Bölüm 12
Ana-Babanın Yüreğini Sevindir
1. Bir kimsenin ana-babasına hürmet etmesi neden doğrudur?
İSTER henüz büyüme çağında olalım, ister yetişmiş erkek veya kadınlar olalım, hepimiz bir anne ve babanın çocuğuyuz. Bebeklik çağından reşit olana kadar hemen hemen hepimiz için yaklaşık 20 yıl boyunca yapılan bakım, iş, para ve fedakârlık yönündeki çabanın değerini tahmin etmek güçtür. Ana-babamız bize gerçekten onlara iade edemeyeceğimiz şeyler verdiler, zira borçlu olduğumuz birçok şeyden başka şimdiki hayatımızı da onlara borçluyuz. Onlar olmasaydı biz de var olamazdık. Açıkça ortada olan bu gerçek, Tanrı’nın verdiği: “ ‛Babana anana hürmet et’ (vaitle olan ilk emir budur) ‛ta ki sana iyilik olsun, ve dünyada uzun ömürlü olasın’ ” emrine itaat etmek için yeterli bir neden olmalı.—Efesoslular 6:2, 3.
2. Neden kendimizi ana-babamıza karşı minnettar hissetmeliyiz?
2 Tüm hayatın kaynağı olarak başta Yaratıcımıza borçluyuz. Fakat aynı zamanda ana-babamıza karşı da kendimizi çok minnettar hissetmeliyiz. Biz acaba onların bize verdiğine karşılık olarak neler verebiliriz? Tanrı’nın Oğlu bir kimsenin, hayatını dünyanın bütün malı ve mülküyle satın alamayacağını söyledi; zira hayatın değeri maddi şeylerle ölçülemez. (Markos 8:36, 37; Mezmur 49:6-8) Tanrı’nın Sözü bize: “Birbirinizi sevmekten başka kimseye bir şey borçlu olmayın” diyor. (Romalılar 13:8) Özellikle onlar ve biz hayatta olduğumuz sürece kendimizi ana-babamızı sevmeye yükümlü hissetmeliyiz. Biz gerçi onlara bize verdikleri gibi hayat veremeyiz, ama hayatı yaşanmaya değer kılan şeyler verebiliriz. Sevinç ve derin tatmin duymalarına katkıda bulunabiliriz. Biz bunu başkalarının asla yapamayacağı özel bir tarzda yapabiliriz, zira biz, onların çocuğuyuz.
3. Süleymanın Meselleri 23:24, 25’e göre bir çocuğun hangi nitelikleri ana-babasına sevinç verebilir?
3 Süleymanın Meselleri 23:24, 25’te şunları okuyoruz: “Salihin babası çok sevinir, ve hikmetli adamın babası onunla mesrur olur. Baban ve anan sevinsinler; ve seni doğuran mesrur olsun.” Çocuklarının yaptıklarıyla iftihar etmek ve onlarla sevinmek ana-baba için doğal bir arzudur. Acaba ana-babamız bunu yapabiliyorlar mı?
4. Çocuklar, Koloseliler 3:20’ye göre ne yapmaya davet ediliyorlar?
4 Bu büyük ölçüde mevkiilerini tanımamıza ve verdikleri öğüdü dinlememize bağlıdır. Bizzat Tanrı henüz genç olanlara şu nasihati veriyor: “Ey çocuklar, her şeyde ana babalarınıza itaat edin, çünkü bu Rabde makbuldür.” (Koloseliler 3:20) “Her şeyde” ifadesi gayet tabii ana-babanın Tanrı’nın Sözüne aykırı olan bir şeyi talep edebileceği anlamına gelmez, fakat genç olduğumuz sürece bize hayatın her yönünde rehberlik etmek üzere sorumlu olduklarını gösterir.—Süleymanın Meselleri 1:8.
5. Bir genç ilerde kendi çocuklarından bekleyeceği şeyler konusunda kendine neler sormalı?
5 Sen henüz bir genç misin? Bir gün gelecek bizzat sen baba ya da anne olacaksın. Acaba saygılı mı yoksa başkaldıran, belki dinliyormuş gibi görünüp de itaatsiz olan çocuklar mı istersin? Böyle çocuklar ana-babaya sevinç vermez. Süleymanın Meselleri 17:25’te bunun hakkında şunları okuyoruz: “Akılsız oğul babasına keder, ve onu doğurana acılıktır.” Ana-babanı mutlu etmek için özel bir yeteneğin olduğu gibi aynı zamanda bizzat sen başkalarından daha çok onlara üzüntü verip düş kırıklığına uğratabilirsin. Bunu davranışların belirleyecek.
HİKMET KAZANMAK VAKİT GEREKTİRİR
6. Hangi örnek, hikmetin genellikle yaş ilerledikçe arttığını gösterir?
6 Gençler hikmet kazanmakta yaşın önemli bir rol oynadığını takdir etmelidirler. Şimdi 10 yaşında mısın? Beş yaşına oranla daha çok şey bildiğinin farkında mısın? Şimdi 15 yaşında mısın? O halde 10 yaşında olduğun zamana oranla daha çok şey biliyorsun değil mi? Yirmi yaşına mı yaklaşıyorsun? O halde muhakkak 15 yaşında olduğun zamandan çok şeyler bildiğini fark ediyorsun. Geriye bakıp yaşın ilerledikçe daha hikmetli olduğunu fark etmen kolaydır, fakat öne doğru bakıp bu hakikati kabul etmen güçtür. Oysa bir genç kendini ne kadar hikmetli sanarsa sansın, ilerde daha hikmetli olabileceğini unutmamalıdır.
7. Kral Rehoboam’a verilen öğütten hikmet konusunda neler öğrenebiliriz?
7 Sen bundan ne öğreniyorsun? Ana-babanın yaşça senden daha büyük ve daha çok tecrübe sahibi olduklarından hayatın getirdiği sorunlara göğüs germek üzere makul olarak daha hikmetli olduklarını. Birçok genç bunu kabul etmekte güçlük çekiyor ve yaşça ilerlemiş olanlara “geri kafalı” diyebiliyorlar. Onlardan bazıları bu durumda olabilir, fakat tıpkı bazı gençlerin sorumsuzluğu nedeniyle tüm gençlerin sorumsuz olduğunun söylenemeyeceği gibi tüm büyükler için de böyle bir şey söylenemez. Gençlerin kendilerini büyüklerden daha hikmetli saymaları az görülen bir şey değildir. İsrailli bir kral bu hataya düştü ve bu hareketi feci sonuçlara yol açtı. 41 yaşındaki Rehoboam babası Süleyman’ın yerine tahta geçtiği zaman, kavim, üzerindeki yükün hafifletilmesini rica etti. Rehoboam ihtiyarlara danıştı, onlar kendisine yumuşak ve nazik olmasını öğütlediler. Fakat o, daha sonra genç erkeklere danıştı ve onlar sert tedbirler almasını önerdiler. Onların öğüdünü dinledi. Sonuç ne oldu? On sıpt isyan etti ve Rehoboam’a krallığının sadece altıda biri kaldı. Gençler değil, yaşlılar hikmetli öğüt vermişlerdi. “Hikmet ihtiyarlarda, anlayış da ömrün uzunluğundadır.”—Eyub 12:12; I. Krallar 12:1-16; 14:21.
8. Mukaddes Kitap, ana-babalar da dahil olmak üzere yaşlı insanlara karşı nasıl bir tutum göstermeye teşvik ediyor?
8 Ana-baban artık genç olmadıklarından verdikleri öğüdün modasının geçmiş olduğunu zannetme. Tanrı’nın Sözü: “Kendi babanı dinle ve ihtiyar olduğu zaman ananı hor görme” der. İlerleyen yaş, saygıya değerdir. “Ak saçlının önünde ayağa kalkacaksın ve kocamış olana hürmet edeceksin, ve Allahından korkacaksın; ben RAB’İM.” Gerçi birçok genç bu emirleri görmezlikten gelmiştir. Fakat bu, ne kendilerine, ne de ana-babalarına mutluluk getirdi.—Süleymanın Meselleri 23:22; Levililer 19:32.
KENDİNE DÜŞENİ YAP
9. Ailenin bir ferdinin söylenmesi veya gereksiz yere huzuru bozması tüm aileyi nasıl etkiler?
9 Yaptıklarının başkalarını etkilemesinden kaçınılamaz. Eğer ailenin bir ferdi ıstırap çekerse herkes rahatsız olur. Aynı zamanda eğer biri söylenir veya isyan ederse tüm ailenin huzuru bozulur. Ailenin mutlu olabilmesi için herkes kendi payına düşeni yapmalı.—I. Korintoslular 12:26 ile karşılaştır.
10. Çocuklar için iyi iş yapmayı öğrenmek neden yararlıdır?
10 Olumlu, yapıcı şeyler yapabilirsin. Ana-baban ailenin geçimini sağlamak üzere canla başla çalışırken, onlara yardımcı olabilirsin. Bazı kimseler, ömürlerinin büyük kısmının işte geçtiğinden yakınır. Fakat eğer işini iyi yapmayı ve iyi saiklerle yapmayı öğrenirsen bundan gerçek bir tatmin duyacaksın. Öte yandan kendine düşeni yapmayan, fakat hep başkalarından bir şeyler bekleyen bir kimse hiç bir zaman bu tatmini duyamayacak ve başkalarının başında dert, yani tıpkı “gözler için duman” gibi olacaktır. (Süleymanın Meselleri 10:26; Vaiz 3:12, 13) Böylece eğer evde sana bazı işler verilirse onları iyi yap. Ve eğer ana-babana gerçekten sevinç vermek istiyorsan henüz senden istenmemiş olan bazı şeyleri de yap. Herhalde bu tür bir işin sana büyük sevinç verdiğini göreceksin—zira onu sırf ana-babanı mutlu etmek üzere yürekten gelen bir arzu ile yaptın.
11. Bir çocuğun söz ve davranışları ana-babasına nasıl şeref kazandırabilir?
11 Bir kimse bir gencin davranışından etkilendiğinde hemen onun ana-babasının kim olduğunu öğrenmek ister. Genç Davud dikkate değer bir cesaret ve iman gösterdiğinde kral Saul hemen: “Bu genç kimin oğludur?” diye sordu. (I. Samuel 17:55-58) Sen, ailenin ismini taşıyorsun. Yaptıkların ve ne tür bir insan olduğun daima başkalarının bu isim veya bu ismi sana veren ana-baban hakkında neler düşüneceklerini tayin edecek. Ana-babana birçok yönden şeref kazandırabilirsin—oturduğun yerde, okulda, başkalarına karşı nazik, yardımcı, saygılı ve dostane olmakla bunu yapabilirsin. Böylece aynı zamanda Yaratıcı’na da şeref kazandırmış olacaksın.—Süleymanın Meselleri 20:11; İbraniler 13:16.
12. Çocukların, ana-babalarının onları yetiştirmek üzere gösterdikleri çabada işbirliği yapmaları neden iyidir?
12 Ana-babanın mutluluğu senin mutluluğuna bağlıdır. Seni yetiştirmek üzere gösterdikleri çabanın amacı sana hayat yolunda iyi bir başlangıç vermektir. Onlarla işbirliği yaparsan çok büyük sevinç vereceksin, zira onlar senin için en iyisini istiyorlar. İlham altında yazan mesel yazarı bunu şöyle dile getirdi: “Oğlum eğer senin yüreğin hikmetli ise benim yüreğim de sevinir.” (Süleymanın Meselleri 23:15) Eğer ana-baban, seni hakiki hikmet yolunda gütmek üzere Tanrı önündeki sorumluluklarını fark ediyor ve çaba gösteriyorlarsa onların bu sorumluluklarını yerine getirmelerine yardımcı ol. “Öğüt dinle ve terbiye al ki, kendi sonunda hikmetli olasın.”—Süleymanın Meselleri 19:20.
13. Bir çocuğun ana-babasının koyduğu sınırlamalara karşı doğru görüşe sahip olmasına hangi şey yardım edebilir?
13 Bazen ana-babanın senden fazla şeyler talep ettiğini veya fazla sınırlamalar koyduklarını düşünebilirsin. Disiplin ederken dengeli olmak her zaman kolay değildir. Bir gün senin de bir ailen olunca, hemen hemen aynı sorunlarla yüz yüze geldiğini göreceksin. Eğer ana-baban belirli gençlerle olan arkadaşlığını sınırlıyor veya seni uyuşturucu maddelerin kullanımına karşı uyarıyor ya da karşı cinsten olanlarla arkadaşlığına sınır koyuyorlarsa bir an durup düşün: Her şeye boş veren bir ana-baba yerine, çocuklarını disiplin eden bir ana-babaya sahip olman ne kadar daha iyidir! (Süleymanın Meselleri 13:20; 3:31) Onların disiplinini yürekten kabul et. Bu hem sana yarar sağlayacak hem de ana-babanın yüreğini sevindirecektir.—Süleymanın Meselleri 6:24; 13:1; 15:5; İbraniler 12:7-11.
14, 15. Aile fertleri arasında sorunlar ortaya çıkarsa Mukaddes Kitaptaki hangi prensipler bir çocuğun barışı korumasına yardım edebilir?
14 Gayet tabii bazen evde senin kabahatinin olmadığı durumlar başgösterebilir. Fakat bu durumda göstereceğin tepki aileni etkileyecektir. Mukaddes Kitap şu öğüdü veriyor: “Mümkünse bütün insanlarla elinizden geldiği kadar selâmette (barışta) olun.” (Romalılar 12:18) Bu her zaman kolay değildir, çünkü hepimiz farklıyız. Meselelere farklı açılardan bakıp, farklı tepkiler gösteririz. Ailede çelişen görüş ve istekler olacak. Farz edelim ki, kardeşinle kavga ettin. Onun bencil olduğunu düşünüyorsun. Ne yapacaksın?
15 Bazı çocuklar bağıra çağıra şikâyet edip hemen anne veya babalarının işe karışmasını isterler. Ya da olayı kendileri ele alıp istediklerini yaptırmak üzere itişip kakışırlar. Fakat ilham edilen bir mesel şöyle diyor: “İnsanın basireti öfkesini geciktirir.” (Süleymanın Meselleri 19:11) Nasıl? Onu hafifletici durumları hesaba katmaya sevk ederek. (Belki diğeri seni kasten kızdırmadı.) Basiretli veya sağgörülü olan bir kimse aynı zamanda bizzat kendisinin ne kadar kabahatli olduğunu (ve Tanrı’nın kendisini bağışladığından dolayı ne kadar minnettar olduğunu) hatırlar. Kendisi aynı zamanda kardeşi kabahatli olsa dahi öfkesiyle tüm ailenin huzurunu bozmasının yanlış olduğunu fark edebilir. Böyle bir basiret gösteren kişi hakkında o meselde devamen şöyle deniyor: “Suç bağışlamak onun güzelliğidir.”—Koloseliler 3:13, 14’e de bakın.
16. Çocukların hangi davranışı Tanrı’dan korkar ana-babaları sevindirir?
16 Yehova’nın yüreğini sevindiren şeyler Tanrı’dan korkan ana-babaların da yüreğini sevindirir. Onlara acı veren şeyler O’na da acı verir. (Mezmur 78:36-41) Yehova’yı tanımayan ana-babalar çocukları dünyada popüler ve şöhretli olurlarsa, çok para kazanırlarsa v.b. şeylerle sevinebilirler. Fakat Tanrısı Yehova olan ana-babalar dünya ve şehvetinin geçtiğini, fakat ‛Tanrı’nın iradesini yapanın ebediyen durduğunu’ bilirler. (I. Yuhanna 2:15, 17) Böylece onlar, çocuklarının Yaratıcı’ya itaat ederek iradesini yapıp O’nun niteliklerini yansıttıklarını görünce çok mutlu olurlar. Gayet tabii Tanrı’dan korkar ana-babalar, çocukları derslerine iyi çalıştıklarında da mutlu olurlar. Fakat çocuklarının okuldaki ve başka yerdeki davranışları Tanrı’nın standartlarına vefakâr olup O’nu memnun etmeye çalıştıklarını gösterirse daha da mutlu olurlar. Ve özellikle çocukları büyüdükten sonra da, Yehova’nın yolunda yürümekten zevk aldıkları zaman çok daha memnun olacaklardır.
ANA-BABALARA BAKMA SORUMLULUĞU
17-19. Büyümüş oğul ve kızlar, ana-babalarını takdir ettiklerini nasıl gösterebilirler?
17 Büyüdükten ve evden ayrıldıktan sonra ana-babamıza karşı ilgimiz bitmemeli. Onların ömür boyu mutlu olmalarını isteriz. Yıllarca bizim ihtiyaçlarımızı karşıladılar ve bunu yaparken çoğu kez büyük fedakârlıklar yaptılar. Şu halde takdir ettiğimizi göstermek için şimdi ne yapabiliriz?
18 Tanrı’nın verdiği: “Babana ve anana hürmet et” emrini zihnimizde tutabiliriz. (Matta 19:19) Çoğu zaman meşgul olabiliriz, fakat ana-babamızın bizi görmelerinin ve ziyaretimizin onlar için çok şey ifade ettiğinin farkında olmalıyız.
19 Yıllar geçtikçe ana-babana ‛hürmet ettiğini’ başka şekilde de gösterebilirsin. Eğer maddi yönden yardıma ihtiyaçları varsa onların senin için yaptıklarına ve Yehova’nın adil taleplerine karşı takdirini göster. Resul Pavlus yaşlı olanlarla ilgili şunları yazdı: “Bir dul kadının çocukları yahut torunları varsa, onlar evvela kendi evlerine takva göstermeği, ve kendi atalarına karşılık ödemeği öğrensinler; çünkü Allahın indinde bu makbuldür.”—I. Timoteos 5:3, 4.
20, 21. (a) Matta 15:1-6’ya göre ana-babaya hürmet etmenin kapsamına neler girer? (b) Bir kimseyi ana-babasına bu şekilde hürmet etmekten muaf tutan bir şey var mıdır?
20 Ana-babaya ‛hürmet etmek’ emrine maddi desteğin de dahil olabileceğini Mukaddes Yazılar açıkça gösteriyor. Ferisiler bir defasında İsa’ya yaklaşıp şakirtlerini ananeleri bozmakla suçladılar. İsa da cevap olarak şunları söyledi: “Siz de niçin kendi ananenizle Allahın emrini bozuyorsunuz? Zira Allah dedi: ‛Babana ve anana hürmet et’ ve: ‛Babaya yahut anaya kötü söyliyen mutlaka öldürülsün.’ Fakat siz diyorsunuz: Kim babasına yahut anasına: benden sana faide olacak şey vakfedilmiştir, derse babasına hürmet etmiyecektir. Ve siz ananenizle Allahın Sözünü bozmuş oldunuz.”—Matta 15:1-6.
21 Onlar para veya mallar hakkında ‛Tanrı’ya vakfedilmiştir’ diyerek geleneğe göre ana-babalarına bakma sorumluluğundan muaf tutuluyorlardı. Fakat İsa bu konuda aynı fikirde değildi. Biz de bugün bunu yüreğimize koymalıyız. Gerçi birçok ülkede emekli maaşı ve sosyal sigortalar vasıtasıyla yaşlı ana-babaların ihtiyaçları karşılanıyor. Fakat acaba bunlar gerçekten yeterli midir? Eğer yeterli değilse veya böyle şeyler yoksa ana-babalarına hürmet eden çocuklar, onlara yardım etmek için ellerinden geleni yapacaklardır. Gerçekten muhtaç durumda olan yaşlı ana-babalara bakmak resul Pavlus’un söylediği gibi “takvanın”, yani aile düzenini başlatan Yehova Tanrı’ya gösterilen bağlılığın bir ifadesidir.
22. Ana-babamıza maddi şeylerden başka neler vermeliyiz?
22 Yaşça ilerlemiş durumda olan ana-babaların yeterince yiyecek, giyecek ve barınakları varsa onların başka ihtiyaçları olmadığını asla düşünmemeliyiz. Duygusal ve ruhi ihtiyaçları da var. Sevgiye ve dikkate muhtaçtırlar, hatta bazen buna daha da fazla ihtiyaçları oluyor. Ömür boyunca birinin bizi sevdiğinin, birine ait olduğumuzun, yalnız olmadığımızın bilincinde olmak isteriz. Çocuklar fiziksel veya duygusal ihtiyaçları karşısında yaşlı ana-babalarından uzaklaşmamalıdırlar. “Babasına zorbalık eden ve anasını kovan, utandıran ve ayıplatan bir oğuldur.”—Süleymanın Meselleri 19:26.
23. Bir çocuk ana-babasını nasıl sevindirebilir?
23 Çocuklar bebeklikten yetişkinlik çağına kadar ana-babalarının hayatında önemli bir yer alırlar. Birçok çocuk ana-babasına dert olup onları düş kırıklığına uğratır. Fakat eğer onlara karşı saygılıysan ve öğütlerini dinleyerek gerçek sevgi ve şefkat gösterirsen, yüreklerine her gün bir sevinç kaynağı olabilirsin. Evet “baban ve anan sevinsinler (sevinmeleri için nedenler var, New English Bible) ve seni doğuran mesrur olsun (seninle iftihar etsin N.E.B.).”—Süleymanın Meselleri 23:25.