Lyon’a Trenle Uçalım!

“BİLLETS, s’il vous plait!” Lacivert üniformalı, şık şapkalı bir biletçi biletlerinizi görmek istiyor. Onun gelişi, size uçakta değil, Fransa’nın Train a Grande Vitesse veya TGV (Yüksek Hızlı Tren)’de bulunduğunuzu hatırlatıyor. Bu tren dünyanın en hızlı trenidir. Paris’i tamamıyla arkada bıraktıktan sonra saatte ortalama 260 Km. hızla Fransa’nın üçüncü büyük kenti olan Lyon’a gideceksiniz. O şehir, Alp dağları ve İtalya’ya veya Marsilya ve Riviera hatları üzerinde bulunan en önemli duraktır.

Sesten hızlı uçak ve uzay mekiği uçuşlarının yapıldığı bu günlerde, bir devrim teşkil edecek şekilde yeni bir demiryolu taşıma şeklini geliştirmenin ne yararı olabilir, diye soracaksınız. Fransa Ulusal Demiryolları acaba neden bu girişimde bulundu?

YENİ BİR DEMİRYOLU

Paris-Lyon demiryolu bağlantısı, daima Fransa’nın en kalabalık hatlarından biri olmuştur. Burada, yolun üçte birinde dört ve diğer kısmında iki hat bulunduğu halde, trafiğin en yoğun olduğu zamanlarda, artık trafikle baş edemiyordu. Özellikle Japonya’nın Tokaido hattındaki “kurşun hızı” ile giden trenin başarısı gibi, başka ülkelerde kaydedilen ilerlemeler düşünüldükten sonra, Fransa’da tamamıyla yeni bir demiryolunun yapımına karar verildi.

Başından beri, yeni Paris- Lyon hattının sadece yolcu taşımasına karar verildi. Bu amaçla lokomotif ve vagonlar da büyük hızlara göre şekillendirilmişti. Bu yeni hattın en şaşırtıcı yönü ise, yol üzerinde hiçbir tünelin bulunmamasıdır. Fakat bu tren tepelerden nasıl geçebilecek, diye sorabilirsiniz.

Böylece TGV’nin en önemli yönüne değinmiş oluyoruz. TGV treni olağan bir trenden çok daha hafiftir, sanki “kuştüyü” ağırlığındadır. Her sekiz vagonlu bölümde bulunan çok güçlü motorları, trenin, ağır bir yük trenin veya olağan bir yolcu treninin çıkabiliceğinden çok daha dik yokuşlara tırmanmasını mümkün kılar. Eğim derecesi yüzde 3,5’a kadar varır; oysa bu sayı olağan demiryollarında yüzde 1’den fazla olamaz. Bu eğim özellikle tren rampayı inerken belli olur. Kendinizi sanki trende değil de iniş yapan bir uçakta bulunuyormuş gibi hissedersiniz.a Tren çok hızlı gittiği için rampayı çıkarken genellikle kendi hareket gücünü kullanır. Ayrıca düşünebileceğiniz gibi, tünelsiz bir demiryolunun yapımı da çok daha ucuzdur.

TREN VE RAYLAR

Rengi kavuniçi ve koyu gri olan bu uzun, düzgün burunlu tren, standart modellere oranla daha alçak ve uzatılmış biçimdedir.Bunun nedeni dingillerin vagonların uçlarında değil, iki vagon arasında bulunmasıdır. Dolayısıyla hiçbir yolcu tekerlek üstünde oturmaz; böylece yolculuk daha sakin rahat olur. Üstelik trene binmek ve inmek de çok kolaydır.

Tren yoluyla ilgili başka etkenler de rahat bir yolculuk için katkıda bulunur. Raylar uzun kesimler içinde kaynakla birleştirilmiştir ve travers veya tabanlıklara çakılmış olan ray kurbağalarıyla kalın kauçuk tamponlar üzerinde oturtulmuştur. Bundan başka balastlar, olağandan çok daha derindir.

YER AYIRTMAYI UNUTMAYIN

Güvenlik nedeniyle TGV’de ayakta durmak yasaktır; bundan dolayı yer ayırtmak zorunludur. Bilet rezervasyon sistemi Fransa’da zaten birkaç yıldır bilgisayarla uygulanırken, bu iş şimdi yeni tren için titizlikle ayarlanmıştır. Tabii, hâlâ garda veya bir seyahat acentesinde yer ayırtabilirsiniz, ama TGV için bunu perona girişte de yapmak mümkündür.

Binmek istediğiniz trende yer olup olmadığını, kalabalık dolayısıyla ek vagon konulup konulmadığını ve (tren dolu olduğu takdirde) gelecek TGV’nin geliş saatini size bildiren otomatik yer ayırıcı aygıtlarla “konuşabilirsiniz.” Kalkış saatinden beş dakika öncesine kadar yer ayırtılabilir. Ama son dakikada yer ayırtırsanız, tercih ettiğiniz sigara içilmeyen vagonu seçmek mümkün olmayabilir.

BİNELİM!

Oturun ve rahatınıza bakın. Vagondaki koltukların mavi veya yeşli kumaşına bakarak ikinci mevkide olduğunuzu söyleyebilirsiniz, çünkü birinci mevkideki koltuklar ya portakal ya da kahverengidir. Kişinin bizzat yakabileceği ışıklar ayrı ayrı koltuklar ve ortadaki koridor size uçakta olduğunuz izlenimini uyandırır. Ve eğer kır manzaraları gözünüzün önünde saatte 260 kilometre hızla geçmeseydi, bu sanrı eksiksiz olacaktı.

Aç mısınız? Seyahat ettiğiniz saate bağlı olarak, birinci mevkide hosteslerden sıcak bir yemek isteyebilirsiniz. Unutmayın, Fransız gastronomların cenneti olan Lyon’a gitmektesiniz. İkinci mevkideki yolcular her sekiz vagonlu bölümün ortasında bulunan bir meze dağıtım yerine gidebilirler.

GÜVENLİK

Bu trenin bilgisayarları sadece rezervasyonlar için kullanılmaz; Paris’te TGV’ye bindiğiniz Gare de Lyon’daki kampüstür, demiryolları şebekesinin genel işletmesi ve denetimini yapar. Trafiğin normal olduğu zamanlarda PAR (Poste d’Aiguillage et de Regulation, Makas Kumandası ve Kontrol Sistemi) trenler arasındaki vakti düzenler, makiniste ya uzaktan otomatik kumanda verir?, ya da gerektiğinde telefon veya radyo vasıtasıyla talimatlar iletir; zira böylesine yüksek hızlarla giderken, makinistin yoldaki işaretlere bakıp ani kararlar vermesi çok zordu.

Bu demiryolunu kesen geçitler yoktur. Ayrıca üstgeçit olan her yerde raya düşen herhangi ağır bir parçayı fark eden güvenlik aygıtları vardır. Bir tehlike haberi verildiği zaman, yaklaşan tüm trenlere duyurulur.

UÇAKLA MI YOKSA TRENLE Mİ?

TGV ile seyahat etmek olağan trenlerle gitmekten daha pahalı değildir; böylece bu trenin yararlı yönleri daha fazladır. Örneğin, fiyatları, kısa mesafeli uçak seferlerininkine güçlü bir rakiptir. Bundan başka, yolcular Paris’in merkezinden Lyon’un merkezine (426 kilometre) kadar olan yolu, sadece iki saat içinde katedebileceklerdir. Havaalanlarına geliş ve gidiş vaktide hesaba katılırsa, uçakla yapılan yolculuk süresi çoğu kez daha fazladır.

Ray genişliği, tüm Avrupa demiryolu şebekesine eşit olduğu için yolculuğumuzu Lyon ile sınırlamanız gerekmez; eğer isterseniz Cenevre’ye ve ilerde Lausanne’a (ikisi İsviçre’de) Grenoble ve hatta Riviera’daki Nice’e devam edebilirsiniz. Bu yerlere gitmek için TGV Paris’ten yeni hatla yola çıkar ve daha sonra eski yoldan devam eder. Tabii, trenin yavaşlaması gerekir, ama Paris ile diğer şehirler arasındaki yolculuk süresi gene de daha kısadır.

BAŞKA ÜLKELERDEKİ YÜKSEK HIZLI TRENLER

Dünya çapında bu alanda yapılan araştırmaların belirttiği gibi, demiryolu taşımacılığı katiyen tarihe karışmayacaktır. Enerji krizi, demiryollarına tekrar hayat verdi, çünkü burada yakıtın verdiği randıman, başka herhangi bir kara taşıma aracının yakıtından daha büyüktür. Almanya, ana demiryollarını daha iyi hale getirmektedir. Bazı trenler zaten saatte 200 kilometre hızla gitmektedir. İtalya’nın da Roma’yı Floransa’ya bağlayan Direttissima adında yüksek hızlı yeni bir tren hattı vardır.

Büyük Britanya’da sorun değişik bir açıdan ele alındı ve APT (Advanced Passenger Train, Geliştirilmiş Yolcu Treni) zaten kullanılan raylardan gitmek üzere yapıldı. İngiliz araştırmacıları virajlarda motorsiklet gibi yan yatabilen bir tren geliştirdiler; böylece şimdi bu rayları kullanan en hızlı trenlerinkine oranla hızını yüzde 20-40 arasında artırdılar.

Japonlar geride kalmadılar, çünkü zaten saatte 210 kilometre hız yapan Shinkansen adındaki yüksek hızla giden trenlerin ray şebekesini genişletmeyi planlıyorlar. Soğuk bölgelerde iklim sorunlarıyla karşılaştıklarında, hizmetleri aksatmadan sunabilmek için, raylara sıcak su serpme sistemi ile tasarladılar.

Ama şu anda Fransa’nın en hızlı yolcu trenine sahip olma ayrıcalığı var. Böylece, günün birinde Fransa’ya giderseniz veya iş, ya da tatil için güneye gitmek isterseniz, Lyon’a trenle uçabiliceğinizi unutmayın.

[Dipnotlar]