. Wanpela de bilong ol Juda i kirap long taim san i go daun na i pinis long taim san i go daun long de bihain. Olsem na long kalenda bilong ol Juda, Jisas i dai long dispela de em i bin kirapim Memorial long en. Rot bilong save long taim mun Nisan i kirap em olsem: Namba wan taim nupela mun i kamap bihain long Mas 21 na ol man long Jerusalem inap lukim, orait long namba wan taim san i go daun bihain long dispela, em nau mun Nisan i kirap. Na de bilong Memorial em de namba 14 bihain long dispela. (Olsem na sampela taim long nau de bilong Memorial na de Pasova bilong ol Juda i no wankain, long wanem, long kalenda bilong ol, ol mun i kirap long taim nupela mun i kamap long antap, na i no long taim ol inap lukim long Jerusalem, olsem 18-30 aua bihain. Na tu, planti Juda long nau i mekim Pasova long de 15 bilong mun Nisan, i no long de 14 olsem Lo Bilong Moses i tok na Jisas i bihainim.)

  • Misa
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Misa

      Stori: Lain bilong makim ol pasin lotu bilong Misin Katolik i tok, Misa em i “​—⁠Wanpela ofa i mekim Ofa long Kruse i stap oltaim; ​—⁠Em pasin bilong tingim i dai na kirap bek bilong Bikpela, em i tok ‘yupela i mas mekim olsem bilong tingim mi’ (Luk 22:19); ​—⁠Em wanpela kaikai holi, na long rot bilong en, long as bilong Bodi na Blut bilong Bikpela, ol Manmeri bilong God i kisim helpim long Ofa bilong Pikinini Sipsip, na ol i kamapim gen Nupela Kontrak, em God i wokim wanpela taim tasol bilong helpim ol man inap long olgeta taim long Blut bilong Krais, na ol i ken bilip na . . . wet long . . . kisim pe long kingdom bilong Papa, na tokaut long i dai bilong Bikpela ‘inap long taim em i kam bek.’ ” (Eucharisticum Mysterium, Me 25, 1967) Misin Katolik i ting, long dispela rot ol i mekim ol samting olsem Krais Jisas i mekim long Laspela Kaikai.

      Yu ting bret na wain i tanim i kamap bodi tru na blut tru bilong Krais?

      Long Jun 30, 1968, Pop Paul Namba 6 i bin mekim wanpela “Tokaut Bilong Bilip,” na em i tok: “Mipela i bilip olsem bret na wain em Bikpela i beten long en na mekim i kamap holi long Laspela Kaikai, dispela i bin tanim i kamap Bodi bilong Em na Blut bilong Em, em i laik givim bilong helpim yumi taim em i dai long kruse, na olsem tasol taim pris i beten long bret na wain na mekim i kamap holi, dispela bret na wain i tanim i kamap Bodi na Blut bilong Krais, nau em i kisim biknem na sindaun long sia king long heven. Na Mipela i bilip olsem, maski i olsem Bikpela i stap hait, em i stap tru long dispela bret na wain.” (Buk Official Catholic Teachings​—⁠Christ Our Lord, p. 411) Tasol Baibel i helpim dispela bilip o nogat?

      Wanem insait bilong dispela tok bilong Jisas, “Dispela em i bodi bilong mi,” “Dispela em i blut bilong mi”?

      Mt 26:​26-29: “Ol i kaikai i stap, na Jisas i kisim wanpela bret, na i tenkyu long God na i brukim, na i givim long ol disaipel. Na em i tok, ‘Yupela kisim na kaikai. Dispela em i bodi bilong mi.’ Na em i kisim wanpela kap wain, na i tenkyu long God, na i givim long ol, na i tok, ‘Yupela olgeta dring long dispela. Dispela em i blut bilong mi bilong mekim kontrak. Mi kapsaitim bilong tekewe sin bilong planti manmeri. Mi tokim yupela, mi no ken dring wain moa inap long taim mi dringim nupela wain wantaim yupela insait long kingdom bilong Papa bilong mi.’ ”

      Sampela Baibel (Mo; NW) i raitim dispela tok olsem: “Dispela em i makim bodi bilong mi,” “dispela em i makim blut bilong mi.” I stret ol i raitim olsem, long wanem, long sampela Baibel Katolik Mt 26 ves 29 i tok, “Mi no ken dring dispela wain moa inap long taim mi dringim nupela wain wantaim yupela insait long kingdom bilong Papa.” (Kx) Olsem na taim Jisas i tok pinis long wain olsem “dispela em i blut bilong mi,” sampela Baibel Katolik (CC, NAB, Dy) i makim olsem em i tok, samting i stap long dispela kap em “wain” tasol.

      Na dispela tupela tok olsem “dispela em i bodi bilong mi” na “dispela em i blut bilong mi,” yumi ken skelim wantaim sampela narapela tok piksa long Baibel. Jisas i tok tu, “mi lait bilong graun,” “mi dua bilong sipsip,” “mi diwai wain tru.” (Jo 8:12; 10:7; 15:⁠1) Ol dispela tok i no makim olsem em i wokim mirakel na tanim i kamap ol dispela samting tru, a?

      Long 1 Korin 11:​25, aposel Pol i stori long Laspela Kaikai Bilong Bikpela. Em i kolim long narapela kain tok liklik, tasol tingting em i kamapim i wankain. Em i no kolim tok bilong Jisas olsem, “Yupela olgeta dring long dispela. Dispela em i blut bilong mi bilong mekim kontrak”; em i raitim tok bilong Jisas olsem, “Dispela kap wain em i nupela kontrak mi mekim long blut bilong mi yet.” Tasol dispela tok i no makim olsem dispela kap wain i tanim na i kamap nupela kontrak, a? Yumi save, insait bilong dispela tok i olsem: Dispela kap wain i makim blut bilong Jisas, na long rot bilong blut bilong em bai nupela kontrak i gat strong.

      Wanem insait bilong tok bilong Jisas long Jon 6:​53-57?

      “Orait Jisas i tokim ol olsem, ‘Tru tumas mi tokim yupela . . . Man i save kaikai bodi bilong mi na dringim blut bilong mi, em i gat laip i stap gut oltaim oltaim, na bai mi kirapim em long las de. Long wanem, bodi bilong mi em i kaikai tru, na blut bilong mi em i samting tru bilong dring. Man i kaikai bodi bilong mi na i dringim blut bilong mi, em i stap long mi, na mi stap long em. Papa i gat laip em i bin salim mi na mi kam, na mi stap laip long strong bilong Papa. Olsem tasol man i kaikai mi em bai i kisim laip long strong bilong mi.’ ”​—⁠Jo 6:​53-57.

      Yu ting dispela i makim olsem ol i mas kaikai skin tru bilong Jisas na dring blut tru bilong em? Sapos olsem, orait Jisas i kirapim ol long kalapim Lo em God i bin givim long ol Israel long rot bilong Moses. Dispela Lo i tambuim ol long kaikai olgeta kain blut. (Wkp 17:​10-12) Tasol Jisas i no kirapim ol long mekim olsem; em i tokaut strong olsem ol i no ken kalapim wanpela liklik hap tok bilong Lo. (Mt 5:​17-19) Olsem na dispela tok bilong Jisas em i tok piksa na i makim olsem: Ol i mas bilip olsem ofa bilong Jisas, em bodi na blut bilong em, i gat strong bilong baim bek ol.​—⁠Skelim wantaim Jon 3:16; 4:14; 6:​35, 40.

      Samting Jisas i tokim ol disaipel long mekim bilong tingim em, yu ting em wanpela pasin lotu tu bilong mekim gen ofa bilong em?

      Namba 2 kibung bilong Misin Katolik i tok: “Long taim Bikpela i mekim Laspela Kaikai, em long nait Judas i kamapim Em long ol birua, Em i kirapim Pasin Bilong Mekim Ofa long Bodi na Blut bilong Em. Em i mekim olsem bambai ofa Em i mekim long Kruse i ken i stap oltaim oltaim . . . ”​—⁠Buk The Documents of Vatican II, p. 154.

      Wanpela buk Katolik i tok: “Misin i laik bai ol man i tingim Misa i olsem ‘ofa tru i stret’ . . . As tru bilong dispela bilip em wanpela tok bilong bipo; long pastaim tru ol i bin tok, Ofa bilong Misa em i rot bilong askim God long helpim yumi.”​—⁠The Catholic Encyclopedia, 1913, Vol. 10, p. 6, 17.

      Jisas yet i tok: “Yupela i mas mekim olsem bilong tingim mi.” (Lu 22:19; 1 Ko 11:24) Samting Jisas i mekim long Laspela Kaikai, em i no tok dispela i olsem em i mekim ofa long bodi na blut bilong em. Na em i no tok ol disaipel i mas bihainim bilong mekim gen ofa bilong em. Nogat.

      Hi 9:​25-28: “Long olgeta yia hetpris [bilong ol Juda] i save kisim blut bilong ofa, na em i go insait long Rum Tambu Tru. Na dispela blut em i kisim, em i no blut bilong em yet. Tasol Jisas i no mekim olsem. Em i go long heven bilong givim em yet long God olsem ofa. Na em i no mekim planti taim. Nogat. Sapos em i mas mekim planti taim, orait em i mas karim pen planti taim moa, stat long taim God i mekim graun i kamap na i kam inap long nau. Tasol nogat. . . . Krais i kamap long graun wanpela taim tasol, bilong givim em yet long God olsem ofa bilong tekewe ol sin. Olgeta man i mas i dai wanpela taim tasol, na bihain ol i mas kamap long kot. Olsem tasol wanpela taim tasol Krais i givim em yet long God olsem ofa.”

      Yu ting dispela samting em i wanpela tok hait na yumi no inap save long en?

      Tru, Baibel i stori long sampela tok hait bilong God, tasol i no gat wanpela i pait wantaim ol tok i tru Baibel i kamapim klia. Jisas i stori long ol man i bihainim tok bilong ol tumbuna na ol i daunim tok bilong Baibel, na em i tok: “Yupela i man bilong giaman. Profet Aisaia i bin makim tru pasin bilong yupela taim em i tok olsem, ‘Ol dispela lain manmeri ol i save litimapim nem bilong mi long maus bilong ol, tasol bel na tingting bilong ol i stap longwe tru long mi. Ol i save autim lo bilong ol man tasol na tok, “Dispela em i tok bilong God.” Olsem na ol i lotu nating long mi.’ ”​—⁠Mt 15:​7-9.

      Yu ting Jisas i laik bai yumi mekim dispela Kaikai long olgeta de o olgeta wik bilong tingim em gen?

      Wanpela buk Katolik i tok: “Sampela Bikpela Wok bilong ol Kristen Katolik” i olsem: Ol i mas “mekim Misa long olgeta Sande na long olgeta bikpela de bilong lotu i gat wok bilong mekim Misa.” (Basic Catechism, p. 21) Na narapela buk i tok: “Mipela kirapim ol bilipman long mekim Misa na kisim Komunio planti taim, olsem long olgeta de.”​—⁠The Teaching of Christ​—⁠A Catholic Catechism for Adults, p. 281.

      Taim Baibel i stori long ol Kristen i “kaikai wantaim,” yu ting long olgeta taim dispela i makim olsem ol i mekim kaikai bilong tingim i dai bilong Krais? (Ap 2:​42, 46; 20:⁠7) Taim Jisas i no mekim yet Laspela Kaikai, ol i kaikai wantaim na em i ‘brukim bret’ na givim long ol. (Mk 6:41; 8:⁠6) Bret bilong ol Juda i no olsem bret bilong nau; ol i save brukim na ol i kaikai.

      Jisas i no kolim hamas taim stret ol i mas mekim kaikai bilong tingim i dai bilong em. Tasol em i kirapim dispela long de Pasova bilong ol Juda, na ol disaipel i mekim long dispela de olsem senis bilong Pasova. Ol Juda i save mekim Pasova wanpela taim tasol long yia, long Nisan 14. Na ol narapela bikpela bung bilong lotu tu, em ol i save mekim wanpela taim tasol long yia.

      Taim ol i mekim Misa, yu ting dispela i helpim ol man long klinpaia?

      Buk Katolik i tok: “Dispela tok ‘klinpaia’ i no i stap long Baibel, na Baibel i no kamapim klia tok bilong klinpaia. . . . Ol buk bilong ol Tisa bilong Misin long bipo i stori planti long klinpaia i stap, na ol i tok, beten bilong ol man i stap laip yet inap helpim ol bilipman i dai pinis, na taim ol i mekim Ofa bilong Misa, dispela i helpim ol moa yet.”​—⁠The Teaching of Christ​—⁠A Catholic Catechism for Adults, p. 347, 348.

      Baibel i stori long ol man i dai pinis olsem: “Ol [man] i save bai ol i dai. Tasol ol man i dai pinis, ol i no inap save long wanpela samting.” (Sav 9:⁠5) (Lukim tu het-tok “Dai,” pes 85-87.)

  • Oganaisesen
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Oganaisesen

      Stori: Wanpela oganaisesen em wanpela lain ol i wok wantaim bilong mekim wanpela wok. Ol manmeri insait long en i pas wantaim, long wanem, i gat pasin bilong bosim ol na ol lo ol i mas bihainim. Ol manmeri i dediket na baptais na i stap Witnes Bilong Jehova, long laik bilong ol yet ol i kam insait long oganaisesen bilong em​—⁠ i no olsem mama i karim ol i kamap Witnes, na i no gat man i subim ol na ol i kamap Witnes. Ol tok na pasin bilong oganaisesen bilong Jehova long graun i pulim ol i kam, na tu, ol i laik insait long wok bilong en.

      Tru Jehova i gat oganaisesen long graun?

      Bilong save long dispela, tingim ol dispela samting:

      Yu ting ol ensel long heven i gat ol lo i bosim ol na ol i wok wantaim?

      Dan 7:​9, 10: “Long driman mi lukim ol i kisim ol sia king i kam na putim i stap. Na wanpela Man bilong bipo bipo yet i kam sindaun long wanpela sia king. Ol klos bilong en i waitpela tru olsem ais, na gras bilong het bilong en i wait moa yet olsem gras bilong sipsip. Dispela sia king i gat wil na paia i lait bikpela long olgeta hap bilong sia, na i sut i go nabaut. I gat planti tausen manmeri [ol ensel] i mekim wok bilong dispela Man, na planti milion manmeri [ol ensel] i sanap klostu long em. Na sampela i opim ol buk, bilong kirapim kot.”

      Sng 103:​20, 21: “Yupela olgeta ensel bilong Bikpela, yupela . . . i save bihainim tok bilong em . . . yupela i mas litimapim nem bilong Bikpela. Yupela ol wokman bilong Bikpela, [“yupela ol lain ami bilong em,” NW] yupela i stap long heven na i save bihainim laik bilong em, yupela litimapim nem bilong em.” (Ami i save wok gut wantaim olsem wanpela lain, o oganaisesen.)

      Long wanem rot God i bin givim tok long ol wokman bilong em long graun long bipo?

      Taim ol man bilong lotuim Jehova i no kamap planti yet, em i givim tok bilong em long ol het bilong famili, olsem Noa na Abraham, na ol i kamap mausman bilong em bilong givim ol dispela tok long famili bilong ol. (Stt 7:​1, 7; 12:​1-5) Taim Jehova i helpim ol Israel long lusim Isip, em i givim tok long ol long rot bilong Moses. (Kis 3:10) Long maunten Sainai, God i bungim ol i kamap wanpela lain, na em i givim ol lo bilong em long ol bilong bosim lotu bilong ol na pasin ol i mas mekim long ol narapela. (Kis 24:12) Em i makim ol pris bilong i go pas long ol samting bilong lotu na lainim ol long ol lo bilong Em; taim ol Israel i mekim pasin kranki, em i salim ol profet bilong givim strongpela tok na tok lukaut long ol. (Lo 33:​8, 10; Jer 7:​24, 25) Olsem na Jehova i save harim beten bilong ol manmeri wan wan em ol i lotu long em, tasol em i gat oganaisesen bilong givim ol tok bilong em long ol.

      Bihain Jehova i salim Krais Jisas i kam long graun olsem mausman bilong em bilong mekim ol manmeri i kamap wanbel wantaim Em. (Hi 1:​1, 2) Long de Pentikos bilong yia 33, em i kapsaitim spirit holi na kamapim lain Kristen. Taim Jisas i go bek long heven, dispela lain i kamap rot bilong Jehova bilong skulim ol wokman bilong em na helpim ol long wok gut wantaim. I gat ol wasman bilong i go pas long olgeta wan wan kongrigesen, na i gat wanpela lain bilong bosim olgeta Kristen wantaim, em ol i save stretim tok long ol bikpela samting na helpim ol Kristen long wok gut wantaim. Tru tumas, Jehova i bin kamapim wanpela oganaisesen bilong em long graun, em ol Kristen tru.​—⁠Ap 14:23; 16:​4, 5; Ga 2:​7-10.

      Ol samting Jehova i wokim i makim olsem em i God bilong putim lo na bosim gut ol samting?

      Ais 40:26: “Yupela lukluk i go antap long skai na lukim ol sta samting i stap antap. Husat tru i bin wokim ol? Em Bikpela tasol. Ol dispela samting i olsem lain ami bilong Bikpela. Em i save long namba bilong ol, na em i save long nem bilong wan wan bilong ol . . . Em i gat olgeta strong, olsem na i no gat wanpela bilong ol dispela samting inap lus.” (Ol sta i kain kain, tasol ol i stap long lain bilong ol, na olgeta i gat rot bilong ol bilong wokabaut. Ol sta olsem planet i save wokabaut raunim san, ol i wokabaut long spit stret na rot stret bilong ol. Dispela olgeta samting i kamapim klia olsem God i no Man bilong mekim ol samting i paul nabaut; em i save putim ol lo na bosim gut ol samting na bai ol i wok gut wantaim.)

      Yu ting Baibel i makim olsem ol Kristen tru bai bung wantaim olsem wanpela lain, o oganaisesen, bilong mekim wanpela wok?

      Mt 24:14; 28:​19, 20: “Bai ol i autim dispela gutnius bilong kingdom bilong God long olgeta hap bilong graun, bai olgeta lain manmeri i ken harim, na bihain tasol bai las de i kamap.” “Yupela i mas i go mekim olgeta lain manmeri i kamap disaipel bilong mi.” (Ol i mas wok gut wantaim bambai ol inap mekim dispela bikpela wok, a? Taim Jisas i lainim ol disaipel bilong pastaim long mekim dispela wok, em i no salim ol i go mekim long wanem hap na wanem pasin ol yet i laikim. Jisas i lainim ol, na givim lo long ol, na salim ol i go wok gut wantaim. Lukim Luk 8:1; 9:​1-6; 10:​1-16.)

      Hi 10:​24, 25: “Yumi wan wan i mas tingting tu long ol arapela manmeri bilong God, na painim rot bilong kirapim ol long laikim ol arapela na mekim ol gutpela pasin long ol. Na yumi ol manmeri bilong God i no ken lusim pasin bilong bung wantaim, olsem sampela man i save mekim. Nogat. Yupela i save, De bilong Krais em i kam klostu. Olsem na yumi wan wan i mas wok strong moa long strongim bel bilong ol arapela.” (Sapos i no gat wanpela oganaisesen i putim ol miting long olgeta taim, bai yumi singautim ol man i kam bung we bambai ol i ken bihainim dispela tok long Hibru sapta 10?)

      1 Ko 14:​33, 40: “God i save mekim stret olgeta wok bilong en. Em i no save mekim ol samting i paul nabaut. Em i laik bai yumi stap wanbel na wok gut wantaim. . . . Yupela i mas bihainim stret ol gutpela pasin bilong lotu.” (Pol i stori long mekim stret ol miting bilong kongrigesen. Ol man i bihainim dispela tok, em spirit holi i kirapim Pol long raitim, ol i mas tingim gut na daun long ol lo i bosim pasin bilong mekim lotu.)

      1 Pi 2:​9, 17: “Yupela i stap lain manmeri bilong [God] stret. . . . Yupela i stap lain manmeri God i bin makim bilong em yet, bai yupela i ken tokaut long . . . em i bin singautim yupela long lusim tudak . . . na em i bringim yupela i kam insait long lait bilong em.” “Givim bel bilong yupela long ol arapela manmeri bilong God.” (Ol manmeri bilong God i wok wantaim long mekim wanpela wok, olsem na ol i wanpela oganaisesen.)

      Ol gutpela wokboi bilong God i stap nabaut long narapela narapela misin o olsem wanem?

      2 Ko 6:​15-18: “Man i bilip long Krais na man i no bilip, tupela i ken holim wankain tingting, a? . . . Olsem na Bikpela i tok moa olsem, ‘Yupela i mas lusim ol . . . Na yupela i mas lukaut gut, nogut yupela i pas long ol samting i no klin long ai bilong God. Na bai mi yet mi kisim yupela.’ ” (Sapos wanpela man i bung yet na lotu wantaim ol man em pasin bilong ol i makim ol i olsem ol man i no bilip, yu ting tru dispela man em i wanpela gutpela wokboi bilong God? Lukim bikpela het-tok “Bikpela Babilon.”)

      1 Ko 1:10: “Ol brata, long nem bilong Bikpela bilong yumi Jisas Krais mi tokaut strong long yupela olsem, yupela olgeta i mas wanbel long ol toktok yupela i mekim. Yupela i no ken bruk nabaut. Yupela i mas i stap wanlain tru long wankain tingting na wankain laik.” (Ol kain kain misin i gat nem Kristen ol i no stap wanbel olsem.)

      Jo 10:16: “Mi gat ol arapela sipsip tu, na ol i no bilong dispela banis. Mi mas bringim ol dispela sipsip tu i kam. Na bai ol i harim maus bilong mi. Na bai i gat wanpela lain sipsip tasol na wanpela wasman tasol bilong ol sipsip.” (Jisas bai kisim ol i kam insait long “wanpela lain sipsip tasol,” olsem na yumi save, ol i no ken i stap nabaut long narapela narapela misin, a?)

      Olsem wanem yumi ken save long oganaisesen tru bilong God long graun long nau?

      (1) Dispela lain i save litimapim tru nem bilong Jehova, em wanpela tasol em i God tru.​—⁠Mt 4:10; Jo 17:⁠3.

      (2) Dispela lain i bilip tru long bikpela wok bilong Krais Jisas long kamapim laik bilong Jehova​—⁠em i Man bilong kamapim klia olsem Jehova em i Nambawan Bikpela, na em i rot bilong kisim laip, na het bilong lain Kristen, na em i stap King.​—⁠KTH 19:​11-13; 12:10; Ap 5:31; Ef 1:​22, 23.

      (3) Dispela lain i bihainim gut tok bilong Baibel; olgeta tok ol i skulim ol man long en na ol lo bilong ol long bosim wokabaut bilong man, Baibel i as bilong en.​—⁠2 Ti 3:​16, 17.

      (4) Ol i klia long pasin bilong graun.​—⁠Je 1:27; 4:⁠4.

      (5) Ol i wok strong long i stap holi long olgeta wokabaut bilong ol, long wanem, Jehova yet em i holi.​—⁠1 Pi 1:​15, 16; 1 Ko 5:​9-13.

      (6) Ol i givim bel tru long mekim wok em Baibel i makim bilong taim bilong yumi, em wok bilong autim gutpela tok bilong Kingdom bilong God; em namba wan wok bilong ol.​—⁠Mt 24:⁠14.

      (7) Ol i man tasol na ol i gat sin, tasol ol i wok long bihainim ol gutpela pasin em spirit bilong God i kamapim, olsem pasin bilong laikim tru ol narapela, na amamas, na bel isi, na no ken belhat kwik, na helpim ol man, na mekim gutpela pasin, na bilip, na stap isi, na bosim gut skin. Ol i wok strong moa long bihainim ol dispela pasin, winim ol narapela man.​—⁠Ga 5:​22, 23; Jo 13:⁠35.

      Yumi ken mekim wanem bilong tingim gut oganaisesen bilong Jehova?

      1 Ko 10:31: “[Mekim] olgeta samting bilong givim biknem long God.”

      Hi 13:17: “Yupela i mas bihainim tok bilong ol [lida o wasman bilong yupela] na i stap aninit long ol.”

      Je 1:22: “Dispela tok yupela i kisim, em yupela i mas bihainim. Yupela i no ken harim nating tasol.”

      Ta 2:​11, 12: “Lusim pasin bilong givim baksait long God na . . . olgeta laik nogut bilong dispela graun, . . . tingting gut na wokabaut stret.”

      1 Pi 2:17: ‘Givim bel long ol arapela manmeri bilong God.’

  • Ol Bikpela De
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Ol Bikpela De

      Stori: Long ol bikpela de, ol i save pasim ol ples wok na skul bambai ol man i ken mekim ol samting bilong tingim bikpela de. Em taim bilong ol famili o ol man bilong wanpela hap i bung wantaim. Ol i tingim ol bikpela de i taim bilong lotu o taim bilong wokim pati na amamas o mekim samting bilong graun.

      Baibel i as bilong Krismas o olsem wanem?

      De bilong mekim Krismas

      Buk bilong M’Clintock na Strong i tok: “God i no makim Krismas em i bikpela de, na Nupela Testamen i no kamapim. De stret bilong mama i bin karim Krais, yumi no inap painim long Nupela Testamen o long ol narapela buk.”​—⁠Cyclopædia, Vol. 2, p. 276.

      Luk 2:​8-11 i tok, taim mama i karim Jisas, ol wasman i stap ausait long nait wantaim ol sipsip. Wanpela buk i tok: “Ol sipsip . . . i save stap insait long taim bilong kol; olsem na de ol man i makim bilong mekim Krismas long taim bilong kol, ating dispela i no stret, long wanem, Gutnius i tok, ol wasman bilong sipsip i stap ausait.”​—⁠Daily Life in the Time of Jesus, bilong Henri Daniel-Rops, p. 228.

      Na wanpela buk i tok: “Yumi no save tru, i gat wanem as na ol man i makim Disemba 25 bilong mekim Krismas. Tasol planti man i ting, ol i bin makim dispela de, long wanem, em de bilong ol haiden i save bung namel long taim bilong kol na mekim lotu na amamas long san . . . i laik ‘kamap nupela gen.’ . . . Na em wanpela bikpela de bilong ol Rom (bilong lotuim . . . god bilong ol gaden, na bilong amamas long san i laik kamap strong gen), na ol man i ting sampela pasin ol dispela haiden bilong bipo i mekim long dispela de i as bilong sampela pasin bilong Krismas.”​—⁠The Encyclopedia Americana (1977), Vol. 6, p. 666.

      Narapela buk i tok: “Yumi no save long de tru mama i bin karim Krais. Ol Gutnius long Baibel i no makim de o mun . . . Planti saveman long nau i wanbel wantaim tingting bilong H. Usener, . . . em i ting olsem ol i bin makim wanpela de long taim bilong kol (Disemba 25 long kalenda bilong Julius; Janueri 6 long kalenda bilong ol Isip) olsem de mama i karim Krais. Long dispela de, san i wok long kamap strong gen long skai long hap bilong not, na ol haiden i lotuim god Mitra ol i save wokim . . . (betde bilong san i gat bikpela strong). Long Dis. 25, long yia 274, Orelian i tokaut olsem god bilong san em i nambawan god bilong ol Rom . . . Krismas i bin kamap long taim ol Rom i strong long lotuim san.”​—⁠New Catholic Encyclopedia (1967), Vol. 3, p. 656.

      Ol saveman bilong ol haiden i bihainim sta

      Ol dispela man ol i saveman bilong lukluk long ol sta na kisim save long ol samting i laik kamap. (Mt 2:​1, 2, NW; NE) Planti man long nau i laikim dispela pasin, tasol Baibel i tambuim. (Lukim het-tok “Ol Samting i Painim Yumi,” pes 323, 324.) Yu ting God bai bringim ol man i go long pikinini Jisas long rot bilong wanpela pasin em i tambuim?

      Matyu 2:​1-16 i tok, sta i stiaim ol saveman i go long King Herot pastaim, na bihain, long Jisas, na nau Herot i kirap painim rot bilong kilim i dai Jisas. Baibel i no tok ol narapela i lukim dispela “sta”; ol saveman tasol i lukim. Taim ol i go pinis, ensel bilong Jehova i tokim Josep long ranawe i go long Isip bambai ol birua i no ken kilim pikinini. Yu ting dispela “sta” i bilong God, o bilong wanpela man i laik kilim i dai Pikinini bilong God?

      Na stori bilong Baibel i no tok ol saveman i lukim pikinini i slip long bokis kaikai, olsem ol piksa bilong Krismas i makim. Taim ol i kamkamap pinis, Jisas wantaim papamama i stap long wanpela haus. Na bilong save Jisas i gat hamas krismas long dispela taim, yumi ken tingim Herot, em i skelim tok bilong ol dispela saveman na em i putim tok long kilim i dai olgeta manki long taun Betlehem na ol hap klostu, em ol i gat tupela krismas o i no winim yet tupela krismas.​—⁠Mt 2:​1, 11, 16.

      Pasin bilong givim ol presen, na stori bilong Papa Krismas samting

      Ol saveman i bin givim ol presen long pikinini Jisas, tasol dispela i no as bilong pasin bilong givim ol presen long taim bilong Krismas. Olsem yumi stori pinis, ol saveman i no bin kamkamap taim mama i karim Jisas nupela. Nogat. Na ol i no givim presen long narapela narapela; ol i givim long Jisas; em pasin ol i save mekim bipo, long taim ol i go lukim wanpela man i gat nem.

      Wanpela buk i tok: “Long bikpela de bilong ol Rom long Disemba bilong lotuim god bilong ol gaden . . . ol i save kaikai planti, na narapela i givim presen long narapela.” (The Encyclopedia Americana, 1977, Vol. 24, p. 299) Em pasin bilong Krismas, a? Narapela i save givim presen long narapela. Dispela pasin bilong givim samting i no mekim ol i amamas tru, long wanem, i no stret wantaim lo Kristen olsem i stap long Matyu 6:​3, 4 na 2 Korin 9:⁠7. Kristen i ken mekim pasin sori na givim presen long wanem wanem taim em i laikim; i no long wanpela taim tasol long yia, a?

      Ol man i bikpela pinis i save tokim ol pikinini, Papa Krismas o Santa Klaus i givim ol presen long ol. (Buk The World Book Encyclopedia, 1984, Vol. 3, p. 414) I gat kain kain stori olsem long narapela narapela kantri na olgeta i stori nating tasol. Sapos yumi givim stori nating long ol pikinini, yu ting dispela bai kirapim ol long laikim tok i tru? Na yu ting dispela pasin i givim biknem long Jisas, em i bin lainim ol man olsem ol i mas lotuim God long pasin i tru?​—⁠Jo 4:​23, 24.

      Sapos yumi no tingim lotu na yumi insait long ol amamas, yu ting i no gat rong long dispela, maski ol haiden i as bilong en?

      Ef 5:​10, 11: “Yupela i mas trai long kisim save long ol pasin Bikpela i save laikim. Yupela i no ken poroman wantaim ol man i save mekim pasin bilong tudak. . . . Mobeta yupela i mas soim ol man olsem, dispela kain pasin em i nogut.”

      2 Ko 6:​14-18: “Olsem wanem, stretpela pasin na pasin bilong sakim lo tupela i ken wok bung wantaim? Olsem wanem, lait i ken bung wantaim tudak? Ating Krais i save stap wanbel wantaim Satan, a? Man i bilip long Krais na man i no bilip, tupela i ken holim wanpela kain tingting, a? . . . Olsem na Bikpela i tok moa olsem, ‘Yupela i mas lusim ol, . . . nogut yupela i pas long ol samting i no klin long ai bilong God. Na bai mi yet mi kisim yupela.’ ” (Sapos man i givim bel tru long Jehova na em i laik tru long mekim pasin Jehova i laikim, dispela bai helpim em long lusim ol pasin i no pasin Kristen, maski bel i laikim. Man i save tru long Jehova na laikim em tru, taim em i sakim ol pasin i litimapim ol god giaman o i helpim tok giaman, em i no pilim olsem em i lus long kisim amamas. Nogat. Em i givim bel tru long Jehova, olsem na em i no amamas long pasin i no stret; em i save amamas long stretpela pasin na tok i tru. Lukim 1 Korin 13:⁠6.)

      Skelim wantaim Kisim Bek 32:​4-10. Ol Israel i kirap bihainim pasin lotu bilong ol Isip, tasol ol i tok ol i mekim “bikpela kaikai bilong givim biknem long Bikpela [Jehova].” Jehova i givim strafe nogut long ol. Yumi lukim ol pasin amamas bilong nau, em ol man i mekim long ol bikpela de, na sampela pasin i olsem i no gat rong long en. Tasol Jehova i lukim pinis as bilong ol dispela pasin, em ol pasin lotu ol haiden i bin mekim bipo. Olsem na i bikpela samting yumi mas bihainim tingting bilong Jehova long ol dispela pasin, a?

      Tok piksa: Man bai ting olsem wanem sapos bikpela lain i go bung long haus bilong em bilong amamas long betde bilong em, tasol em i no laikim pasin bilong mekim betde na em i no laik lukim ol man i kaikai planti tumas na spak na mekim olkain pasin nogut, tasol sampela bilong ol i mekim olsem? Na ol i kisim presen i kam bilong olgeta narapela man, tasol bilong em nogat! Na ol i makim betde bilong wanpela birua bilong em olsem de bilong amamas long betde bilong em. Olsem wanem? Yu laik insait long kain pasin olsem? Ol i save mekim wankain pasin stret long taim bilong Krismas.

      Wanem as bilong Ista na ol pasin bilong en?

      Wanpela buk i tok: “Nupela Testamen . . . i no tok, ol Kristen i bin mekim Ista. Ol Kristen bilong pastaim i no gat ol bikpela de bilong lotu.”​—⁠The Encyclopædia Britannica (1910), Vol. 8, p. 828.

      Narapela buk i tok: “Planti pasin haiden bilong amamas long taim bilong ol diwai i putim nupela lip, ol i kamap olsem pasin bilong Ista. Kiau em i mak bilong ol samting i kru na kamap nupela. . . . Rabit em i mak haiden na i save makim pasin bilong kamapim planti pikinini.”​—⁠The Catholic Encyclopedia (1913), Vol. 5, p. 227.

      Na wanpela buk i tok: “Wanem insait bilong dispela tok Ista? Em i no wanpela nem Kristen. I klia tru olsem as bilong en i bilong Kaldia [Babilon]. Ista em Astarte tasol, em wanpela nem bilong Beltis em kwin bilong heven, ol i kolim em . . . Ista, em dispela nem Layard i bin painim long sampela ston bilong ol Asiria. . . . Em as bilong Ista. Ol pasin ol man i mekim bilong amamas long dispela taim i kamapim klia olsem as bilong en i bilong Babilon. Ol skon bilong Gut Fraide i gat mak bilong kruse, na ol kala kala kiau bilong Paska o Ista Sande, dispela i stap long lotu bilong ol Kaldia wankain olsem ol man i mekim long nau.”​—⁠The Two Babylons, bilong Alexander Hislop, p. 103, 107, 108; skelim wantaim Jeremaia 7:⁠18.

      Ol Kristen i save sakim ol amamas bilong Nu Yia o olsem wanem?

      Wanpela buk i tok: “Long yia 46 paslain long Krais, king bilong Rom, em Julius Sisar, i bin makim Janueri 1 olsem De bilong Nu Yia. Ol Rom i makim dispela de bilong god Janus, em god bilong ol dua na bilong kirap bilong ol samting. Nem Janus i as bilong nem bilong mun Janueri.”​—⁠The World Book Encyclopedia (1984), Vol. 14, p. 237.

      De bilong Nu Yia na ol pasin bilong amamas long en i kain kain long narapela narapela kantri. Long planti kantri ol i save wokim ol pati na dring planti. Tasol Rom 13:13 i tok: “Yumi mas wokabaut stret, olsem man i wokabaut long san. Yumi no ken hambak nabaut na spak. Yumi no ken mekim pasin pamuk na . . . kros nabaut na bel nogut.” (Lukim tu 1 Pita 4:​3, 4; Galesia 5:​19-21.)

      Wanem as bilong ol bikpela de bilong tingim “tewel bilong ol man i dai pinis”?

      Wanpela buk i tok: “Misin Katolik i makim wanpela de bilong tingim ol gutpela man i dai pinis. As bilong dispela em bilip bilong ol olsem, taim gutpela man i dai, sapos ol liklik pekato o asua bilong ol sin em i bin mekim i no bin tekewe, orait, em i no inap go long heven na save gut long God, tasol ol man inap mekim beten na mekim misa bilong helpim tewel bilong ol dispela man. . . . Lotu haiden na pasin bilong bipo yet i as bilong sampela pasin ol i mekim long dispela bikpela de. Olsem na long planti kantri Katolik, ol man nating bilong wok gaden i bilip olsem, long dispela nait, tewel bilong ol man i dai pinis inap kam bek long haus bipo ol i stap long en na kisim kaikai bilong ol man i stap laip yet.”​—⁠The Encyclopædia Britannica (1910), Vol. 1, p. 709.

      Narapela buk i tok: “Sampela pasin bilong apinun paslain long De Bilong Tingim Tewel Bilong Ol Man i Dai Pinis, as bilong en em wanpela pasin lotu bilong ol pris bilong lain Kelt long taim lotu Kristen i no kamap yet. Lain Kelt i . . . mekim lotu bilong god bilong san na god bilong ol man i dai pinis (ol i kolim Samhain) long Novemba 1 . . . Bihain lotu Kristen i kisim dispela de olsem wanpela bikpela de bilong ol.”​—⁠The Encyclopedia Americana (1977), Vol. 13, p. 725.

      Na wanpela buk i stori long pasin bilong lotuim ol man i dai pinis na i tok: “Ol stori nating bilong ol tumbuna bilong olgeta lain bilong bipo yet i gat hap stori bilong Bikpela Tait insait long en. . . . Ol i gat bikpela de bilong tingim ol man i dai pinis long dispela taim. . . . Olgeta i mekim bung bilong dispela bikpela de long de stret o klostu long de stret bilong Bikpela Tait, olsem stori bilong Moses i makim, em de namba 17 bilong namba 2 mun​—⁠long yumi em mun Novemba.” (The Worship of the Dead, bilong Colonel J. Garnier, p. 4) Olsem na pastaim dispela bikpela de em de bilong givim biknem long ol man nogut em God i bin bagarapim ol long taim bilong Noa.​—⁠Stt 6:​5-7; 7:11.

      Dispela pasin bilong makim de bilong tingim “tewel bilong ol man i dai pinis” olsem ol i stap laip yet long narapela hap, dispela i no stret wantaim tok bilong Baibel i tok, man i dai em i no inap save long wanpela samting.​—⁠Sav 9:​5, 10; Sng 146:⁠4.

      Bilong save long as bilong dispela bilip long tewel, lukim het-tok “Dai,” pes 86, 87, na het-tok “Tewel,” pes 434.

      Wanem as bilong Valentain De?

      Wanpela buk i tok: “Valentain De i save kamap long bikpela de bilong tupela Kristen, nem bilong ol em Valentain. Tasol as bilong ol samting man i mekim long dispela de, . . . em ol samting ol Rom i bin mekim bipo long bikpela de bilong amamas bilong ol, ol i kolim Lupercalia, ol i wokim long Februeri 15. Dispela bikpela de i bilong litimapim nem bilong tupela god bilong ol Rom, em god meri Juno, em god bilong ol meri na bilong marit, na god Pan, em god bilong ol diwai samting long graun.”​—⁠The World Book Encyclopedia (1973), Vol. 20, p. 204.

      Wanem as bilong makim de bilong tingim ol mama?

      Wanpela buk i tok: “Pasin bilong ol Grik long bipo long lotuim ol mama em i as bilong dispela bikpela de. Long de namba 15 bilong mun Mas, long olgeta hap bilong Esia Maina, ol i bin mekim lotu long Sibele, o Rea, em Bikpela Mama bilong ol God.”​—⁠Encyclopædia Britannica (1959), Vol. 15, p. 849.

      I gat wanem ol lo bilong Baibel i kamapim tingting bilong ol Kristen long ol bikpela de bilong tingim kantri?

      Jo 18:36: “Jisas i bekim tok [long namba wan gavman] olsem, ‘Kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun.’ ”

      Jo 15:19: “Sapos yupela [ol disaipel bilong Krais] i stap olsem ol man bilong dispela graun, . . . ol inap laikim yupela olsem ol lain bilong ol yet. Tasol yupela i no man bilong dispela graun. . . . Olsem na ol manmeri bilong graun i save birua long yupela.”

      1 Jo 5:19: “Dispela graun olgeta em i stap aninit long strong bilong Satan.” (Skelim wantaim Jon 14:30; KTH 13:​1, 2; Daniel 2:44.)

      Ol narapela bikpela de bilong ples o bilong kantri

      I gat planti bikpela de olsem. Mipela i no inap stori long olgeta. Tasol mipela i stori pinis long as bilong sampela bikpela de na long ol lo bilong Baibel, na dispela inap soim rot long ol man i gat bikpela tingting long mekim pasin Jehova i laikim.

  • Ol i No Insait
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Ol i No Insait

      Stori: Taim tupela lain o sampela lain moa i pait, man i no laik insait long en, em i no save helpim liklik wanpela lain. Stori bilong bipo na bilong nau i makim olsem, maski ol Kristen tru i stap long wanem kantri, na wanem hevi i painim ol, taim pait i kamap ol i no insait long en; ol i no insait liklik long ol kros na pait bilong ol man. Ol i no pasim ol narapela long insait long ol bung o bikpela de bilong litimapim kantri, o long insait long ami o wanpela lain politik, o long holim wok politik, o long vot. Tasol ol yet i lotuim Jehova wanpela tasol, em i God bilong Baibel. Ol i givim laip bilong ol long em, na givim bel olgeta long helpim Kingdom bilong em.

      Wanem ol tok bilong Baibel i bosim tingting bilong ol Kristen long ol gavman bilong graun?

      Ro 13:1, 5-7: “Olgeta man i mas i stap aninit long ol gavman. Yumi save, i no gat wanpela gavman i kamap nating. Nogat. Olgeta wok bilong gavman i kamap long han bilong God tasol. . . . Olsem na yumi mas aninit long gavman. Na yumi no ken pret long dispela pe nogut tasol na bihainim tok bilong em. Nogat. Yumi mas save long bel bilong yumi yet olsem dispela pasin i stret, olsem na yumi bihainim. . . . Wanem samting yupela i mas givim long gavman, orait yupela givim long ol. Yupela i mas givim ol kain kain takis long man bilong kisim takis. . . . Na sapos man i stap bikman, orait yupela i mas givim biknem long em.” (I no gat wanpela gavman inap i stap sapos God i no larim em i stap. Maski ol wan wan bikman i mekim pasin nogut, ol Kristen tru i tingim namba em bikman i holim na ol i daun long em. Olsem: Maski gavman i mekim wanem wok long takis, ol man i lotuim Jehova i save baim stret takis olsem bekim bilong ol wok em gavman i save mekim na i helpim olgeta man.)

      Mk 12:17: “Jisas i tokim ol olsem, ‘Orait samting bilong Sisar, em yupela i mas givim long Sisar. Na samting bilong God, em yupela i mas givim long God.’ ” (Olsem na ol Kristen i save, ol i mas givim takis long gavman, tasol i gat ol samting ol i mas givim long God tu na dispela i nambawan wok bilong ol.)

      Ap 5:​28, 29: “[Mausman bilong bikpela kaunsil bilong ol Juda i tok:] ‘Mipela i bin tambuim yupela [ol aposel] tru long yupela i no ken autim tok long ol manmeri long nem bilong dispela man [Krais Jisas]. Tasol yupela i wok yet long autim tok . . . ’ Tasol Pita wantaim ol arapela aposel i bekim tok olsem, ‘Mipela i mas bihainim tok bilong God tasol. Mipela i no ken bihainim tok bilong ol man.’ ” (Taim tok bilong gavman i pait wantaim lo bilong God, ol Kristen tru i bihainim pasin bilong ol aposel​—⁠ol i bihainim tok bilong God i namba wan.)

      Wanem ol tok bilong Baibel i bosim tingting bilong ol Kristen long insait long pait?

      Mt 26:52: “Jisas i tokim em olsem, ‘Putim bainat bilong yu i go bek long paus bilong en. Olgeta man i pait long bainat, bainat bai i bagarapim ol.’ ” (Sapos ol disaipel i mekim pait bilong lukautim Pikinini bilong God, em gutpela as tru bilong mekim pait, a? Tasol tok bilong Jisas i makim olsem ol disaipel i no ken mekim pait long bainat samting.)

      Ais 2:​2-4: “Taim bai i kamap bihain na dispela maunten, haus bilong Bikpela i sanap long en, em bai i stap antap tru . . . Bikpela bai i stretim tok bilong olgeta lain manmeri na bai ol i sindaun gut wantaim. Na bai ol i paitim ol bainat bilong ol i kamap olsem ol ain bilong brukim graun, na bai ol i paitim ol spia bilong ol i kamap olsem naip. Na olgeta lain manmeri bai i no ken pait moa, na bai ol i no skul moa long pait.” (Ol man bilong olgeta lain i mas tingim wanem rot bai ol i bihainim. Tasol ol man i bihainim tok bilong Jehova ol i save kamapim klia olsem em i God bilong ol.)

      2 Ko 10:​3, 4: “Tru, mipela i save stap long dispela graun, tasol mipela i no save pait olsem ol man bilong graun. Olgeta samting bilong pait mipela i holim, ol i no samting bilong dispela graun. Nogat. Ol i gat strong bilong God, na ol inap brukim ol strongpela banis bilong ol birua.” (Pol i laik tok, em i no bin mekim pait long samting bilong graun, olsem mekim ol trik, o mekim ol tok i olsem i gat save, o mekim pait long bainat samting bilong lukautim kongrigesen bambai ol tok giaman i no ken pundaunim ol.)

      Lu 6:​27, 28: “[Jisas i tok:] ‘Yupela i mas laikim ol birua bilong yupela, na yupela i mas mekim gutpela pasin long ol man i save bel nogut long yupela. Na sapos sampela man i tok long God i ken bagarapim yupela, yupela i mas askim God long mekim gut long ol. Na yupela i mas beten bai God i marimari long ol man i mekim nogut long yupela.’ ”

      Tasol Jehova i larim ol Israel bilong bipo i mekim pait, a?

      Jehova i tokim ol Israel bilong bipo long mekim pait bambai ol inap kisim graun em yet i makim bilong ol, na pinisim ol man i save mekim ol pasin sem nogut tru na ol i bikhet long God tru​—⁠em dispela as tasol na God i tok ol i no ken i stap laip moa. (Lo 7:​1, 2, 5; 9:5; Wkp 18:​24, 25) Tasol Jehova i marimari long Rahap na ol Gibeon, long wanem, ol i kamapim klia olsem ol i bilip long em. (Jos 2:​9-13; 9:​24-27) Long kontrak bilong Lo, God i kolim ol lo bilong kain pait em i orait long en, na em i makim husat i no ken i go long pait, na pasin bilong mekim pait. Dispela kain pait i holi, em ol pait bilong Jehova. Tasol ol pait bilong dispela graun long nau i no holi; i no bilong God.

      Taim lain Kristen i kamap, nupela pasin i kamap. Ol Kristen i no aninit long Lo Bilong Moses. Ol disaipel bilong Krais i mas go long olgeta lain na kamapim ol disaipel. Olsem na bai i gat sampela manmeri bilong ol dispela lain ol i lotuim God. Tasol taim ol dispela lain i mekim pait, i gat wanem as na ol i mekim? Yu ting ol i laik bihainim laik bilong God, o ol i laik helpim kantri bilong ol? Sapos ol Kristen tru bilong wanpela lain i go pait long narapela lain, bai ol i pait long ol brata Kristen bilong ol long dispela narapela lain; bai ol i pait long ol manmeri i gat wankain God na ol tu i bin beten askim em long helpim ol long pait. Olsem na Krais i tokim ol disaipel bilong em long lusim bainat. (Mt 26:52) Em i kisim biknem long heven na em yet i kisim wok bilong kilim i dai ol man i bikhet long God na laik bilong Em.​—⁠2 Te 1:​6-8; KTH 19:​11-21.

      Stori bilong bipo i kamapim wanem tingting bilong ol Kristen bilong pastaim long insait long ami?

      Wanpela buk i tok: “Sapos yumi skelim gut olgeta tok yumi ken save, inap long taim bilong Markus Orelius [king bilong Rom long yia 161-180] i no gat wanpela Kristen i bin kamap soldia; na i no gat wanpela soldia, taim em i kamap Kristen em i stap yet long ami.”​—⁠The Rise of Christianity, p. 333.

      Narapela buk i tok: “Bipo mipela i mekim pait tru, na narapela i kilim i dai narapela, na mipela i bin mekim olgeta kain pasin nogut, tasol mipela olgeta wan wan long olgeta hap i bin senisim ol samting bilong pait mipela i holim​—⁠ol bainat i kamap ain bilong brukim graun na ol spia i kamap samting bilong wokim gaden​—⁠na nau mipela i wok long bihainim pasin holi, na stretpela pasin, na mekim gut long ol man, na mipela i bilip na wetim God​—⁠dispela samting mipela i kisim long Papa Yet long rot bilong Man ol i bin kilim i dai long kruse.”​—⁠The Ante-Nicene Fathers, Vol. 1, p. 254.

      Wanpela buk i tok: “Ol i no laik mekim wok long gavman o long ami bilong lukautim kantri. . . . Ol Kristen i gat wok holi na ol i no inap lusim na kamap soldia o majistret o bikman bilong gavman.”​—⁠History of Christianity, p. 162, 163.

      Wanem ol tok bilong Baibel i save bosim tingting bilong ol Kristen long insait long ol kros politik o wok politik?

      Jo 17:16: “Ol i no bilong dispela graun, olsem mi yet [Jisas] mi no bilong dispela graun.”

      Jo 6:15: “Jisas i harim dispela tok na em i save, ol [Juda] i laik i kam holimpas em na mekim em i kamap king bilong ol. Olsem na em i lusim dispela ples na em wanpela tasol i go bek gen long maunten.” Bihain em i tokim namba wan gavman: “Sapos kingdom bilong mi em i bilong dispela graun, orait inap ol wokman bilong mi i pait, na i no gat wanpela man inap putim mi long han bilong ol Juda. Tasol kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun.”​—⁠Jo 18:⁠36.

      Je 4:4: “Sapos man i laikim pasin bilong graun, em i mekim pasin birua long God. . . . Olsem na sapos man i laik pren wantaim ol pasin bilong graun, em bai i kamap birua bilong God.” (Bilong wanem dispela i nogut? Long wanem, olsem 1 Jon 5:19 i tok, “dispela graun olgeta em i stap aninit long strong bilong Satan.” Long Jon 14:​30, Jisas i tok Satan em i “hetman i save bosim dispela graun.” Olsem na maski man i helpim wanem lain bilong graun, yu ting em i stap aninit long strong bilong husat?)

      Ol man bilong raitim stori bilong bipo i tok wanem long tingting bilong ol Kristen bilong pastaim long wok politik?

      A. Heckel na J. Sigman i tok: “Ol haiden i bin bosim graun long bipo ol i no bin save gut long lotu Kristen, na ol i no laikim ol Kristen. . . . Ol Kristen i no laik mekim sampela wok ol Rom i mas mekim. . . . Ol i no laik holim wok politik.”​—⁠Buk On the Road to Civilization, A World History, p. 237, 238.

      Augustus Neander i tok: “Ol Kristen i no pas wantaim gavman​—⁠ol i stap narapela; ol i stap olsem wanpela lain pris na lain holi. Na lotu Kristen i bosim ol manmeri long wanpela rot tasol, . . . em olsem: Ol Kristen i wok long kirapim ol manmeri bilong kantri long tingim moa yet ol pasin holi.”​—⁠Buk The History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries, p. 168.

      Wanem ol tok bilong Baibel i save bosim tingting bilong ol Kristen tru long pasin bilong litimapim plak na mekim singsing bilong kantri?

      1 Ko 10:14: “Stap longwe long pasin bilong lotu long ol giaman god.” (Na Kisim Bek 20:​4, 5)

      1 Jo 5:21: “Yupela i mas i stap longwe long olgeta giaman god.”

      Lu 4:8: “Jisas i bekim tok bilong em olsem, ‘Buk bilong God i gat tok olsem, “Yu mas aninit long God, Bikpela bilong yu, na yu mas lotu long em wanpela tasol.” ’ ”

      Lukim tu Daniel 3:​1-28.

      Pasin bilong salut long plak samting, tru em i pasin bilong lotu o nogat?

      Wanpela buk i tok: “Longtaim pinis Carlton Hayes [em man bilong raitim stori bilong bipo] i bin tok, pasin bilong lotuim plak na mekim tok tru antap olsem ol i save mekim long skul long Amerika em pasin bilong lotu. . . . Na nau Sprim Kot tu i tokaut olsem.”​—⁠The American Character, p. 163, 164.

      Narapela buk i tok: “Ol plak bilong pastaim ol i samting bilong lotu tasol. . . . Inap planti handet yia plak bilong Inglan​—⁠i gat retpela kruse bilong Santu Jos​—⁠em plak bilong lotu. . . . ol plak bilong lotu i as bilong plak bilong planti kantri long nau.”​—⁠Encyclopædia Britannica (1946), Vol. 9, p. 343.

      Na wanpela buk i tok: “Long Novemba 19, ol i bung na mekim ol pasin bilong litimapim plak bilong Brasil, na nambatu bilong presiden bilong [Sprim] Kot [bilong Ami] i bosim dispela bung. . . . Ol i apim plak pinis, na nau Minista Jeneral bilong Ami, em Tristao de Alencar Araripe, em i kamapim tingting bilong em long dispela pasin ol i mekim bilong tingim plak, na em i tok: ‘ . . . ol plak i kamap olsem god bilong lotu bilong kantri na ol man i mas lotu long en . . . Ol i save tingim plak i samting holi na ol i lotuim . . . Ol i save lotuim plak olsem ol i save lotuim Kantri.’ ”​—⁠Diario da Justiça, Februeri 16, 1956, p. 1906.

      Stori bilong bipo i tok wanem long tingting bilong ol Kristen bilong pastaim long ol bung bilong litimapim kantri?

      Wanpela buk i tok: “Ol Kristen i no laik . . . mekim ofa bilong litimapim bikpela namba bilong king [bilong Rom]​—⁠dispela i wankain long ol man long nau i no laik salut long plak o mekim tok tru antap long i stap gut long gavman. . . . I gat alta wantaim paia i stap long stediam, tasol wan wan Kristen tasol i lusim bilip na mekim ofa. . . . Kalabusman i mas tromoi liklik hap paura long paia bilong wokim smok smel na bai ol i givim Setifiket Bilong Ofa long em na larim em i go fri. Na ol i save tokim em, i no olsem em i lotuim king; i olsem em i tokaut tasol long king em i hetman bilong kantri Rom, na dispela i mekim na em i olsem wanpela god. Tasol klostu olgeta Kristen i sakim dispela rot bilong abrusim i dai.”​—⁠Those About to Die, p. 135, 137.

      Narapela buk i stori olsem: “Bilong lotuim king [bilong Rom] ol i mas tromoi liklik hap paura bilong wokim smok smel o liklik hap wain long alta i stap long pes bilong wanpela piksa bilong king. Yumi stap longtaim bihain long dispela taim na ating yumi ting dispela pasin i wankain tasol olsem . . . pasin bilong apim han na salut long plak o long wanpela hetman bilong kantri, bilong mekim gutpela pasin na makim olsem yumi daun long em na givim bel long kantri. Ating planti man long taim bilong ol aposel i gat dispela tingting, tasol ol Kristen nogat. Ol i tingim dispela pasin em i pasin bilong lotu, na i olsem ol i tingim king em i wanpela god, na sapos ol i mekim bai ol i givim baksait long God na Krais, olsem na ol i no laik mekim.”​—⁠The Beginnings of the Christian Religion, p. 208, 209.

      Ol Kristen i no laik insait long ol dispela samting, olsem na yu ting ol i no laik helpim ol narapela man?

      Nogat tru. Ol i save gut long lo bilong God em Jisas i kolim gen, na ol i wok strong long bihainim. Dispela lo i olsem: “Yu mas laikim ol [arapela man] olsem yu laikim yu yet.” (Mt 22:39) Na ol i save bihainim tok bilong aposel Pol: “Wanem taim yumi inap mekim gutpela pasin long ol arapela, yumi mas mekim. Na yumi mas strong tru long mekim gutpela pasin long ol arapela manmeri i bilip long Bikpela.” (Ga 6:10) Ol i save nambawan gutpela wok ol i ken mekim bilong helpim ol narapela man em wok bilong autim gutpela tok bilong Kingdom long ol, em dispela Kingdom bai stretim tru olgeta hevi bilong ol man, na opim rot bambai ol man i bilip long Kingdom ol inap kisim laip i stap oltaim.

  • Ol Juda
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Ol Juda

      Stori: Dispela tok “ol Juda” long nau i makim ol manmeri i kamap long lain Hibru, na ol manmeri i kirap bihainim lotu Juda. Na Baibel i tok, sampela Kristen i Juda bilong spirit, olsem “lain Israel tru bilong God.”

      Yu ting ol Juda bilong skin long nau ol i lain bilong God?

      Planti Juda i ting olsem. Wanpela buk i tok: “LAIN GOD I MAKIM BILONG EM YET, dispela tok i makim ol manmeri bilong Israel, em i kamapim tingting olsem God bilong heven na graun i bin kisim ol i stap lain manmeri bilong em stret. Dispela tingting em i bikpela tingting bilong ol Juda long bipo yet na i kam inap long nau.”​—⁠Encyclopaedia Judaica, Vol. 5, blok 498; lukim Lo 7:​6-8; Kisim Bek 19:⁠5.

      Planti long ol misin i gat wankain tingting. Wanpela nius i stori long “Lotu” na i tok: “Inap planti handet yia ol misin i bin lainim ol man olsem God i bin ‘rausim lain bilong em Israel’ na kisim ‘nupela Israel.’ Tasol [Paul M. Van Buren, em wanpela tisa bilong lotu long Yunivesiti Tempel, long Filadelfia] em i tok, nau ol misin i tokaut olsem ‘kontrak i stap namel long God na ol Juda em bilong oltaim. Ol Talatala na Katolik . . . i senisim tru tingting.’ ” (Journal and Constitution bilong Atlanta, Janueri 22, 1983, p. 5-B) Narapela nius i tok: “Timothy Smith, em profesa bilong lotu long Yunivesiti Jon Hopkins, em i tok, ‘Sampela lain bilong autim gutnius ol i gat bikpela tingting long Israel; ol i ting yumi mas sambai long Israel long olgeta wok ol i mekim, long wanem, God i helpim ol.’ ” (The New York Times, Februeri 6, 1983, p. 42) Sampela long ol misin i ting bihain olgeta Israel bilong skin bai tanim bel na bai God i kisim bek ol. Sampela i ting, oltaim ol Israel i stap lain bilong God, olsem na ol narapela lain tasol i gat wok long kamap wanbel wantaim God long rot bilong Krais.

      Tingim dispela: Taim ol Israel i lusim Babilon na i go bek long ples, ol i gat wok long kirapim gen lotu i tru long dispela graun God i bin givim long ol. Pastaim ol i wokim gen haus lotu bilong Jehova long Jerusalem. Tasol long yia 70, ol Rom i bagarapim Jerusalem na bihain ol Israel i no bin wokim gen haus lotu bilong Jehova. Nau wanpela haus lotu bilong ol Muslim i stap long ples bilong en. Ol Juda i tok ol i aninit long Lo Bilong Moses, sapos nau ol i stap long Jerusalem olsem lain God i makim bilong em stret, ol i mas wokim gen haus bilong lotuim em, a?

      Mt 21:​42, 43: “Jisas i askim ol [bikpris na hetman bilong ol Juda long Jerusalem] olsem, ‘Ating yupela i no bin ritim dispela hap tok . . . olsem, “Dispela ston ol kamda i ting em i nogut na ol i rausim, nau em i kamap nambawan ston bilong strongim banis bilong haus. Bikpela yet i mekim dispela samting i kamap . . . ” Olsem na mi tokim yupela, God bai i rausim kingdom bilong en long han bilong yupela, na givim long wanpela lain manmeri ol i save kamapim kaikai bilong dispela kingdom.’ ”

      Mt 23:​37, 38: “Jerusalem, Jerusalem, yu save kilim ol profet i dai, na yu save kisim ol man God i salim i kam long yu na tromoi ston long ol bilong kilim ol i dai. Planti taim moa mi laik bungim ol pikinini bilong yu . . . Tasol yupela i no laik. Harim. Nau ples bilong yupela bai i bagarap na i stap nating.”

      Kontrak God i mekim wantaim Abraham, ating dispela i makim olsem ol Juda bai stap lain bilong God oltaim?

      Ga 3:​27-29: “Long lain bilong Krais, i no gat ol Juda na ol Grik. I no gat ol wokboi nating na ol man i stap fri. I no gat ol man na ol meri. Nau long Krais Jisas yupela olgeta i stap wanpela tru. Na sapos yupela i stap lain bilong Krais, orait yupela i stap pikinini bilong Abraham tu. Em yupela tasol ol lain bilong kisim ol dispela samting bipo God i bin promis long givim long ol lain bilong Abraham.” (Olsem na long ai bilong God i no ol man i kamap long blut bilong Abraham i lain tru bilong Abraham.)

      Yu ting bai olgeta Juda i tanim bel na bilip long Krais na kisim laip oltaim?

      Ro 11:​25, 26: “Ol brata, mi laik bai yupela i mas save . . . bel na tingting bilong hap lain bilong ol Israel i pas pinis, na ol bai i stap olsem i go inap long dispela taim ol manmeri bilong ol arapela lain ol inapim dispela namba God i bin makim pinis long hamas bilong ol bai i stap insait long lain manmeri bilong en. Na long dispela rot God bai i kisim bek olgeta Israel.” (Em nau, Baibel i tok, ol manmeri bilong ol arapela lain bai inapim dispela namba, na long dispela rot bai God i “kisim bek olgeta Israel”; i no olsem olgeta Juda bai tanim bel. Nogat.)

      Bilong kisim stretpela save long tok bilong Rom 11:​25, 26, yumi mas tingim sampela tok i kamap paslain, olsem: “Sapos man i stap Juda long nem tasol, em i no Juda tru. Na pasin bilong katim skin, em i no samting bilong bodi tasol. Nogat. Man i stap Juda long bel na tingting bilong en, em i Juda tru. Na pasin tru bilong katim skin, em tu i mas kamap insait long bel na tingting bilong man. Em i no save kamap long pasin bilong bihainim ol tok ol i bin raitim long lo. Nogat. Em i samting Spirit bilong God i save kamapim.” (Ro 2:​28, 29) “Planti bilong ol man i bin kamap long lain bilong Israel, ol i no lain tru bilong Israel.”​—⁠Ro 9:⁠6.

      Ol Juda i mas bilip long Krais Jisas bambai God i ken kisim bek ol o olsem wanem?

      Aisaia 53:​1-12 i tok profet olsem Krais i mas ‘karim sin bilong planti manmeri na beten bilong helpim ol.’ Na Daniel 9:​24-27 i tok, taim dispela Bikman i kam na em i dai, ‘God bai lusim sin bilong ol manmeri.’ Olsem na ol Juda i mas i gat man bilong helpim ol na tekewe sin bilong ol. Sapos ol i sakim dispela man God i salim bilong kisim bek ol, yu ting God i ken orait long ol?

      Ap 4:​11, 12: “[Spirit holi i kirapim Pita long tokim ol bikman na hetman bilong ol Juda long Jerusalem, olsem:] Jisas em i ‘dispela ston yupela ol kamda i bin ting em i nogut na yupela i bin rausim. Tasol nau em i kamap nambawan ston bilong strongim banis bilong haus.’ . . . Em wanpela tasol God i bin makim bilong kisim bek yumi.” (Tru, long nau ol Israel bilong skin i no i stap lain bilong God moa, tasol ol wan wan Juda, wankain olsem ol manmeri bilong ol narapela lain, ol inap kisim laip long rot bilong Jisas, em dispela man God i makim bilong kisim bek ol.)

      Yu ting ol samting i kamap long kantri Israel long nau i truim tok profet bilong Baibel?

      Ese 37:​21, 22: “Mi God, Bikpela, mi tok bai mi kisim olgeta Israel long olgeta kantri ol i stap long en na bungim ol na bringim ol i go bek long graun bilong ol yet. Orait na bai mi mekim ol i kamap wanpela kantri tasol . . . Na bai ol i gat wanpela king tasol i bosim ol.” (Kantri Israel long nau i no stap aninit long wanpela king long lain bilong Devit; ol i no gat king; ol i gat gavman ol yet i vot long en.)

      Ais 2:​2-4: “Wanpela taim bai i kamap bihain na . . . olgeta lain manmeri bai i . . . tok olsem, ‘Kam, yumi go long maunten Saion, em maunten bilong Bikpela. Yumi go long haus bilong God bilong Israel, bilong em i ken skulim yumi long ol pasin em i laik yumi mekim, na bai yumi ken wokabaut long rot em yet i makim.’ . . . Na bai ol i paitim ol bainat bilong ol i kamap olsem ol ain bilong brukim graun . . . Na olgeta lain manmeri bai i no ken pait moa, na bai ol i no skul moa long pait.” (Nau long Jerusalem, long ples bipo tempel i stap long en, i no gat wanpela “haus bilong God bilong Israel,” i gat wanpela haus lotu bilong ol Muslim i stap. Na long nau ol Israel na ol lain klostu, ol i no wok long “paitim ol bainat bilong ol i kamap olsem ol ain bilong brukim graun.” Oltaim ol ami bilong ol i redi long pait bambai ol i no ken bagarap.)

      Ais 35:​1, 2: “Ples wesan nating wantaim ples drai bai ol i amamas tru, long wanem, ol naispela plaua bai i kamap na . . . ples bai i luk nais moa yet olsem bikbus bilong Lebanon na olsem ples daun bilong Saron. Na ol manmeri bai i lukim strong na biknem . . . bilong God, Bikpela bilong yumi.” (Kantri Israel i bin mekim bikpela wok long planim ol diwai na wokim ol baret wara na ples i kamap gutpela. Tasol ol hetman bilong Israel i no givim biknem long God long dispela. Premia bilong Israel long bipo [David Ben-Gurion] i tok: “Israel i tingting strong . . . long mekim ples drai i kamap gutpela ples​—⁠long strong bilong saiens na long strong bilong ol yet, dispela kantri bai kamap wanpela strongpela kantri i gat gavman ol man yet i bin vot long en.”)

      Sek 8:23: “Long dispela taim 10-pela man bilong ol longwe ples bai i kam holim wanpela Juda man na bai ol i tok olsem, ‘Mipela i harim olsem God i stap wantaim yupela Juda. Olsem na mipela i laik kamap wanlain wantaim yupela.’ ” (Profet i tok long wanem God? Long tok Hibru nem bilong God [יהוה, em planti man i tanim olsem Jehova] em i kamap planti taim long Buk Sekaraia, winim 130. Tasol long nau, sapos wanpela man i kolim dispela nem, yu ting ol man bai ting em i wanpela Juda? Nogat, a? Long wanem, inap planti handet yia ol Juda i bin bihainim wanpela bilip kranki bilong ol na ol i no save kolim nem bilong God. Long nau planti man bilong lotu i gat bikpela tingting long ol Israel bilong skin, tasol dispela i no truim dispela tok profet.)

      Orait, yumi mas ting olsem wanem long ol samting i kamap long Israel long nau? Em hap tasol bilong ol samting Baibel i tok bai kamap long olgeta hap bilong graun long dispela taim, olsem ol bikpela pait, na pasin bilong sakim lo, na ol man i no givim bel moa long God, na ol i laikim tumas mani.​—⁠Mt 24:​7, 12; 2 Ti 3:​1-5.

      Ol tok profet olsem Israel bai kamap strong gen, truim bilong en i painim wanem lain long nau?

      Ga 6:​15, 16: “Nau pasin bilong katim skin em i samting nating, na pasin bilong man i no katim skin, em tu i samting nating. God i mekim yumi i kamap ol nupela manmeri, na dispela tasol em i samting tru. . . . Ol dispela manmeri ol i lain Israel tru bilong God.” (Long nau, i no ol man i bihainim lo God i givim long Abraham na ol i katim skin em ol i kamap “lain Israel tru bilong God.” Nogat. Olsem Galesia 3:​26-29 i tok, ol manmeri i stap lain bilong Krais na ol i kamap pikinini bilong God long rot bilong spirit holi, ol i “pikinini bilong Abraham.”)

      Jer 31:​31-34: “Harim. Mi makim pinis wanpela taim na bai mi mekim nupela kontrak wantaim ol lain bilong Israel na ol lain bilong Juda. . . . Long dispela taim ol man bai i no ken skulim ol wantok na brata bilong ol na tok olsem, ‘Yupela i mas save long Bikpela.’ Nogat. Olgeta bai i save pinis long mi, maski ol i man nating o ol i gat biknem. Long wanem, bai mi lusim sin bilong ol na mi no ken tingim moa.” (God i no mekim dispela nupela kontrak wantaim ol Israel bilong skin. Nogat. Em i mekim wantaim ol manmeri i pas wantaim Krais Jisas na Em i bin singautim ol bilong kisim laip long heven. Taim Jisas i kirapim bung bilong tingim i dai bilong em, em i givim kap wain long ol na em i tok: “Dispela kap wain em i nupela kontrak mi mekim long blut bilong mi yet.” [1 Ko 11:25])

      KTH 7:4: “Na mi harim ol i kolim namba bilong ol manmeri i kisim mak. Ol i putim mak long 144,000 manmeri namel long olgeta lain bilong Israel.” (Tasol ol ves bihain long dispela i kolim “lain Livai” na “lain Josep,” na long ol lista bilong ol 12-pela lain bilong Israel bilong skin, i no gat dispela tupela lain. Na dispela hap i tok ol bai putim mak long ol manmeri bilong “olgeta lain bilong Israel,” tasol em i no kolim lain bilong Dan na Efraim. [Skelim wantaim Namba 1:​4-16.] Olsem na ol dispela ves i tok long Israel bilong spirit, olsem lain Israel tru bilong God, em Kamapim Tok Hait 14:​1-3 i tok ol bai mekim wok king wantaim Krais long Kingdom bilong heven.)

      Hi 12:22: “Yupela i kamap pinis long maunten Saion, na long biktaun bilong God . . . em taun Jerusalem i stap long heven.” (Olsem na ol Kristen tru i wetim ‘Jerusalem long heven’ i truim ol tok promis bilong God; i no Jerusalem long graun.)

  • Ol Lain Man
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Ol Lain Man

      Stori: Wanpela “lain man” em ol manmeri i kamap long wanpela tumbuna na ol i gat wankain skin na pes na gras samting na dispela i makim ol i wanpela lain. Tasol narapela lain inap marit insait long narapela lain na kamapim pikinini. Dispela i kamapim klia olsem olgeta manmeri i wanpela “kain” tasol​—⁠olgeta i olsem wanpela famili. Ol narapela narapela lain i stap, long wanem, ol manmeri inap kamapim ol lain i gat kain kain skin.

      Narapela narapela lain i kamap olsem wanem?

      Stt 2:​7, 22; 5:2; 1:28: “[God] i kisim graun na em i wokim man long en,” bihain “God i wokim wanpela meri.” “Em i kolim ol ‘manmeri.’ ” “Em i tokim ol olsem, ‘Yupela i mas kamap planti na i go sindaun long olgeta hap bilong graun.’ ” (Olsem na olgeta manmeri i bin kamap long namba wan man na meri, em Adam na Iv.)

      Ap 17:26: “Long wanpela tumbuna tasol [Adam] em [God] i bin mekim olgeta lain manmeri i kamap. Na em i putim ol i stap long olgeta hap bilong graun.” (Olsem na maski ol manmeri i bilong wanem lain na ol i gat wanem kain skin, olgeta wantaim i lain bilong Adam.)

      Stt 9:​18, 19: “Nem bilong tripela pikinini bilong Noa i bin stap long sip wantaim em . . . i olsem, Siem na Ham na Jafet. . . . Ol dispela pikinini bilong Noa ol i tumbuna bilong olgeta lain manmeri bilong graun.” (Long taim bilong Noa, God i kamapim bikpela tait wara na bagarapim olgeta man nogut. Olgeta manmeri i kamap long graun bihain long Bikpela Tait​—⁠em olgeta lain manmeri i stap long nau​—⁠ol i bin kamap long lain bilong tripela pikinini man bilong Noa wantaim meri bilong ol.)

      Yu ting stori bilong Adam na Iv i stori nating na tupela i no bin i stap tru?

      Baibel i no helpim dispela tingting. Lukim bikpela het-tok “Adam na Iv.”

      Sapos i gat wanpela famili tasol long pastaim, Kein i maritim husat?

      Stt 3:20: “Man i kolim meri bilong em Iv, long wanem, em i tumbuna mama bilong olgeta manmeri.” (Olsem na olgeta manmeri i lain bilong Adam na Iv.)

      Stt 5:​3, 4: “Adam i gat 130 krismas na em i kamap papa bilong wanpela pikinini man i wankain olsem em yet. Na Adam i kolim nem bilong en Set. Adam i stap 800 yia moa na em i gat ol arapela pikinini man na meri tu.” (Kein em i wanpela pikinini man bilong Adam na em i maritim wanpela pikinini meri bilong Adam. Long dispela taim bipo, skin bilong ol manmeri i gat strong yet na ol i winim bikpela krismas. Olsem na sapos brata na susa wanblut i marit, ating dispela i no ken bagarapim pikinini bilong ol na bai pikinini i gat sik samting. Tasol 2,500 yia bihain, long taim skin bilong ol manmeri i no gat strong moa olsem long pastaim, God Jehova i tambuim ol Israel long maritim wanblut.)

      Stt 4:​16, 17: “Orait Kein i lusim Bikpela na i go i stap long wanpela hap graun ol i kolim ‘Raun Nabaut.’ Dispela graun i stap long hap sankamap bilong gaden Iden. Kein i slip wantaim meri bilong em, na meri i gat bel na i karim wanpela pikinini man, nem bilong en Enok.” (Baibel i no tok, Kein i bungim meri bilong em long namba wan taim long dispela hap em i go long en, olsem meri i bilong narapela lain, nogat. Baibel i tok, taim Kein i kamap pinis long dispela hap em i slip wantaim meri bilong em na kamapim pikinini man.)

      Olsem wanem na ol lain manmeri i gat narapela narapela kain skin?

      Wanpela lain saveman bilong ol narapela narapela kantri, em Yunaitet Nesen (UNESCO) i singautim ol i kam bung, ol i tok: “Olgeta man i stap laip long nau, ol i bilong wanpela lain tasol​—⁠olgeta i “man,” na ol i kamap long wanpela tumbuna tasol. . . . Skin bilong ol lain man i narapela narapela, long wanem, i gat samting long skin bilong papamama i mekim na ol i kamap olsem, na ples papamama i stap long en, dispela tu inap mekim sampela samting long skin bilong ol pikinini bilong ol. . . . Skin bilong ol wan wan man na meri bilong wanpela lain inap kamap kain kain, winim kain kain skin bilong ol narapela narapela lain.”​—⁠Buk Statement on Race, p. 149, 150.

      Wanpela buk i tok: “Taim ol manmeri i go nabaut long graun long pastaim, ol i bung long ol liklik lain na ol i stap longwe long ol narapela na ol i mas marit insait long lain bilong ol yet tasol na ol i kisim olsem wankain skin na gras samting, na long dispela rot ol narapela narapela lain man i bin kamap. Na taim ol i go long olgeta 5-pela bikples bilong graun, ol i stap bilong ol yet na nau i gat lain bilong dispela bikples yet i kamap. . . . Tru, long skin ol lain man i no wankain, tasol olgeta ol i man tasol.” (Heredity and Human Life, p. 151, 154, 162, 163) (Olsem na long pastaim, taim ol man i go nabaut na narapela lain i stap longwe long narapela lain, ol i marit insait long lain bilong ol yet na ol pikinini bilong ol i kisim wankain skin na pes na gras samting na i kamap narapela kain long ol narapela lain.)

      Yu ting Baibel i tok ol blakskin i mas kisim nogut?

      As bilong dispela bilip em tingting kranki ol man i kisim long tok bilong Noa long Stat 9:​25, em i tok: “Bikpela hevi i ken i stap antap long Kenan. Bai em i kamap wokboi nating bilong ol brata bilong en.” Kaunim gut. I no tok long kala bilong skin, a? Noa i tok Kenan, em pikinini man bilong Ham, em i mas kisim nogut, long wanem, em i bin mekim pasin nogut tru. Tasol ol lain bilong Kenan i no blakskin; ol i lain retskin i stap long hap sankamap bilong solwara Mediterenian. Tasol ol i save mekim pasin sem nogut tru, na mekim wok bilong ol spirit nogut, na lotuim ol god giaman, na kilim ol pikinini olsem ofa, olsem na God i tok ol i mas bagarap, na em i givim graun bilong ol long lain Israel. (Stt 10:​15-19) I no olgeta Kenan i bagarap; sampela i kamap ol wokboi nating, na dispela i truim tok bilong Noa.​—⁠Jos 17:⁠13.

      Orait, ol lain blakskin i kamap long wanem pikinini bilong Noa? Baibel i tok: “Nem bilong ol pikinini man bilong Kus [em narapela pikinini bilong Ham] i olsem, Seba na Havila na Sapta na Rama, na Sapteka.” (Stt 10:​6, 7) Bihain, taim Baibel i stori long Kus, Baibel i makim Itiopia (sampela taim Baibel i kolim Sudan). Na ol Seba ol i narapela lain i stap long hap sankamap long Afrika, klostu long Itiopia.​—⁠Ais 43:⁠3.

      Yu ting olgeta man i pikinini bilong God?

      Yumi sinman na taim mama i karim yumi, yumi no pikinini bilong God. Tasol yumi olgeta i lain bilong Adam, na taim God i wokim Adam, Adam i gutpela olgeta na em i “pikinini bilong God.”​—⁠Lu 3:38.

      Ap 10:​34, 35: “God i save mekim wankain pasin long olgeta manmeri, maski ol i bilong wanem lain. Long olgeta lain em i save laikim ol manmeri i aninit long em na i mekim stretpela pasin.”

      Jo 3:16: “God i laikim tumas olgeta manmeri bilong graun, olsem na em i givim dispela wanpela Pikinini long ol . . . bilong olgeta manmeri i bilip long em ol i no ken lus. Nogat. Bai ol i kisim laip i stap gut oltaim oltaim.” (Yumi mas bilip tru long Jisas bambai yumi ken kamap pikinini bilong God gen olsem Adam long pastaim. Rot i op long ol manmeri bilong olgeta lain.)

      1 Jo 3:10: “Sapos yumi laik save husat em i pikinini bilong God, na husat em i pikinini bilong Satan, orait yumi ken save olsem, man i no mekim stretpela pasin, em i no bilong God. Na man i no save laikim tru ol arapela pikinini bilong God, em tu i no bilong God.” (Olsem na God i no tingim olgeta manmeri i pikinini bilong em. Ol man i mekim pasin God i no laikim, long spirit ol i pikinini bilong Satan. Lukim Jon 8:44. Tasol ol Kristen tru i save bihainim ol pasin bilong God. Na namel long ol, God i makim sampela bilong mekim wok king wantaim Krais long heven. God i kolim ol “ol pikinini” bilong em. Bilong kisim sampela save moa, lukim bikpela het-tok “Kamap Nupela Gen.”)

      Ro 8:​19-21: “Olgeta samting God i bin wokim, ol i wetim taim God i makim bilong kamapim ples klia yumi ol pikinini bilong en. . . . God bai i pinisim dispela kalabus bilong bagarap nau olgeta samting i stap long en, na bai olgeta samting i stap gutpela tru [olsem] ol pikinini bilong God.” (Hevi bai pinis long ol manmeri taim “ol pikinini bilong God” i kisim pinis laip long heven na ol i ‘kamap ples klia,’ olsem ol i kirap mekim wok aninit long Krais bilong helpim ol man. Taim ol bilipman long graun [dispela skripsa i kolim ol olsem “olgeta samting God i bin wokim”] i kamap gutpela olgeta na ol i kamapim klia pinis olsem ol i stap gut long God Jehova em King bilong heven na graun, orait bai ol tu i kamap pikinini bilong God. Ol manmeri bilong olgeta lain inap insait long dispela.)

      Yu ting bihain bai olgeta lain i pas tru wantaim olsem ol brata susa?

      Ol man ol bai kamap disaipel tru bilong Jisas, em i tokim ol: “Yupela olgeta i stap brata brata.” (Mt 23:⁠8) Bihain em i tok moa olsem: “Sapos yupela wan wan i laikim tru ol arapela man bilong lain bilong mi, orait dispela bai i soim olgeta man olsem, yupela i disaipel bilong mi.”​—⁠Jo 13:⁠35.

      Ol Kristen bilong pastaim i pas tru olsem, maski ol i gat ol liklik pasin kranki bilong ol yet. Aposel Pol i tok: “Long lain bilong Krais, i no gat ol Juda na ol Grik. I no gat ol wokboi nating na ol man i stap fri. I no gat ol man na ol meri. Nau long Krais Jisas yupela olgeta i stap wanpela tru.”​—⁠Ga 3:⁠28.

      Ol Witnes Bilong Jehova long nau i bilong narapela narapela lain, tasol ol i pas wantaim olsem ol brata Kristen tru. Wanpela man i tok: “Mi ting wanpela gutpela pasin bilong [lain Witnes Bilong Jehova] em olsem: Ol i save mekim wankain pasin long ol man bilong olgeta lain.” (William Whalen long nius U.S. Catholic) Wanpela saveman bilong Yunivesiti Oksfot (Bryan Wilson) i skelim gut ol Witnes Bilong Jehova long Afrika na em i tok: “Ol Witnes i winim ol narapela lain long kirapim ol nupela man long lain bilong ol long lusim pasin bilong birua long ol man bilong narapela lain o skin.” Na wanpela nius i stori long wanpela kibung intenesenel bilong ol Witnes bilong 123 kantri na i tok: “Ol man bilong biktaun Nu Yok i kirap nogut long ol Witnes​—⁠bikpela lain tru i kam bung, na tu, ol i kain kain man (bilong narapela narapela sindaun), na ol i no save tingim skin o lain bilong man (planti Witnes i blakskin), na ol i save stap isi na sindaun gut.”​—⁠The New York Times Magazine.

      I no longtaim na Kingdom bilong God bai pinisim pasin nogut bilong nau wantaim olgeta man i no laikim tru God Jehova na ol narapela man. (Dan 2:44; Lu 10:​25-28) Baibel i tok promis olsem ol man i abrusim bagarap ol i bilong “olgeta lain man na bilong olgeta kantri na bilong olgeta kain skin na bilong olgeta tok ples.” (KTH 7:⁠9) Ol bai pas gut wantaim, olsem brata brata tru, long wanem, ol i lotuim God tru, na ol i bilip long Krais Jisas, na narapela i laikim tru narapela.

  • Ol Manmeri Bilong Dispela Graun
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Ol Manmeri Bilong Dispela Graun

      Stori: Taim ol i tanim hap tok Grik koʹsmos olsem “dispela graun,” dispela tok inap makim (1) olgeta manmeri, ol gutpela man na man nogut wantaim, (2) pasin na lo ol manmeri i kamap insait long en na i stap long en, (3) ol manmeri i no wokboi bilong Jehova. I gat ol narapela hap tok Grik i makim “graun,” na “graun i gat man long en,” na “pasin bilong graun.” Tasol sampela taim ol i tanim kranki ol dispela hap tok Grik olsem “ol manmeri.” Bikpela stori long dispela hap em bilong namba (3).

      Yu ting paia bai bagarapim graun yet?

      2 Pi 3:7: “Nau, long wankain tok bilong God tasol, skai na graun i stap na i wetim paia i kamap na i bagarapim ol. Skai na graun i wetim de bilong bikpela kot i kamap, na ol man i bin givim baksait long God, ol bai i bagarap olgeta.” (Dispela ves i tok, “ol man i bin givim baksait long God” bai bagarap; em i no tok, olgeta manmeri bai bagarap. Olsem tasol 2Pe 3 ves 6 i tok, long taim bilong Noa “graun i bagarap olgeta.” God i bagarapim ol man nogut, tasol graun yet na bilipman Noa wantaim lain bilong em ol i no bagarap. Long de bilong bikpela kot, yu ting God bai mekim wok long “paia” tru, o dispela tok “paia” i makim samting i bagarap olgeta? Paia tru i no inap bagarapim “skai,” olsem san na ol sta samting, a? Long wanem, ol yet i hat nogut tru olsem paia. Bilong kisim sampela save moa long insait bilong tok bilong 2 Pita 3:​7, lukim “Graun,” pes 148-150.)

      Snd 2:​21, 22: “Ol gutpela stretpela man bai i stap gut oltaim long graun bilong yumi. Tasol God bai i rausim ol man i save mekim pasin nogut na i no save bihainim em. Em bai i kamautim ol, olsem man i kamautim kaikai long gaden bilong en.”

      Husat i bosim dispela graun​—⁠God o Satan?

      Dan 4:35: “Ol ensel long heven na ol man long graun i stap aninit long [God Antap Tru, em Jehova], na em i bosim ol. Taim em i laik mekim wanpela samting, i no gat wanpela man inap long pasim em. Na i no gat wanpela man inap long askim em olsem, ‘Yu laik mekim wanem samting?’ ” (Jeremaia 10:​6, 7 i mekim wankain tok na kolim Jehova olsem “king bilong olgeta lain manmeri,” long wanem, em i Nambawan Bikpela King na em inap givim strafe long ol king bilong graun na ol lain ol i bosim, na em bai mekim olsem. Jehova em i Man bilong wokim graun na em i Bos tru bilong en; em i no bin lusim dispela wok.)

      Jo 14:30: “[Jisas i tok:] Hetman i save bosim dispela graun em i kam nau. Em i no gat strong bilong mekim wanpela samting long mi.” (Dispela hetman i no God Jehova, em Jisas i save bihainim laik bilong Em oltaim. Baibel i kamapim klia olsem dispela hetman em Satan, long wanem, 1 Jon 5:19 i tok, “dispela graun olgeta em i stap aninit long strong bilong Satan.” Graun yet em i bilong God, tasol taim Baibel i tok, “dispela graun” i stap aninit long strong bilong Satan, dispela i makim ol manmeri i no wokboi bilong Jehova; ol i bihainim laik bilong Satan. Ol man i aninit long Jehova na givim bel long bihainim tok bilong em, ol i no bilong dispela graun bilong Satan. Skelim wantaim 2 Korin 4:⁠4.)

      KTH 13:2: “Dispela snek [Satan] i givim strong bilong em yet long dispela wel animal. Em i mekim em i stap king olsem em yet, na em i givim bikpela strong long em.” (Sapos yumi skelim stori bilong dispela wel animal wantaim tok bilong Daniel 7, yumi ken save dispela wel animal i makim ol gavman i bosim olgeta hap bilong graun. Luk 4:​5-7 i makim olsem, na Kamapim Tok Hait 16:​14, 16 tu, em i tok, ol spirit nogut i bringim ol king bilong olgeta hap bilong graun i go long Armagedon. God i larim Satan i stap bos bilong dispela graun inap tasol long taim Em i makim pinis bilong kamapim klia olsem em i Nambawan Bos tru bilong heven na graun.)

      KTH 11:15: “Bikpela bilong yumi [Jehova] wantaim [Krais], tupela i kamap king bilong olgeta hap bilong graun.” (Taim dispela samting i kamap long yia 1914, “taim bilong las de” bilong pasin nogut bilong dispela graun i kirap. Long dispela taim Jehova i gat nupela rot bilong kamapim long ples klia olsem em i King, em i mekim olsem long rot bilong Pikinini bilong em, em i kamap King. Klostu nau bai dispela graun nogut i bagarap, na Satan, em bos nogut bilong en, em bai kalabus long hul i no gat as, na bai em i no gat strong moa long bosim ol man.)

      Ol Kristen tru i mas ting olsem wanem long dispela graun na lain bilong en?

      Jo 15:19: “Yupela [ol disaipel bilong Jisas] i no man bilong dispela graun. Nogat. Mi makim yupela pinis bai yupela i lusim pasin bilong dispela graun.” (Olsem na ol Kristen tru i no insait long lain bilong ol planti manmeri i stap longwe long God. Ol i save mekim ol wok tru ol man i mas mekim, tasol ol i sakim tingting na toktok na pasin bilong ol manmeri bilong dispela graun i kalapim ol stretpela lo bilong Jehova.) (Lukim pes 291-297, na 413-417.)

      Je 4:4: “Sapos man i laikim pasin bilong graun, em i mekim pasin birua long God. . . . Olsem na sapos man i laik pren wantaim ol pasin bilong graun, em bai i kamap birua bilong God.” (Ol Kristen i no gutpela olgeta, na taim ol i bung wantaim ol man bilong dispela graun, olsem long ples wok samting, pasin bilong graun inap mekim ol i kamap doti long ai bilong God. Tasol taim narapela i givim tok bilong Baibel long ol bilong stretim ol, ol i tanim bel na stretim pasin bilong ol. Tasol sapos sampela i bikhet na long laik bilong ol yet ol i bung wantaim lain bilong dispela graun o bihainim pasin bilong graun, ol i kamapim klia olsem ol i no stap Kristen tru moa; ol i bilong dispela graun i birua long God.)

      Ro 13:1: “Olgeta man i mas i stap aninit long ol gavman. Yumi save, i no gat wanpela gavman i kamap nating. Nogat. Olgeta wok bilong gavman i kamap long han bilong God tasol.” (Ol man i bihainim dispela tok, ol i no save bikhet na wok long daunim ol gavman bilong graun. Nogat. Ol i save aninit long ol hetman bilong graun na bihainim ol tok bilong ol i no kalapim lo bilong God. God i save, ol kain gavman olsem bai kamap na em i tokaut long ol bai kamap. Em i no givim strong long ol long mekim wok gavman, tasol em i larim ol i stap na bosim ol man. Long taim em i makim, bai em i pinisim ol.)

      Ga 6:10: “Wanem taim yumi inap mekim gutpela pasin long ol arapela, yumi mas mekim. Na yumi mas strong tru long mekim gutpela pasin long ol arapela manmeri i bilip long Bikpela.” (Olsem na ol Kristen tru i no surik long mekim gutpela pasin long ol narapela man. Ol i bihainim pasin bilong God, em i save mekim san i kamap antap long ol man nogut na ol gutpela man wantaim.​—⁠Mt 5:​43-48.)

      Mt 5:​14-16: “Yupela i olsem lait bilong graun. . . . Lait bilong yupela i mas lait long ai bilong ol manmeri, bai ol i lukim ol gutpela pasin yupela i mekim, na bai ol i litimapim nem bilong Papa bilong yupela i stap long heven.” (Ol Kristen i mas wok long autim tok long nem na laik bilong God bambai ol manmeri inap lukim wok bilong ol na litimapim nem bilong God. Ol Kristen tru i tingim dispela wok i nambawan bikpela wok bilong ol.)

      Ol hevi bilong nau i makim wanem samting?

      Lukim bikpela het-tok “Taim Bilong Las De.”

  • Ol Meri
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Ol Meri

      Stori: Dispela tok “meri” long tok Hibru (’ish·shahʹ) i klostu wankain olsem dispela tok “man.”

      Yu ting Baibel i daunim ol meri?

      Stt 2:18: “Bikpela i tok olsem, ‘Em i no gutpela long dispela man i stap wanpis. Mi mas mekim kamap wanpela poroman bilong helpim em.’ ” (God i no tok man i gutpela, winim meri. Dispela tok bilong God i makim olsem bai meri i gat ol gutpela pasin inap long em i stap helpim na poroman bilong man bilong em, olsem God i laikim. Pasin bilong narapela bai inapim pasin bilong narapela. Ol meri i gat ol gutpela pasin na save bilong ol, na ol man i gat bilong ol. Skelim wantaim 1 Korin 11:​11, 12.)

      Stt 3:16: “God i tokim meri olsem, ‘. . . Bai yu gat bikpela laik yet long man bilong yu, na bai em i bosim yu.’ ” (Dispela tok God i mekim bihain long taim Adam tupela Iv i mekim sin i no makim samting ol man i mas mekim; em i makim ol samting God i save bai ol i mekim, long wanem, nau bai ol i tingim ol yet tasol. Planti stori long Baibel i kamap bihain long dispela stori i makim ol hevi i bin kamap taim ol man i tingim ol yet tasol na daunim ol meri. Tasol Baibel i no tok God i orait long dispela pasin o ol narapela i mas bihainim.)

      God i makim man i stap bos na yu ting dispela i daunim ol meri?

      Pasin bilong aninit long bos, dispela yet i no daunim man o meri. I mas i gat bos bambai ol samting i ken wok gut. Jehova i no save mekim nabaut; em i save “mekim stret olgeta wok bilong en.” (1 Ko 14:33) God Jehova em i het bilong Krais, na Krais i amamas long i stap aninit long em.​—⁠Jo 5:​19, 20; 8:29; 1 Ko 15:​27, 28.

      Ol man i kisim wok bos insait long famili na kongrigesen, tasol ol i no nambawan bos bilong ol meri; ol tu i gat bos bilong ol, em Krais Jisas, na Krais wantaim God bai skelim pasin bilong ol long mekim wok bos. (1 Ko 11:⁠3) Na Baibel i tok ol maritman i mas ‘laikim tru meri bilong ol olsem ol i laikim bodi bilong ol yet.’ Na ol i mas “mekim gutpela pasin” long meri bilong ol. (Ef 5:28; 1 Pi 3:⁠7) Long pasin bilong marit God i kamapim, man i no ken tingting long amamasim skin bilong em yet tasol; em i mas tingim meri bilong em tu. (1 Ko 7:​3, 4) Wok bilong gutpela meri marit, olsem Baibel i kolim, em olsem: Em i save mekim ol gutpela wok bilong helpim famili na ol narapela manmeri. Em inap mekim planti samting long tingting bilong em yet, tasol em i save daun long man bilong em na em i mekim. (Snd 31:​10-31) Baibel i tok, ol pikinini i mas bihainim tok bilong papa, na bilong mama tu. (Ef 6:​1-3) Na Baibel i tok, yumi mas lukautim ol meri em man bilong ol i dai pinis. (Je 1:27) Olsem na insait long lain Kristen tru, ol meri inap i stap gutpela na pilim olsem ol i gat nem, na ol i ken amamas long ol wok ol inap mekim.

      Na yumi ken save, long lain bilong God ol meri i gat nem, long wanem, ol ensel i stap gut long God, em i kolim ol olsem wanpela meri, na meri bilong em, na mama bilong ol pikinini bilong em. (KTH 12:1; Ga 4:26) Na Baibel i kolim lain bilong Krais olsem meri bilong em, em God i makim ol long spirit holi. (KTH 19:7; 21:​2, 9) God i singautim ol bilong wok wantaim Krais long Kingdom bilong heven, na long ol samting bilong spirit ol man na ol meri bilong dispela lain ol i wankain tasol.​—⁠Ga 3:​26-28.

      Ol meri i ken i stap wokman bilong God?

      Baibel i tok, ol man i gat wok long bosim kongrigesen. Ol 12-pela aposel bilong Jisas olgeta i man, na ol wasman na wokman bilong kongrigesen ol i makim bihain, olgeta i man. (Mt 10:​1-4; 1 Ti 3:​2, 12) Baibel i tok, ol meri i mas “daunim ol yet na pasim maus” long ol miting bilong kongrigesen, i olsem ol i no ken sutim ol askim long ol brata insait long kongrigesen. Ol meri i mas “pasim maus” long miting sapos tok ol i laik kamapim i makim olsem ol i no daun long ol brata. (1 Ti 2:​11, 12; 1 Ko 14:​33, 34) Olsem na tru ol meri i helpim wok bilong kongrigesen, tasol ol i no gat wok long bosim kongrigesen o long i go pas long skulim kongrigesen sapos i gat sampela man i stap em ol inap mekim dispela wok.

      Tasol ol meri i ken autim tok na i stap wokman bilong God bilong autim gutnius long ol manmeri ausait long kongrigesen, a? Long de Pentikos long yia 33, God i kapsaitim spirit holi long ol man na ol meri tu. Aposel Pita i stori long dispela samting na em i kolim tok bilong Joel 2:​28, 29, olsem: “God i tok, ‘Klostu long las de bai mi kapsaitim Spirit bilong mi long olgeta manmeri. Na ol pikinini man na pikinini meri bilong yupela bai i autim tok bilong mi olsem ol profet. Na ol yangpela man bilong yupela bai i lukim ol samting olsem driman, na ol lapun man bai i driman. Na long dispela taim bai mi kapsaitim Spirit bilong mi long ol wokboi na ol wokmeri bilong mi, na bai ol i autim tok bilong mi olsem ol profet.’ ” (Ap 2:​17, 18) Na olsem tasol long nau, ol meri tu i insait long wok Kristen, na ol i go long ol haus na autim tok na mekim ol Baibel-stadi, na i stret ol i ken mekim olsem.​—⁠Lukim tu Song 68:11; Fl 4:​2, 3.

      Bilong wanem ol meri Kristen i mas karamapim het long sampela taim?

      1 Ko 11:​3-10: “Het bilong olgeta man em Krais, na het bilong meri em man bilong en, na het bilong Krais em God. . . . Na sapos wanpela meri i no karamapim het bilong en na i mekim prea o i autim tok profet, em tu i semim het bilong en. . . . Man i no ken karamapim het bilong en, long wanem, em i stap olsem piksa i soim biknem na strong bilong God. Na meri em i soim biknem na strong bilong man. God i no bin wokim man long bodi bilong meri. Nogat. Em i wokim meri long bodi bilong man. Na God i no bin ting long meri na i wokim man bilong helpim em. Nogat. Em i ting long man na i wokim meri bilong helpim em. Olsem na meri i mas karamapim het bilong en olsem mak bilong em i mekim wok bilong God, bai ol ensel i ken lukim.” (Meri Kristen i karamapim laplap samting long het long taim i stret em i mekim, dispela i makim olsem em i daun long lo bilong God long wok bos. Krais i daun long God; na i stret man na meri tu i mas mekim olsem. No gat wanpela meri i karim Adam; God i wokim em. Taim God i wokim Iv, em i kisim bun long bodi bilong Adam na wokim em, na God i tok em i mas i stap helpim bilong Adam. Olsem na man i kamap pastaim, na God i givim wok long em olsem het. Man i no ken karamapim het taim em i ‘beten o autim tok profet,’ long wanem, God i wokim man i kamap ‘kain olsem em yet,’ na long ol samting bilong famili, em i stap het; i no gat narapela het bilong famili hia long graun. Tasol sapos wanpela meri i ‘beten o autim tok profet’ na em i no karamapim samting long het, i olsem em i no daun long wok God i givim long man, na bai meri i semim man. Ol ensel i insait long lain bilong God long heven ol i olsem meri bilong em na ol i lukim dispela “mak” meri Kristen i putim long het, na dispela i kirapim ol long tingim wok bilong ol long i stap daun long Jehova.)

      Wanem taim meri i mas karamapim het?

      Taim em i “mekim prea o i autim tok profet,” olsem 1 Korin 11:5 i tok. I no olsem taim em yet i beten, o em i toktok wantaim ol narapela long ol tok profet bilong Baibel, em i mas karamapim laplap samting long het. Nogat. Tasol taim em i lukautim sampela wok bilong lotu, em wok tru bilong man bilong em o bilong narapela man, orait em i mas karamapim laplap samting long het bilong makim olsem em i save man i stap het na em i mas daun long man. Sapos em i mekim beten bilong em yet na bilong ol narapela na em i kolim long maus o em i mekim Baibel-stadi, olsem em i mekim wok tisa, na man bilong em i stap, em i mas karamapim het, maski man i no bilip. Tasol God i givim wok long em long lainim ol pikinini, olsem na taim em i beten o stadi wantaim ol pikinini bilong em i no dediket na man bilong em i no i stap, em i no gat wok long karamapim het. Na sapos wanpela taim wanpela brata i dediket pinis em i stap o wasman sekit i go wantaim em long wanpela Baibel-stadi, orait taim meri i mekim stadi, em i mas karamapim laplap samting long het, na brata i mas mekim beten.

      I stret ol meri i ken penim pes na pasim bilas gol na ring samting?

      1 Pi 3:​3, 4: “Yupela i no ken bilasim skin ausait tasol, long pasin bilong bilasim gras na putim bilas gol na kain kain naispela klos. Nogat. Mobeta yupela i bilasim insait bilong yupela tu long olkain bilas i no inap long bagarap. Dispela kain bilas em pasin bilong i stap belgut na i stap bel isi. Dispela kain pasin em i gutpela moa yet long ai bilong God.” (Yu ting dispela tok i makim olsem meri i no ken bilas? Nogat. Tasol dispela tok i laik kirapim ol long bihainim stretpela tingting long pasin bilong bilas, bai ol i tingim ol bilas bilong spirit i bikpela samting.)

      1 Ti 2:​9, 10: “Mi laik bai ol meri i mas putim ol gutpela klos samting, inap tasol long ol. Ol i no ken hambak na bilasim gras na skin bilong ol long ol kain kain bis na bilas gol na ol klos i dia tumas. Nogat. Ol meri i laik bihainim tok bilong God, ol i mas mekim ol kain kain gutpela wok. Dispela em i bilas tru bilong ol.” (God i save tingim tru wanem samting​—⁠skin bilong yumi o bel bilong yumi? Yu ting God bai amamas long meri i no save penim pes o bilas, tasol em i mekim pasin pamuk? O yu ting em bai amamas long ol meri i putim gutpela klos na bihainim stretpela tingting long bilas na ol i gat bikpela tingting long kisim ol gutpela pasin bilong God na mekim ol wok Kristen? Em bilas tru bilong ol. Jehova i tok: “Mi no save skelim ol man olsem ol man i save skelim. Nogat. Ol man i save lukluk long bodi. Tasol mi save lukim tingting na laik bilong man na mi skelim ol.”​—⁠1 Sml 16:⁠7.)

      Snd 31:30: “Maski meri i luk nais tru, em i no inap i stap olsem oltaim. Mobeta yumi litimapim nem bilong meri i save aninit long Bikpela.”

  • Ol Samting i Painim Yumi
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Ol Samting i Painim Yumi

      Stori: Planti samting i save painim yumi, na i dai tu, tasol sampela man i ting i gat taim bilong ol dispela samting i mas painim yumi, long wanem, God o narapela strong i makim pinis olgeta samting i mas painim yumi na yumi no inap abrusim. I no wanpela tok bilong Baibel.

      Yu ting olgeta man i gat ‘taim bilong i dai’?

      Planti Grik na Rom bilong bipo i gat dispela tingting. Ol Grik i save stori nating olsem i gat tripela god meri na tripela i save makim taim bilong olgeta man wan wan i mas i dai.

      Saveman 3:​1, 2 i stori long “taim bilong yumi i dai.” Tasol dispela i no wanpela taim stret em God i makim pinis na yumi no inap abrusim. Nogat. Saveman 7:17 i helpim yumi long save long dispela, em i tok: “Yumi no ken strong tumas long bihainim olkain pasin nogut na ol longlong pasin. Nogut yumi hariapim dai bilong yumi.” Sindaun 10:27 i tok: “Ol man nogut bai i stap sotpela taim na bai ol i dai.” Na Song 55:23 i tok: “Ol man i save kilim ol man i dai, na ol man bilong giaman . . . , taim bilong ol i no pinis yet na bai ol i dai.” Orait, wanem insait bilong tok bilong Saveman 3:​1, 2? Em i stori tasol long samting i save kamap long olgeta taim nau long dispela taim nogut, em yumi save kamap long graun na yumi save dai. I gat taim bilong yumi kamap na taim bilong yumi i dai, olsem long taim yumi gat 70 o 80 krismas samting. Yumi olgeta i save dai​—⁠sampela, taim ol i yangpela yet, na sampela, taim ol i lapun.​—⁠Sng 90:10; lukim tu Saveman 9:⁠11.

      Taim yumi kamap long graun o paslain long dispela, sapos God i makim pinis taim na pasin bilong yumi long i dai, orait yumi no inap abrusim na i no gat wok long yumi lukautim gut skin o mekim sampela samting bilong abrusim bagarap. Tasol long taim bilong pait, yu ting yu inap i stap gut na abrusim bagarap long ples pait wankain olsem long haus bilong yu longwe long ples pait? Na olsem wanem? Yu save lukautim skin bilong yu na kisim ol pikinini i go lukim dokta? Olsem wanem na man i smok i save dai 3-pela o 4-pela yia paslain long man i no smok? Olsem wanem na ol man i pasim let bilong sia insait long ka na ol draiva i bihainim ol lo bilong rot ol i no save kisim bagarap olsem ol man i no mekim? Olsem na sapos yumi mekim sampela samting bilong lukautim skin bilong yumi, yumi inap abrusim bagarap, a?

      Yu ting olgeta samting i painim yumi em “laik bilong God”?

      2 Pi 3:⁠9: “Bikpela . . . i no laik bai wanpela man i lus. Em i laik bai olgeta man i mas tanim bel, olsem na em i isi long yupela.” (Sampela i no pilim pasin isi bilong God na ol i no tanim bel, tasol dispela i no “laik bilong God,” a? Skelim wantaim KTH 9:​20, 21.)

      Jer 7:​23-26: “Mi bin tokim ol olsem, ‘Yupela [Israel] i mas bihainim tok bilong mi, . . . na bai yupela i ken i stap gut.’ Mi bin tok olsem, tasol ol i no harim tok . . . Mi bin wok oltaim long salim ol wokman bilong mi, em ol profet, na ol i kam na autim tok long yupela. Tasol . . . yupela i no harim . . . [Yupela] i bikhet tasol, na i mekim planti pasin nogut.” (Ol pasin nogut ol Israel i mekim i no “laik bilong God,” a?)

      Mk 3:35: “Man o meri i save bihainim laik bilong God, em i brata na susa na mama bilong mi.” (Sapos olgeta samting ol man i mekim em i “laik bilong God,” orait olgeta inap kamap olsem brata o susa o mama bilong Jisas, a? Tasol em i tokim sampela: “Yupela i pikinini bilong papa bilong yupela, em Satan.”​—⁠Jo 8:44.)

      Olsem wanem long planti samting i kamap na ol man i no save long as bilong en?

      Sav 9:11: “Taim nogut i save painim yumi olgeta.” (Long dispela ves, sampela Baibel [NE, RS] i kolim narapela tok tu, olsem “samting ol i no bin tingim” o “samting i kamap nating.” Olsem na yumi save, sapos taim nogut i painim wanpela man, God i no bin makim pastaim; dispela i kamap nating tasol.)

      Yu ting ol man yet i gat asua long planti hevi i painim ol na ol narapela man?

      Ro 5:12: “Wanpela man [Adam] i bin mekim sin, na long dispela pasin sin i kamap long graun. Na sin i bringim dai i kam. Na dai i kisim olgeta man, long wanem, olgeta man i bin mekim sin.” (Long Adam yumi olgeta i kisim sin na laik nogut bilong skin.)

      Sav 8:⁠9: “Sampela bikman i . . . mekim nogut long ol [arapela manmeri].”

      Snd 19:18: “Sapos pikinini . . . i bikhet, yu mas stretim em, na em bai i bihainim gutpela pasin.” (Ol samting papamama i mekim inap kirapim pikinini long bihainim gutpela pasin o pasin nogut.)

      Ga 6:7: “Yu planim pikinini bilong wanem kain kaikai, em dispela kain kaikai tasol bai i kamap long gaden bilong yu.” (Na tu Sindaun 11:17; 23:​29, 30; 29:15; 1 Korin 6:18)

      Ating i gat sampela spirit ol tu i givim hevi long ol man?

      KTH 12:12: “Bikpela hevi i laik kamap long [graun]. Satan i go daun pinis long yupela, na em i belhat nogut tru. Em i save, em i gat sotpela taim tasol bilong i stap.” (Na Aposel 10:38)

      Yu ting God i makim pinis na save pinis long olgeta samting i mas kamap?

      Ais 46:​9, 10: “Mi tasol mi God, na i no gat narapela god olsem mi i stap. Taim wanpela samting i no kamap yet, mi save tokaut long dispela samting bai i kamap na bai i go pinis olsem wanem. Bipo yet mi bin tok long ol samting bai i kamap, na bihain ol dispela samting i kamap tru olsem mi bin tok. Sapos mi laik mekim wanpela samting, orait mi save mekim tasol.” (Em i tokaut long laik bilong em, na em i makim sampela samting i mas kamap bilong inapim laik bilong em, na em i gat olgeta strong inap long em i mekim ol dispela samting i kamap tru.)

      Ais 11:​1-3: “Nupela kru [Jisas] bai i kamap long dispela as bilong diwai [Jesi]. Spirit bilong Bikpela bai i kam i stap long em . . . Oltaim em bai i stap aninit long Bikpela, na dispela pasin bai i mekim em i amamas moa yet.” (Jehova inap mekim dispela tok profet long Pikinini bilong em, long wanem, Em i bin lukim pasin Pikinini i bihainim long heven kirap long taim Em i bin wokim ol samting.) (Lukim het-tok “Krais Jisas,” pes 217.)

      Lo 31:​20, 21: “Mi laik kisim ol [Israel] i go insait long dispela gutpela kantri, . . . olsem mi bin promis long ol tumbuna bilong ol. Na long dispela kantri bai ol i kisim planti kaikai, na bai ol i stap gut tru. Orait long dispela taim bai ol i givim baksait long mi, na lotu long ol giaman god. Bai ol i brukim kontrak bilong mi na lusim mi. Na bihain ol kain kain samting nogut tru bai i kamap long ol. . . . Mi no kisim ol i go insait yet . . . tasol mi save pinis long tingting bilong ol.” (God i lukim pasin ol i mekim na em inap save, taim nogut bai painim ol, na em i tokaut long dispela. Tasol i no laik bilong em, na i no olsem em yet i mekim na taim nogut i painim ol. Nogat. Em i lukim pasin ol i mekim na long dispela as em inap save long ol samting nogut bai painim ol. I olsem yumi inap lukim skai na save olsem ren bai i kam, na yumi ken tokaut long dispela, tasol i no olsem yumi yet i mekim na ren i kam, o em laik bilong yumi na ren i kam. Nogat.)

      God inap makim o save long sampela samting i mas kamap, tasol yu ting em i mekim olsem long olgeta samting olgeta man i mekim?

      KTH 22:17: “Man i laik dring, em i mas kam na kisim wara bilong givim laip.” (Man i laik kisim, em i ken kisim; God i no makim pinis ol man i ken kisim. Em laik bilong man.)

      Ro 2:​4, 5: “God i laik bai yu tanim bel, olsem na em i mekim gutpela pasin long yu. Ating yu no save, a? Yu pasim tru bel bilong yu na yu no save tanim bel. Na long dispela pasin i olsem yu hipim bikpela pe nogut bilong yu yet. Na long de God i mekim stretpela kot bilong en, . . . bai yu kisim dispela pe nogut.” (God i no subim ol man long bihainim rot em i makim pinis. Nogat. Tasol God bai skelim olgeta wan wan long pasin em i mekim.)

      Sef 2:3: “Yupela i mas daunim yupela yet na mekim pasin i stret. Sapos yupela i mekim olsem, orait taim Bikpela i belhat na bekim pe nogut long ol manmeri, yupela bai i no inap bagarap.” (Yu ting stretpela God bilong pasin sori bai kirapim ol man long wokabaut stret bambai ol i ken tingting long kisim gutpela pe sapos em i save em i makim ol pinis bilong kisim pe nogut?)

      Tok piksa: Man i gat redio em inap harim stori i kam long olgeta hap. Tru, em inap harim, tasol sapos em i laik harim, em i mas opim redio na skelim wanem redio-stesin i gat dispela tok long en. Na olsem tasol, Jehova em inap save long ol samting bai kamap bihain, tasol Baibel i makim olsem em i save skelim gut wok em i mekim long dispela strong bilong em, long wanem, em i tingim gut olsem em i bin givim rot long ol man na bai ol yet i ken tingim ol samting ol i laik mekim.​—⁠Skelim wantaim Stat 22:12; 18:​20, 21.

      Taim God i wokim Adam, yu ting em i save Adam bai mekim sin?

      God i tokim Adam tupela Iv: “Yupela i mas kamap planti na i go sindaun long olgeta hap bilong graun na bosim olgeta samting i stap long en.” “Na God i tokim man olsem, ‘Yu ken kaikai pikinini bilong olgeta diwai bilong dispela gaden. Tasol yu no ken kaikai pikinini bilong dispela diwai bilong givim gutpela save long wanem samting i gutpela na wanem samting i nogut. Sapos yu kaikai, wantu bai yu dai.’ ” (Stt 1:28; 2:​16, 17) Olsem wanem? Bai yu kirapim ol pikinini bilong yu long mekim wanpela wok bilong helpim ol long i stap gutpela sapos yu save pinis dispela wok i no inap kamap gutpela? Bai yu toksave long ol olsem ol inap abrusim bagarap sapos yu save yu wokim pinis rot bilong ol i mas bagarap? Orait, yu ting i stret yumi tok God i bin mekim olsem?

      Mt 7:11: “Yupela papa i save mekim planti pasin nogut, tasol yupela i save tumas long givim ol gutpela samting long ol pikinini bilong yupela. Olsem na yupela i ken save tru, Papa bilong yupela i stap long heven em bai i amamas long givim ol gutpela samting long ol man i [beten] long em.”

      Sapos God i makim pinis na save pinis olsem Adam bai mekim sin, na em i makim na save pinis long olgeta samting bai i kamap long dispela rot, orait taim em i wokim Adam, i olsem Em yet i opim rot bilong pasin nogut i ken kamap, na Em i gat asua long olgeta pasin nogut, olsem olgeta bikpela pait, na olkain pasin raskol, na pasin pamuk, na hatpela pasin, na tok giaman, na pasin giaman, na olgeta kain sik. Tasol Baibel i tok klia olsem: “God, yu no save amamas long pasin i no stret.” (Sng 5:⁠4) “Em i no laikim tru ol man i laikim pasin pait.” (Sng 11:​5, NW) “[God] i no save giaman.” (Ta 1:⁠2) “Sapos ol man nogut i laik daunim ol na bagarapim ol, em [dispela King em God i makim] i save kisim bek ol.” (Sng 72:14) “God yet em i as bilong dispela pasin bilong laikim ol arapela.” (1 Jo 4:⁠8) “Bikpela i laikim olgeta gutpela pasin na olgeta samting i stret.”​—⁠Sng 33:⁠5.

      Yu ting God i makim pinis ol samting i mas painim Jekop na Iso?

      Stt 25:23: “Bikpela i tokim Rebeka olsem, ‘Tupela lain manmeri i stap insait long bel bilong yu. . . . Wanpela lain bai i strong moa na i winim arapela lain. Na pikinini i kamap pastaim [Iso] bai em i stap wokboi bilong pikinini i kamap bihain [Jekop].’ ” (Taim tupela i stap yet long bel bilong mama, Jehova inap save long pasin bilong tupela. Ating em i tingim dispela na tokaut long ol samting bai painim tupela. [Sng 139:16] Tasol i no gat liklik hap tok olsem God i makim pinis samting i mas painim tupela inap long olgeta taim bihain o olgeta wan wan samting i mas painim ol.)

      Yu ting God i makim pinis Judas Iskariot bilong kamapim Jisas long ol birua?

      Sng 41:9: “Mi gat wanpela . . . poroman tru . . . i save kaikai wantaim mi. Tasol em tu i litimapim lek bilong krungutim mi.” (Dispela tok profet i no makim husat long ol poroman tru bilong Jisas bai mekim dispela samting. Jehova i save Satan i bin mekim wok long Ahitofel, em man bilong givim tingting long Devit, na Ahitofel i putim Devit long han bilong ol birua. God i putim dispela stori long Baibel bilong kamapim klia pasin bilong Satan na wok nogut em bai mekim long bihain. Satan “i putim tingting pinis long bel bilong Judas . . . bilong em i mas putim Jisas long han bilong ol birua.” [Jo 13:2] God i no mekim. Judas i no sakim Satan; em i larim Satan i paulim tingting bilong em.)

      Jo 6:64: “Bipo yet Jisas . . . i save long dispela man bai i givim em long han bilong ol birua.” (Dispela tok “bipo yet” i no makim taim God i kirap long wokim ol samting, o taim mama i bin karim Judas. Nogat. Dispela tok i makim taim Judas i kirap mekim ol pasin nogut. Long Stat 1:​1, Luk 1:​2, 1 Jon 2:​7, 13 tu i gat kain tok olsem i makim narapela narapela taim; i no makim taim God i kirap long wokim ol samting. Lukim tu Jon 12:​4-6.)

      Tasol ating aposel Pol i tok God i ‘makim pinis’ sampela Kristen, a?

      Ro 8:​28, 29: “Yumi save, God i save mekim olgeta samting i wok wantaim bilong mekim gut long ol man i save givim bel bilong ol long God. Em dispela ol man God i tok pinis long kisim bek ol, na em i bin singautim ol . . . Em i makim ol tu, bilong kamap wankain olsem Pikinini bilong em. Olsem bai planti pikinini i ken i stap, na Krais i ken i stap namba wan brata bilong ol.” (Na Ef 1:​5, 11) Tasol 2 Pita 1:10 i tokim ol dispela Kristen: “God . . . i bin makim yupela bilong i stap ol lain bilong em yet. Olsem na yupela i mas wok strong long i stap ol lain tru bilong en. Sapos yupela i mekim olsem, orait yupela bai i no inap pundaun na lusim em.” (Sapos God i makim ol pinis bilong kisim bek ol, bai ol i no inap pundaun na lus, maski ol i mekim wanem. Tasol Baibel i tok, ol i mas wok strong bambai ol i no ken lus, olsem na yumi save, God i no makim ol wan wan; em i makim dispela lain. God i makim dispela lain olgeta bilong bihainim pasin bilong Krais. Ol man God i makim bilong insait long dispela lain, olgeta wan wan i mas stap gut long God bambai ol inap kisim prais God i laik givim long ol.)

      Ef 1:​4, 5: “Taim God i no mekim graun i kamap yet, na em i makim yumi pinis long pas wantaim Krais, bai yumi ken i stap holi. . . . Bipo yet em i laikim yumi tumas, na em i makim yumi bilong kamap pikinini bilong em yet long wok Jisas Krais bai i mekim bilong kisim bek yumi.” (Long Luk 11:​50, 51, Jisas i makim olsem “stat long taim God i mekim kamap dispela graun,” dispela taim i “stat long Abel.” Abel em i namba wan man em God i belgut long em i go inap long em i dai. Olsem na bihain long taim pasin bikhet i kamap long Iden na taim Abel i no kamap yet, God i kisim tingting long kamapim wanpela ‘pikinini’ na long rot bilong em bai God i kisim bek ol man. [Stt 3:15] Na God i laik kisim sampela moa, em wanpela lain ol i bihainim Jisas na stap gut long em, na ol bai wok wantaim dispela namba wan Pikinini long nupela gavman bilong bosim graun, em Kingdom bilong God na Krais.)

      Yu ting ol sta inap mekim sampela samting i kamap long yumi, o stiaim tingting bilong yumi?

      Wanem as bilong pasin bilong lukluk long ol sta bilong save wanem samting bai i kamap long yumi?

      Wanpela buk i tok: “Tingting na pasin bilong ol Kaldia na Babilon bilong yia 2000 samting B.C. i as bilong pasin bilong ol lain long hap bilong Wes long lukluk long ol sta.”​—⁠The Encyclopedia Americana, 1977, Vol. 2, p. 557.

      Narapela buk i tok: “Tupela tingting bilong ol Babilon i as bilong pasin bilong lukluk long ol sta: Ol i ting ol sta i bruk long 12-pela lain, na ol i ting san na mun samting ol i god.”​—⁠Great Cities of the Ancient World, bilong L. Sprague de Camp, p. 150.

      Narapela buk i tok: “Long Babilonia na long Asiria . . . pasin bilong lukluk long ol sta . . . em wanpela bilong tupela bikpela rot bilong ol pris bilong lotu bilong kantri . . . bilong kisim save long laik na tingting bilong ol god bilong ol. Namba tu rot em ol i save kilim animal olsem ofa na glasim lewa bilong en. . . . Ol i ting raun bilong san na mun na ol 5-pela sta i save wokabaut, olsem ol planet, em i makim wok bilong ol dispela 5-pela god (em ol planet), wantaim god bilong mun em Sin na god bilong san em Samas, em wok bilong redim ol samting i mas kamap long graun.”​—⁠Encyclopædia Britannica, 1911, Vol. 2, p. 796.

      Man i bin wokim yumi em i ting olsem wanem long dispela pasin?

      Lo 18:​10-12: “Yupela i no ken larim ol manmeri bilong yupela i mekim olkain pasin bilong glasman, na pasin tambaran na pasin sanguma na wokim posin na mekim marila. . . . God . . . i no laikim tru ol manmeri i save mekim ol dispela kain pasin nogut.”

      Na God i tokim ol Babilon: “Yu ken traim singautim ol man i gat save bilong lukluk long ol sta, em ol dispela man i save kam long yu long olgeta mun na tokim yu long wanem samting bai i kamap long yu. Ating bai ol inap helpim yu. Tasol nogat. Ol i stap olsem gras i drai pinis, . . . bai ol i longlong nabaut na i no gat wanpela bai i helpim yu.”​—⁠Ais 47:​13-15.

  • Ol Santu
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Ol Santu

      Stori: Misin Katolik i tok, ol santu em sampela manmeri i dai pinis na ol i holi tru na i gat gutpela pasin tru na nau ol i stap wantaim Krais long heven. Kibung bilong ol bisop long Trent i kamapim tok bilong bilip olsem: Lain bilong misin i mas beten long ol santu bilong askim God long helpim ol, na ol i mas adorim ol bun samting na piksa bilong ol santu. Sampela narapela misin tu i save beten askim ol santu long helpim ol. Sampela misin i tok, olgeta manmeri long lain bilong ol i santuman na i no gat sin. Planti taim Baibel i stori long ol manmeri i holi, olsem ol santuman, na i kolim ol olsem “ol manmeri bilong God.” Dispela tok i makim lain 144,000 disaipel bilong Krais em God i makim ol long spirit holi.

      Yu ting Baibel i tok man i mas dai na kisim biknem long heven pastaim na nau yumi ken tok em i kamap santuman?

      Tru, Baibel i stori long sampela ol i holi, olsem ol santuman, na ol i stap long heven. Jehova em i “holi [tok Grik, haʹgi·on].” (1 Pi 1:​15, 16; lukim Wok Pris 11:45.) Baibel i tok, long graun Krais em i “gutpela stretpela man [haʹgi·os] i kam long God yet,” na long heven em i “holi tru [haʹgi·os].” (Mk 1:24; KTH 3:⁠7) Ol ensel tu i “holi.” (Ap 10:​22, JB, NW) Tasol Baibel i kolim dispela hap tok Grik long sampela man taim ol i stap long graun.

      Ap 9:​32, 36-41: “Pita . . . i go daun long taun Lida tu na i stap wantaim ol manmeri bilong God [“ol santuman,” JB; tok Grik, ha·giʹous] long Lida. Long Jopa wanpela disaipel meri i stap, nem bilong en Tabita [em i dai pinis]. . . . [Pita] i tanim pes i go long bodi bilong meri na i tok, ‘Tabita, yu kirap.’ Orait meri i opim ai . . . na i kirap sindaun. . . . Na Pita i singautim ol manmeri bilong God [“ol santuman,” JB], wantaim ol meri, man bilong ol i dai pinis, na em i soim ol olsem Tabita i stap laip.” (Ol dispela manmeri bilong God, o santuman, ol i no bin i go yet long heven; na i no Pita tasol i olsem santuman, maski Pita i mekim bikpela wok tru.)

      2 Ko 1:1; 13:12: “Mi Pol, . . . God i makim mi olsem aposel. Mi wantaim brata Timoti mitupela i raitim dispela pas long yupela manmeri bilong sios bilong God i stap long taun Korin, wantaim olgeta manmeri bilong God [“olgeta santuman,” JB; tok Grik, ha·giʹois] i stap long . . . provins Akaia.” “Olgeta manmeri bilong God [“olgeta santuman,” JB] ol i givim gude long yupela.” (Olgeta dispela Kristen bilong pastaim, em blut bilong Krais i mekim ol i kamap klin na God i makim ol bilong wok wantaim Krais long heven, em Baibel i kolim ol olsem ol manmeri bilong God, o santuman. Baibel i kolim ol olsem santuman long taim ol i stap laip yet long graun; i no bihain long taim ol i dai.)

      Yu ting Baibel i orait long yumi beten long “ol santu” bai ol i askim God long helpim yumi?

      Krais Jisas i tok: “Yupela i mas mekim kain prea olsem, ‘Papa bilong mipela, yu stap long heven, . . . ’ ” Olsem na yumi mas beten long Papa. Na Jisas i tok tu: “I no gat wanpela man inap i kam long Papa long narapela rot. Nogat. Long mi tasol. Olgeta samting yupela i askim long nem bilong mi, em bai mi mekim.” (Mt 6:9; Jo 14:​6, 14) Olsem na yumi no ken beten long rot bilong narapela. Aposel Pol tu i tok: “Krais Jisas i bin i dai, na . . . nau em i stap long han sut bilong God, na em i save askim God long helpim yumi.” “Em i stap laip oltaim, na em i save beten long God long helpim [yumi].” (Ro 8:34; Hi 7:25) Sapos tru yumi laik bai God i harim ol beten bilong yumi, gutpela sapos yumi beten long em long rot em yet i makim long Baibel, a? (Lukim tu het-tok “Maria,” pes 248.)

      Ef 6⁠:​18,19: “Oltaim yupela i mas prea na askim God long helpim olgeta manmeri bilong en [“olgeta santuman,” JB]. Na yupela i mas askim God long helpim mi tu. Mi laik bai yupela i prea olsem, God i ken putim tok long maus bilong mi, na mi ken daunim pret na autim tru tok hait bilong gutnius.” (Em nau, Pol i tokim ol long beten askim God long helpim ol santuman; em i no tok ol i mas beten long ol o long rot bilong ol santuman, nogat. Wanpela buk Katolik [New Catholic Encyclopedia, 1967, Vol. 11, p. 670] i tok: “Long Nupela Testamen olgeta beten . . . i go long God Papa, long rot bilong Krais.”)

      Ro 15⁠:30: “Yupela i mas prea long God i ken helpim mi.” (Aposel Pol yet em i wanpela santuman, tasol em i askim ol wanwok Kristen, em ol tu i santuman, long beten askim God long helpim em. Tasol olsem yu lukim pinis, Pol i no beten long ol dispela santuman. Na maski Pol i askim ol long beten bilong helpim em, em tu i save toktok wantaim God long rot bilong beten. Skelim wantaim Efesus 3⁠:​11, 12, 14.)

      Yumi mas ting olsem wanem long pasin bilong lotuim ol bun na piksa bilong “ol santu”?

      Wanpela buk i tok: “Olpela Testamen i no as bilong pasin bilong lotuim ol bun samting bilong ol santu; na long Nupela Testamen tu i no gat sampela tok long dispela. . . . Origen [em wanpela tisa bilong Misin long bipo] i ting, dispela pasin i olsem pasin haiden bilong litimapim samting ol inap lukim long ai.”​—⁠New Catholic Encyclopedia (1967), Vol. 12, p. 234, 235.

      Tingim Moses: God i planim bodi bilong Moses, na i no gat wanpela man i save matmat bilong em i stap we. (Lo 34:​5, 6) Tasol Jut 9 i tok, nambawan ensel Maikel i tok pait wantaim Satan long husat bai i kisim bodi bilong Moses. I gat wanem as bilong dispela? God i tokaut klia, em i no laik bai ol man i save bodi bilong Moses i stap we. Tasol ating Satan i laik bai ol i ken save, na bai ol inap putim long ples klia, na ating bai ol i adorim, a?

      Bilong save long pasin bilong adorim piksa bilong “ol santu,” lukim bikpela het-tok “Piksa Bilong Lotu Long En.”

      Long piksa bilong ol santu Katolik, bilong wanem santu i gat lait i raunim het?

      Wanpela buk i tok: “Long planti piksa bilong ol santu, i gat lait i raunim het bilong santu. Pasin bilong wokim kain piksa olsem, em i bin kamap paslain long taim bilong ol Kristen, na yumi inap lukim dispela lait long sampela piksa Grik em tingting bilong ol haiden i as bilong en. Long sampela piksa ol i wokim long ol liklik hap ston o glas, na long sampela mani, ol i putim dispela lait i raunim het bilong . . . ol god bilong ol, olsem Neptun, Jupita, Bakus, Apolo (em god bilong san).”​—⁠New Catholic Encyclopedia (1967), Vol. 12, p. 963.

      Narapela buk i tok: “Long piksa bilong ol Grik na ol Rom, ol i save wokim piksa bilong lait i sut nabaut olsem hat king long het bilong god bilong san, em Hilios, na ol king bilong Rom. Ol haiden i as bilong dispela, olsem na long ol piksa bilong ol Kristen Bilong Pastaim i no gat dispela lait, tasol bihain sampela king bilong Rom i kamap ‘Kristen’ na ol i tokim ol man long wokim piksa bilong ol i gat dispela mak olsem lait i raunim het. Long yia 350 samting ol i kirap long wokim sampela piksa bilong Krais i gat dispela mak olsem bilong ol king. . . . Long yia 550 samting ol i kirap long wokim piksa bilong Maria na ol narapela santu i gat dispela lait i raunim het.”​—⁠The New Encyclopædia Britannica (1976), Micropædia, Vol. 4, p. 864.

      Yu ting i stret long bungim mak haiden wantaim lotu Kristen?

      Baibel i tok: “Olsem wanem, lait i ken bung wantaim tudak? Ating Krais i save stap wanbel wantaim Satan, a? Man i bilip long Krais na man i no bilip, tupela ken holim wanpela kain tingting, a? Olsem wanem, bai yumi bungim haus bilong God wantaim haus lotu bilong ol giaman god? Yupela i save, yumi yet yumi stap haus bilong God . . . Olsem na Bikpela i tok moa olsem, ‘Yupela i mas lusim ol . . . Lukaut gut, nogut yupela i pas long ol samting i no klin long ai bilong God. Na bai mi yet mi kisim yupela na bai mi stap Papa bilong yupela.’ ”​—⁠2 Ko 6:​14-18.

      Yu ting olgeta long wanpela misin inap kamap santuman na i no gat sin?

      Olgeta manmeri long lain Kristen bilong pastaim ol i santuman, olsem ol manmeri bilong God. (1 Ko 14:​33, 34; 2 Ko 1:1; 13:​13, RS, KJ) Baibel i tok, God i “lusim ol sin bilong ol” na mekim ol i “kamap holi.” (Ap 26:18; 1 Ko 1:⁠2) Tasol ol i no tok, ol i stret olgeta na i no gat sin. Nogat. Ol i lain bilong sinman Adam, olsem na planti taim i hatwok long ol i bihainim pasin i stret. Long pasin daun Pol yet i tokaut olsem. (Ro 7:​21-25) Na aposel Jon i tok klia olsem: “Sapos yumi tok, ‘Mi no gat sin,’ orait yumi giamanim bel bilong yumi yet, na tok tru i no i stap long bel bilong yumi.” (1 Jo 1:⁠8) Olsem na taim Baibel i tok ol disaipel tru bilong Krais i holi, olsem santuman, dispela i no makim olsem taim ol i stap yet long graun ol i no gat sin.

      Bilong save olgeta Kristen tru long nau ol i santuman na ol i bilong kisim laip long heven o nogat, lukim pes 162-166.

      Sapos Man i Tok​—⁠

      ‘Yu bilip long ol santu o nogat?’

      Yu ken tok: ‘Yu tingim wanem ol santu?’ Sapos em i kolim nem bilong Maria o ol aposel, ating yu ken tok: (1) ‘Mi bilip long ol, long wanem, Baibel i stori long ol na mi bilipim tok bilong Baibel. Tasol mi laik save ol i mekim wanem wok long nau, na dispela i mekim wanem long yumi. Ating yu tu yu laik save long dispela, a? . . . Mi lukim wanpela tok long Baibel long dispela samting na mi laik soim long yu. (KTH 5:​9, 10)’ (2) ‘Taim ol i bosim dispela graun, bai yumi stap olsem wanem? (KTH 21:​2-4)’

      O yu ken tok (sapos bipo yu Katolik): ‘Bipo, inap planti yia, mi bin go long lotu long ol bikpela de bilong ol santu, na mi save beten long ol. Tasol bihain mi kaunim wanpela tok bilong Baibel na mi no mekim moa. Mi laik soim dispela tok long yu. (Lukim pes 325, 326.)’

  • Ol Witnes Bilong Jehova
    Toktok Gut Wantaim Ol Man Long Baibel
    • Ol Witnes Bilong Jehova

      Stori: Ol i wanpela lain Kristen i stap long olgeta hap na ol i tokaut long God Jehova na laik bilong em long ol man. Baibel tasol i as bilong ol bilip bilong ol.

      Wanem ol bilip bilong ol Witnes Bilong Jehova i makim ol i narapela kain long ol narapela lotu?

      (1) Baibel: Ol Witnes Bilong Jehova i bilip olsem spirit bilong God i bin kamapim olgeta tok bilong Baibel. Ol i no bihainim ol bilip ol man i bin kamapim; Baibel tasol i as bilong olgeta bilip bilong ol.

      (2) God: Ol i lotu long Jehova, em wanpela tasol i God tru, na ol i no pret long tokim ol man long em na long ol gutpela samting em i laik mekim long ol man. Sapos wanpela man i autim tok bilong Jehova long ol man, ol narapela i save ting em i bilong dispela lain, olsem “Ol Witnes Bilong Jehova.”

      (3) Krais Jisas: Ol i no bilip olsem Krais Jisas em i hap bilong wanpela God Triwan. Nogat. Ol i bilipim tok bilong Baibel i tok, em i Pikinini bilong God na em i namba wan samting God i bin wokim; em i bin stap long heven taim em i no kam daun yet long graun; God i kisim laip bilong em na putim long bel bilong wanpela meri singel, em Maria; Jisas i kamap man long graun na givim gutpela laip bilong em olsem ofa bilong opim rot bambai ol man i bilip ol i ken kisim laip oltaim; long 1914 God i bin givim namba long Jisas na em i kirap long mekim wok king na bosim olgeta hap bilong graun.

      (4) Kingdom bilong God: Ol i bilip olsem Kingdom bilong God tasol inap helpim ol man; em wanpela gavman tru; klostu nau bai em i pinisim dispela taim nogut na olgeta gavman bilong graun, na nupela taim i gat stretpela pasin tasol bai kamap.

      (5) Laip long heven: Ol i bilip olsem 144,000 Kristen, em God i makim ol long spirit holi, ol bai mekim wok king wantaim Krais long Kingdom bilong heven. Ol Witnes i no ting laip long heven em i pe olgeta “gutpela” man i kisim. Nogat.

      (6) Graun: Ol i bilip olsem laik bilong God long pastaim bai kamap tru long graun; ol man i lotu long Jehova bai pulap long graun na i stap gutpela olgeta inap oltaim oltaim; na ol man i dai pinis bai kirap bek na ol tu inap kisim ol dispela blesing.

      (7) Dai: Ol i bilip olsem ol man i dai pinis i no save long wanpela samting; ol i no pilim pen o amamas long wanpela ples spirit; ol i no i stap moa. Ol i stap tasol long tingting bilong God, na God i mas kirapim bek ol bambai ol i ken i stap laip gen.

      (8) Taim bilong las de: Ol i bilip olsem kirap long yia 1914 yumi bin stap long taim bilong las de bilong pasin nogut bilong nau; na sampela man i bin lukim ol samting i kamap long 1914 bai ol i stap yet na lukim dispela taim nogut bilong nau i pinis olgeta; na ol man i laikim tumas stretpela pasin bai ol i abrusim bagarap na i stap long graun i kamap gutpela gen.

      (9) Klia long pasin bilong graun: Ol i wok strong long klia long pasin bilong dispela graun, olsem Jisas i tok ol disaipel bilong em bai mekim. Ol i mekim pasin sori Kristen long ol narapela man; ol i no insait liklik long wok politik o ol pait bilong ol lain man. Ol i save lukautim famili bilong ol long ol samting bilong skin, tasol ol i sakim pasin bilong ol manmeri bilong dispela graun, em ol i laik tumas long kisim planti mani samting na biknem na amamas.

      (10) Bihainim tok bilong Baibel: Ol i bilip olsem i bikpela samting long ol i mas bihainim tok bilong Baibel long ol samting ol i mekim long olgeta de​—⁠long haus, long skul, long ples wok, long kongrigesen. Maski bipo man i bin bihainim wanem kain pasin, sapos em i lusim ol pasin Baibel i tambuim na bihainim ol gutpela tok bilong God em Baibel i kamapim, em inap kamap wanpela Witnes Bilong Jehova. Tasol sapos bihain em i kirap bihainim pasin bilong bagarapim marit, pamuk, sodom, kisim nating drak, spak, giaman, stil, orait ol bai rausim em long lain bilong Jehova.

      (Lista antap hia i kolim sampela bikpela bilip bilong ol Witnes Bilong Jehova, tasol i no kolim olgeta bilip bilong ol i narapela kain long bilip bilong ol narapela lotu. Bilong save long ol tok bilong Baibel i as bilong ol bilip antap hia, yu ken lukim Lista Bilong Ol Bikpela Tok long baksait bilong dispela buk.)

      Yu ting ol Witnes Bilong Jehova i wanpela lotu bilong Amerika?

      Ol i man bilong tokaut long Kingdom bilong God; ol i no save tokaut long wok gavman o wok bisnis o pasin bilong wanpela kantri bilong dispela graun.

      Tru, wok bilong ol Witnes Bilong Jehova long nau i bin kirap long Amerika. Nambawan ofis bilong ol i stap long dispela hap na dispela i bin helpim ol long wokim ol buk na nius bilong Baibel na salim i go long planti hap bilong graun. Tasol ol Witnes i no laikim wanpela kantri, winim ol narapela. Nogat. Ol i stap long planti kantri tru, na ol i gat ofis long planti kantri bilong lukautim wok bilong ol long ol dispela kantri.

      Yu tingim: Jisas em i wanpela Juda; mama i karim em long Palestain. Tasol lotu Kristen i no wanpela lotu bilong kantri Palestain, a? Ples mama i bin karim Jisas i no bikpela samting; bikpela samting em ol tok Jisas i bin kisim long Papa bilong em Jehova na em i lainim ol man long en. God Jehova i save mekim wankain pasin long ol man bilong olgeta lain.​—⁠Jo 14:10; Ap 10:​34, 35.

      Ol Witnes Bilong Jehova i kisim we mani bilong mekim wok bilong ol?

      Ol man i givim mani long laik bilong ol yet bilong helpim dispela wok, olsem ol Kristen bilong pastaim i bin mekim. (2 Ko 8:12; 9:⁠7) Long miting ol i no save singaut long mani; na ol i no save raun askim ol man long givim mani. Sampela man i laik harim tok ol i givim kontribusen, na ol Witnes i mekim wok long dispela mani bilong helpim ol man long olgeta hap long kisim save long Baibel.

      Taim ol Witnes i go long haus bilong ol man o tilim ol buk na nius bilong Baibel long rot, ol i no save kisim pe. Ol i laikim tumas God na ol man na dispela i kirapim ol long toktok wantaim ol man long ol gutpela samting God i mekim bilong helpim yumi.

      Ol Witnes Bilong Jehova i mekim wok long rot bilong Sosaiti Was Taua Bilong Pensilvenia. Ol i bihainim Lo Bilong Komonwel Bilong Pensilvenia Long Ol Sosaiti i No Kisim Winmani, na ol i kamapim Sosaiti Was Taua long 1884. Lo i tok, kain sosaiti olsem i no ken mekim wok bisnis na kisim winmani, na dispela Sosaiti yet i no mekim olsem, na ol wan wan man insait long en ol tu i no mekim wok bisnis long rot bilong dispela Sosaiti na kisim winmani. Lo bilong Sosaiti Was Taua i tok: “[Sosaiti] i no tingting long ol memba o dairekta o ofisa bilong dispela Sosaiti bai kisim winmani long rot bilong en.”

      Yu ting ol Witnes Bilong Jehova i nupela lotu?

      Sampela man i laik daunim ol Witnes na ol i tok, ol Witnes i nupela lotu i bin bruk long wanpela olpela lotu, o ol i bihainim wanpela man na kamapim nupela lotu. Tasol dispela tok i no stret. Ol Witnes i no hap lain bilong wanpela lotu na ol i lusim. Nogat. Ol manmeri long lain Witnes ol i bilong kain kain lain na sindaun, na bipo ol i bilong planti kain kain lotu. Na ol i no bihainim wanpela man bilong graun; Krais Jisas em i hetman bilong ol.

      Lotu bilong ol Witnes Bilong Jehova i kirap long wanem taim?

      Baibel i stori olsem Abel em i namba wan witnes bilong Jehova. Hibru 11:​4–12:​1 i tok: “Abel i bilip long God, na i mekim ofa long em. Na God i laikim ofa bilong Abel . . . Noa i bilip long God, na God i toksave long em long samting bai i kamap bihain, . . . em i bilipim tok bilong God . . . Abraham i bilip long God, na . . . bihainim tok bilong God. Em i lusim ples bilong en, na i go long wanpela graun God i laik givim em . . . Moses i bilip long God, na . . . em i no laik bai ol i kolim em pikinini bilong pikinini meri bilong king . . . Em i no laik bihainim pasin bilong sin na kisim amamas bilong sotpela taim tasol. . . . Ol dispela manmeri [“witnes,” NW] bilong bipo ol i sanap na raunim yumi i stap olsem bikpela klaut, na ol i soim yumi pasin bilong bilip. Olsem na . . . yumi mas strongim bel na ran strong.”

      Na Baibel i stori long Krais Jisas i bin tok: “Mi man bilong tok ‘I tru’ long olgeta tok na promis bilong God, na mi save autim stret olgeta tok bilong God.” Man i autim tok em i wanpela witnes. Krais i autim tok bilong God na kamapim nem bilong Papa, olsem na em i nambawan witnes bilong Jehova.​—⁠KTH 3:14; Jo 17:⁠6.

      Sampela Juda i tingim wok bilong Krais Jisas na ol i tok: “Dispela man i autim wanpela nupela tok.” (Mk 1:27) Bihain sampela Grik i ting aposel Pol i kisim “nupela tok” i kam. (Ap 17:​19, 20) Em nupela tok long ol man i harim, tasol bikpela samting em olsem: Em tok i tru, na i stret wantaim ol tok bilong God long Baibel.

      Stori bilong ol Witnes Bilong Jehova long nau i kirap long yia 1870 samting long taim sampela manmeri bilong Alegeni, long Pensilvenia, long Amerika, ol i kirap long bung wantaim bilong stadi long Baibel. Pastaim ol i gat nem olsem ol Sumatin Bilong Baibel, tasol long yia 1931 ol i kisim nem i stap long Baibel, em ol Witnes Bilong Jehova. (Ais 43:​10-12) Ol bilip na pasin lotu bilong ol i no nupela; ol i kirapim bek ol bilip na pasin olsem bilong ol Kristen bilong pastaim.

      Ol Witnes Bilong Jehova i ting lotu bilong ol tasol i stret, a?

      Baibel i no wanbel wantaim ol man bilong nau i ting i gat kain kain pasin bilong lotu tru long God. Efesus 4:5 i tok: “I gat wanpela Bikpela tasol, na wanpela pasin bilong bilip.” Jisas i tok: “[Rot] i go long ples bilong kisim laip, em i liklik tru, na . . . i hat tru long bihainim. Na wanpela wanpela manmeri tasol i save lukim na bihainim dispela rot. Yupela i no ken ting, olgeta manmeri i save kolim mi, ‘Bikpela, Bikpela,’ ol bai i go insait long kingdom bilong heven. Nogat. Man i bihainim laik bilong Papa bilong mi i stap long heven, em tasol bai i go insait.”​—⁠Mt 7:​13, 14, 21; lukim tu 1 Korin 1:⁠10.

      Planti taim Baibel i kolim olgeta tok ol Kristen tru i lainim ol man long en olsem “tok tru,” na Baibel i kolim lotu Kristen olsem “Rot bilong pasin i tru.” (1 Ti 3:15; 2 Jo 1; 2 Pi 2:⁠2) Baibel tasol em i as bilong olgeta bilip na lo bilong ol Witnes Bilong Jehova, na ol pasin ol i bihainim bilong bosim oganaisesen bilong ol; ol i bilip olsem Baibel em i Tok Bilong God, olsem na i gat as tru na ol i ting, ol tok na pasin ol i bihainim bilong lotu long God em tok i tru na pasin i tru. Ol i no hambak na ol i ting olsem. Nogat. Dispela i kamapim klia bilip bilong ol olsem Baibel em i “meta” tru bilong skelim lotu bilong yumi. Ol i no tingim ol yet tasol; ol i laik helpim ol narapela, olsem na ol i save autim bilip bilong ol long ol man.

      Tasol ol narapela lotu tu i save bihainim Baibel, a?

      Planti ol i mekim sampela wok long Baibel. Tasol yu ting ol i lainim tru ol man long Baibel na bihainim tru? Orait, yu tingim: (1) Nem tru bilong God i stap planti tausen taim long Baibel, tasol ol i rausim dispela nem olgeta long planti Baibel bilong ol. (2) Ol i bilip long God Triwan, em ol haiden i as bilong dispela bilip na i bin kamap planti handet yia bihain long taim ol man i raitim pinis Baibel. (3) Ol i bilip olsem yumi gat tewel i no save dai, tasol Baibel i no as bilong dispela bilip; Babilon bilong bipo i as bilong en. (4) Bikpela tok Jisas i autim em tok bilong Kingdom bilong God, na em i bin salim ol disaipel i go toktok wantaim ol man long Kingdom; tasol long nau ol misin i stori long Kingdom wan wan taim tasol, na lain bilong ol i no autim “dispela gutnius bilong kingdom.” (Mt 24:14) (5) Jisas i tok, wanpela mak bilong ol disaipel tru bilong em i olsem: Narapela i mas laikim tru narapela. Tasol yu ting ol misin i mekim olsem long taim ol lain i pait? (6) Baibel i tok, ol disaipel tru bilong Jisas i no bilong dispela graun, na man i laikim pasin bilong graun em bai kamap birua bilong God; tasol ol misin wantaim lain bilong ol i insait tru long ol wok politik bilong dispela graun. (Je 4:⁠4) Orait, yu ting yumi ken tok, ol i bihainim tru Baibel?

      Ol Witnes Bilong Jehova i kisim we save na ol i autim as bilong tok bilong Baibel?

      Wanpela bikpela samting em olsem: Ol i bilip tru olsem Baibel em i tok bilong God na ol dispela tok i bilong skulim yumi. (2 Ti 3:​16, 17; Ro 15:4; 1 Ko 10:11) Olsem na ol i no save kamapim tingting bilong ol man bilong abrusim ol tok i tru Baibel i kamapim klia, o bilong helpim pasin bilong ol man i lusim pinis ol lo bilong Baibel.

      Taim ol i stori long as bilong ol tok bokis bilong Baibel, ol i larim Baibel yet i kamapim as bilong en; ol i no kamapim tingting bilong ol yet. (1 Ko 2:13) Taim Baibel i mekim tok bokis, i gat narapela hap bilong Baibel i helpim yumi long save long as bilong en. (Olsem: Lukim Kamapim Tok Hait 21:1 na bilong save “solwara” i makim wanem samting, lukim Aisaia 57:20. Bilong save long “Pikinini Sipsip” long Kamapim Tok Hait 14:​1, lukim Jon 1:29 na 1 Pita 1:19.)

      Ol Witnes i bihainim tok bilong Jisas na was i stap, na long dispela rot ol i lukim ol samting i kamap olsem tok profet i makim na ol inap save long truim bilong ol tok profet. (Lu 21:​29-31; skelim wantaim 2 Pita 1:​16-19.) Ol Witnes i wok strong long tokim ol man long ol samting i kamap na skelim wantaim tok bilong Baibel i kamapim as bilong en.

      Jisas i tok bai em i gat wanpela lain olsem ‘gutpela wokboi’ i stap long graun (em ol disaipel God i makim long spirit holi, em ol i wanpela lain), na long rot bilong ol bai Jisas i givim kaikai bilong spirit long ol bilipman. (Mt 24:​45-47) Ol Witnes Bilong Jehova i save long dispela samting. Olsem na ol i bihainim pasin bilong ol Kristen bilong pastaim na taim i gat bikpela askim long samting bilong bilip, ol i wetim lain bilong bosim ol Witnes, em ol i bilong lain ‘gutpela wokboi,’ ol i stretim tok. Dispela lain bilong bosim ol Witnes ol i no bihainim save bilong ol man; ol i mekim wok long save ol i kisim long Baibel, na ol i tingim pasin God i bin mekim long ol wokboi bilong em, na ol i beten strong na askim God long givim spirit bilong em long ol bilong helpim ol, na long dispela rot ol i stretim tok.​—⁠Ap 15:​1-29; 16:​4, 5.

      Bilong wanem sampela taim ol Witnes Bilong Jehova i bin senisim sampela tok bilong ol?

      Baibel i makim olsem Jehova i helpim ol wokboi bilong em long kisim save isi isi long laik bilong em. (Snd 4:18; Jo 16:12) Olsem na ol profet em God i givim spirit long ol bilong raitim sampela hap bilong Baibel, ol i no save long as bilong sampela tok ol i raitim. (Dan 12:​8, 9; 1 Pi 1:​10-12) Ol aposel bilong Krais Jisas i save, long taim bilong ol, i gat planti samting ol i no save long en. (Ap 1:​6, 7; 1 Ko 13:​9-12) Baibel i makim olsem “long taim bilong las de” bai ol wokboi bilong God i kisim bikpela save moa long ol tok i tru. (Dan 12:⁠4) Taim yumi kisim sampela save moa long wanpela samting, planti taim yumi mas stretim tingting bilong yumi long dispela samting. Ol Witnes Bilong Jehova i redi long bihainim pasin daun na stretim tingting bilong ol.

      Bilong wanem ol Witnes Bilong Jehova i go long haus bilong ol man na autim tok?

      Jisas i tok, dispela wok i mas kamap long taim bilong yumi: “Bai ol i autim dispela gutnius bilong kingdom bilong God long olgeta hap bilong graun, bai olgeta lain manmeri i ken harim, na bihain tasol bai las de i kamap.” Na em i tokim ol disaipel: “Go mekim olgeta lain manmeri i kamap disaipel bilong mi.”​—⁠Mt 24:14; 28:⁠19.

      Taim Jisas i salim ol disaipel i go autim tok long pastaim, em i tok ol i mas i go long haus bilong ol man. (Mt 10:​7, 11-13) Aposel Pol i stori long wok em i bin mekim na em i tok: “Long ol bung bilong ol manmeri na long olgeta haus bilong yupela tu, mi bin skulim yupela.”​—⁠Ap 20:​20, 21; lukim tu Aposel 5:⁠42.

      Tok ol Witnes i autim i bilong helpim ol man long kisim laip, olsem na ol i no laik abrusim wanpela man. (Sef 2:​2, 3) Ol i laikim tumas God na ol man, na dispela i kirapim ol long autim tok.

      Sampela bikpela man bilong lotu i bin bung long Spen na ol i tok: “Ating [ol misin] i slek olgeta long mekim dispela wok ol Witnes i givim bel long mekim​—⁠em wok bilong i go lukim ol man long haus bilong ol, olsem ol aposel i bin mekim long pastaim. Ol misin i save wok long sanapim planti haus lotu, na paitim belo bilong singautim ol man i kam, na ol i autim tok insait long ol haus lotu bilong ol, tasol [ol Witnes] i bihainim pasin bilong ol aposel na ol i go long haus bilong ol man na autim tok long olgeta taim rot i op long ol.”​—⁠Nius El Catolicismo, Bogota, Kalombia, Septemba 14, 1975, p. 14.

      Tasol bilong wanem ol Witnes i go planti taim long haus bilong ol man i gat narapela lotu?

      Ol i no subim ol man long harim tok bilong ol. Tasol ol i save, sampela taim nupela man i kam sindaun long haus, o man bilong haus i senisim tingting. Sapos nau man i gat planti wok na em i no gat taim bilong harim, ating narapela taim bai em i amamas long harim. Sapos wanpela man long haus i no laik harim, ating ol narapela i laik. Ol man i save senisim tingting. Sampela taim bikpela hevi i kamap long wanpela man na nau em i tingim God na em i laik harim.​—⁠Lukim tu Aisaia 6:​8, 11, 12.

      Bilong wanem ol man i mekim nogut na tok nogut long ol Witnes?

      Jisas i tok: “Sapos ol manmeri bilong graun i birua long yupela, orait yupela i no ken lusim tingting, pastaim ol i bin birua long mi tu. Sapos yupela i stap olsem ol man bilong dispela graun, orait ol manmeri bilong graun ol inap laikim yupela . . . Tasol yupela i no man bilong dispela graun. . . . Olsem na ol . . . i save birua long yupela.” (Jo 15:​18, 19; lukim tu 1 Pita 4:​3, 4.) Baibel i tok, dispela graun olgeta i stap aninit long Satan; em yet i as bilong dispela pasin birua.​—⁠1 Jo 5:19; KTH 12:⁠17.

      Na Jisas i bin tokim ol disaipel: “Olgeta man bai i bel nogut tru long yupela, long wanem, nem bilong mi em i stap long yupela.” (Mk 13:13) Dispela tok “nem” i makim bikpela namba Jisas i holim, olsem King. Ol man i save mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova, long wanem, ol Witnes i tingim tok bilong dispela King i namba wan, na tok bilong ol bikman bilong graun i namba tu tasol.

      Sapos Man i Tok​—⁠

      ‘Bilong wanem yupela i no save insait long ol wok bilong helpim olgeta man (o ol man long dispela hap)?’

      Yu ken tok: ‘Yu tingim hevi bilong ol man long dispela hap na mi tu mi tingim. Mi laik askim yu, Yu ting yumi mas stretim wanem hevi pastaim?’ Na ating yu ken tok moa olsem: ‘Olsem wanem na yu ting dispela hevi em i bikpela hevi tru? . . . Sapos yumi inap kirap wantu na stretim liklik, em gutpela, a? Tasol mi save, yu laik bai dispela hevi na ol narapela hevi tu i ken pinis olgeta. Em nau, mipela ol Witnes Bilong Jehova i gat wankain laik. (Stori long ol samting yumi mekim bilong kirapim ol manmeri long bihainim ol lo bilong Baibel bambai ol inap stretim as bilong ol hevi bilong ol; na stori long ol samting Kingdom bilong God bai mekim, na olsem wanem dispela bai stretim ol hevi inap oltaim.)’

      O yu ken tok: ‘(Taim yu kamapim pinis sampela tok antap hia . . . ) Sampela man i givim mani, na sampela i mekim sampela wok bilong helpim ol man na ol i no kisim pe. Ol Witnes Bilong Jehova i mekim dispela tupela wok wantaim. Mi laik stori.’ Na ating yu ken tok moa olsem: (1) ‘Ol man i laik i stap Witnes Bilong Jehova, ol i mas baim stret takis; gavman i kisim takis na mekim ol wok bilong helpim ol man.’ (2) ‘Na mipela i mekim samting moa bilong helpim ol man​—⁠mipela i go long haus bilong ol na tokim ol, sapos ol i laik, mipela i ken lainim ol long Baibel, no gat pe. Taim ol i kisim save long ol tok bilong Baibel, ol i lain long bihainim ol lo bilong en na dispela i helpim ol long karim ol hevi bilong ol.’

      Narapela tok yu ken mekim, em olsem: ‘Mi amamas yu kamapim dispela askim. Sampela ol i no askim, olsem na ol i no save long ol wok ol Witnes i mekim bilong helpim ol man. I gat planti samting yumi ken mekim bilong helpim ol man.’ Na ating yu ken tok moa olsem: (1) ‘Sampela lain i laik

Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
Log Aut
Log In
  • Tok Pisin
  • Serim
  • Preferens
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Ol Lo Bilong Yusim
  • Privacy Policy
  • Ol Praivesi Seting
  • JW.ORG
  • Log In
Serim