O Rüyanın Anlamı Nedir?

‘OMUZUMUN üzerinden arkaya baktığımda bana yetişmeye çalışan iri, korkunç bir mahluk gördüm. Silahsızdım ve hemen hemen çıplak olarak kaçmaya çalıştım. Ayaklarım sanki yere yapışmış gibiydi! Arkama bir daha baktım ve . . . o anda sokakta canavar düdüğünü çalarak hızla giden bir itfaiye arabasını gördüm. Soğuk terlerle uyandığım zaman saatimin zili çalıyordu!’

Bu rüya size yabancı gelmiyor, değil mi? Belki de böyledir, çünkü sık sık görülen rüyalarda şu ortak noktalar var: Nahoş bir tecrübe, olağanüstü bir giyim şekli, sahnelerin çabuk çabuk değişmesi, kaçamamak ve hareketin bir kısmının yatak odasından gelen bir sesle uyarılması gibi. Çok şükür ki, kaçmak için vaktinde uyanırız!

Ama böyle bir rüya ne anlama gelir? Neden rüya görüyoruz? Acaba bazı rüyaların peygamberane bir anlamı var mıdır?

RÜYALARLA İLGİLENMEK YENİ BİR ŞEY DEĞİLDİR

İnsanlığın ta başlanğıcından beri görülen rüyalara karşı ilgi duyulmuştur. Mukaddes Kitapta kayıtlı olan ilk rüyayı, Abimelek aşağı yukarı MÖ 1900 yılında gördü. (Tekvin 20:3) Aynı kitapta, İbrani ataların gördükleri Tanrısal kaynaklı bir kaç rüya da kayıtlıdır. Putperest milletlerin gördüğü rüyalar da kayıtlıdır ve bu rüyalar hakkında şunları okuyoruz: “Babilliler gördükleri rüyalara öylesine güveniyorlardı ki, önemli kararlarının arifesinde öğüt alacaklarını ümit ederek, tapınaklarda uyuyorlardı.” Yunanlılar ve Romalılar da aynı şekilde davrandılar. Mısırlılar rüya yorumu için ayrıntılı kitaplar yazdılar. Orta çağda Avrupa’da ve 60 yıl öncesine kadar İslam toplumlarında bile önemli devlet işleri, görülen rüyalara dayanarak karara bağlanırdı. Acaba böyle rüyaların yorumlanması konusunda ne denebilir?

Sigmund Freud, rüyaları “bilinçsizliğe giden kraliyet yolu” diye adlandırdı ve onları bilinçaltına atılan isteklerimize, özellikle içimizdeki güçlü cinsel dürtülere dayanarak yorumlamaya çalıştı. Oysa geçen yıllarda bilimsel merkezlerde, rüyalar üzerinde araştırmalar yapıldı ve Freud’un rüyaları yorumlama şeklinin çok basit olduğu sonucuna varıldı.

UYKU VE RÜYA ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR

Uzay çağının elektronik aygıtlarını kullanan araştırmacılar, rüya sürecinde oluşan beyin dalgalarındaki değişiklikleri ve belirli beyin hücrelerindeki faaliyeti incelediler. Bilim, hâlâ rüyaların her yönünü anlamaktan çok uzaksa da, varılan bazı sonuçlar geniş çapta kabul edilmektedir. Örneğin, şiddetle inkâr edenler dahil, herkesin rüya gördüğü anlaşılmıştır. Küçük çocuklar, uyku süresinin yüzde 70’ini rüya halinde geçirirler, oysa yetişkinler, bu vaktin aşağı yukarı yüzde 24’ünde rüya görürler. Kedi ve köpek gibi birçok memeli hayvan da uyku sırasında beyin faalileti gösteriyor; onların da rüya gördüğüne inanılıyor. Uyurken ayakları seğirince ağlar gibi havlayan köpek herhalde rüya görüyor.

İnsanların üzerinde yapılan deneyler, uykunun belirli evrelere ayrılabildiğini gösteriyor. Hafif bir uykuyla başlayarak çok derin 4. evreye varıncaya kadar giderek daha derin uykulara dalıyoruz. Daha hafif bir evreden geçtikten sonra R EM (Rapit Eye Movement, Hızlı Göz Hareketleri) uykusuna geçiyoruz. Adının belirttiği gibi, bu evrede, gözler sanki bir ekranda hızla değişen hareketleri seyrediyormuş gibi ani ve hızlı hareketler yapar. Göz kapakları kapalı olmasına rağmen, bir gözlemci bu hareketleri kolaylıkla görebilir. (Avrupalı araştırmacılar bu evreye “paradoxical [rüya görülen] uyku” diyor; çünkü bu evredeki beyin dalgalarının incelenmesi, vücudun sanki uyanıkmış gibi çalıştığını gösterir.) REM uykusu, genellikle rüya görülen bir evredir.

Yapılan bu araştırmalarda uygulanan yöntem, gözlemcinin, uyuyanı REM uykusu sona erdiği anda uyandırması ve gördüğü rüyayı anlattırmasıdır. Uyuyan kişinin 1. evreden REM evresine geçmesine kadar tüm evreler için 90 dakikanın geçtiği gözlenmiştir. Daha sonra bu evre baştan başlar. Bir yazar şöyle dedi: “Geceleyin izlenen bu evre, gezegenlerin hareketleri kadar düzenlidir.” REM uykusunun ilk evresi, ancak beş on dakika kadar sürer; ama bu bazen aşağı yukarı 50 dakika süren sonuncu evreye kadar gitgide uzar. Normal bir gece uykusunda rüya görülen REM uykusu toplam olarak 90’dan 120 dakikaya kadar sürer. Böylece, genellikle olağan bir filmin süresi kadar bir rüya görme vaktiniz vardır. Geceyi geçirmek için bu süre herhalde fena sayılmaz, değil mi?

Ne yazık ki, gördüğümüz bu rüyalar, uyandıktan kısa bir süre sonra unutulur. Eğer birini hatırlarsak, bu muhakkak sonuncusudur. Bundan dolayı gece gördüğümüz film hakkında pek bir şey anlatamayız! Durum Mukaddes Yazıların Eyub Kitabındaki kayıt gibidir: “[İrtidat etmiş kötü kimse] Ruya gibi uçacak, ve onu bulmıyacaklar.” (Eyub 20:8) Bu araştırmacılar, rüya görenin gözlerinin hızlı hareketleri durduğu anda uyandırmalıdırlar.

NEDEN RÜYA GÖRÜYORUZ

Yapılan araştırmalara göre, bazı rüyalar günlük faaliyet, duygu ve düşüncelerimizin ürünüdür. Ann Faraday What Your Dreams Mean (Rüyalarınızın Anlamı) adlı kitabında “görülen rüyalaın çoğu herhangi bir şekilde bir iki gün önce zihnimizi meşgul eden şeyleri yansıtır” diyor. Diğer yandan, savaştan ileri gelen ruhsal çöküntü içinde olan askerler, yıllar boyu dehşet verici kâbuslar görmeye devam edebilirler.

Bazı deneyler ilginç olarak şunu göstermektedir:

“Hepimizin rüyalara muhtaç olduğu anlaşılıyor; yaşımız ne kadar küçük olursa onlar o derece gerekli oluyor. ... Sadece REM uykusunu gidermeye sebep veren ilaçlar kullanan araştırmacılar, yetişkinlerin uzun süre rüyasız yaşayabileceklerini ispat ettiler. Ama bu zaman esnasında rüya göremeyen bu kişilerde küçük huy değişiklikleri olduğu görüldü: Onlar, başkalarının duygularını giderek daha çok inciten kaygılı kişiler oldular; sık sık da dikkatlerinin toplayamadılar.”

Gördüğünüz rüyaların, hayatımızda önemli bir rol oynadığını doğrulayan başka bir araştırmacı şöyle dedi:

“REM devreleri (ve dolayısıyla rüyalar) bir veya daha çok nedene dayanır; bu nedenler, vücut üzerinde oynadığı role göre, hemen kesinlikle önemlidir.”

RÜYALARIN YORUMLANMASI

Rüyalarda söz konusu olan bütün etkenler karşısında, rüyalarımıza özel bir anlam vermenin neden hikmetsizlik olduğu giderek daha açık şekilde belli olmaktadır. Herkes, hemen her gece rüya gördüğüne göre, rüyalarımızın olağanüstü ve özel bir anlam taşıdığını mı düşünmeliyiz? “Sleep” (Uyku) başlıklı bir kitapta yazar şöyle diyor:

“Harfiyen vagon yükü gibi çok olan bu rüya hikâyelerinin analizi ve laboratuvarda uyğulanan yöntemler, rüyaları anlamak için hiçbir etkin formülün bulunacağına dair ümit vermemektedir.”

Rüyalarınızı yorumlamaya hazır olan birçok kimsenin bulunduğu gerçi doğrudur, ama onların yorumlarındaki fikir ayrılığı, rüyalarınıza belirli bir anlam verme çabalarının anlamsız olduğuna dair en kuvvetli delillerdir. Dr. Rosalind Cartwright şöyle dedi: “Bulduğumuz en etkileyici şeylerden biri, herhalde [rüya yorumcuları arasındaki] kişisel farklılıkların çokluğudur.” Ayrıca şunu da yazdı: “Birçok psikoterapist, hâlâ rüyanızın doğru yorumunu bildiğinde ısrar eder ... fakat onlar meslektaşlarının aynı rüyayı bambaşka şekilde yorumlayacaklarını tamamıyle unutuyorlar.”

Bugün bazı araştırmacıların gösterdiği eğilim, rüyaları yorumlamaya çalışmaktansa, kişilere kendi rüyalarını nasıl yorumlayacaklarını öğretmektedir. Her kişi, başından geçenleri ve sorunlarını bildiği için, rüyalarından en iyi anlamı çıkaracak durumda olduğu sanılıyor. Sürrealist bir ressamın belirli bir tablo yaparken neler düşündüğünü anlamaya hiç çalıştınız mı? Aynı gruptaki kaç kişi, aynı anlamı çıkaracak dersiniz? Dr. Calvin Hall’e göre, rüya yorumcuları da tam böyle bir farklılık gösterebilir.

Tabii, bunun bir nedeni, değişik kültürlere sahip olan rüya yorumcularının rüyada görülen sembollere tamamıyla değişik anlamlar vermesidir. Örneğin, Yunanlılar, rüyada görülen bir yılanın hastalık demek olduğuna inanıyorlardı; oysa Mısırlılar, bunun bir meselenin yararlı çözümüne işaret ettiğini sandılar. Bu nedenle, gördüğünüz rüyaları ciddiye almamak, gerçekten hikmetliliktir. Ancak onlardan hoşlanın. Bir yazarın belirtmiş olduğu gibi, rüyalar, bazen o kadar komiktir ki, yazar: “İnsanların gülerek uyanmaması, beni sık sık merakla dolduruyor” demişti.

Öte yandan uykunuz çok defa kâbuslarla rahatsız oluyorsa, bunlara bir anlam vermeye çalışmaktansa, nedenlerini, sürdürdüğünüz hayat tarzında aramanız daha iyi olacaktır. Mukaddes Kitabın şu sözü çok doğrudur: “Çünkü meşguliyetin çokluğundan dolayı rüyalar vardır!”—Vaiz 5:7, YD.

TANRISAL KAYNAKLI RÜYALAR

Rüyalarında anlam arayanlar, çok defa Mukaddes Kitapta kayıtlı bulunan Tanrısal ilham altında görülen rüyalara işaret ederler ve ‘acaba bugün de, Tanrı tarafından bazı rüyalar ilham edilmez mi?’ diye sorarlar. Mukaddes Kitabın yazıldığı zamanlarda, Tanrı’nın bazen hizmetçileriyle rüyalar vasıtasıyla konuştuğu doğrudur. Örneğin, karısı Meryem ve çocukları İsa ile Mısır’a kaçması Yusuf’a bir rüyada söylendi. Tanrı, aynı zamanda Kendisine bağlı olmayan kişilerin de rüyalar görmesini sağladı. Örneğin, Mısır’ın Firavununa, ülkesinde yedi yıl açlık çekileceği peygamberane rüyalarla bildirildi.—Matta 2:13; Tekvin 41:1-7.

Tanrı’nın görülmesine sebebiyet verdiği bütün bu tür rüyalar, Tanrı’nın hizmetçilerini korumak veya onlara yol göstermek, ya da Kendi iradesi ve maksadının başarıyla yerine getirilmesini sağlamak içindi. Bununla beraber, Resul Pavlus şöyle yazdı: “Allah eski zamanda çok parçalar ve [rüyalar dahil] çok tarzlarda peygamberlerde babalara söylenmiş olup bu günlerin sonunda bize ... kendi Oğluna söyledi.” (İbraniler 1:1, 2) Bu nedenle, Yehova Tanrı’nın bizimle konuşmak için artık rüyaları kullanmasına gerek yoktur.

Bundan dolayı, size neler getireceğini merak ediyorsanız veya sorunlarınıza bir çözüm arıyorsanız, cevabını, rüyalarınızın yorumunda değil, Tanrı’nın Sözü olan Mukaddes Kitapta bulabilirsiniz.