Bölüm 10
Sevgiyle Disiplin Etmenin Değeri
1. Çocukların itaat etmeyi öğrenmeleri için ne gereklidir?
ÇOCUKLAR sadece rastlantı sonucu itaatli, sevgi dolu ve terbiyeli olmazlar. Onlara örnek ve disiplinle şekil verilmelidir.
2. Birçok çocuk psikoloğunun görüşü Mukaddes Kitabın verdiği öğüde nasıl ters düşer?
2 Birçok çocuk psikoloğu bürolarında “çocuklara dokunmayın” levhası bulundurur. Onlardan biri şöyle soruyor: “Siz anneler, çocuğunuza her dayak attığınızda ondan nefret ettiğinizi gösterdiğinizin farkında mısınız?” Oysa Tanrı, Sözünde şöyle diyor: “Değneğini esirgiyen oğlundan nefret eder; fakat onu seven vaktinde tedip (disiplin) eder.” (Süleymanın Meselleri 13:24) Birkaç yıl önce—özellikle batılı ülkelerde—çocuk yetiştirme konusunda piyasa her şeyi hoş gören bir tutumu savunan kuramlar içeren kitaplarla dolup taşıyordu. Psikologlar çocuğu disiplin etmenin onu içine kapanık hale getirip gelişmesini engelleyeceğini söylediler. Bir çocuğa dayak atmayı düşünmek bile onlar için korkunçtu. Kuramları Yehova Tanrı’nın öğüdünün tam zıttıydı. O’nun Sözü ‛ektiğini biçersin’ diyor. (Galatyalılar 6:7) Bir süreden beri bu her şeyi hoş gören tutum ekildi. Sonuç olarak ne biçildi?
3, 4. Birçok çocuğun evde iyi yetiştirilmemesi hangi sonuçlara yol açtı ve birçokları bu nedenle neyi önerirler?
3 Cürüm ve şiddet olaylarıyla taşan ürün iyi bilinmektedir. Birçok sanayileşmiş ülkede gençlik suçları, işlenen tüm ağır cürümlerin yüzde 50’sini aşıyor. Bazı ülkelerde okullar, sınıf kavgaları, çatışma, hakaret, müstehcenlik, vandalizm, saldırı, gasp, kundakçılık, soygun, ırza geçme, uyuşturucular ve cinayet olaylarının yuvaları olmuştur. Büyük bir ülkenin bir öğretmenler federasyonun sözcüsü, disiplin probleminin kökeninde, çocukların yüreğine onlar henüz küçük yaşlardayken erişilememesinin bulunduğunu belirtti ve cürümlerin, aile hayatının bozulmasından ve ana-babaların çocuklarının davranışlarına makul standartlar koymak istememelerinden ileri geldiğini söyledi. The Encyclopedia Britannica’da bazı aile bireylerinin cürüm işlemelerinin, başka ailelerdekilerin ise, işlememelerinin nedeni inceleniyor. Bu yayında şöyle deniyor: “Ailelerde disiplin yöntemleri ya fazla gevşek, ya fazla sert ya da fazlasıyla tutarsızdır. Amerika’da yapılan incelemeler cürüm işleyen erkeklerin yaklaşık % 70’inin sağlam şekilde disiplin edilmediklerini ortaya koydu.”
4 Bu sonuçlar birçoklarını, fikirlerini değiştirip disiplin uygulamasına dönüş yapmaya sevk etti.
DİSİPLİN DEĞNEĞİ
5. Mukaddes Kitabın dayak konusundaki görüşü nedir?
5 Dayak, bir çocuğun hayatını kurtarabilir, zira Tanrı’nın Sözü şöyle diyor: “Çocuktan tedipi (disiplini) esirgeme; çünkü onu değnekle döversen ölmez. Onu değnekle döversin, ve canını ölüler diyarından kurtarırsın.” Yine: “Akılsızlık çocuğun yüreğinde bağlıdır; onu kendisinden tedip (disiplin) değneği uzaklaştırır” der. (Süleymanın Meselleri 23:13, 14; 22:15) Eğer ana-baba çocuklarının iyi olmalarını yürekten isterlerse, hafife alma veya zayıflık yüzünden dizginleri gevşetmeyecekler. Sevgi onları eğer gerekirse harekete geçmeye sevk edecek ve bunu hikmetli ve insaflı bir şekilde yapacaklar.
6. Disiplinin kapsamına neler girer?
6 Disiplin, cezalandırma ile sınırlandırılmış değildir. Disiplin esas anlamda “belirli bir düzen veya programa uygun şekilde eğitmek ve yetiştirmek” demektir. Bu nedenle Süleymanın Meselleri 8:33 ‛Öğretişi (disiplini) hissedin’ demiyor, fakat “disiplini dinleyin, ve hikmetli olun” diyor. İsa’nın takipçileri II. Timoteos 2:24, 25’e göre “herkese karşı mülayim, öğretmeye hazır, tahammül eden, karşı duranları hilimle ıslah edici olmalıdır.” Burada “ıslah edici” olarak tercüme edilen sözcük Yunanca’da disiplin sözcüğüdür. Aynı sözcük İbraniler 12:9’da şöyle tercüme ediliyor: “Bizi disiplin eden yerdeki babalarımıza gerekli saygıyı gösterdik; o halde ruhi Babamıza hayat kazanmak üzere tabi olmaya daha da hazır olmamız gerekmez mi?”—New English Bible.
7. Ana-babanın disiplini ne gibi yararlar sağlar?
7 Çocuklarını disiplin etmeyi ihmal eden ana-babalar tıpkı suçları cezasız bırakan bir hükümetin, vatandaşlarının saygısını kazanmadığı gibi, çocuklarının saygısını kazanmayacaklardır. Doğru şekilde uygulanan disiplin bir çocuğa ana-babasının kendisiyle ilgilendiğini gösterir. Ailedeki barışı artırır zira “onunla terbiye edilmiş olanlara salahın (adaletin) selâmet (barış) semeresini hasıl eder.” (İbraniler 12:11) İtaatsiz, yaramaz çocuklar ailede gergin bir hava yaratırlar ve bu tür çocuklar hiçbir zaman gerçekten mutlu olamazlar, hatta kendilerinden bile memnun olmazlar. “Oğlunu terbiye et, ve sana rahat verecektir; ve senin canına lezzet verecektir.” (Süleymanın Meselleri 29:17) Bir çocuk, yolu sebatla fakat sevgi dolu şekilde doğrultulduktan sonra, her şeye yeni bir görüş açısından bakar, yeni bir başlangıç yapar ve onunla geçinmek çok kolaylaşır. Disiplin gerçekten ‛barış dolu semere’ oluşturur.
8. Ana-babalar çocuklarını sevgi ile nasıl disiplin edebilirler?
8 “Rab (Yehova) sevdiğini azarlar (disiplin eder.)” (İbraniler 12:6) Çocuklarının iyiliğini gerçekten yürekten arayan ana-babalar da aynı şeyi yapar. Disiplin etmek sevgiden doğmalı. Gayet tabii eğer çocuk yaramazlık yaptıysa bir kimse bu yüzden kızabilir, fakat Mukaddes Kitap, ‛tahammül etmemiz’ gerektiğini söyler. (II. Timoteos 2:24) Öfke yatıştıktan sonra çocuksu bir suç artık o kadar büyük görünmeyebilir. “İnsanın basireti öfkesini geciktirir; ve suç bağışlamak onun güzelliğidir.” (Süleymanın Meselleri 19:11; Vaiz 7:8, 9’a da bakın.) Hafifletici durumlar olabilir. Çocuk yorgun veya rahatsız olabilir. Belki kendisine söylenenleri gerçekten unuttu; bu büyüklerin başına da gelebilir, değil mi? Fakat eğer herhangi bir suç görmezlikten gelinmezse de disiplin sadece ana-babanın kızgınlığını yatıştıracak kontrolsüz bir öfke nöbeti veya dayak şeklinde olmamalı. Disiplin etmenin kapsamına eğitim de girer. Fakat bir öfke nöbeti çocuğa zaptınefs değil, bunun noksanlığı konusunda ders vermiş olur. Çocuk o durumda uygulanan disiplinin sonucu olarak ana-babasının kendisiyle ilgilendiğini hissetmez. O halde denge gereklidir ve denge barış gerektirir.
KESİN SINIRLAR ÇİZMEK
9. Ana-babalar Süleymanın Meselleri 6:20-22, 24’le uyumlu olarak çocukları için neler sağlamalı?
9 Ana-babalar çocuklarına yol gösterici kurallar sağlamalı. “Oğlum, babanın emrini koru, ve ananın öğrettiğini bırakma; onları daima kendi yüreğin üzerine bağla; onları boynuna tak. Yürüdüğün zaman sana yol gösterecek; yattığın zaman üzerine bekçilik edecek ve uyandığın zaman seninle söyleşecek . . . . emir bir çerağdır, ve şeriat nurdur; ve terbiye azarlamaları (disiplinin verdiği tedip) hayat yoludur.” Ana-babanın sağladığı bu kurallar çocuğa rehberlik edip onu korur ve onların, çocuğun iyiliği ve mutluluğuna gösterdikleri ilgiyi yansıtır.—Süleymanın Meselleri 6:20-22, 24.
10. Ana-babalar çocuklarını disiplin etmezlerse sonuç ne olabilir?
10 Bunu yapmayan bir baba sonuçlardan sorumludur. Eski İsrail’de bir başkâhin olan Eli, oğullarının açgözlülüklerine, saygısız davranışlarına ve ahlaksızlık yapmalarına göz yumdu; gerçi kendisi biraz söylendi, ama onları suçlarından alıkoymak için hiç bir şey yapmadı. Tanrı bu nedenle şöyle dedi: “Çünkü kendisinin bildiği fesattan dolayı onun evini ebediyen mahkûm edeceğimi ona bildirdim, çünkü oğulları kendilerine (Tanrı’ya) lanet getirdiler, ve onlara mani olmadı.” (I. Samuel 2:12-17, 22-25; 3:13) Aynı şekilde eğer bir anne de görevini yapmazsa utanç biçer: “Değnek ve tedip hikmet verir; fakat kendi haline bırakılan çocuk anasını utandırır.”—Süleymanın Meselleri 29:15.
11. Çocuklara neden sınırlar koymak gerekir?
11 Çocukların sınırlamalara ihtiyaçları vardır. Bu olmazsa rahatsız olurlar. Sınırlarını bilip onlara uymakla kendilerini bir grubun bir kısmı olarak hissederler; o gruba aittirler ve onun taleplerine uyduklarından grup tarafından kabul ediliyorlar. Eğer ana-babalar her şeye izin verirlerse, çocuklar kendilerini, kendi hallerine bırakılmış hissedip başlarının çaresine bakmak zorunda kalırlar. Sonuçta çocuklar, sınırları nereye çizmek gerektiğine dair kesin görüşleri olan ve bunları çocuklarına ileten büyüklere ihtiyaçları olduğunu görürler. Çocuklar yeryüzündeki herkes için belirli sınırlar olduğunu ve bunun da iyiliğimiz ve mutluluğumuzla sonuçlandığını anlamalılar. Özgürlük ancak başkaları bizim özgürlük alanımızı tanıdığı ve biz de onlarınkini tanıdığımız zaman vardır. Yerinde olan sınırları geçmek kaçınılmaz şekilde ‛kardeşine zarar verip onun haklarını çiğneyecektir.’—I. Selânikliler 4:5.
12. Bir kimsenin kendi kendini disiplin etmesi neden önemlidir? Ana-babalar çocuklarının bunu geliştirmesine nasıl yardım edebilirler?
12 Çocuklar yerinde çizilmiş sınırları geçmenin herhangi bir şekilde disiplin edilmekle sonuçlandığını öğrenirlerse, kendi sınırlarını tanımaya başlayıp, ana-babanın gösterdiği kararlılık ve rehberlik sayesinde tatmin edici bir yaşam tarzı sürdürmek üzere kendi kendilerini disiplin etmeyi öğrenirler. Kendimizi ya biz disiplin ederiz ya da bunu başka biri yapacaktır. (I. Korintoslular 9:25, 27) Kendi kendimizi disiplin etmeyi öğrenirsek ve bunu çocuklarımıza da öğretirsek, hem kendi hayatımız hem onların hayatı daha mutlu olacak, dert ve üzüntüler de daha az olacaktır.
13. Ana-babalar çocukları için yol gösterici kurallar koydukları zaman hangi önemli etkenleri hesaba katmalılar?
13 Çocuklara konulan kural ve sınırlar, onlar için net, adil ve merhametle yumuşatılmış olmalı. Onlardan ne fazla ne de az şey bekleyin. Yaşlarını hesaba katın, zira onlar yaşlarına uygun şekilde davranacaklar. Onlardan minik büyükler olmalarını beklemeyin. Resul Pavlus çocukken çocuk gibi davrandığını söyledi. (I. Korintoslular 13:11) Fakat makul kurallar koyup çocuklarınız bunları anladıktan sonra gecikmeksizin ve tutarlı şekilde uygulayın. “Ancak sözünüz: Evet, evet; Hayır, hayır olsun.” (Matta 5:37) Çocuklar aslında sözlerinde duran, tutarlı ve nasıl davranacağını bilen anne ve babaları takdir ediyorlar, zira onlar ancak bu durumda, ana-babalarının kendilerine destek olabileceği ve güç duruma düşüp yardıma ihtiyaçları olduğu zaman onlara güvenebilecekleri duygusuna sahip oluyorlar. Ana-baba makulse ve işlenen bir suçu doğrultmak için daima olumlu adımlar atarlarsa çocuklara bir güven ve istikrar duygusu aşılanmış olur. Çocuklar ne durumda olduklarını bilmek istiyorlar. Ve eğer ana-baba böyle davranırsa bunu anlayacaklardır.
14. Çocuklar söz dinlemediklerinde ana-babanın kararlı olması neden önemlidir?
14 Bir çocuk ana-babasının söylediğine itaat etmek istemezse, ana-baba sabit kalmakta kararlı olmalıdır. Bazı ana-babalar cezalandırmakla tehdit edip çocukla sonuç vermeyen tartışmalara girişirler veya çocuğa adeta rüşvet vererek itaat ettirmeye çalışırlar. Çoğu kez sadece sabit olmak ve çocuğa istenilen şeyi yapması ve hemen yapması gerektiğini kesin olarak söylemek yeterlidir. Eğer bir çocuk yaklaşan bir otomobil karşısında yola doğru koşsaydı, ana-babası ona kesin şekilde ne yapması gerektiğini söyleyeceklerdi. Araştırmacılar bu konuda şöyle dediler: “Hemen hemen bütün ana-babalar çocuklarının okula gitmelerini, dişlerini fırçalamalarını, çatıya çıkmamalarını, yıkanmalarını v.b. sağlayabilirler. Çocuklar çoğu kez direnir, fakat ana-babalarının kararlı olduklarını bildiklerinden söz dinlerler.” Çocuklarınızın kural ve emirlerinize uymaları üzerinde ısrarla durursanız, ancak o zaman bunları ‛devamlı olarak onların yüreklerine bağlayabilirsiniz.’—Süleymanın Meselleri 6:21.
15. Ana-babaların koyduğu kuralları yürürlükte tutmakta tutarsız olmaları çocukları nasıl etkileyebilir?
15 Eğer ana-babalar sadece o andaki keyiflerine göre koydukları kuralları uygulatmaya çalışırlarsa veya itaatsizliği hemen cezalandırmakta gevşek davranırlarsa, çocuklar ne kadar ileri gidebileceklerini ve ceza görmeksizin neler yapabileceklerini görmek için yaramazlık yapmakta cesaretlendirilmiş olurlar. Eğer ceza derhal verilmezse çocuklar, büyükler gibi davranıp suç işlemek üzere cesaret kazanırlar. “Mademki kötü işe karşı hüküm çabuk yapılmıyor, adem oğullarının yüreği bundan ötürü kötülük etmek için kendi içlerinde cesaret buluyor.” (Vaiz 8:11) Öyleyse ne yapacağınızı söyleyin ve söylediğinizi yapın. Çocuğunuz bunun farkında olup ister somurtsun, ister karşı konuşsun, ister zalim ve sevgisiz olduğunuzu hissettirir şekilde davransın, hiç bir şeyle sizi etkileyemediğinin farkına varacaktır.
16. Ana-babalar makul olmayan emirler vermekten sakınmak üzere ne yapsınlar?
16 Bu gayet tabii konuşmadan önce düşünmeyi gerektirir. Düşünmeden konulan kural veya emirler çoğu kez makul değildir. “Her adam işitmekte çabuk, söylemekte ağır, gazapta ağır olsun.” (Yakub 1:19) Eğer ana-babalar çocuklarını disiplin ederlerken insafsız veya tutarsız davranırlarsa çocuklardaki doğal adalet duygusu zedelenecek ve ana-babaya içerleme gelişebilecektir.
EĞLENCELERİNE NEZARET EDİN
17. Çocuklar iş ve oyunla ilgili hangi görüşü benimsemeli?
17 Oynamak bir çocuğun yaşamının doğal bir kısmıdır. (Zekarya 8:5) Ana-babalar çocuğun çalışması ve sorumluluk duyması için yavaş yavaş onun takdirini geliştirirken bunu hesaba katmalıdırlar. Çocuğun yapacağı herhangi bir iş varsa önce işin, sonra oyunun geldiğini öğrenmeli.
18. Arkadaşları çocukları nasıl etkileyebilirler?
18 Bazı çocuklar “sokak çocukları” haline gelir veya evlerine yabancı olurlar, zira eğlencelerini başka yerlerde ararlar. Eğer arkadaşları iyi değilse sonuçlar da fena olacaktır. (I. Korintoslular 15:33) Çocuğun bazı yabancı çocuklarla bir dereceye kadar arkadaşlık etmesi insanlarla ilgili anlayışını genişletmesi açısından yararlı olabilir. Fakat eğer bir çocuk yabancı çocuklarla fazla arkadaşlık ediyorsa veya başıboş bırakılırsa aile bağı zayıflayabilir, hatta kopabilir.
19. Ana-babalar evi, çocuklar için hoşa gider bir yer yapıp yapmadıklarını düşünürken neleri göz önünde bulundurmalılar?
19 Ana-babalar gayet tabii çocuklarını doğrultmak için onları disiplin ediyorlar, fakat aynı zamanda çocukları için evdeki hayatı hoşa gider hale getirmek üzere neler yapabileceklerini düşünüp, yeterince vakit ayırarak onlara öğretmek ve disiplin etmekle kalmayıp, çocuklarına gerçek bir dost ve arkadaş olup olmadıklarını kendi kendilerine sormaları da iyi olur. Çocuklarınızla vakit geçirmek, onlarla oyunlar oynamak için genellikle “fazla meşgul” müsünüz? Bazı şeyleri çocuğunuzla birlikte yapmak için kaçırılan fırsatlar bir daha geri gelmez. Vakit tek yönlü akıp gidiyor ve çocuk aynı noktada kalmayıp büyüyor ve değişiyor. Yıllar geçiyor ve çocuğunuz size sanki henüz dün yürümeyi öğrenmiş gibi görünüyorsa da, onun genç bir erkek olmaya doğru geliştiğini veya küçücük kızınızın genç bir bayan olduğunun birdenbire farkına varıyorsunuz. Ancak iyi bir denge muhafaza ettiğiniz ve vaktinizi nasıl kullanacağınıza dair kendi kendinizi disiplin ettiğiniz takdirde değerli olan vaktin size sunduğu fırsatları kaçırmaktan sakınabilirsiniz—veya çocuklarınızın henüz küçükken size karşı yabancılaşmalarını engelleyebilirsiniz.—Süleymanın Meselleri 3:27.
20, 21. Ana-babalar evlerinde bir televizyon varsa hangi sorumluluğu karşılamalı? Neden?
20 Televizyonun eğlenmek için olağan bir araç olduğu yerlerde bu konuda sınırlar koymak gerekebilir. Bazı ana-babalar televizyonu çocuk bakıcısı olarak kullanıyorlar. Bu onlara pratik ve ucuz bir yöntem gibi görünebilir; fakat aslında çok pahalıya mal olabilir. Televizyon programlarında sık sık şiddet ve seks gösteriliyor. Çoğu kez sorunları zor kullanarak halletmenin doğru olduğu; gayri meşru ilişkilerin günlük yaşamda olağan bir olay olduğu izlenimi uyandırılıyor. Birçok anket, başta özellikle gençler olmak üzere çoğu kimsenin bunlar yüzünden duyarsız hale gelebileceğini gösteriyor. Çocuklarınızın bozuk değil, sağlıklı gıdalar almaları üzerinde titizlikle duruyorsunuz değil mi? Oysa zihinlerini nelerle beslediklerine daha da çok dikkat etmelisiniz. İsa’nın belirttiği gibi harfi gıdalar yüreğimize girmez, fakat zihnimize aldıklarımız yüreğimize girebilir.—Markos 7:18-23.
21 Ana-babalar çocuklarının ne tür programlar izledikleri ve televizyon izlemek için ne kadar vakit harcadıklarıyla ilgilenirlerse onların gelişmesinde büyük bir fark olabilir. Televizyon hoşa giden bir eğlencedir ve hatta eğitici olabilir; fakat eğer kontrolsüz şekilde kullanılırsa bir kimse onun tutkunu olur ve vaktinin çoğunu kaybedebilir. Vakit hayattır ve bu vaktin bir kısmı muhakkak daha yararlı şekilde değerlendirilebilir. Zira televizyon, faaliyet yerine izlemeyi koyar. Sadece bedensel faaliyet değil, okuma ve konuşma yerine de geçer. Bir aile için fikir alışverişi ve beraberlik gereklidir ve bu ihtiyaç herkesin aynı odada oturup televizyon izlemesiyle karşılanamaz. Eğer çocuklar televizyonu fazla seyrediyorlarsa, ana-babalar başka faaliyetlere ilgi uyandırmalı—sağlıklı oyunlar, okuma, ailece birşeyler yapma—özellikle ana-babalar bizzat kendileri önderlik edip bu konuda iyi bir örnek olmalı.
DİSİPLİN EDERKEN FİKİR ALIŞVERİŞİ YAPIN
22. Çocukların ana-babalarının kullandıkları sözcükleri anlamaları neden önemlidir?
22 Bir baba şu tecrübeyi anlattı:
“Oğlum üç yaşındayken ona yalan söylememekle ilgili güzel bir nasihat verdim. Ona, Tanrı’nın yalancılardan nefret ettiğini anlattım. Bunu yaparken Süleymanın Meselleri 6:16-19’u ve başka ayetleri kullandım. Beni dinler göründü ve doğru tepki gösterdi. Fakat aslında esas noktayı kavramadığını hissettim. Bu nedenle ona: ‛Oğlum yalanın ne olduğunu biliyor musun?’ diye sorduğumda o: ‛Hayır!’ dedi. Bundan böyle söylediğim sözleri anlayıp anlamadığından ve neden disiplin edildiğini veya cezalandırıldığını bilip bilmediğinden emin olmaya çalıştım.”
23. Çocukların belirli bir davranışın doğru olup olmadığını anlamalarına nasıl yardım edilebilir?
23 Çocuklar henüz çok küçükken ana-babaların bir şeyi sadece yasak etmeleri, örneğin sıcak bir sobaya dokunmaması için, sobayı işaret edip çocuğa ‛hayır’ demeleri yeterli olabilir. Fakat bu gibi ilk basit uyarılarla ilgili nedenler de verilebilir. Soba “sıcak”, ona dokunursan “yanarsın” denebilir. Çocuğa ta başlangıçtan beri konulan tüm yasakların bizzat kendi iyiliği için olduğunu açıklayın. Ondan sonra şefkati, düşünceli olmayı ve sevgiyi arzu edilir nitelikler olarak belirtin. Çocuğun, yerinde olan tüm talep ve sınırlamaların bu niteliklere dayandığını anlamasına yardım edin. Belirli bir davranışın bu arzu edilir nitelikleri neden yansıtıp, yansıtmadığını açıklayın. Bunu tutarlı şekilde yaparsanız çocuğunuzun sadece zihnine değil, yüreğine de erişebilirsiniz.—Matta 7:12; Romalılar 13:10.
24. Çocukların otoriteye karşı saygılı olmaları neden önemlidir?
24 Ona aynı zamanda sürekli olarak otoriteye itaat etme ve saygı gösterme gereği benimsetilmeli. Bir çocuğun büyüklerin taleplerine karşılık vermek isteyip istemediği ömrünün daha ilk yıllarında beli olur. Bebeğin zinihsel gelişimi buna imkân verdiği andan itibaren kendisine ana-babanın Tanrı’ya karşı sorumlu olduğunu göstermelisiniz. Bunun çocuğun göstereceği tepkiye büyük etkisi olabilir. Eğer bu yapılmazsa çocuk sadece ana-babası kendisinden daha büyük ve daha güçlü olduğu için onlara itaat etmek zorunda olduğunu zannedebilir. Oysa ana-babalar çocuğa kendi fikirlerini değil, Tanrı’nın Sözünde belirtilenleri öğrettiklerini anlamalarına yardım ederlerse, bu ana-babanın verdiği nasihat ve rehberliğin etkisini başka hiç bir şeyin yapamayacağı kadar artıracaktır. Bu, çocuğun yaşamında sorunlar başgösterince deneme ve baskı altındayken doğru prensiplere bağlı kalmanın ne kadar güç olduğunun farkına vardığı zaman gerçek bir kuvvet kaynağı olabilir.—Mezmur 119:109-111; Süleymanın Meselleri 6:20-22.
25. Süleymanın Meselleri 17:9’daki öğüt, ana-babaların çocuklarını doğru şekilde disiplin etmelerine nasıl yardım edebilir?
25 “Sevgi arıyan suçu örter; fakat işi diline dolaştıran yakın dostları ayırır.” (Süleymanın Meselleri 17:9) Bu ana, baba ve çocuk ilişkisinde de böyledir. Eğer bir çocuk bir hata yüzünden uyarıldıysa, neden cezalandırıldığını biliyorsa ve ceza aldıysa ana-baba, sevgi ile davranarak bu meseleyi ikide bir açmamalıdır. Çocuk ne yapmış olursa olsun, ondan değil, yapılan kötü davranıştan nefret ettiğinizi açıklayın. (Yahuda 23) Çocuk “ilacını aldığını” düşünerek o meselenin tekrar tekrar açılmasını gereksiz bir alçaltılma olarak kabul edebilir. Bu, onun ana-babasından veya kardeşlerinden uzaklaşmasına yol açabilir. Eğer ana-babada çocuğun kötü bir huy geliştirdiği kanaati varsa, bunu daha sonra başka bir zaman ele alabilirler. Bunu yaparken hep sadece geçmişte yaptığı şeyleri teker teker saymayın, fakat daha çok bu meselede söz konusu olan prensipleri, bunların nasıl uygulanabileceğini ve bunlara uymanın sürekli mutluluk için neden bu kadar önemli olduğunu belirtin.
DİSİPLİN ETMENİN FARKLI YÖNTEMLERİ
26. Bütün çocuklar neden aynı tür disipline arzu edilir şekilde karşılık vermiyorlar?
26 “Anlayışlı adama bir azarlama, akılsıza yüz vuruştan ziyade batar.” (Süleymanın Meselleri 17:10) Farklı yapıdaki çocukları değişik tarzda disiplin etmek gerekebilir. Her çocuğun kendine özgü huyu ve karakteri olduğu göz önünde bulundurulmalı. Bir çocuk çok hassas olabilir, bu nedenle onu her seferinde dövmeye gerek olmayabilir. Başka bir çocukta ise dayak etkisiz olabilir. Veya bir çocuk Süleymanın Meselleri 29:19’da tarif edilen kul gibi olabilir, “sözle terbiye edilmez; çünkü anlasa da kulak asmaz.” Böyle bir durumda çocuğu dövmek gerekebilir.
27. Bir baba küçük oğlunun duvarlara yazı yazmamasını nasıl sağladı?
27 Bir anne şunları bildiriyor:
“Oğlumuz duvarlara yazı yazdığı zaman, (yani boyunun eriştiği yerlere, kırmızı çizgiler çizdiğinde) ancak iki yaşındaydı. Babası bunları kendisine gösterip onun yapıp yapmadığını sordu. Çocuk, cevap olarak ne ‛evet’ ne de ‛hayır’ diyor, sadece, kocaman gözleriyle ona bakıyordu. Babası sonunda şöyle dedi: ‛Senin gibi küçükken ben de duvarlara yazıp çizerdim. Bu zevkli bir şey değil mi?’ Çocuk rahatlayıp yüzü parladı ve bundan ne kadar zevk duyduğunu heyecanla anlatmaya başladı. Babasının kendisini anladığını biliyordu. Gayet tabii babası ne kadar zevkli olursa olsun duvarların yazma çizme yeri olmadığını anlattı. Böylece fikir alışverişi başlatılıp çocuğa birkaç açıklayıcı sözden başka bir şey söylemeye gerek kalmadı.”
28. Çocukla tartışmaktan nasıl kaçınılabilir?
28 Çocuğu disiplin ederken veya cezalandırırken ona nedenler göstererek öğretmek iyi olur. Genellikle çocukla tartışma yapmak tavsiye edilmez. Bir anne, çocuğu belirli bir işten hoşlanmadığı zaman şöyle dedi: “İşini bitirince parka gideriz.” Bu, çocuk için o gün bir eğlence olarak düşünülmüştü. Böylece kendisine verilen işi yapmadığı sürece eğlence ve gezme yoktu. İşin yapılıp yapılmadığını görmek için geldiğinde işin henüz bitmediğini görünce şöyle dedi: “Aaa, daha bitirmedin mi? İşini bitirdiğin zaman gideriz.” Çocuğunu azarlamadı, fakat iyi sonuçlar elde etti.
29. Bir çocuğa kötü davranışının arzu edilmeyen sonuçlarını hissettirmek için ne yapılabilir?
29 Çocukların kötü davranıştan ileri gelen hoş olmayan sonuçları hissetmeleri onların iyi prensipleri anlamalarına yardım edebilir. Örneğin çocuk ortalığı mı dağıttı? Bu takdirde dağıttıklarını kendisine toplatmak en etkili yol olabilir. Terbiyesiz ve kırıcı mıydı? Bu takdirde özür dilemeyi öğrenmesi, kötü huyunu bırakması için en iyi yol olabilir. Bir öfke nöbetinde bir şey kırmış olabilir. Yaşı uygunsa ondan yenisini alması için gerekli parayı kazanması talep edilebilir. Bazı çocukları geçici bir süre beliri imtiyazlardan yoksun bırakmak onlara gereken dersi verebilir. Tanrı’nın cemaatinde suçluları utandırmak için, onları dostane arkadaşlıklardan yoksun bırakma imkânı vardır. (II. Selânikliler 3:6, 14, 15) Çocukları kısa bir süre aile arkadaşlığından yoksun bırakma dayaktan daha etkili olabilir. Fakat çocuğu evin dışında bırakmak veya benzeri başka aşırılıklar sevginin gerektirdiğinin ötesindedir. Hangi yöntem uygulanırsa uygulansın, çocuklara davranışlarının sonuçlarını karşılamak zorunda kalacakları gösterilmeli. Bu onlara sorumluluk duygusunu öğretir.
SEVGİ İLE DİSİPLİN ETMEK
30. Ana-babalar çocuklarına kurallar koydukları zaman neden dengeli olmalıdırlar?
30 ’Daha önemli şeyleri ayırt ederek’ ‛yukarıda olan hikmetin. . . .makul’ olduğunu hatırlayın. (Filipililer 1:19; Yakub 3:17) Çocukların enerji dolu olduklarını ve bu enerjiyi harcamaları gerektiğini unutmayın. Öğrenmek, bir şeyler keşfetmek ve yeni bir şeyler denemek için büyük bir arzu duyduklarını göz önünde bulundurun. Sınırlar ve yol gösterici kurallar koyarken iyi bir muhakeme kullanın ve duruma göre seçici olun. Ana-babalar gerekli olanla olmayan arasındaki doğru dengeyi bulmalıdırlar. Bir kere sınırlar koyduktan sonra her küçük hareketi kontrol altında bulundurmaya çalışmayın, fakat çocuğunuzun bu sınırlar içerisinde serbest ve rahat hareket etmesine izin verin. (Süleymanın Meselleri 4:11, 12) Aksi halde çocuklarınız ‛incitilebilir’ ve ‛cesaretleri kırılabilir’ ve bizzat siz bitkin hale gelirsiniz, çünkü aslında önemli olmayan şeyleri dava haline getiriyorsunuz.—Koloseliler 3:21.
31. Yehova Tanrı, disiplin etmekte nasıl bir örnek verdi?
31 Ana-babalar bu nedenle, ‛ümit varken oğlunuzu (veya kızınızı) tedip’ edin, fakat bunu Tanrı’nın yolu olan sevgi ile yapın. Onu örnek alın: “Çünkü baba memnun olduğu oğlu nasıl azarlarsa, RAB (Yehova) da sevdiğini azarlar.” Tıpkı Yaratıcınız gibi disiplini sevgi ile yararlı kılın, çünkü “terbiye azarlamaları (disiplinin verdiği tedip) hayat yoludur.”—Süleymanın Meselleri 19:18; 3:12; 6:23.