Teleskoplar ve Mikroskoplar—Bu Aletlerle Elde Edilen Bilgiler Sizi Nasıl Etkiledi?

TELESKOPLAR ve mikroskoplar. Bu teknik aletler, nefesimizi kesen uzaklıklardaki galaksileri ve bu cümlenın sonuna konan noktanın içine sığabilecek 250.000 kadar küçük mikroorganizma gibi, gizli harikaları ortaya çıkardı. Bu aletler, insanın görüş açısını temelden değiştirdi. Eski devirlerde, insan, göklere dinsel bir hayranlıkla bakıyordu. Yıldızlar ve gezegenler, insanların yaşamlarında güçlü etkileri olan tanrılar gibi kabul ediliyordu. İnsana gelince, o, kendisinin ve gezegeni Yer’in, evrenin tam merkezi olduğuna inanmaktaydı.

Astronomi profesörü Edward R. Harrison’a göre, yerin, evrenin merkezi olduğu kavramı “putperest din için güvenilir bir dayanak”tı ve görünüşte “Yer’deki insan hayatına anlam ve amaç kazandırıyordu.” Teleskop’un çarpıcı açıklamaları evrenle ilgili bu rahatlık veren görüşü sarstı. Mikroskop, (bir zamanlar anlaşılmaz mucize olarak kabul edilen) hamilelik, doğum ve (bir zamanlar tanrıların belası olduğu düşünülen) hastalık gibi şeylerin sırrını çözdü.

Böylece bazıları bir zamanlar dinin cevapladığı soruların, şimdi en iyi şekilde beyaz önlüklü araştırmacılar tarafından cevaplandırıldığını düşünüyorlar. Ancak insan, gözlemde, ölçmede ve analiz etmede gerçekten gördüğüne anlam verebilmek için artık bir Tanrı’ya ihtiyacı olmayacak kadar uzmanlaştı mı? Teleskop ve mikroskop Tanrı hakkında bilgi veren en önde gelen kitaba, yani Mukaddes Kitaba inanmanın temelini acaba yok etti mi?

[Sayfa 3’teki çerçeve/resimler]

Galileo, hayretler içinde kalmış olmalı. 1609 yılında bir akşam ilkel teleskopunu, eski insanların “sütten bir daire” diye adlandırdıkları ışıklı büyük alana çevirdi. Teleskopunun (solda) yardımıyla, Galileo daha önce hiçbir insan gözünün göremediğini görebilmişti: Samanyolu “sayısız yıldızlardan oluşan bir kütle” idi.

70 yıldan biraz fazla süre sonra, Antoni van Leeuwenhoek adlı bir Hollandalı iş adamı da, evinde yaptığı cam ve metalden oluşan bir mekanizmanın içine bakıyordu. Her ne kadar bilimsel bir eğitimden yoksun idiyse de, mercekleri bilemek ve parlatmak onun hobisydi. Bu merceklerden yaptığı ilkel alet ise, insanlığın başka bir evrene girişini sağlayacaktı: Bir damla suyun veya küçük bir kaşık toprağın içinde hayatın kaynaştığı bir mikro dünya!