Mutfak Eğlenceli Bir Yer Olabilir

“MUTFAĞA adımını atma!” Öğle yemeğinin tadına biraz erken bakmak isteyen her aç çocuk bu azarı pek çok kez işitmiştir. Böyle olmakla birlikte ana-babaların çocuklarını mutfaktan atmak yerine oraya çağırmaları için birçok haklı neden vardır. Niçin? Çünkü mutfak gerçekte büyüleyici bir dersliktir.

Mutfak çocukların yaratıcılık niteliklerini, sorunları çözme yeteneklerini geliştirebilecekleri, başkalarına hizmet etmeyi, grup çalışmasını öğrenecekleri, yüreği etkileyen anlamlı konuşmaların birden ortaya çıkabileceği, özen ve önemle korunan değerlerin dolaylı yollarla aşılanabileceği bir yerdir. Evet, mutfağın kalabalık dolapları, çekmeceleri ve raflarında yaşanarak öğrenilmiş, her yeni yemeğin hazırlanışı sırasında uygulanabilecek birçok değerli dersler yatar.

Şu teknoloji ve bilgi çağında çocuklarımızın eğitim yeri olarak mutfağı neden kullanalım? Bunun yanıtı zamandır. Birçok ana-baba çocuklarla beraber zaman, evet çok zaman geçirmenin yerini tutabilecek başka hiçbir şey olmadığını kavrıyor.a Yalnız sorun, bu zamanın nereden bulunacağıdır. Bazı yetkililer, ana-babaları, evin içindeki gündelik işleri çocuklarla birlikte bir şeyler yapmak ve onları eğitmek için bir fırsat olarak görmeye teşvik ediyorlar. Bu Tanrı’nın eski İsrail’deki ana-babalara verdiği emirle uyum içindedir: “Bugün sana emretmekte olduğum bu sözler senin yüreğinde olacaklar; ve onları oğullarının zihnine iyice koyacaksın, ve evinde oturduğun, ve yolda yürüdüğün, ve yattığın, ve kalktığın zaman bunlar hakkında konuşacaksın.”—Tesniye 6:6, 7.

Ne olursa olsun, zaten mutfakta vakit geçirmek zorunda olduğumuza göre, burası ailece ortak etkinliklerde bulunmak için uygun bir yer gibi gözüküyor. Özel gezileri düzenleyecek zaman, para ve enerjimiz olana kadar bekletmemiz gerekebilir; oysa sağlıklı bir iştah ertelenmek istemez. Bundan başka mutfağın çocuklar üzerinde doğal bir cazibesi vardır. Bütün bunlardan da öte, bıçak ve diğer gereçleri dikkatle kullanmayı başka nerede öğrenecekler ki? Mutfaktaki işleri eğlence olarak gören çocuklar arada sırada ortalığı batırabilirler! Buna rağmen mutfak hangi öğretim olanağını sunar?

“Dersliğimiz” Olan Mutfakta Öğrenmek

Dört yaşındaki öğrencileri arasında Bayan Çörek olarak tanınan Louise Smith küçük öğrencilerine yemek pişirmeyi öğrettiği 17 yıl boyunca şu gözlemde bulundu: “Her çocuğun anlayacağı bir şey olduğu için yiyecek büyük bir öğretim olanağı sunar. Küçük yaşlarda onların koku, tat ve dokunma duyuları o derece keskindir ki, bütünüyle olayın içine girerler. Ve siz yemek yoluyla doğru telaffuz, matematik ve problem çözmeyi öğretebilirsiniz.” Dökme, dövme, soyma, karıştırma, eleme, sarma, çocukların el yetenekleri geliştirmesine, ellerle gözlerin eşgüdümlü çalışmasına yardım eder. Ayıklama (kuru üzüm ve fındıkları ayrı ayrı yığma), sıraya dizme (ölçü kaplarını boylarına göre iç içe sıraya koyma) matematik öğreniminde yapı taşları olarak hizmet edecek kavramları öğretir. Bir tarife göre yemek yapmak; sayıların, ölçülerin, zamanlamanın, mantığın ve dilin nasıl kullanıldığı üzerine bir alıştırmadır. Ve hiç kimse güvenlik, sorumluluk, kişisel düzen ve takım çalışması üstüne öğrenim görmeden karmaşık ve tehlikelerle dolu mutfak dünyasına adım atmayı göze alamaz.

Gözardı edemeyeceğimiz bir nokta da yemek pişirmeyi öğrenmenin değeridir. Mutfakta yardım ederek işe başlayan çocukların, onlu yaşlarına vardıklarında tüm sofrayı kendi başlarına hazırlayabilmeleri nadir bir olay değildir. Hangi meşgul anne veya baba ara sıra böyle bir şeyden hoşlanmaz? Bundan da öte yemek pişirmek gençlere evlenseler de bekâr kalsalar da ileride bir erişkin olarak taşıyacakları sorumluluklar açısından kendilerine çok yararlı olabilecek güven ve kendi kendine yetme gibi nitelikleri geliştirmelerinde yardımcı olur.—I. Timoteos 6:6 ile karşılaştırın.

Otuz yaşlarına kadar bekâr kalan Lee şunları anımsıyor: “Annem mutfaktaki gündelik işlerinde beni eğitmeye hemen hemen altı yaşımdayken başladı. Önce, bütün ilgim pastalar, kekler ve diğer tatlıları pişirmek üzerinde odaklandı. Fakat zamanla, dokuz yaşıma geldiğimde, ailemiz için bütün bir yemeği planlayıp hazırlayabiliyordum ve bunu düzenli olarak yaptım. Sonraları, bekâr bir yetişkin olarak, yemek pişirmek de içinde olmak üzere bir sürü ev işi yapmayı bilmenin yaşamı ne derece kolaylaştırdığını gördüm. Ve ayrıca bunun benim şimdi başarılı bir evlilikten zevk almama çok katkıda bulunduğunu da kesinlikle söyleyebilirim.”

Yemek Pişirmek Eğlenceli Bir İştir!

Çocukları mutfakta eğitmek için bir ana veya baba nasıl zaman bulacak? Bir anne, dikkati dağıtan etkenlerin mümkün olduğu kadar az olacağı bir sırada vakit ayırmayı öneriyor. Eğer birkaç çocuğunuz varsa mutfağa ilgi göstermeye başladıkları zaman, belki bir keresinde yalnız biriyle çalışmak isteyebilirsiniz. Bunun için diğerlerinin uyuduğu ya da okulda olduğu bir zamanı seçin. Tek başınıza yemek pişirdiğinizden biraz daha uzun bir zaman harcamayı planlayın. Ve mutfakta zevkli bir vakit geçirmeye hazır olun!

İlk seferinde, pişirmek için çocuğunuzun zevkle yiyeceği bir şeyi seçmesine izin verin. Hemen sonuç veren basit bir tarif arayın. İçindekilerin çocuğun başarıyla üstesinden gelebileceği şeyler olduğundan emin olun. Yorulup sıkılmasını engellemek için yemeğe konacak bazı malzemeleri ve aletleri önceden bulmasını sağlayın. Eğitim vaktini gereksiz uzatmamak ve işi bıktırıcı duruma sokmamak için konacak malzemelerin bir bölümünü de siz önceden hazırlayın.

Her aşamada nasıl bir uygulama yapılacağını göstererek, yemek tarifini çocuğunuzla beraber başından sonuna kadar okuyun. Çocuğunuza mutfakta kendine ait bir yer—bu belki içinde bir iki kap-kacak ve az miktarda araç-gereç bulunan bir çekmece olabilir—ve bir önlük verin. Bir erkek çocuğa kadın önlüğü yerine belki bir yerden erkek ahçıbaşı kıyafeti ayarlayabilirsiniz. Başlamadan hemen önce, güvenliğin önemini vurgulayın ve mutfak için makul kurallar koyun.—“Birinci Ders—Güvenlik” başlıklı, 18. sayfadaki çerçeveye bakın.

Her şeyden önce, olayı eğlenceli bir şekle sokun. Çocuğunuzun sizi yalnızca seyretmesine izin vermeyin; ellerini yıkattırın ve yemek yapılırken gerçekten çalışmasını sağlayın. Ona araştırma, deneme ve sorular sorma olanağı tanıyın. Eğer yemek kusursuz olmazsa aldırmayın, çocuğunuz onu kendisi yaptığına göre herhalde yiyip bitirecektir de!

Aile Beraberliği

Mutfaktan gelecek en büyük yararlar, kuşkusuz, ailenin birliği ve değer yargılarıyla ilgilidir. Bugün bazı evlerin içinde aile üyelerinin aralarında gerçek anlamda fazla bir iletişim olmaksızın kendi kendilerine, üstlerine düşeni yapmakla meşgul oldukları görülür. Böyle koşullar altında ev bir motel ya da bir benzin istasyonu olmaktan ancak biraz öte gidebilir. Bunun tersine, beraber yemek pişiren bir ailenin beraber yemek yiyip beraber bulaşık yıkaması ve mutfağı temizlemesi daha olasıdır. Bu işler birbirleriyle iletişim kurmak, etkileşimde olmak, temasta kalmak için onlara devamlı fırsat sağlar. Bir anne şunları anımsıyor: “Oğullarımla yaptığım en iyi görüşmelerin bazıları mutfakta lavabo başında çalışırken geçmiştir.” İsa’nın takipçisi bir baba olan Hermann buna şunları ekliyor: “Birkaç yıl özellikle bir bulaşık makinamız olmasını istemedik; bu yüzden bulaşıklar elle yıkanıp kurulanırdı. Kurulama işi sırayla yapmaları şartıyla oğullarımıza verilmişti. Doğal bir iletişim için bundan iyi fırsat olamazdı.”

Evet, çocuklarınızla mutfakta geçirdiğiniz zaman—haftadan haftaya, yıldan yıla—ruhi değerlerin ve Tanrısal niteliklerin gelişebilmesi için gerekli zemini sağlayabilir. İşte böylesi, zoraki olmayan beraberliklerde çocukla anne veya babası arasında yapılan kalpten-kalbe sohbetler doğal olarak başlayabilir ve bir anne ya da babanın örneği çocuğun yüreğini sessizce etkileyebilir. Süleymanın Meselleri 22:6’nın söylediğine göre böyle bir eğitim çocuğa bir ömür boyu yararlı olur: “Çocuğu gideceği yola göre yetiştir, yaşlı olunca da ondan ayrılmaz.”

Böylece, eğer bir anne veya baba olarak çocuklarınızla daha çok vakit geçirmek için yollar arıyorsanız, neden onları bir kek ya da bütün bir yemeği hazırlayarak size yardım etmeleri için mutfağa çağırmayasınız? Belki de onlarla beraber mutfakta çalışmanın ailenizi beslemek ve eğitmek için etkin bir yol olduğunu keşfedeceksiniz.

[Dipnotlar]

[Sayfa 18’deki çerçeve]

Birinci Ders—Güvenlik

Güvenlik Konusunda Bilinçli Olun

• Tıpkı işlek bir cadde trafiğinin getirdiği tehlikeleri açıklar gibi, ciddi fakat ürkütücü olmayan bir yolla mutfakta çalışırken karşılaşılacak tehlikeleri anlatın. Bu konuda kendiniz de iyi örnek olun.

• Çocukların mutfakta her çalışmalarında yetişkinlerin gözetiminde olmalarını sağlayın. Aletleri güvenli şekilde kullanana dek, çocukların herhangi bir aleti, mutfak eşyasını, özellikle elektrikle çalışanları kullanmalarına izin vermeyin.

• Mutfağınızı düzenli tutun. Döküntüleri ve dağınıklıkları hemen temizleyin. Yemek pişirirken ev hayvanları ve dikkati dağıtacak diğer şeyler mutfağın dışında kalmalıdır.

Parmakları Korumak

• Elektrikli mikser ve çırpıcılar ve diğer mutfak robotları ancak ve ancak yetişkinlerin gözetiminde kullanılmalıdır. Çocuğunuz içine kaşık sokmazdan önce aletin düğmesinin kapalı ve fişinin çekilmiş olduğundan emin olun.

• Bıçaklar keskin olsun. Kör bıçağı daha fazla bastırmak gerektiğinden kayma olasılığı yüksektir.

• Çocuğunuz bıçak kullanmayı öğrenirken şu adımları atmasını sağlayın: (1) bıçağı alırken sapından tut, (2) bıçağı yiyecek maddesinin üzerine yerleştir, (3) diğer elini bıçağın sırtına koy, (4) kesmek için bastır.

• Kesme tahtası kullanın. Çocuğunuz kesmeye uğraşırken yuvarlanmamaları için, sebzeleri önce ortadan ikiye kesin ve düz tarafını tahtaya koyun.

Yanıklardan Korunmak

• Kullanılmadıklarında fırın ve ocakları kapatın. Havluları, yemek kitaplarını, tutacakları ocaklardan uzak tutun.

• Tavaları, çarpılıp içindeki yağın sıçramasını önlemek amacıyla sapı ocağın ortasına gelecek şekilde yerleştirin.

• Eğer çocuğun ocağın başında çalışmasına izin veriyorsanız, ayaklarını sağlam ve sallanmayan bir yere bastığından emin olun.

• Nereye koyacağınızdan emin olmadan kızgın bir şeyi elinize almayın. Özellikle birilerinin arkasından yürürken mutfaktaki diğerlerinin sizin sıcak bir şey taşımakta olduğunuzu bildiğinden emin olun.