Bir Ada Karaya Geri Döndüğü Zaman

“HİÇBİR insan bir ada değildir,” diye yazdı 17. yüzyıl ozanı John Donne. Ne kadar doğru; fakat adalar bile hep ada olarak kalmazlar. Eski ada kenti Sur bunun bir örneğidir. Büyük İskender o adaya doğru bir mendirek yaptırıp gururlu kentini yok ederek Mukaddes Kitabın çarpıcı bir peygamberliğini yerine getirdi. Yüzyıllar boyunca bu mendirek kum ve çamur ile doldu; ada yarımada oldu.

Fransa’da Mont-Saint-Michel adası da ada olma özelliğini kaybetme tehlikesi içindedir. Fransa’nın Bretanya ve Normandiya illeri arasındaki sınırda yer alan Mont-Saint-Michel, eteğinde bir köy ve tepesinde hisar gibi bir manastır bulunan kayalık bir adacıktır. Gelgite açık, geniş bir körfezin düz kesiminden piramit gibi yükselen bu ada, yüzyıllar boyunca ziyaretçileri çekmiştir. Bir piskoposun MS. sekizinci yüzyılın başlarında orada bir rüyette “Saint” [“Aziz”] Mikael’i gördüğünü iddia etmesinden beri hacılar sürekli olarak olay yerinde yapılan kiliseye ve sonra yapılan manastıra üşüşmektedirler. Zaman, bu yere daima iyi davranmadı. Geçen yüzyıllar boyunca orası yangınlarla tahrip oldu, savaşlarda kuşatıldı, Fransız İhtilali sırasında kapatıldı, hapishane olarak kullanıldı ve nihayet geçen yüzyılda onarılarak külah biçimli bir kuleye sahip oldu.

Uzun zamandır en tehlikeli düşman olarak deniz görülüyordu. Bu kayalık, bazen Denizin Merhametine Kalmış-Saint-Michel diye adlandırıldı. Yüzlerce yıl hacılar oraya karadan yalnızca denizin alçalması sırasında yaya giderek ve insanı yutan kumlara dikkat ederek ulaşabildi. Çabuk yükselen deniz bir başka tehlikeydi; suların dörtnala koşan bir at kadar çabuk dönebildiği söylenirdi!

Oysa, Mont-Saint-Michel’in en büyük düşmanı deniz değil, karadır. 1870 yıllarında adayı nihayet karaya bağlayan 900 metrelik bir mendirek yapıldı. O zamandan beri gelgit olayları artık körfezi, eskiden yaptığı gibi, silip temizlemiyor, fakat kayalık etrafında kumlar birikiyor. Bugün sadece denizin çok yükseldiği zamanlarda yeniden ada görünümünü alıyor. Ünlü Mont’un zamanla Sur gibi bir yarımada veya geniş, kuru bir sahilde granit oluşumlu bir çıkıntı olmaması için, bu doğal olaya karşı gelmek amacıyla çok şey yapılmaktadır.