Kendinizi Bağırsak Asalaklarından Koruyun!

UYANDIĞINIZDA bulantı hissediyorsunuz. Çabuk yoruluyorsunuz. Karnınız biraz şişmiş. Bunlar hamilelik belirtileri mi? Belki. Eğer dünyanın tropikal veya yarı tropikal bir bölgesinde yaşıyorsanız, sorun bir tür bağırsak asalağı olabilir. Bağırsak asalakları nedir ve bu istenmeyen konuklara konak olarak hizmet ettiğinizi nasıl anlayabilirsiniz?

Basitçe ifade edersek asalak, konağından, yani üstünde veya içinde yaşadığı canlı varlıktan bazı yararlar elde eden bir organizmadır. Bağırsak asalağı türlerinden ikisi şunlardır: Amipleri içeren protozoa ve hemintoit veya kurtlar. Konağa verilen hasar, asalakların sayısına, türüne, ayrıca konağın yaşına ve sağlığına bağlıdır.

Örneğin dişi ipliksolucanı, günde yaklaşık 200.000 yumurta bırakabilir. Bununla birlikte, yumurtalar büyüyebilmek için kuluçka dönemini toprakta geçirmelidir. Bir kişinin taşıdığı ipliksolucanı sayısı, ağızdan alınan yaşayabilir durumdaki yumurtaların veya larvaların sayısına bağlıdır. Birçok kişi farkında bile olmadan az sayıdaki ipliksolucanına konak olarak hizmet eder. Fakat, çok sayıdaki ipliksolucanı bağırsakta ciddi bir tıkanmaya neden olabilir.

Bağırsak asalaklarının en yaygın belirtileri, karın ağrısı, bulantı, iştah kaybı, karında şişlik, yorgunluk, kronik hazımsızlık, ishal veya kabızlıktır. Ayrıca, kilo kaybı, huzursuz uyuma, kaşıntı, hırıltılı solunum ve ateş de asalağın belirtileri arasında bulunabilir. Elbette bu belirtiler, birtakım hastalıkların işareti olabilir. Ancak, dışkının birkaç kez incelenmesi sayesinde asalaklar teşhis edilebilir.

Doğru teşhis şarttır. Örneğin, ipliksolucanlarıyla birlikte başka asalak türleri bulunuyorsa, ilk olarak ipliksolucanlarına karşı bir tedavi uygulanmalıdır. Neden? Çünkü, bazı ilaçlar solucanları öldürmez, ancak onları rahatsız edebilir; böylece onlar vücudun başka organlarına göç ederek ciddi bir hasara yol açarlar.

Önlem Tedaviden Daha İyidir

Asalaklardan kurtulmak için ilaç tedavisinin etkili olduğu kanıtlanmışsa da, öncelikle bulaşmalarını önlemek daha iyidir. Öyleyse kendinizi asalaklardan nasıl koruyabilirsiniz?

Temizlik en iyi korunmadır. Dışkı açıkta bırakılmamalıdır. Tuvaletler, su kaynağından yeterince uzakta olmalıdır. İnsan dışkısı gübre olarak kullanılmamalıdır. Uygun hijyen de gereklidir. Ek olarak, çocukların toprak yemesine izin vermeyin. Eğer bir çocukta asalak olduğu tespit edilirse, ailenin tüm bireylerini kontrol etmek iyi olacaktır.

Aynı zamanda, yiyecek satın alırken ve hazırlarken de dikkat edilmelidir. Hijyenik şartlarda üretim yaptığından emin olduğunuz yerlerin ürünlerini tercih edin. Eti pişirirken içinin de iyice pişmesine dikkat edin. Asla çiğ et yemeyin. Çiğ meyve ve sebzeleri ilk önce iyice yıkayın. Ayrıca yıkadığınız su kirlenmiş olabileceğinden tekrar kullanmayın.

İçme suyu iyice kaynatılmalıdır. Su soğuduktan sonra havalandırılarak kaybettiği oksijen kazandırılabilir. Evde kullanılan filtrelerin çoğu tüm asalakları yok etmeye yeterli değildir. Satılan şişe suyunun temizliği, suyun işlemden geçirildiği fabrikada alınan hijyenik önlemlerin düzeyine bağlıdır.

Seyahat ederken veya dışarıda yemek yerken, ek önlemler almak gerekiyor. Şişe ve kartondaki içeceklerin servisi buz konulmadan yapılıyorsa, bunlar genellikle güvenilirdir. Bazı asalaklar dondurucu ısılarda da hayatta kaldığından, buz ancak elde edilirken kullanılan su kadar temizdir. Sokak satıcılarının sattığı gıdaları yemek konusunda da dikkatli olun. Dilimlenmiş ananas veya kavun çekici görünebilir, fakat onları taze tutmak için çoğu kez üzerlerine su serpilir; ve bu su kirli olabilir. Dikkatli olun, fakat çok evhamlı olmayın; yoksa seyahatinizden zevk alamazsınız. Makul önlemler alarak kendinizi asalaklardan koruyabilirsiniz.

[Sayfa 14’teki resim]

Temizlik en iyi korunmadır

[Sayfa 15’teki resim]

Buz, ancak elde edilirken kullanılan su kadar temizdir

[Sayfa 15’teki resimler]

Asalakların iki türü amipler ve solucanlardır

[Tanıtım notu]

DPDx, CDC Parazitoloji Web sitesi