Stresle Başa Çıkılabilir!

“Yaşamda daima stres olacak; aslında üzerinde düşünmemiz gereken, stresi uzaklaştırmaya çalışmaktan çok strese göstereceğimiz tepkidir.”—Leon Chaitow, tanınmış bir sağlık yazarı.

MUKADDES KİTAP “son günlerde çetin anlar” olacağını önceden bildirdi. Kanıtlar bu dönemde yaşadığımızı açıkça ortaya koyuyor; çünkü Mukaddes Kitabın, insanlar “övüngen, kibirli, küfürbaz, anne baba sözü dinlemez, nankör, kutsallıktan ve sevgiden yoksun, uzlaşmaz, iftiracı, özünü denetleyemeyen, azgın ve iyilik düşmanı, . . . . hain, aceleci, kendini beğenmiş . . . . olacaklar,” diyen sözlerinin doğruluğu görülüyor.—II. Timoteos 3:1-5, Müjde.

Sakinliği korumanın bu kadar güç olmasına pek şaşmamak gerek. Huzurlu bir yaşam sürmeye çalışanlar da bu durumdan etkilenirler. Mezmur yazarı Davud “Salihin dertleri çoktur” diye yazdı. (Mezmur 34:19; II. Timoteos 3:12 ile karşılaştırın.) Yine de, stresin sizi alt edecek ölçüde artmasını önlemek için yapabileceğiniz çok şey var. Aşağıdaki önerileri ele alalım.

Kendinize Özen Gösterin

Yediklerinize dikkat edin. Sağlıklı bir beslenme, proteinleri, meyveleri, sebzeleri, tahılları ve süt ürünlerini içerir. Rafine edilmiş beyaz undan ve doymuş yağlardan sakının. Tükettiğiniz tuza, rafine şekere, alkole ve kafeine dikkat edin. Beslenmenizi düzeltirseniz strese daha az duyarlı olacaksınız.

Egzersiz yapın. Mukaddes Kitap: “beden eğitiminin yararı” olduğuna değiniyor. (I. Timoteos 4:8, İncil—Çağdaş Türkçe Çeviri) Gerçekten ölçülü fakat düzenli egzersiz—bazıları haftada üç kez öneriyor—kalbi güçlendirir, kan dolaşımını düzeltir, kolesterolü düşürür ve kalp krizi riskini azaltır. Egzersiz ayrıca kendinizi iyi hissetmenize de yol açar; bu, büyük olasılıkla bedensel güce dayalı faaliyetlerde salgılanan endorfinler sayesinde olur.

Yeterince uyuyun. Uykusuzluk bitkinliğe neden olur ve stresle başa çıkma yeteneğinizi azaltır. Eğer uyku sorununuz varsa, yatış ve kalkış saatlerini düzenli tutmaya çalışın. Bazıları gece uykularının düzenine engel olmaması için gündüz yapılan şekerlemelerin süresinin 30 dakikayla sınırlı tutulmasını öneriyor.

İşlerinizde düzenli olun. Zamanını doğru kullanabilen insanlar stresle çok daha kolay başa çıkabilirler. Bunun için de, ilk olarak öncelikli sorumluluklarınızı saptayın. Sonra, bunların ihmal edilmemesi için bir program yapın.—I. Korintoslular 14:33, 40 ve Filipiler 1:9 ile karşılaştırın.

Sağlıklı İlişkiler Sürdürün

Destek alın. Sosyal çevresi olanlar stresli zamanlarda strese yenilmemek üzere en azından bir ölçüde korunmaya sahiptirler. Sırlarınızı açabileceğiniz bir tek güvenilir dostun olması bile çok yararlıdır. Bir Mukaddes Kitap özdeyişi “Dost her vakit sever; ve sıkıntı için kardeş doğmuştur” der.—Süleymanın Meselleri 17:17.

Uyuşmazlıkları halledin. Resul Pavlus “öfkenizin üzerine güneş batmasın” diye yazdı. (Efesoslular 4:26) Öfkeyi sürdürmek yerine uyuşmazlıkları süratle halletmenin yararı, kalp krizi geçirmiş 929 hastayı kapsayan bir araştırmada gösterildi. Aşırı kinci olan hastalarda ilk kalp krizinden sonraki on yıl içinde ikinci kalp krizinden ölüm oranı, yumuşak huylu olanlara göre üç kat daha yüksekti. Araştırmacılar öfkenin en güçlü etken olarak görünmesine rağmen, her tür yoğun olumsuz duygunun da vücuda stres hormonlarını güçlü dalgalar halinde yayarak aynı etkiyi yaratabileceğine dikkat çekiyorlar. Süleymanın Meselleri 14:30 “kıskançlık kemiklerin çürüklüğüdür” diyor.

Ailenize zaman ayırın. Tanrı’nın kavmindeki ana-babalara, doğru ilkeleri çocuklarının zihinlerine yerleştirmeleri için onlarla birlikte vakit geçirmeleri emredilmişti. (Tesniye 6:6, 7) Bunun sonucunda oluşan birleştirici güç ailedeki dayanışmayı geliştirir. Bunun günümüzde eksik olması üzücüdür. Bir araştırma, bazı çalışan çiftlerin çocuklarıyla oynamak üzere günde ortalama sadece 3,5 dakika ayırdıklarını ortaya koydu. Oysa, stresle yüzyüze geldiğinizde aileniz çok güçlü bir yardım ve destek kaynağı olabilir. Stresle ilgili bir kitap şöyle diyor: “Aile, sizi gerçekten olduğunuz gibi tanıyan ve her durumda seven bir duygusal destek grubudur. Ailenin bir ekip olarak çalışması, stresi azaltmanın en iyi yollarından biridir.”

Yaşamınızda Dengeli Olmaya Çalışın

Makul olun. Fiziksel ve duygusal sınırlarını sürekli zorlayan bir kimse tükenmeye ve muhtemelen depresyona girmeye birinci derecede adaydır. Denge anahtar niteliğindedir. İsa’nın öğrencisi Yakub şöyle yazdı: “yukarıdan olan hikmet . . . . mülayimdir (makuldür)” (Yakub 3:17; Vaiz 7:16, 17 ve Filipililer 4:5 ile karşılaştırın.) Makul olarak uğraşabileceğinizden fazlasını gerektiren taleplere hayır demeyi öğrenin.

Kendinizi bir başkasıyla karşılaştırmayın. Galatyalılar 6:4 şunu belirtir: “Herkes kendi işini denetlesin. O zaman başkasıyla bir karşılaştırma yapmadan salt kendi başarısıyla övünebilir.” (İncil—Çağdaş Türkçe Çeviri) Evet, Tanrı, tapınmayla ilgili konularda bile olumsuz karşılaştırmalar yapmaz ve kişisel koşullarımızın elverdiğinden daha fazlasını talep etmez. O, hediye ve kurbanları ‘elimizde olmayana göre değil, elimizdekine göre,’ kabul eder.—II. Korintoslular 8:12.

Dinlenmeye zaman ayırın. Çok çalışkan biri olmasına rağmen İsa da kendisi ve takipçilerinin dinlenmesi için zaman ayırdı. (Markos 6:30-32) Vaiz kitabını ilham altında yazan kişi de sağlıklı dinlenmenin yararlı olduğunu düşündü. Ve şöyle yazdı: “Ben sevinci övdüm, çünkü güneş altında insan için yemekten, ve içmekten, ve sevinçli olmaktan daha iyi bir şey yoktur; çünkü Allahın güneş altında ona verdiği ömrünün bütün günlerinde çektiği emekte kendisine kalacak budur.” (Vaiz 8:15) Dengeli eğlence bedeni canlandırır ve stresle başa çıkılmasına yardımcı olur.

Stresi Doğru Değerlendirin

Stresli durumlarla karşılaştığınızda:

Tanrı tarafından onaylanmadığınız sonucuna varmayın. Mukaddes Kitap sadık bir kadın olan Hanna’nın yıllarca “yüreği kederli” (“derin üzüntü içinde,” Revised Standard Version) olduğunu söylüyor. (I. Samuel 1:4-11) Pavlus ise Makedonya’dayken “bedenimizin hiç rahatı yoktu” dedi. (II. Korintoslular 7:5) İsa, ölümünden önce “şiddetli ıstırap” çekmişti ve o kadar stresliydi ki, “teri toprağın üzerine düşen büyük kan damlaları gibi idi.”a (Luka 22:44) Bu kişiler Tanrı’nın sadık hizmetçileriydiler. Dolayısıyla, stresle yüz yüze geldiğinizde, Tanrı’nın sizi terk ettiği sonucuna varmanız için bir neden yoktur.

Sıkıntı veren koşullardan ders alın. Pavlus ‘bedende bir dikene’ tahammül etmesi gerektiğini yazdı; bu kuşkusuz kendisine çok sıkıntı veren bir sağlık sorunuydu. (II. Korintoslular 12:7) Ancak, yaklaşık beş yıl sonra şunları söyledi: “Yoksulluk çekmeği de bilirim, bollukta olmağı da bilirim; her şeyde ve bütün şeylerde, hem tok olmak, hem aç olmak, hem bollukta olmak, hem ihtiyaçta olmak sırrını öğrendim. Beni kuvvetlendirende her şeyi yapabilirim.” (Filipililer 4:12, 13) Pavlus ‘bedenindeki dikenden’ zevk almıyordu, ancak kuvvetli olmak için Tanrı’ya daha fazla güvenmeyi bu dikene tahammül ederek öğrendi.—Mezmur 55:22.

Ruhi Değerlere Bağlılık Geliştirin

Tanrı’nın Sözünü okuyun ve üzerinde derin düşünün. Çağdaş bir tercümeye göre, İsa ‘ruhi ihtiyaçlarının farkında olanlara ne mutlu’ demişti. (Matta 5:3) Tanrı’nın Sözünü okumak ve onun üzerinde derin düşünmek gerekir. Kutsal yazıları gayretle araştırdığımızda, çoğu kez, o günün sorunlarıyla başa çıkabilmemiz için tam ihtiyacımız olan, uygun teşvik sözleri buluruz. (Süleymanın Meselleri 2:1-6) Mezmur yazarı “İçimde kaygıların çokluğunda, senin (Tanrı’nın) tesellilerin canımı ferahlandırıyor” dedi.—Mezmur 94:19.

Düzenli olarak dua edin. Pavlus şöyle yazdı: “Her şeyde istekleriniz, Allaha . . . . bildirilsin. Ve Allahın her anlayışın çok üstünde olan selâmeti (barışı) Mesih İsada yüreklerinizi ve düşüncelerinizi muhafaza edecektir.” (Filipililer 4:6, 7) Evet, “kuvvetin aşırı büyüklüğünü” gerektiren durumlarda bile, Tanrı’nın barışı, karmakarışık olan duygularımıza üstün gelerek onları dengeleyecektir.—II. Korintoslular 4:7.

İsa’nın takipçilerinin ibadetlerine katılın. İsa’nın takipçilerinin cemaati değerli bir destek sağlar; çünkü orada hepimiz “birbirimizi . . . . teşvik etmek . . . . sevgi ve iyi işlere tahrik için birbirimize dikkat etmek” üzere teşvik ediliyoruz. Pavlus’un İsa’nın ilk yüzyıldaki İbrani takipçilerine ‘toplanmalarımızı terk etmeyelim’ demesi için haklı nedenleri vardı.—İbraniler 10:24, 25.

Kesin Bir Ümit

Stresi azaltmanın genelde basit bir formülü uygulamaktan daha fazlasını gerektirdiği doğrudur. Çoğu kez düşünüş tarzında köklü bir değişiklik yapmak gerekir. Örneğin, koşulların kendisini alt etmesine engel olmak için bir kimsenin yeni tepkiler göstermeyi öğrenmesi gerekebilir. Bazı durumlarda ise stresin sıklığı ve yoğunluğu, uzmanlar tarafından sağlanacak bir tıbbi bakımı gerektirir.

Elbette, günümüzde yaşamı kötü stresten tamamen arınmış hiç kimse yoktur. Ancak Mukaddes Kitap, Tanrı’nın yakında dikkatini insanlara yönelteceği ve bu kadar çok zararlı strese yol açan koşulları ortadan kaldıracağı konusunda teminat veriyor. Vahiy 21:4’de Tanrı’nın ‘gözlerinden bütün gözyaşlarını sileceğini; artık ölüm olmayacağını; artık matem ve ağlayış ve acının da olmayacağını’ okuyoruz. Daha sonra, sadık insanlar güvenlik içinde yaşayacak. Peygamber Mika şunu önceden bildirdi: “Herkes kendi asması altında, ve kendi incir ağacı altında oturacak; ve onları korkutan olmıyacak; çünkü bunu ordular RABBİNİN ağzı söyledi.”—Mika 4:4.

[Dipnot]

[Sayfa 12’deki çerçeve]

Stres ve Ameliyat

Bazı doktorlar, hastalarını ameliyata almadan önce onların stres düzeylerine dikkat ediyorlar. Örneğin, bir cerrah olan Dr. Camran Nezhat şöyle söylüyor:

“Eğer bir hasta, ameliyat edileceği gün panik içinde olduğunu ve ameliyat olmak istemediğini söylerse, ameliyatı iptal ediyorum.” Neden? Nezhat şöyle açıklıyor: “Aşırı korkmuş ve tedirgin hastaların ameliyatlarının berbat geçeceğini her cerrah bilir. Kanamaları çok fazla olur, enfeksiyon ve komplikasyon riskleri daha yüksektir; iyileşme dönemleri de daha zor geçer. Bu nedenle, sakin olmaları çok daha iyidir.”

[Sayfa 10’daki resimler]

Ruhi değerlere bağlılık geliştirmek sakin kalmanıza yardım edebilir

[Sayfa 11’deki resimler]

Sağlığınıza dikkat etmek stresi azaltır

Dinlenin

İyi beslenin

Egzersiz yapın