İnançları Nedeniyle Hapsediliyorlar: Eritre

Eritre hükümeti yıllardır, aralarında kadınların ve yaşlıların da bulunduğu Yehova’nın Şahitlerini yargılamadan ya da resmi bir suçlamada bulunmadan tutuklayıp hapsediyor. Devlet Başkanı Afwerki, 25 Ekim 1994 tarihli Başkanlık Kararnamesiyle Şahitleri vatandaşlıktan çıkarmıştı. Bunun nedeni Şahitlerin 1993’te bağımsızlık referandumunda oy kullanmamaları ve askerlik yapmayı vicdanen reddetmeleriydi. Askerlik zorunlu hale getirilmeden önce, Eritre’de alternatif sivil hizmet fırsatı sunuluyordu. Çok sayıda Şahit farklı devlet dairelerinde bu hizmeti yerine getirdi. Yetkililer bu Şahitlere vatani hizmetlerini tamamladıklarına dair bir belge veriyor ve genellikle onları yerine getirdikleri hizmet için övüyordu. Ancak 94’teki kararnamenin ardından Eritre’deki güvenlik güçleri Yehova’nın Şahitlerini inançlarından vazgeçirmek için hapse atmaya, taciz etmeye ve onlara işkence uygulamaya başladı.

Şu anda 65 Yehova’nın Şahidi (38 erkek, 27 kadın) hapiste. Eylül 2024’te güvenlik güçleri barışçıl dini bir toplantının yapıldığı bir eve zorla girmeleri ve 24 kişiyi tutuklamaları üzerine bu sayı önemli ölçüde arttı. Reşit olmayan iki kişi daha sonra serbest bırakıldı. Birkaç gün sonra da 85 yaşındaki bir kadın Şahit tutuklandı. 23 Şahidin hepsi daha sonra Mai Serwa Hapishanesi’ne nakledildi. 7 Aralık 2024’te ilk çocuğuna dokuz aylık hamile olan Saron Ghebru ve 15 Ocak 2025’te 82 yaşındaki Mizan Gebreyesus serbest bırakıldı.

1 Kasım 2024’te güvenlik güçleri yine Şahitleri hedef aldı ve bu sefer 16 ila 18 yaşlarındaki dört Şahit öğrenciyi tutukladı. Sorguya çekildiler ve hemen Mai Serwa Hapishanesi’ne götürüldüler. 22 Kasım’da görevliler Almaz Gebrehiwot’un kızını okulundan alıp polis karakoluna götürdüler. Almaz kızını almak için karakola gittiğinde, görevliler kızını serbest bıraktılar ancak Almaz’ı göz altına aldılar. Almaz şu anda Asmara’daki 5. Polis Karakolunda tutuluyor.

Neyse ki, yakın zamanda iki kadın mahkûm daha serbest bırakıldı. Mikal Taddesse 25 Şubat 2025’te Mai Serwa Hapishanesi’nden ve Berekti Gebretatyos da 12 Mart 2025’te Adi Abeto Hapishanesi’nden salıverildi.

Cezaevinin Ağır Koşulları

Şahitler Mai Serwa ve diğer esir kamplarında çok zorlu koşullara maruz kalıyorlar. Mahkûmlar, düz yatmak için yeterli alanın bulunmadığı ve birbirlerine yaslanarak yan yatmak zorunda kaldıkları küçük hücrelere sıkıştırılıyor. Hijyenik imkânlar yok ayrıca erkek ve kadınlara, askerler tarafından izlenirken, günde sadece iki kez belirli zamanlarda tuvalet ihtiyaçlarını gidermelerine izin veriliyor. Yeterince tıbbi bakım sağlanamıyor, yeterince yiyecek ve su temin edilemiyor.

Bu ağır koşullar Eritre’de bulunan dört Şahidin ölümüne yol açtı. Üç yaşlı Şahidin ise tutuklulukları sırasında yaşadığı zorluklar nedeniyle serbest bırakıldıktan sonra öldükleri bildirilmiştir.

Başka iki Yehova’nın Şahidi ise 2011 ve 2012 yıllarında Meitir Esir Kampı’nda insanlık dışı bir muameleye maruz kaldıkları için öldü. 62 yaşındaki Misghina Gebretinsae ceza olarak, “yeraltı” diye adlandırılan konteynerde tutulduğu için aşırı sıcaktan Temmuz 2011’de hayatını kaybetti. 68 yaşındaki Yohannes Haile ise yaklaşık dört yıl boyunca benzer koşullara maruz kaldığı için 16 Ağustos 2012’de yaşamını yitirdi.
Kahsai Mekonnen, Goitom Gebrekristos ve Tsehaye Tesfariam adlarında yaşı ilerlemiş başka üç Şahit de Meitir Esir Kampı’ndayken içinde bulundukları koşullar nedeniyle, salıverildikten sonra hayatını kaybetti.
İki Şahit 2018 yılında Mai Serwa Hapishanesi’ne nakledildikten sonra yaşamını yitirdi. Habtemichael Tesfamariam 3 Ocak’ta öldüğünde 76 yaşındaydı. Habtemichael Mekonnen ise 6 Mart’ta 77 yaşındayken öldü. Eritre’deki yetkililer bu iki Şahidi belirtilmeyen sebeplerle 2008 yılında tutuklamıştı.

Süresi Belirsiz Hapis Cezaları

Hapsedilen Şahitlerin çoğunun hapiste kalacakları süre belirsiz, bu yüzden onlar ölene kadar ya da ölümleri yaklaşana kadar hapisten çıkamayabilir. Ülkede bu Şahitlerin durumunda uygulanabilecek herhangi bir hukuki yöntem ya da yasal çözüm yolu olmadığı için aslında onlar ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış durumdalar.

Hapisteki Bir Şahit Hakkında Kısa Bilgi

Wintana Shewaseged

Wintana Shewaseged 1989’da Eritre’de doğdu ve 5 Ağustos 2007’de vaftiz edilerek bir Yehova’nın Şahidi oldu. İnancına olan bağlılığı 27 Nisan 2014’te bir ibadet sırasında tutuklanıp hapse girmesine yol açtı. O zamandan beri dini inançları nedeniyle birçok zorluğa katlanarak hapiste kalıyor.

Wintana tek ebeveynli bir aileden geliyor. Babası hayatını kaybetti ve annesi dinsel zulüm nedeniyle ülkeyi terk etti. Hapse girmeden önce Wintana kıyafet tasarladığı, sattığı ve diktiği bir aile işinde çalışıyordu. Ayrıca muhasebe okudu. Yaratıcı ve cömert biri olarak biliniyordu. Çünkü sık sık başkalarına hediyeler verirdi ve resim çizmek gibi çeşitli el sanatlarıyla uğraşırdı.

Ayrıca Wintana güçlü imanıyla tanınıyordu. Karşılaştığı zorluklara rağmen hâlâ ümit dolu ve ruhen güçlü. Kutsal Kitap’a olan sevgisi hayatının temel taşı olmuş ve ona hapishane koşullarında dayanma gücü sağlamıştır. Ona özellikle yardımcı olan ayetlerden biri 2. Korintoslular 4:7-9’dur. Orada şöyle diyor: “Ancak sahip olduğumuz bu hazine toprak kaplar içindedir, şöyle ki normalin ötesindeki gücün kendimizden değil Tanrı’dan olduğu görülsün. Her yönden sıkıştırılmışız, ancak kımıldayamaz durumda değiliz; şaşırmışız, ancak çıkmazda değiliz; zulüm görüyoruz, ancak yüzüstü bırakılmış değiliz, yere vurulmuşuz, ancak yok edilmiş değiliz.”

Önde Gelen İnsan Hakları Kuruluşlarının Tavsiyeleri Göz Ardı Ediliyor

Eritre uluslararası insan hakları standartlarına uymayı reddediyor. Önde gelen insan hakları kuruluşları birçok defa Eritre’nin temel insan haklarını çiğnemesini kınadı ve hâlâ Eritre’yi durumu düzeltmesi yönünde uyarmaya devam ediyor.

2016 yılında Eritre’deki İnsan Hakları Soruşturma Komisyonu ülkedeki yetkililerin Yehova’nın Şahitlerine ve başka kişilere “dinsel ve etnik sebeplerle zulmettikleri” için “insanlık suçu” işlediğini belirtti.
2017 yılında Afrika Çocuk Hakları ve Refahı Uzmanlar Komitesi (ACERWC), ülkede çocukları koruyan yasalar olmasına rağmen “Yehova’nın Şahitlerinin çocuklarının” bu korumadan yararlanamaması ve kötü muamele görmesi nedeniyle kaygı duyduğunu dile getirdi. ACERWC Eritre’ye “ayrımcılık yapmadan çocukların düşünce, vicdan ve din özgürlüğü haklarını tanıması ve tam anlamıyla uygulamaya geçirmesi” gerektiğini söyledi.
2018 yılında Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu Eritre’nin “Yehova’nın Şahitliği inancına mensup olanlar da dahil tutuklu bulunan herkesin temel haklarından mahrum bırakılması sorununa acil bir çözüm getirmesi” gerektiğini belirtti ve hükümetten bazı Şahitlerin tutukluluğu sırasında neden öldüğünü araştırmasını istedi. Ayrıca Eritre’nin, Yehova’nın Şahitlerinin “vatandaşlık haklarını ellerinden almaması” gerektiğine vurgu yaptı.
Mayıs 2019’da BM İnsan Hakları Komitesi (CCPR) Eritre’yi, din ve inanç özgürlüğü hakkının uygulanmasını garanti altına alması ve “Yehova’nın Şahitleri de dahil din özgürlüğü hakkını uyguladığı için gözaltında olan ya da tutuklu bulunan herkesi serbest bırakması” konusunda uyardı. Ayrıca Eritre’den “askerlik hizmetinin vicdanen reddini yasal olarak tanımasını ve vicdani retçiler için alternatif bir sivil hizmet sunmasını” talep etti.
BM İnsan Hakları Konseyi’ne sunulan 7 Mayıs 2024 tarihli bir raporda, Eritre’deki insan haklarının durumuna ilişkin BM Özel Raportörü şunları ifade etti: “Yehova’nın Şahitleri ciddi ve özel zulüm yöntemleriyle karşı karşıya kalıyor. Örneğin keyfi olarak gözaltına alınıyorlar ve vatandaşlık, belgeler ve bunlara bağlı hak ve hizmetleri reddediliyor.” Raporda Eritre hükümetine “hukuka aykırı ve keyfi olarak gözaltına alınanların derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakılması” ve “yasal dayanak olmaksızın gerçekleştirilen tutuklama ve gözaltı uygulamalarına son verilmesi” çağrısında bulunuldu.

Yaşanan Olaylar

17 Haziran 2025

Toplamda 65 Şahit hapiste.
22 Kasım 2024

Almaz Gebrehiwot ülkenin siyasi partisine üye olmayı reddettiği için tutuklandı.
1 Kasım 2024

Şahit olan 4 öğrenci tutuklandı ve Mai Serwa Hapishanesi’ne nakledildi.
27 Eylül 2024

23 Şahit tutuklandı ve Mai Serwa Hapishanesi’ne nakledildi, ikisi daha sonra serbest bırakıldı.
1 Şubat 2021

3 Şahit serbest bırakıldı.
29 Ocak 2021

1 Şahit serbest bırakıldı.
4 Aralık 2020

28 Şahit serbest bırakıldı.
6 Mart 2018

77 yaşındaki Habtemichael Mekonnen, Mai Serwa Hapishanesi’ne nakledildikten sonra yaşamını yitirdi.
3 Ocak 2018

76 yaşındaki Habtemichael Tesfamariam, Mai Serwa Hapishanesi’ne nakledildikten sonra yaşamını yitirdi.
Temmuz 2017

Meitir Esir Kampı’nda tutulan bütün Şahitler Asmara’nın dışındaki Mai Serwa Hapishanesi’ne nakledildiler.
25 Temmuz 2014

14 Nisan’da tutuklananların çoğu serbest bırakıldı, ancak 27 Nisan’da tutuklananların 20’si tutuklu bulunuyor.
27 Nisan 2014

31 Şahit Kutsal Kitap’ı inceledikleri bir toplantı sırasında tutuklandı.
14 Nisan 2014

90’dan fazla Şahit İsa Mesih’in ölümünün anılması için yapılan toplantı sırasında tutuklandı.
16 Ağustos 2012

68 yaşındaki Yohannes Haile son derece ağır hapis koşulları nedeniyle hayatını kaybetti.
Temmuz 2011

62 yaşındaki Misghina Gebretinsae son derece ağır hapis koşulları nedeniyle hayatını kaybetti.
28 Haziran 2009

Yetkililer bir Şahidin evinde yapılan dini bir faaliyet sırasında eve baskın yaptı. Orada bulunan ve yaşları 2 ile 80 arasında değişen 23 kişinin hepsi tutuklandı.
28 Nisan 2009

Yetkililer karakollarda tutulan Yehova’nın Şahitlerinden biri hariç hepsini Meitir Esir Kampı’na sevk etti.
8 Temmuz 2008

Yetkililer 24 Şahidi tutuklamak için ev ve işyerlerine baskın düzenlemeye başladı; tutuklananlardan çoğu ailelerinin geçimini sağlayan kişilerdi.
Mayıs 2002

Hükümet kendi onayladığı dört inançtan birine bağlı olmayan tüm dini grupları yasakladı.
25 Ekim 1994

Yehova’nın Şahitlerinin vatandaşlık ve temel sivil haklarını ellerinden alan başkanlık kararı çıktı.
17 Eylül 1994

Paulos Eyassu, Isaac Mogos ve Negede Teklemariam yargılanmadan ya da resmi bir suçlamada bulunulmadan hapsedildi.
1950’ler

Yehova’nın Şahitleri Eritre’de ilk kez faaliyet göstermeye başladı.