“Ama Ne Söyleyeyim?”

Sohbet Sanatını Geliştirmek

“OKULDAKİ diğer çocukların, daima duruma uygun şekilde konuşmayı becerdiklerini gördüm. Onlar, daima doğru olan sözleri buldular. İnsanlar onlarla ilgilendiler. Oysa benim için durum farklıydı.” Yıllarca çekingenlik çeken genç bir adam sözlerine böyle başladı. Daha sonra anlattığı şeyler, dünya çapındaki milyonlarca kişinin duygudaş oldukları bir durumu yansıtıyor.

Başka kişilerin yanında bulunduğum zaman, ellerim terlerdi ve midemde sanki kelebekler uçuşurdu. Zihnim sanki boşalırdı. Ne söyleyeceğimi unutuyordum. Oysa insanları seviyordum. Onlarla konuşmak istediğim için, sohbet etmeye çalışıyordum. Zorlukla ağzımdan bir şeyler çıkardığım zaman bile beni etkileyen gerilim yüzünden, bekleneni elde edemiyordum. Daha sonra, kendimi tamamen kötü hissediyordum.”

Belki sizin de veya sevdiğiniz bir kişinin de aynı şeyleri duyduğu zamanlar olmuştur. Birçok kişi, sohbetin başlangıcı olan “Nasılsınız?” sözcüğünden ileri gitmekte zorluk çekerler. Başkalarıyla fikir alış-verişinde bulunmamak, artan yalnızlık ve “suskun” ailelerin sayısının çoğalmasıyla sonuçlanır.

Sobette beceriksiz olmanın nedenleri hangileridir? Bir nedeni yetişme tarzı olabilir. Ayrıca bugün, birçok kişi, hep kendini düşünüyor ve başkalarına daha az ilgi gösteriyor. Aynı zamanda çoğunluğun görünürde dışa dönük olmasına rağmen, birçok kişi çekingendir. Dr. P. G. Zimbardo, Shyness (Çekingenlik) adlı kitabında, yapılan bir anketin sonucu olarak 5.000 kişinin yüzde 8’inin hayatlarının belirli bir noktasında çekingen olduklarını söylediklerini ve yüzde 40’ının ise, kendilerini hâlâ çekingen saydıklarını belirtiyor.

Bir yazar diğer bir soruna dikkati çekerek şöyle dedi: ‘TV’yi konuşturup birbirimizi susturmayı tercih ediyoruz.’ Televizyonu seyretmenin birçok aile üzerindeki etkisine değinerek, İtalya’da halka bilgi verme konusunda yapılan bir kongrede konuşan bir kişi olağanüstü bir öneride bulundu: “Haftada bir gün tüm televizyon istasyonlarını kapatalım.” Neden? Çünkü bu uygulamanın “aile fertleri arasında çoktan beri kaybolmuş olan sohbetin yeniden elde edilmesine” yol açacağını söyledi.

Bütün bu durumlar, birçok kişinin sohbet sanatını geliştirememesi yönünde katkıda bulunuyorlar. Ama sorunu çözmek için ne yapılabilir?

BİRİNCİ ENGEL—KİŞİNİN BİZZAT KENDİ DÜŞÜNÜŞÜ

Yukarda sözü edilen genç adam, “zihnimden çıkarmam gereken iki fikir vardı” demişti. “İlk olarak hep kendimi düşünüyordum. Başkalarının benim söyleyeceklerim hakkında ne düşüneceklerinden çok kaygılanıyordum. Kendimi ancak aptal yerine koyacağımı hissediyordum. İkinci olarak da, beni dinleyenlerin daima söylediğim her sözde kusur bulacaklarını düşünürdüm.” Böyle duyguları yenmesine yardım eden acaba neydi?

Mukaddes Kitapla ilgili bir konuşma dinledi. Konuşmacı, gerçek sevginin ‘kendi faydasını aramadığını’ ve ‘her şeyi ümit ettiğini’ söyledi. Bu öğüt başkalarına güvenmeye başlamasına, (bazılarının kusur bulma eğilimi olmasına rağmen) onlara kötü saikler yüklememesine ve kendini daha az düşünerek diğerlerine yaklaşmaya hazır olmasına yardım etti.—I. Korintoslular 13:4-7.

Sadece çıkarlarını düşünmek, bazılarının sohbetinin kopmasına yol açıyor. Öte yandan, başka kişiler, sohbet sanatını hiç önemsememekle tanınan Amerikalı devlet adamı Calvin Coolidge’i örnek alıyorlar. Coolidge’e bu kadar ziyafetlere katıldığı halde, niçin canının sıkılmış göründüğü soruldu. Cevabı şöyleydi: “İşte, insan bir yerde yemek yemeli.” Evet, bazıları böyle buluşmalar sırasında sadece midelerini doldurmaktan başka bir sorumluluk duymuyorlar.

Sohbete katkınız olması için, zihninizde konuşacak bir şeyiniz olmalı. Öyle ise bazı şeylerden haberdar olmaya çalışın. Gazeteleri veya (elinizdeki gibi) kitapları okuyup bazı noktaları hafızanızda saklamakla veya kaleme almakla, başkalarının hoşuna gidebilen ilginç bazı bilgileri elde etmiş olacaksınız.

İYİ BİR DİNLEYİCİ OLUN

Bir kadın şöyle yazdı: “Ben iyi bir dinleyici olmadığımı itiraf etmeliyim. Dostlarıma daima öğüt vermek isterim. Bana telefon edip şikâyet ederler ve içlerini dökerler; istedikleri tek şey, kendilerini dinleyen duygudaş bir kulak bulmaktır; oysa ben, ne yazık ki, onlara hemen 15 hal çaresi takdim ederim.” Bu kadın, dostlarının sohbete çabuk son verdiklerini gördü.

İyi bir dinleyici olmayan herhangi birinin başına aynı şey gelebilir. Daha sonra söyleyeceklerini düşünmek, diğerinin sözünü kesmek ve ona acele ettirmektense, iyi bir dinleyici sabırla ve dikkatle dinler. Hiçbir kimse iki şeyi aynı anda yapıp, onlara tüm dikkatini veremez. Bir kadın, birçok evli kadının duygularını şöyle dile getirdi: “Biz, bir kişinin hem gazeteyi okuyup, hem de bizi dinleyebileceğini zannetmiyoruz. . . . . Bir kişinin yıkanıp pijamasını giyindikten ve dişlerini fırçaladıktan sonra yatağına yatıp gözlerini kapatmakla birlikte bizi dinlediğini iddia edebileceğini zannetmiyoruz.”

İyi bir dinleyici olmak için sohbet ettiğiniz kişinin çoğu zaman yüzüne bakın; bir söz veya jestle (belki başınızı eğmekle) söylenenlerle ilgilendiğinizi gösterin. Kendinizi karşınızdaki kişinin durumunda görmeye çalışın. (Örneğin, “neler hissettiğinizi anlıyorum.”) Takt dolu ve yerinde olan sorular sorun. Belirli bir şeyin açıklamasını rica etmekte tereddüt etmeyin. İnsanlar genellikle böyle şeyleri açıklamaktan hoşlanırlar.

Tabii, sohbet sanatını öğrenmek, size yardımcı olabilir. Fakat sohbet sanatına hâkim olmak, sadece bazı kuralları öğrenmekten fazlasını kapsar.

BİR YÜREK SANATI

Bir kişi kafasında anlatacağı çok şey olduğu halde, eğer yüreğinde başkalarına karşı sevgi dolu bir ilgi duymuyorsa, sohbeti hiç de hoş olmayabilir. Mukaddes Kitap “sizden her biri kendi işlerine değil, fakat her biriniz diğerlerin de işlerine baksın” diyor.—Filipililer 2:4.

Başkalarının duygularına ve çıkarlarına karşı hassas olmak, sohbet sanatını geliştirmenin gerçek anahtarıdır. Bununla beraber, bu hassasiyet sadece konuştuğumuz kişilere gösterdiğimiz ilgide değil, konumuzda da yansıtılmalıdır. Sert ve ‘yıkıcı sözlerin’ sevgiyi yansıtmadığı açıktır. Bazen, masum görünen sohbetler bile yıkıcı olabilir.—Titus 3:2 YD.

Örneğin, bir öğleden sonra dikiş merkezinde bir grup kadın, bölgelerine yeni taşınan bir ailenin “uyuşturucu madde müptelası olan kız”larının rezaleti hakkında serbestçe konuştular. Bu kadınlardan biri daha sonra bir vaizin karısıyla konuşurken hevesle bu konudan söz etti.

Vaizin karısı: “Meselenin başka bir tarafı da var” diye cevap verdi. Diğeri, “buluşmada sen yoktun” dedi, inatçılıkla ekledi, “bulunsaydın böyle . . . .”

“Doğru fakat ben onları evlerinde ziyaret ettim” diye cevap verdi vaizin karısı. O kız, onların kızı değil, akrabaları da değil, bir arkadaş veya bir arkadaşın kızı bile değil; sadece uzun zamandan beri hasta ve öylesine çok ıstırap çekmiş biri ki, doktorları zavallıyı afyona alıştırdılar. Onlar ise, kızı tedavi ettirmeye çalıştılar. Onun için evlerini, hatta hayatlarını bile değiştirmek zorunda kaldılar. Bunu az önce, bir doktordan öğrendim.”

Kadın, vaizin karısının evini terk etmek için birden ayağa fırladı. Neden böyle ansızın kalktı? Kızarmış bir yüzle bütün diğer kadınlara, ‘meselenin bu makul tarafını anlatmalıyım’ dedi mahcubiyetle. Evet, “masum” görünen bir sohbet sırasında konuşulan bir meselenin çok defa başka bir tarafı da vardır.

Bundan dolayı başkasının itibarını yok edebilecek şeyleri söylemeye heveslenmeyin. Başkalarının iyi namını zedelemeyin. (Süleymanın Meselleri 16:27, 28 ile karşılaştır.) Kendinize şöyle sorun: Söylediğim sözlerin ne kadarı başkalarını yıkabilir? Kendinizi tahlil edin ve sonra belirli yönlerden belki ayarlamalar yapmaya gerek duyabilirsiniz.

SOHBETİN MÜKÂFATLARI

Daha iyi tanıdığınız kişilere daha kolay yaklaşabilirsiniz. Aile bağları daha kuvvetli olur. Karı ile koca ve ana-baba ile çocuk arasındaki uçurumlar kapanmaya başlar. Bir kişi, başkalarının hikmetinden yararlandığı sürece bilgisini artırır. Genç kişiler sohbet yoluyla ana-babalarının tecrübelerinden yararlanmakla hayatlarına uzun yılların tecrübelerini katabilirler. Hayatları daha sevinçli olur.

[Sayfa 15’deki çerçeve]

NE DERECE HOŞSOHBET BİR KİBSESİNİZ?

Grupta üç veya daha fazla kişi varken, vaktin yüzde 50’sinde konuşur musunuz?

Bir dostunuzun keyfinin yerinde veya mutsuz olduğunu hissedebilir misiniz?

En çok tek konu, yani kendiniz hakkında mı konuşuyorsunuz?

Başkalarının duygularını incitmeyi, yanlış yere nüktecilik mi sayıyorsunuz?

Açık sözlülüğü kabalıkla karıştırıyor musunuz?

Başkalarının çıkarlarıyla ilgileniyor musunuz?

[Sayfa 16’daki çerçeve]

SOHBETLER İÇİN FİKİRLER

SOHBETLERE NASIL BAŞLANIR?

Kendinizi tanıtın.

İkinizin de paylaştığı bir tecrübe hakkında bir şeyler söyleyin.

Samimi komplimanlar yapın.

Yardım isteyin veya verin.

SOHBETE NASIL DEVAM EDİLİR?

Gerçeğe dayanarak sorular sorun. Örneğin: “Bugün sıcaklık 30 derece oldu mu?” veya görüş açısını sorun: “Muhitimizde can güvenliğinin pek kalmadığını mı sanıyorsunuz?”

Karşınızdaki kişiyi kendisi hakkında konuşturun. “Nerede büyüdünüz? İşinizi sever misiniz? Bir kişi böyle bir işe nasıl girebilir?

Kişisel hikâyelerinizden birini veya ilgi çekici bir bilgi verin.

Yersiz tenkitlerden kaçının, ama diğerinin söyledikleri hakkında duyduklarınızı ve tepkilerinizi serbestçe gösterin.

Ayrılma vaktini bilin.