Ol Referens Bilong Laip na Wok Autim Tok Miting Wok Buk
JULAI 2-8
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | LUK 6-7
“Mekim Gutpela Pasin Long Ol Narapela”
(Luk 6:37) “Yupela i mas lusim pasin bilong skelim ol arapela olsem jas, na bai God i no ken skelim yupela. Na lusim pasin bilong tok ol arapela i gat asua, na bai God i no ken tok yupela i gat asua. Wok yet long fogivim ol arapela, na God bai fogivim yupela.
nwtsty stadi nout long Lu 6:37
Wok yet long fogivim ol arapela, na God bai fogivim yupela: Tok Grik ol i yusim bilong makim “fogivim” i makim “larim i go fri; salim i go; long rausim (olsem, kalabusman). Long dispela ves, ol i yusim dispela tok long stori long pasin bilong skelim man na kalabusim man, em i kamapim tingting bilong fogivim man na lusim em i go fri, maski sapos ol i mas givim panismen i stret long em.
Wok Yet Long Mekim Gutpela Pasin
13 Gutnius Matyu i Raitim i kamapim tok bilong Jisas olsem: “Yupela i no ken skelim pasin bilong ol arapela na tok ol i man nogut. Nogut God i mekim wankain pasin long yupela tu.” (Mt. 7:1) Luk i kamapim tok bilong Jisas olsem: “Yupela i no ken skelim pasin bilong ol arapela na tok ol i man nogut. Nogut God i mekim wankain pasin long yupela tu. Yupela i mas lusim sin bilong ol man, na bai God i lusim sin bilong yupela.” (Lu. 6:37) Ol Farisi long taim bilong ol aposel i bin skelim strong ol man, na ol tok bilong ol tumbuna i no stret wantaim ol tok Baibel i as bilong en. Ol manmeri i harim tok bilong Jisas na ol i bin mekim olsem, ol i mas lusim “pasin bilong skelim ol arapela.” Ol i mas “lusim sin” bilong ol man, olsem ol i mas fogivim ol rong bilong ol narapela. Aposel Pol i givim wankain tok long pasin bilong lusim rong bilong ol narapela, olsem yumi stori pinis long dispela paragraf.
14 Taim ol disaipel bilong Jisas i lusim rong bilong ol narapela, dispela bai kirapim ol man long lusim rong bilong ol. Jisas i tok: “God bai i skelim pasin bilong yupela long wankain pasin olsem yupela i save mekim long ol arapela man. Na skel yupela i save givim long ol arapela man, long dispela skel tasol God bai i bekim long yupela.” (Mt. 7:2) Pasin yumi mekim long ol narapela, dispela kain pasin ol bai mekim long yumi.—Ga. 6:7.
(Luk 6:38) Bihainim pasin bilong givim ol samting long ol man, na ol bai givim ol samting long yupela. Ol bai kapsaitim planti samting tru i go long laplap bilong yupela na ol bai i sakim i go daun na seksekim na pulapim inap long em i kapsait. Pasin yupela i mekim long ol man, ol bai mekim wankain pasin long yupela.”
nwtsty stadi nout long Lu 6:38
Bihainim pasin bilong givim ol samting: O “Wok yet long givim.” Tok Grik ol i yusim inap makim “long givim,” na dispela i kamapim olsem em samting man i mas wok yet long mekim.
(Luk 6:38) Bihainim pasin bilong givim ol samting long ol man, na ol bai givim ol samting long yupela. Ol bai kapsaitim planti samting tru i go long laplap bilong yupela na ol bai i sakim i go daun na seksekim na pulapim inap long em i kapsait. Pasin yupela i mekim long ol man, ol bai mekim wankain pasin long yupela.”
nwtsty stadi nout long Lu 6:38
laplap bilong yupela: Long tok Grik dispela tok i makim “bros bilong yu,” tasol ating long dispela ves em i makim hap laplap ol i pasim olsem let long bel antap long klos ol i werim na i kamap olsem paus. ‘Kapsaitim i go long laplap’ inap makim pasin bilong sampela man bilong maketim ol samting em ol i save pulapim samting man i baim long laplap i olsem paus.
Mekim Wok Painimaut
(Luk 6:12, 13) Long dispela taim Jisas i laik beten na em i go long maunten. Na long nait olgeta em i beten long God. 13 Taim san i kamap, em i singautim ol disaipel bilong en i kam long em. Na em i makim 12-pela namel long ol na em i givim nem aposel long ol:
Olsem Wanem Yu Inap Pas Gut Wantaim God?
Planti taim Jisas i bin lusim bikpela haptaim long beten. (Jon 17:1-26) Olsem, paslain long em i makim 12-pela man bilong kamap aposel bilong em, Jisas “i go antap long wanpela maunten na long nait em i beten long God. Long dispela nait olgeta em i beten i stap.” (Luk 6:12) Ol man i pas gut wantaim God ol i save bihainim pasin bilong Jisas. I no olsem ol i beten long nait olgeta, tasol paslain long ol i mekim ol bikpela disisen, ol i save lusim bikpela haptaim long beten long God i ken givim holi spirit long ol na bai ol disisen ol i mekim i ken helpim pasin bilong ol long pas gut wantaim God i kamap strong moa.
(Luk 7:35) Tasol stretpela pasin man i mekim i kamapim ples klia olsem em i gat savetingting.”
nwtsty stadi nout long Lu 7:35
kamapim ples klia: Long dispela ves, savetingting i makim man i gat “stretpela pasin.” Wankain tok i stap long Mt 11:19, savetingting i makim man i gat “stretpela pasin.” Savetingting i kamapim stretpela pasin—truim bilong en i kamap long Jon Bilong Baptais na Jisas—kamapim klia olsem ol tok ol man i sutim long ol i no tru. Jisas i laik tok: ‘Lukim stretpela pasin na bai yu save olsem ol tok ol i sutim i no tru.’
Baibel Ritim
(Luk 7:36-50) “Orait wanpela Farisi i wok long askim Jisas long kam kaikai wantaim em. Olsem na em i go insait long haus bilong dispela Farisi na em i sindaun long tebol. 37 Na wanpela meri em ol lain long taun i save olsem em i meri bilong mekim sin, em i harim olsem Jisas i sindaun na kaikai long haus bilong dispela Farisi. Na meri i bringim wanpela botol ston i gat sanda. 38 Na em i go nildaun klostu long lek bilong Jisas, na em i krai na stat long wasim lek bilong Jisas long aiwara bilong en na draim long gras bilong het bilong en. Na em i kis long lek bilong Jisas na welim long sanda. 39 Dispela Farisi husat i bin singautim Jisas i kam, em i lukim dispela samting na em i tingting long em yet olsem: “Sapos dispela man em i wanpela profet, em bai save long dispela meri i tatsim em, olsem em i husat na em i wanem kain meri. Em i wanpela sinmeri.” 40 Jisas i tokim em: “Saimon, mi laik mekim wanpela tok long yu.” Saimon i tok: “Yes Tisa, yu tok!” 41 “Tupela man i gat dinau long wanpela man, wanpela i kisim dinau long 500 denarius na narapela i kisim dinau long 50 denarius. 42 Taim tupela i no gat wanpela samting bilong bekim long em, em i amamas long fogivim tupela wantaim. Olsem na husat bilong dispela tupela bai i laikim em moa?” 43 Saimon i tok: “Mi ting em dispela man i gat bikpela dinau moa.” Jisas i tokim em: “Yu bekim stret.” 44 Orait em i tanim na lukluk long dispela meri na tokim Saimon: “Yu lukim dispela meri? Mi kam insait long haus bilong yu na yu no bin givim wara bilong wasim lek bilong mi. Tasol dispela meri i wasim lek bilong mi long aiwara bilong em yet na em i draim long gras bilong em yet. 45 Na yu no bin givim kis long mi, tasol taim mi kam insait na i kam inap long nau, dispela meri i wok long kis long lek bilong mi. 46 Yu no bin welim het bilong mi long oil, tasol dispela meri i welim lek bilong mi long sanda. 47 Long dispela as mi tokim yu, maski dispela meri i mekim planti sin, mi fogivim ol sin bilong en, olsem na pasin laikim bilong dispela meri i bikpela. Tasol man husat i no gat planti sin em narapela i mas fogivim em long en, pasin laikim bilong dispela man em i liklik.” 48 Na em i tokim dispela meri: “Ol sin bilong yu i tekewe.” 49 Na ol man i sindaun long kaikai wantaim em ol i tingting olsem: “Dispela man em i husat na em i ken fogivim ol sin tu?” 50 Na em i tokim dispela meri: “Bilip bilong yu i kisim bek yu, yu go wantaim bel isi.”
JULAI 9-15
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | LUK 8-9
“Kam Bihainim Mi—Yumi Mas Mekim Wanem?”
(Luk 9:57, 58) Ol i wokabaut long rot i go na wanpela i tokim em: “Mi bai bihainim yu i go long wanem wanem hap yu go long en.” 58 Na Jisas i tokim em: “Ol foks i gat hul long graun na ol pisin i gat hap bilong slip, tasol Pikinini bilong man i no gat ples bilong slip.”
it-2 494
Hap Bilong Slip
Taim wanpela saveman bilong lo i kam na tokim Jisas: “Tisa, mi bai bihainim yu long wanem wanem hap yu go long en.” Jisas i tokim em: “Ol foks i gat hul long graun na ol pisin i gat hap bilong slip, tasol Pikinini bilong man i no gat ples bilong slip.” (Mt 8:19, 20; Lu 9:57, 58) Long dispela ves, Jisas i kamapim olsem bilong i stap disaipel, dispela man i mas lusim tingting bilong i gat gutpela sindaun na olgeta samting em i save laikim na em i mas bilip long Jehova. Jisas i kamapim klia dispela stiatok long beten em i skulim ol disaipel long en: “Givim bret long mipela inap long dispela de.” Na tu, em i tok: “Sapos wanpela bilong yupela i no lusim ol samting bilong en, em i no inap stap disaipel bilong mi.”—Mt 6:11; Lu 14:33.
(Luk 9:59, 60) Em i tokim narapela: “Kam bihainim mi.” Na dispela man i tok: “Larim mi i go pastaim na planim papa bilong mi.” 60 Tasol Jisas i tokim em: “Larim ol daiman i planim ol daiman bilong ol, na yu go na tokaut long Kingdom bilong God long olgeta hap.”
nwtsty ol stadi nout long Lu 9:59, 60
planim papa bilong mi: Ating dispela tok i no makim olsem papa bilong dispela man i dai long dispela taim stret, na em i askim long stretim ol samting long mekim fiuneral. Sapos olsem, em bai i no inap stap long dispela hap na toktok wantaim Jisas. Long Midel Is bilong bipo, sapos wanpela long famili i dai, kwiktaim ol bai mekim fiuneral, planti taim long de man i dai. Olsem na ating papa bilong dispela man i sik o em i lapun, tasol em i no dai yet. Jisas bai no inap tokim dispela man long lusim papa bilong em i sik na i lapun, olsem na ating i gat ol narapela long famili husat inap lukautim papa long ol samting em i nidim. (Mk 7:9-13) Ating dispela man i laik tok, ‘Mi bai bihainim yu, bihain long papa bilong mi i dai. Wet inap long papa bilong mi i dai na mi planim em.’ Long tingting bilong Jisas, dispela man i no laik putim wok bilong Kingdom bilong God i stap namba 1 long laip bilong em taim rot i op long em i mekim olsem.—Lu 9:60, 62.
Larim ol daiman i planim ol daiman bilong ol: Olsem tok bilong stadi nout long Lu 9:59, ating papa bilong dispela man em Jisas i toktok long em i sik o i lapun, na em i no dai yet. Olsem na i klia tru olsem Jisas i tok: ‘Larim ol man i dai long bilip i planim ol daiman bilong ol,’ dispela i makim olsem dispela man i mas larim ol wanfamili i lukautim papa bilong em inap long em i dai na ol i mas planim em. Sapos dispela man i bihainim Jisas, em bai bihainim rot i go long laip na em i no stap wantaim ol man em ol i dai pinis long ai bilong God. Bekim bilong Jisas i soim olsem taim man i putim Kingdom bilong God i stap namba 1 long laip bilong em na tokaut long dispela Kingdom long olgeta hap bilong graun, em bai stap laip yet long bilip.
(Luk 9:61, 62) Na narapela i tok: “Bikpela, mi bai bihainim yu. Tasol pastaim larim mi tok gutbai long ol wanhaus bilong mi.” 62 Jisas i tokim em: “Man i putim han long tul bilong brukim graun na lukluk i go long ol samting i stap baksait, dispela man i no fit long i go insait long Kingdom bilong God.”
nwtsty ol piksa na vidio
Brukim graun
Long ol mun san i hat, graun i strong tru, olsem na ol man i save brukim graun long ol mun bilong kol taim ren i pundaun na mekim graun i malumalum. (Lukim Ap. 12.) Sampela tul bilong brukim graun we i isi long wokim em wanpela hap diwai ol i sapim, ating ol i pasim wanpela ain long en na wanpela o tupela animal samting i pulim. Bihain long ol i brukim graun, ol i save planim sid. Long Ol Skripsa Hibru, planti taim ol i yusim wok bilong brukim graun em ol man i save long en long ol tok piksa. (He 14:18; Ai 2:4; Jer 4:3; Mai 4:3) Planti taim Jisas i yusim ol tok piksa bilong wok gaden long kamapim bikpela poin long ol tok em i skulim ol man long en. Olsem, Jisas i stori long wok bilong brukim graun long kamapim olsem em i bikpela samting long stap olsem disaipel i givim bel olgeta long mekim wok. (Lu 9:62) Sapos man bilong brukim graun i larim ol narapela samting i pulim nabaut tingting bilong em, ating ol baret em i wokim bai krungut. Olsem tasol, disaipel bilong Krais husat i larim ol samting i pulim nabaut tingting bilong em o em i givim baksait long ol wok bilong em bai i no inap winim ol mak long go insait long Kingdom Bilong God.
Oltaim Laikim Jehova Long Bel Olgeta
11 Yumi ken stori moa long tok piksa bilong Jisas na bai yumi ken kliagut moa long skul yumi kisim. Wanpela wokman i wok strong long brukim graun. Tasol taim em i wok long brukim graun, em i salim tingting i go long ples. Sapos em stap long ples em inap bung wantaim famili na ol pren na amamas long kaikai, harim musik, lap, na malolo long haus win. Em i laikim tru ol dispela samting. Taim em i wok longpela taim liklik, laik bilong em long ol dispela gutpela samting i kamap strong na em i tanim na lukluk i go long “ol samting i stap baksait.” I gat planti wok yet long mekim paslain long em i planim kaikai, tasol tingting bilong em i wokabaut na em i no mekim gut wok bilong em. Na bosman i bel hevi, long wanem, wokman i no mekim wok i go inap long wok i pinis.
12 Nau yumi ken skelim olsem wanem wankain samting inap kamap long nau. Wokman inap makim Kristen husat i luk olsem em i mekim gutpela wok, tasol Kristen i no lukautim gut tingting i stap long bel bilong em. Olsem, i gat wanpela brata i save go long ol miting na em i save mekim wok autim tok. Tasol long seim taim em i wok long tingim tingim ol samting bilong dispela graun em i laikim. Long bel, em i laikim tru ol dispela samting. Bihain long em i mekim wok bilong God inap sampela yia, laik bilong em long ol samting bilong dispela graun i kamap strong tru na em i tanim na lukluk i go long “ol samting i stap baksait.” I gat planti wok yet long mekim long autim tok, tasol tingting bilong em i wokabaut na em i no mekim gut wok bilong God olsem em i bin mekim long bipo. (Fili. 2:16) Jehova, “Bosman bilong bungim kaikai,” i bel hevi taim wanpela wokman bilong en i no mekim wok i go inap long wok i pinis.—Luk 10:2.
13 Skul yumi kisim em i klia tru. Bilong mekim wok bilong Jehova long bel olgeta, yumi mas go oltaim long ol miting na mekim wok autim tok, na i gat sampela samting moa long mekim. (2 Sto. 25:1, 2, 27) Sapos wanpela Kristen i wok long laikim yet “ol samting i stap baksait,” olsem ol samting bilong dispela graun, orait pasin pren bilong em wantaim Jehova inap bagarap. (Luk 17:32) Olsem na bilong mekim wok bilong God long bel olgeta, yumi mas “heitim tru pasin nogut” na “pas tru long gutpela pasin.” (Rom 12:9; Luk 9:62) Maski i luk olsem sampela samting bilong dispela graun bilong Satan i gutpela long mekim wok long en o i givim amamas, yumi no ken larim wanpela samting i pasim yumi long givim bel olgeta long wok bilong God.—2 Kor. 11:14; ritim Filipai 3:13, 14.
Mekim Wok Painimaut
(Luk 8:3) na Joana, meri bilong Kusa, em man i bosim haus bilong Herot, na Susana na planti arapela meri. Ol dispela meri i save yusim ol samting bilong ol yet bilong helpim Jisas na ol disaipel bilong en.
nwtsty stadi nout long Lu 8:3
helpim: O “sapotim (givim samting long) ol.” Tok Grik di·a·ko·neʹo inap makim pasin bilong lukautim ol narapela long ol samting ol i nidim long rot bilong baim ol kaikai, kuk, skelim kaikai, na ol narapela samting. Ol i yusim wankain tok long Lu 10:40 (“mekim ol samting”), Lu 12:37 (“givim kaikai”), Lu 17:8 (“tilim ol samting”), na Ap 6:2 (“tilim kaikai”), tasol em inap makim tu olgeta narapela wok man i mekim bilong helpim ol narapela. Long Luk 8:2, 3, Jisas i stori long olsem wanem ol dispela meri i sapotim Jisas na ol disaipel bilong em, ol i helpim ol long pinisim wok God i givim ol long mekim. Taim ol dispela meri i mekim olsem, ol i givim biknem long God, na em i soim olsem em i amamas taim em i lukautim stori bilong ol long Baibel long pasin bilong ol long marimari na givim samting long ol narapela na bai lain i kamap bihain i ken ritim. (Sd 19:17; Hi 6:10) Ol i yusim wankain tok Grik taim ol i stori long ol meri long Mt 27:55; Mk 15:41.
(Luk 9:49, 50) Na Jon i tok: “Tisa, mipela i lukim wanpela man i rausim ol spirit nogut long nem bilong yu na mipela i traim long pasim em, long wanem, em i no wanpela bilong yumi.” 50 Tasol Jisas i tokim em: “Yupela i no ken traim long pasim em. Man i no birua long yupela, em i stap long sait bilong yupela.”
Sampela Bikpela Tok Bilong Buk Luk
9:49, 50—Bilong wanem Jisas i no pasim wanpela man i wok long rausim ol spirit nogut long nem bilong em, maski dispela man i no raun wantaim em? Jisas i no pasim dispela man, long wanem, kongrigesen Kristen i no kamap yet. Olsem na i no gat wok long dispela man i mas raun wantaim Jisas bilong em i ken bilip long nem bilong Jisas na rausim ol spirit nogut.—Mk. 9:38-40.
Baibel Ritim
(Luk 8:1-15) Bihain liklik long dispela, Jisas i raun long ol bikpela taun na liklik taun na em i wok long autim gutnius bilong Kingdom bilong God. Na 12-pela aposel i stap wantaim em, 2 na i gat sampela meri tu i stap wantaim ol, em ol meri Jisas i bin rausim ol spirit nogut long ol na oraitim sik bilong ol. Wanpela em Maria, ol i kolim Makdala, em 7-pela spirit nogut i bin lusim em, 3 na Joana, meri bilong Kusa, em man i bosim haus bilong Herot, na Susana na planti arapela meri. Ol dispela meri i save yusim ol samting bilong ol yet bilong helpim Jisas na ol disaipel bilong en. 4 Bikpela lain i kam bung wantaim ol man husat i bin lusim ol arapela taun na bihainim Jisas i kam na em i mekim tok piksa long ol: 5 “Wanpela man i go long planim ol sid bilong en. Em i wok long tromoi ol sid i stap na sampela sid i pundaun arere long rot na ol man i krungutim, na ol pisin i kam kaikai. 6 Na sampela i pundaun long hap i gat traipela ston, na ol i kru, tasol i no gat wara na ol i drai. 7 Na sampela i pundaun namel long ol rop i gat nil, na ol rop i gat nil i kamap wantaim ol dispela sid na i karamapim ol olgeta. 8 Na sampela i pundaun long gutpela graun na taim ol i kru pinis, olgeta wan wan i karim 100.” Em i mekim ol dispela tok na em i singaut olsem: “Man i gat yau, em i mas harim dispela tok.” 9 Na ol disaipel bilong en i kirap askim em long mining bilong dispela tok piksa. 10 Em i bekim tok olsem: “God i bin larim yupela long kliagut long ol tok hait holi bilong Kingdom bilong God, tasol ol arapela i harim ol tok piksa tasol. As bilong dispela i olsem, maski ol i lukluk, ol bai i no luksave long wanpela samting, na maski ol i harim, ol bai i no kisim mining bilong en. 11 Mining bilong tok piksa i olsem: Sid i makim tok bilong God. 12 Ol sid arere long rot i makim ol lain husat i harim tok na bihain Satan i kam na rausim dispela tok long bel bilong ol, bai ol i no ken bilip na God i kisim bek ol. 13 Ol sid i pundaun long hap bilong traipela ston i makim ol lain husat i amamas long dispela tok taim ol i harim, tasol ol i no putim rop i go daun. Ol i bilip inap sotpela taim, tasol taim traim i kamap ol i pundaun. 14 Na ol sid i pundaun namel long ol rop i gat nil i makim ol lain husat i harim tok, tasol ol wari bilong laip na mani samting na amamas bilong nau i pulim ol na i karamapim ol olgeta na kaikai ol i karim i no mau gut. 15 Na ol sid long gutpela graun i makim ol lain husat i harim tok na bel bilong ol i stretpela na i gutpela. Ol i holimpas dispela tok na ol i sanap strong na karim kaikai.
JULAI 16-22
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | LUK 10-11
“Tok Piksa Bilong Gutpela Man Samaria”
(Luk 10:29-32) Tasol dispela man i laik soim olsem em i stretpela man, olsem na em i tokim Jisas: “Dispela narapela mi mas laikim, em i husat?” 30 Na Jisas i tok: “Wanpela man i lusim Jerusalem na i go daun long Jeriko na ol raskol i bungim em, na ol i kisim olgeta samting bilong em na paitim em. Em i hap indai na ol i lusim em na i go. 31 Orait wanpela pris i kam daun long dispela rot, tasol taim em i lukim dispela man, em i go long hapsait bilong rot na wokabaut i go. 32 Na wanpela Livai tu i mekim olsem, taim em i kam daun long dispela hap na lukim em, em i go long hapsait bilong rot na wokabaut i go.
nwtsty ol piksa na vidio
Rot Long Jerusalem i Go Long Jeriko
Rot (1) em dispela sotpela vidio i soim i wankain liklik long rot bilong bipo namel long Jerusalem na Jeriko. Longpela bilong dispela rot i winim 20 kilomita na i go antap tru, yu mas wokabaut i go daun inap 1 kilomita namel long ol ples maunten long Jerusalem na i go long Jeriko. Planti taim ol raskol i save stap long ol dispela ples maunten we i no gat man, olsem na ol soldia i mas stap long dispela hap long lukautim ol man i go i kam. Jeriko (2) i stap long dispela rot we i kirap long ples drai nating bilong Judia. Olpela taun bilong Jeriko (3) i stap klostu 2 kilomita long taun Rom.
‘Em i Autim Tok Long Tok Piksa Tasol’
14 Namba tu, tingim tok piksa long gutpela man Samaria. Jisas i kirapim dispela stori olsem: “Wanpela man i lusim Jerusalem na i wokabaut i go daun long taun Jeriko. Na ol stilman i hait i stap long rot, na ol i kisim olgeta samting bilong em, na ol i paitim em nogut tru. Ol i mekim olsem, na ol i wokabaut i go. Na em i slip i stap long rot, na klostu em i laik i dai.” (Luk 10:30) Bilong skulim ol man, Jisas i stori long rot i ‘lusim Jerusalem na i go long Jeriko.’ Taim em i kamapim dispela tok piksa em i stap long hap bilong Judia klostu liklik long Jerusalem; olsem na ating ol man i harim tok bilong em ol i save long dispela rot. Planti bagarap i save painim ol man i raun long dispela rot, na moa yet sapos wanpela man i raun wanpis. Dispela rot i go long ol ples i no gat man, olsem na i gat planti hap ol stilman inap hait na bagarapim ol man long en.
15 I gat narapela bikpela samting na Jisas i stori long dispela rot i ‘lusim Jerusalem na i go long Jeriko.’ Olsem stori i kamapim, pastaim wanpela pris na bihain wanpela Livai i raun long dispela rot—tasol tupela wantaim i no helpim man i kisim bagarap. (Luk 10:31, 32) Ol pris i mekim wok long tempel long Jerusalem, na ol Livai i helpim ol. Planti pris na Livai i save sindaun long Jeriko taim ol i no mekim wok long tempel, long wanem, Jeriko i stap klostu long Jerusalem inap 23 kilomita tasol. Olsem na yumi ken save, sampela taim ol i raun long dispela rot. Na tingim tu, dispela pris na Livai ol i ‘lusim Jerusalem,’ olsem ol i lusim tempel na i go. Olsem na i no gat as na wanpela man inap tok, ‘Ol i bin abrusim man i kisim bagarap, long wanem, i luk olsem em i dai pinis, na sapos ol i holim skin bilong wanpela man i dai pinis ol i no inap mekim wok long tempel inap 7-pela de.’ (Wok Pris 21:1; Namba 19:11, 16) Em nau, i klia tru olsem tok piksa Jisas i kamapim i stori long ol samting ol man i harim tok bilong em ol i save gut long en.
(Luk 10:33-35) Tasol wanpela man Samaria i wokabaut long dispela rot na i kam kamap long em, na taim em i lukim em, em i sori tru. 34 Olsem na em i go long em na kapsaitim oil na wain long ol sua bilong em na pasim. Na em i putim em antap long donki bilong em yet na bringim em i go long wanpela haus pasindia na lukautim em. 35 Long de bihain em i kisim 2-pela denarius na givim long papa bilong haus pasindia na em i tok: ‘Lukautim em, na hamas mani moa yu lusim bilong lukautim em, mi bai bekim long yu taim mi kam bek long hia.’
nwtsty ol stadi nout long Lu 10:33, 34
wanpela man Samaria: Ol Juda i save luk daun long ol Samaria na ol i no laik mekim ol samting wantaim ol. (Jon 4:9) Sampela Juda i save kolim dispela nem “man Samaria” bilong daunim man na tok bilas long em. (Jon 8:48) Buk Misna i kamapim tok bilong wanpela rabai olsem: “Man i kaikai bret bilong ol Samaria i olsem man i kaikai mit bilong pik.” (Shebith 8:10) Planti Juda i no save bilipim tok em wanpela Samaria i autim o kisim helpim long ol. Jisas i save long pasin bilong planti Juda long tok bilas na luk daun long lain Samaria, olsem na em i kamapim strongpela poin long tok piksa bilong em we planti i kolim olsem stori bilong gutpela man Samaria.
kapsaitim oil na wain long ol sua bilong em na pasim: Luk em wanpela dokta na em i raitim gut tok piksa bilong Jisas, em i stori long pasin bilong lukautim sua we man i mekim long olgeta de. Oil na wain em samting planti taim ol man bilong haus i mekim wok long en bilong klinim na pasim sua. Sampela taim ol i yusim oil long mekim sua i go malumalum (skelim Ai 1:6), na wain i gat sampela kain marasin long en bilong kilim ol binatang long sua. Luk i stori tu long pasin ol i bihainim long pasim sua, na dispela i helpim sua long i no go bikpela.
haus pasindia: Long tok Grik em i makim “wanpela ples olgeta man i go stap long en.” Ol man i save raun na ol animal bilong ol, ol inap painim ples slip long ol kain haus olsem. Man i lukautim haus pasindia bai givim ol samting em ol man bilong raun i nidim, na ating em bai lukautim ol man em ol narapela i lusim i stap bambai em inap kisim pe long dispela.
(Luk 10:36, 37) Orait yu ting husat bilong dispela 3-pela man i mekim pasin laikim long dispela man i kisim hevi long ol raskol?” 37 Em i tok: “Em man i mekim pasin marimari long em.” Na Jisas i tokim em: “Yu go na yu tu i mas mekim wankain pasin.”
Wanpela Samaria i Mekim Gut Long Narapela
Tok piksa bilong Jisas i kamapim olsem stretpela man tru em i save bihainim ol lo bilong God, na tu, em i save bihainim ol pasin bilong God. (Efesus 5:1) Olsem: Baibel i tokim yumi “God i save mekim wankain pasin long olgeta manmeri.” (Aposel 10:34) Olsem wanem? Yumi save bihainim dispela pasin bilong God? Gutpela tok piksa bilong Jisas i kamapim olsem yumi mas laikim olgeta man, na yumi no ken tingim ol i bilong narapela kantri, na pasin na sindaun bilong ol i narapela kain, na ol i bilong narapela lotu. Nogat. Tru tumas, Baibel i tok ol Kristen i mas “mekim gutpela pasin long ol arapela”—i no long ol manmeri bilong wankain sindaun na skin na kantri, o long ol wanlotu tasol. Nogat.—Galesia 6:10.
Mekim Wok Painimaut
(Luk 10:18) Na em i tokim ol: “Mi lukim Satan i pundaun pinis kain olsem laitning i kam daun long skai.
nwtsty stadi nout long Lu 10:18
Mi lukim Satan i pundaun pinis kain olsem laitning i kam daun long skai: I klia tru olsem Jisas i mekim tok profet, em i lukim Satan i lusim namba bilong em taim em i lusim heven na i kam, kain olsem dispela samting i kamap pinis. Rev 12:7-9 i stori long pait long heven na i kamapim olsem Satan i pundaun pinis taim Kingdom Bilong Mesaia i kirap. Long dispela ves, Jisas i stori long Satan na ol ensel nogut bilong em bai lus long pait we bai kamap bihain, long wanem, long dispela taim God i bin givim strong long 70 disaipel, em ol man i no gutpela long rausim ol spirit nogut.—Lu 10:17.
Sampela Bikpela Tok Bilong Buk Luk
10:18—Wanem mining bilong tok Jisas i mekim long 70 disaipel bilong em olsem “Mi lukim Satan i lusim heven na i pundaun olsem lait bilong klaut i pairap”? Jisas i no tok olsem ol i rausim pinis Satan long heven, nogat. Dispela i kamap bihain long Krais i kamap King long heven long 1914. (KTH 12:1-10) Yumi ken ting olsem taim Jisas i mekim tok olsem samting bai kamap bihain em i kamap pinis, dispela em bilong makim olsem dispela samting bai kamap tru tru.
(Luk 11:5-9) Na em i tok moa long ol olsem: “Sapos wanpela bilong yupela i gat wanpela pren i stap na long biknait yu go long em na tok: ‘Pren, mi laik dinau long yu long 3-pela bret, 6 long wanem, wanpela poro bilong mi i raun na nau tasol em i kam kamap long mi na mi no gat wanpela samting bilong givim em.’ 7 Tasol man i stap insait i tok: ‘Maski givim hatwok long mi. Dua i lok pinis, na ol liklik pikinini bilong mi i stap wantaim mi long bet. Mi no inap kirap na givim yu wanpela samting.’ 8 Mi tokim yupela: Dispela man i no kirap na givim wanpela samting long em bikos em i pren bilong en, nogat. Tasol em bai kirap na givim ol samting dispela pren i sot long en, long wanem, pren i strong long askim askim em. 9 Olsem na mi tokim yupela: Wok yet long askim, na yupela bai kisim. Wok yet long painim, na yupela bai lukim. Wok yet long paitim dua, na dua bai op long yupela.
nwtsty ol stadi nout long Lu 11:5-9
Pren, mi laik dinau long yu long 3-pela bret: Long Midel Is, pasin bilong lukautim ol man em samting ol man i amamas long mekim, olsem dispela tok piksa i kamapim. Maski man i kam long biknait long taim em i no ting, ating dispela tok i kamapim olsem ol man i no save long taim ol bai go kamap long wanpela ples, papa bilong haus i laik tru long givim em sampela kaikai. Em i pilim olsem em i mas i go kirapim neiba bilong em long kain taim bilong dinau long kaikai.
Maski givim hatwok long mi: Neiba long dispela tok piksa i no laik givim helpim, tasol dispela i no makim olsem em i no gat pasin pren, nogat, em i bin slip pinis. Ol haus long dispela taim, moa yet bilong ol man i stap rabis, planti i gat wanpela bikpela rum tasol. Sapos papa bilong haus i mas kirap, ating em bai mekim na famili olgeta i kirap, dispela i makim tu ol pikinini i slip.
pren i strong long askim askim: Tok Grik ol i yusim inap makim “man i no gat pasin daun” o “i no sem.” Tasol long dispela ves, em i makim man i askim askim bikos em i gat strongpela bel. Man long tok piksa bilong Jisas i no sem o les long askim askim long samting em i nidim. Jisas i tokim ol disaipel bilong em olsem ol i mas mekim wankain pasin taim ol i beten.—Lu 11:9, 10.
Baibel Ritim
(Luk 10:1-16) Bihain long ol dispela samting Bikpela i makim 70 arapela na salim ol i go 2-pela 2-pela paslain long em. Na ol i go long olgeta taun na ples em bai go long en. 2 Na em i tokim ol: “Planti kaikai i mau pinis, tasol i no gat planti wokman. Olsem na askim Bosman bilong bungim kaikai long salim ol wokman i go bilong bungim kaikai bilong en. 3 Yupela i go. Harim! Mi salim yupela i go olsem ol sipsip namel long ol wulf. 4 No ken karim paus mani, o beg kaikai, o sendol, na no ken lusim taim long holimpas na tok gude long wanpela man long rot. 5 Taim yupela i go insait long wanpela haus, pastaim yupela i mas tok: ‘Bel isi i ken i stap long dispela haus.’ 6 Na sapos i no gat wanpela pren bilong bel isi i stap, orait bel isi bilong yupela bai kam bek long yupela. Tasol sapos i gat pren bilong bel isi i stap, orait bel isi bilong yupela i ken i stap long em. 7 Na stap long dispela haus, na kaikai na dringim ol samting ol i givim long yupela, long wanem, i stret wokman i kisim pe bilong en. No ken go nabaut long narapela narapela haus. 8 “Na taim yupela i go insait long wanpela taun na ol i mekim gut long yupela, orait yupela i mas kaikai ol samting ol i givim long yupela. 9 Na oraitim ol sikman long dispela taun, na wok yet long tokim ol olsem: ‘Kingdom bilong God i kam klostu pinis long yupela.’ 10 Tasol taim yupela i go insait long wanpela taun na ol i no mekim gut long yupela, orait go long ol bikrot bilong dispela taun na tok: 11 ‘Das bilong taun bilong yupela i bin pas long lek bilong mipela, em mipela i rausim bilong soim olsem yupela i gat asua. Tasol tingim dispela, Kingdom bilong God i kam klostu pinis.’ 12 Mi tokim yupela, long De Bilong Kot, strafe i painim Sodom bai i no bikpela olsem strafe i painim dispela taun. 13 “Sori tumas long yu Korasin! Sori tumas long yu Betsaida! Long wanem, sapos ol strongpela wok i kamap long yupela i bin kamap long Tair na Saidon, orait longtaim yet ol inap tanim bel na pasim laplap bilong sori na sindaun long sit bilong paia. 14 Olsem tasol strafe i painim Tair na Saidon long taim bilong kot bai i no bikpela olsem strafe i painim yupela. 15 Na yu, Kaperneam, ating ol bai litimapim yu i go antap long heven? Nogat tru. Bai yu go daun long Matmat! 16 “Man i harim tok bilong yupela, em i harim tok bilong mi tu. Na man i givim baksait long yupela, em i givim baksait long mi tu. Na tu, man i givim baksait long mi, em i givim baksait tu long man i bin salim mi i kam.”
JULAI 23-29
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | LUK 12-13
“Yupela i Winim Tru Ol Dispela Liklik Pisin”
(Luk 12:6) Ol man i save salim 5-pela liklik pisin long 2-pela koin i gat liklik pe tru. Tasol God i no save lusim tingting long wanpela bilong ol dispela pisin.
nwtsty stadi nout long Lu 12:6
liklik pisin: Tok Grik strou·thiʹon em tok bilong makim olgeta kain liklik pisin, tasol planti taim em i makim liklik pisin i gat liklik pe tru em ol i salim olsem kaikai.
(Luk 12:7) Tasol long yupela, em i kaunim pinis olgeta gras long het bilong yupela. Yupela i no ken pret. Yupela i winim tru ol dispela liklik pisin.
nwtsty stadi nout long Lu 12:7
em i kaunim pinis olgeta gras long het bilong yupela: Averes namba bilong gras long het bilong man i winim 100,000. Jehova i save gut long kain liklik samting na dispela i helpim yumi long ting em i laik tru long save long yumi wan wan disaipel bilong Krais.
(Luk 12:7) Tasol long yupela, em i kaunim pinis olgeta gras long het bilong yupela. Yupela i no ken pret. Yupela i winim tru ol dispela liklik pisin.
I No Gat Wanpela Samting Inap ‘Pasin God Long Laikim Yumi’
4 Namba wan, Baibel i tokaut stret olsem God i lukim sampela gutpela samting long olgeta wan wan wokman bilong em. Jisas i tok: “Yupela i save, ol man i save baim tupela liklik pisin long 10 toea tasol. Na Papa bilong yupela i save lukautim gut ol dispela pisin. . . . Na tu, God i kaunim pinis olgeta gras long het bilong yupela, na em i save gut tru long yupela. Olsem na yupela i no ken pret. Yupela i winim planti lain liklik pisin.” (Matyu 10:29-31) Long taim bilong Jisas, ol dispela tok i gat wanem mining long ol man i bin harim?
5 Ating yumi laik save long as na wanpela man i laik baim liklik pisin. Long taim bilong Jisas, pe bilong dispela kain pisin bilong kaikai i liklik tru. Long wanpela liklik koin, man inap baim tupela pisin. Tasol bihain Jisas i tok, sapos man i tromoi tupela liklik koin em bai kisim faipela pisin, i no fopela. Ol i givim wanpela pisin moa olsem dispela pisin em i samting nating. Ating ol man i ting kain pisin olsem em i samting nating, tasol Man Bilong Wokim olgeta samting i gat wanem tingting long ol? Jisas i tok: “God i no save lusim tingting long wanpela bilong ol dispela liklik pisin [em i tingim dispela pisin tu ol i givim nating].” (Luk 12:6, 7) Ating nau yumi kirap kisim gut bikpela tok Jisas i laik kamapim. Sapos Jehova i save tingim wanpela liklik pisin, yumi ken save em i tingim moa yet ol man! Olsem Jisas i tok, Jehova i save long olgeta liklik samting bilong yumi. Tingim, em i kaunim pinis olgeta gras long het bilong yumi!
Mekim Wok Painimaut
(Luk 13:24) “Yupela i mas taitim bun tru long i go insait long liklik dua. Mi tokim yupela, planti bai traim long i go insait, tasol ol bai i no inap.
nwtsty stadi nout long Lu 13:24
Yupela i mas taitim bun tru: O “wok hat tru.” Tok bilong Jisas i makim olsem yumi mas givim bel olgeta bambai yumi inap i go insait long liklik dua. Sampela wok painimaut i tanim dispela tok olsem “Wok strong long abrusim mak; Mekim olgeta samting bilong wok strong.” Tok Grik a·go·niʹzo·mai i wankain long tok Grik a·gonʹ, planti taim ol i mekim wok long dispela tok bilong makim ol man i ron long resis. Long Hib 12:1, ol i yusim dispela tok bilong makim Kristen i ran long “resis” bilong laip. Ol i mekim wok tu long dispela tok bilong makim “wok strong tru” (Kol 2:1) o wanpela “pait” (Fil 1:30; 1Ti 6:12; 2 Ti 4:7). Tok Grik ol i yusim long Lu 13:24 i makim “man insait long resis” (1Ko 9:25), “wok hat [wan wan]” (Kl 1:29; 1Ti 4:10), na “pait” (1Ti 6:12). Ol i save yusim dispela tok taim ol i stori long ol man i insait long resis, sampela i ting Jisas i skelim pasin bilong ol man long ron long resis, ol i save taitim bun na yusim strong olgeta long winim prais, ol i yusim olgeta liklik strong bilong ol long ron.
(Luk 13:33) Tasol long tude, tumora, na hap tumora mi mas wokabaut i go, long wanem, i no stret long ol i kilim i dai wanpela profet ausait long Jerusalem.
nwtsty stadi nout long Lu 13:33
i no stret long: I no gat wanpela tok profet bilong Baibel i kolim stret olsem Mesaia bai dai long Jerusalem, ating dispela tok i kam long Da 9:24-26. Na tu, sapos lain Juda i mas kilim i dai wanpela profet, moa yet Mesaia, ating ol bai mekim insait long dispela taun. Seventi wan memba bilong Sanhedrin, em suprim kot, ol i save bung long Jerusalem, olsem na ol man em ol narapela i sutim tok long ol olsem ol i giaman profet i mas go long dispela hap na bai ol i harim kot bilong ol. Ating Jisas i tingim olsem Jerusalem em ples ol man i save go bilong givim ofa long God na em ples ol i save kilim sipsip bilong Pasova. Taim ol samting i kamap olsem Jisas i tok, dispela i truim tok bilong em. Ol i kisim em i kam long Sanhedrin long Jerusalem na tokaut olsem em i mas i dai. Na long Jerusalem, long ausait long banis bilong taun, em i dai olsem sipsip bilong “Pasova.”—1Ko 5:7.
Baibel Ritim
(Luk 12:22-40) Na em i tokim ol disaipel bilong en: “Olsem na mi tokim yupela: Lusim pasin bilong tingting planti long laip bilong yupela, olsem yupela bai kaikai wanem samting o werim wanem samting long bodi bilong yupela. 23 Long wanem, laip em i bikpela samting moa winim kaikai, na bodi i bikpela samting moa winim klos. 24 Tingim gut ol kotkot. Ol i no save planim sid o bungim kaikai, na ol i no gat haus o bakstua bilong putim kaikai. Tasol God i givim kaikai long ol. Yupela i winim tru ol pisin. 25 Husat bilong yupela inap skruim liklik haptaim moa long laip bilong en long rot bilong tingting planti? 26 Olsem na sapos yupela i no inap mekim kain liklik samting olsem, orait bilong wanem yupela i tingting planti long ol arapela samting? 27 Tingim gut olsem wanem ol plaua i gro, ol i no save hatwok o wokim laplap. Tasol mi tokim yupela: Maski Solomon i pasim klos bilong king, bilas bilong en i no winim ol dispela plaua. 28 Sapos God i save bilasim ol plaua samting long bus olsem, em ol i stap long nau na tumora ol bai tromoi long paia, orait bai em i amamas moa long givim klos long yupela, yupela ol man i gat liklik bilip! 29 Olsem na lusim pasin bilong tingting planti long wanem samting yupela bai kaikai o wanem samting yupela bai dring. 30 Em ol samting ol lain bilong graun i wok strong long kisim, tasol Papa bilong yupela i save olsem yupela i nidim ol dispela samting. 31 Olsem na wok oltaim long painim Kingdom bilong em, na em bai givim ol dispela samting long yupela. 32 “Yupela liklik lain sipsip, yupela i no ken pret. Papa bilong yupela i orait long givim Kingdom long yupela. 33 Salim olgeta samting bilong yupela na mekim ol samting bilong helpim ol rabisman. Wokim ol paus mani bilong yupela em ol i no save bagarap, em ol gutpela samting yupela i bungim long heven na ol i no inap pinis. Long heven stilman i no inap go klostu long ol dispela samting na binatang i no inap kaikai. 34 Ples we ol gutpela gutpela samting bilong yupela i stap long en, long dispela ples laik bilong bel bilong yupela tu bai stap. 35 “Yupela i mas stap redi na larim lam bilong yupela i lait. 36 Na yupela i mas stap olsem ol man i wetim bosman bilong ol i kam bek bihain long bung bilong marit. Taim em i kamap na paitim dua, ol inap opim dua kwiktaim. 37 Ol wokboi em bosman i lukim olsem ol i was i stap taim em i kam kamap, ol i ken amamas! Mi tok tru long yupela, Em bai redim em yet na tokim ol long sindaun long tebol na em bai kam na givim kaikai long ol. 38 Na sapos em i kam long namba 2 haptaim bilong was, o long namba 3 haptaim bilong was, na em i lukim ol i was i stap, ol i ken amamas! 39 Tasol tingim dispela, sapos papa bilong haus i save long wanem taim stilman bai kam, em bai was i stap na em bai i no larim stilman i brukim haus bilong en. 40 Yupela tu, redi i stap, long wanem, Pikinini bilong man bai kam long taim yupela i no ting em bai kam.”
JULAI 30–OGAS 5
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | LUK 14-16
“Tok Piksa Bilong Pikinini i Lusim Papa”
(Luk 15:11-16) Na em i tok moa: “Wanpela man i gat tupela pikinini man. 12 Namba 2 pikinini i tokim papa, ‘Papa, givim mi ol samting bilong yu em bihain mi bai kisim.’ Na papa i tilim ol samting bilong en long tupela. 13 Sampela de bihain namba 2 pikinini i bungim olgeta samting na i go long wanpela longwe ples. Na long dispela hap em i mekim ol kain kain hambak pasin na westim ol samting bilong en. 14 Taim em i tromoi pinis olgeta mani bilong en, bikpela hangre i kamap long dispela hap na em i no gat wanpela samting. 15 Olsem na em i go na kisim wok long wanpela man long dispela ples. Na dispela man i salim em i go long hap graun bilong en long lukautim ol pik. 16 Na em i laik tru long pulapim bel bilong en long ol bin bilong diwai karob em ol pik i wok long kaikai, tasol i no gat wanpela man i laik givim wanpela samting long em.
nwtsty ol stadi nout long Lu 15:11-16
Wanpela man i gat tupela pikinini man: Sampela samting long tok piksa bilong pikinini i lusim papa i narapela kain. Em wanpela bilong ol longpela tok piksa bilong Jisas. Samting we i narapela kain em pasin pren bilong famili. Long ol narapela tok piksa, planti taim Jisas i stori long ol samting i no gat laip, olsem ol kain kain sid, graun, na pasin pren namel long bosman na ol wokman bilong em. (Mt 13:18-30; 25:14-30; Lu 19:12-27) Tasol long dispela tok piksa, Jisas i stori long pasin bilong papa na ol pikinini man bilong em long pas gut. Ating planti i harim dispela stori i no gat papa husat i gat kain gutpela pasin. Dispela tok piksa i kamapim bikpela pasin marimari na laikim bilong Papa bilong yumi long heven long ol pikinini bilong em long graun, dispela i makim ol man i stap wantaim em na ol man husat i lusim em na i go na bihain ol i kam bek.
namba 2 pikinini: Lo Bilong Moses i tok, namba wan pikinin i mas kisim tupela hap bilong olgeta samting. (Lo 21:17) Olsem na dispela inap makim olsem namba tu hap bilong olgeta samting bilong namba 2 pikinini i bilong namba 1 pikinini.
westim ol samting: Tok Grik ol i yusim long dispela ves i makim “i go nabaut (long kain kain hap).” (Lu 1:51; Ap 5:37) Long Mt 25:24, 26, ol i tanim olsem “rausim ol pipia.” Long dispela ves em i makim pasin bilong man long tromoi nating ol samting, em i no bihainim savetingting.
kain kain hambak pasin: Wanpela tok Grik ol i yusim we i gat wankain mining i stap long Ef 5:18; Ta 1:6; 1Pi 4:4. Dispela tok Grik inap makim tu pasin bilong tromoi nating ol samting, sampela Baibel trensleta i yusim tok “man bilong tromoi nating.”
lukautim ol pik: Lo i tok ol dispela animal i no klin, olsem na dispela wok i no gat nem, na wanpela Juda bai sem long mekim dispela kain wok.—Wk 11:7, 8.
ol bin bilong diwai karob: Ol bin bilong diwai karob i krungut olsem seip bilong kom, skin bilong ol i strong, na ol i gat pepol na liklik braun kala long en. Seip bilong ol dispela bin i stret long mining bilong nem bilong en em ol i kisim long tok Grik (ke·raʹti·on, “liklik kom”). Kirap long bipo yet na i kam inap long nau, planti man i givim ol bin bilong diwai karob long ol hos, bulmakau, na ol pik. Dispela yangpela man i stap rabis tru na dispela i stap ples klia taim em i kaikai samting ol pik i save kaikai.—Lukim stadi nout long Lu 15:15.
(Luk 15:17-24) “Taim em i kisim stretpela tingting, em i tok: ‘Ol wokman bilong papa bilong mi i gat planti bret, na mi stap hia na bagarap tru long hangre! 18 Mi bai kirap na go long papa bilong mi na tokim em: “Papa, mi mekim sin long God na long yu. 19 Mi no gutpela moa inap long yu kolim mi pikinini bilong yu. Larim mi i kamap olsem wanpela wokman bilong yu.”’ 20 Olsem na em i kirap na i go long papa. Taim em i stap longwe yet, papa i lukim em na i sori tru long em, na em i ran i go na holimpas em na givim kis long em. 21 Na pikinini i tokim em, ‘Papa, mi mekim sin long God na long yu. Mi no gutpela moa inap long yu kolim mi pikinini bilong yu. Larim mi i kamap olsem wanpela wokman bilong yu.’ 22 Tasol papa i tokim ol wokboi bilong en, ‘Hariap! bringim nambawan longpela klos i kam na putim long em, na putim ring long pinga bilong em na sendol long lek bilong em. 23 Na tu, bringim wanpela patpela pikinini bulmakau i kam na kilim na yumi ken kaikai na amamas wantaim, 24 long wanem, dispela pikinini bilong mi i bin i dai na em i kisim laip gen, em i bin lus, tasol yumi painim em pinis.’ Na ol i kirap na amamas wantaim.
nwtsty ol stadi nout long Lu 15:17-24
mekim sin long yu: O long “ai bilong yu.” Hap tok Grik e·noʹpi·on i makim “paslain; long ai bilong,” ol i yusim bilong kamapim wankain mining olsem long 1Sam 20:1 long Baibel Septuagint. Long dispela ves, Devit i askim Jonathan: “Mi mekim wanem rong long papa bilong yu?”
ol wokman: Taim namba 2 pikinini i go bek long haus, em i tingting long askim papa bilong em long kisim em bek olsem wokman, na i no olsem pikinini bilong em. Kain man olsem i no bilong dispela haus, olsem ol wokman, em i stap olsem man bilong narapela ples ol i haiarim, planti taim ol i wok inap wanpela de tasol.—Mt 20:1, 2, 8.
givim kis long em: O “laikim tumas na givim kis long em.” Long tok Grik ol i tanim “givim kis,” dispela tok i kam long tok phi·leʹo (Mt 26:48; Mk 14:44; Lu 22:47) tasol planti taim em i makim “laikim tumas” (Jon 5:20; 11:3; 16:27). Long tok piksa, papa i ron i go na holimpasim pikinini, na dispela i soim olsem em i redi long kisim bek pikinini husat i hevi long ol rong bilong em.
kolim mi pikinini bilong yu: Sampela manuskrip i tok: “Mekim mi i kamap wanpela bilong ol wokman bilong yu,” tasol tok i stap long dispela ves i wankain long ol tok bilong ol manuskrip bilong bipo we i stori planti long dispela samting. Sampela saveman i tok i gat sampela ekstra tok ol i raitim na bai i stret wantaim tok bilong Lu 15:19.
longpela klos . . . ring . . . sendol: Dispela longpela klos em nambawan klos—ating em saket i gat bikpela pe na ol i samapim ol tret antap long en. Ol i givim kain saket long man i kam long haus bilong onarim em. Pasin papa i mekim long putim ring long pinga bilong pikinini i soim olsem em i amamas na laikim em na i givim biknem, ona, na namba i go bek long pikinini. Planti taim yu no inap lukim ol wokman i werim ring na sendol. Pasin bilong papa i kamapim klia olsem em i kisim bek pikinini bilong em olsem wanpela memba bilong famili.
(Luk 15:25-32) “Na long dispela taim namba 1 pikinini i stap long gaden. Na taim em i kamap klostu long haus em i harim krai bilong musik na danis. 26 Olsem na em i singautim wanpela wokboi i kam na askim em long wanem samting i kamap. 27 Em i tokim em, ‘Brata bilong yu i kam bek pinis na papa bilong yu i kilim patpela pikinini bulmakau, long wanem, em i kam bek na em i no bin kisim bagarap.’ 28 Tasol dispela namba 1 pikinini i belhat na i no laik i go insait. Na papa bilong en i kam na kirapim em long kam insait. 29 Em i bekim tok long papa olsem, ‘Mi bin mekim wok bilong yu inap planti yia na i no gat wanpela taim mi bin sakim tok bilong yu, tasol i no gat wanpela taim yu bin givim wanpela liklik pikinini meme long mi bilong mi ken amamas wantaim ol pren bilong mi. 30 Tasol taim dispela pikinini bilong yu husat i bin pinisim ol samting bilong yu long ol pamukmeri, em i kam kamap, yu kilim patpela pikinini bulmakau bilong amamasim em.’ 31 Na papa i tokim em, ‘Pikinini, oltaim yu stap wantaim mi, na olgeta samting bilong mi em i bilong yu. 32 Tasol mipela i mas amamas na belgut, long wanem, dispela brata bilong yu i bin i dai na em i kisim laip gen, na em i bin lus na yumi painim em pinis.’”
Mekim Wok Painimaut
(Luk 14:26) Sapos wanpela man i kam long mi, tasol em i no birua long papa na mama na meri na ol pikinini na ol brata na ol susa bilong em, na i no birua long em yet tu, orait em i no ken stap disaipel bilong mi.
nwtsty stadi nout long Lu 14:26
birua: Long Baibel, dispela tok “birua” i gat planti mining. Em inap makim man i heitim narapela, na dispela i kirapim em long birua na bagarapim em. O em inap makim man i bel nogut tru na i no laikim wanpela man o wanpela samting, na em i no laik save long samting i kamap long dispela man o long dispela samting. O dispela tok inap makim i no laikim wanpela moa winim narapela. Olsem, taim Jekop “i no laikim tumas” Lea na em i laikim Resel, dispela i makim olsem laikim bilong em long Lea i liklik long laikim bilong em long Resel (St 29:31; Lo 21:15), tok ol i yusim long kamapim kain stori i stap tu long ol narapela rait bilong ol Juda long bipo. Olsem na tok bilong Jisas i no makim olsem ol disaipel bilong em i mas birua long famili bilong ol na long ol yet, long wanem, dispela tok bai pait wantaim ol narapela tok bilong Baibel. (Skelim Mk 12:29-31; Ef 5:28, 29, 33.) Long dispela ves, ol inap tanim tok “birua” olsem “i no laikim mi moa winim ol.”
(Luk 16:10-13) Man i save lukautim gut ol liklik samting, em i save lukautim gut ol bikpela samting. Na man i no save mekim stretpela pasin long ol liklik samting, em i no save mekim stretpela pasin long ol bikpela samting tu. 11 Olsem na sapos yupela i no soim olsem yupela i lukautim gut wok yupela i mekim long mani nogut, orait husat bai putim samting tru long han bilong yupela? 12 Na sapos yupela i no soim olsem yupela inap lukautim gut ol samting bilong narapela man, orait husat bai givim yupela samting i bilong yupela yet? 13 I no gat wanpela wokman o wokmeri bilong haus inap i stap wokboi bilong tupela bosman. Em bai laikim wanpela na i no laikim narapela, o em bai pas wantaim wanpela na les long narapela. Yupela i no inap stap wokboi bilong God na mani wantaim.”
Bungim Ol Gutpela Samting Long Sait Bilong Bilip
7 Ritim Luk 16:10-13. Long tok piksa bilong Jisas, bosboi i kamap pren bilong ol narapela bambai em i ken kisim helpim. Tasol Jisas i kirapim ol disaipel long mekim ol samting bilong pas gut wantaim God. Tok piksa i stori long pasin bilong yusim “mani nogut” na i stap gut long God. Dispela i soim olsem yumi inap “lukautim gut wok [yumi] mekim long mani nogut.” Yumi inap mekim olsem wanem?
8 Wanpela rot bilong soim olsem yumi lukautim gut wok bilong mani kago em long givim kontribiusen bilong sapotim wok autim tok em Jisas i tok profet long en. (Mat. 24:14) Wanpela liklik gel long India i save putim mani long wanpela liklik boks, na sampela taim em i salim ol toi bilong em na kisim mani na putim long boks. Taim boks i pulap, em i givim mani olsem kontribiusen. Wanpela brata long India i gat wanpela fam bilong ol kokonas. Em i save bringim ol kokonas i go long Rimot Trenslesen Ofis bilong tokples Malialam. Long dispela rot, ol brata i ken yusim mani long mekim ol narapela wok na ol i no inap tromoi mani long baim kokonas. Dispela brata i bihainim savetingting. Na tu, ol bratasista long Grik i save givim oliv oil, sis, na ol narapela kaikai i go long Betel famili.
Baibel Ritim
(Luk 14:1-14) Long wanpela Sabat Jisas i go long haus bilong wanpela hetman bilong ol Farisi long kaikai, na ol lain insait long haus i putim ai long em. 2 Na wanpela man i gat sik we skin i save solap, em i stap long ai bilong Jisas. 3 Orait Jisas i askim ol Farisi na ol man i save gut long Lo na em i tok: “Olsem wanem? I tambu long oraitim ol sikman long Sabat o nogat?” 4 Tasol ol i no mekim wanpela tok. Orait em i holim dispela man na oraitim em na salim em i go. 5 Na em i tokim ol: “Sapos pikinini man o bulmakau bilong yupela i pundaun i go insait long hulwara long de Sabat, husat bilong yupela bai i no pulim em i kam antap kwiktaim?” 6 Na ol i no inap bekim ol dispela tok. 7 Jisas i lukim olsem ol man i kam long dispela kaikai ol i laik sindaun long hap bilong ol man i gat nem, olsem na em i mekim wanpela tok piksa long ol olsem: 8 “Taim wanpela i singautim yu i go long marit kaikai, no ken sindaun long hap bilong ol man i gat nem. Nogut em i bin singautim wanpela i gat biknem moa winim yu, 9 na dispela man i bin singautim yutupela wantaim, em bai kam na tokim yu, ‘Larim dispela man i sindaun long dispela hap.’ Na yu bai sem na kirap na go sindaun long baksait tru. 10 Taim wanpela i singautim yu, go sindaun long baksait tru, na dispela man i singautim yu, taim em i kam em bai tokim yu, ‘Pren, go sindaun antap liklik.’ Orait long ai bilong ol arapela lain i kam long bung, yu bai kisim biknem. 11 Yes, man i litimapim em yet, em bai kisim sem. Na man i daunim em yet, em bai kisim biknem.” 12 Na Jisas i tokim dispela man i bin singautim em i kam: “Taim yu wokim kaikai bilong belo o kaikai bilong apinun, no ken singautim ol pren, ol brata, ol wantok, o ol wanples bilong yu em ol i maniman. Nogut bihain ol i singautim yu tu na dispela i bekim bek pasin yu bin mekim long ol. 13 Taim yu wokim wanpela kaikai, singautim ol lain i stap rabis, ol lain i gat bagarap long bodi, ol lek nogut, na ol aipas. 14 Na yu bai amamas, long wanem, ol i no gat samting bilong bekim bek long yu. Yu bai kisim pe bilong yu long taim ol stretpela man i kirap bek.”