Watchtower ONLINE KÜTÜPHANE
Watchtower
ONLINE KÜTÜPHANE
Türkçe
  • KUTSAL KİTAP
  • YAYINLAR
  • İBADETLER
  • ip-1 böl. 6 s. 61-72
  • Yehova Tanrı’nın Artakalana Merhameti

Bu kısım için bir video yok.

Üzgünüz, video yüklenirken bir hata oluştu.

  • Yehova Tanrı’nın Artakalana Merhameti
  • İşaya’nın Peygamberliği: Tüm İnsanlık İçin Işık I
  • Altbaşlıklar
  • Benzer Malzeme
  • ‘Yehova’nın Filizi’
  • Yehova’nın Gözünde Kutsal Bir Artakalan
  • Sevgiyle İlgilenme Vaadi
  • Yehova’yı Bekleyin
    İşaya’nın Peygamberliği: Tüm İnsanlık İçin Işık I
  • Mesih’in Yönetimi Altında Kurtuluş ve Sevinç
    İşaya’nın Peygamberliği: Tüm İnsanlık İçin Işık I
  • İşaya Kitabından Önemli Noktalar—I
    Gözcü Kulesi Yehova’nın Gökteki Krallığını Duyurur—2006
  • ‘Yaratmakta Olduğumla Ebediyen Sevinçten Coşacaksınız’
    İşaya’nın Peygamberliği: Tüm İnsanlık İçin Işık II
Daha Fazla
İşaya’nın Peygamberliği: Tüm İnsanlık İçin Işık I
ip-1 böl. 6 s. 61-72

Altıncı Bölüm

Yehova Tanrı’nın Artakalana Merhameti

İşaya 4:2-6

1, 2. Peygamber İşaya, Yahuda ve Yeruşalim’le ilgili neyi önceden bildiriyor?

NÜFUSUN yoğun olduğu bir bölgede korkunç bir fırtına kopar. Kuvvetle esen rüzgâr, şiddetle yağan yağmur ve büyük bir su baskını evleri yıkar, ürünleri mahveder ve can kaybına yol açarak ülkenin geniş bir bölümünü kırıp geçirir. Fakat kısa bir süre sonra fırtına diner ve ardından sakin bir dönem başlar. Bu, hayatta kalanlar için bir onarım ve inşa zamanıdır.

2 Peygamber İşaya, Yahuda ve Yeruşalim’in başına buna benzer bir olayın geleceğini bildiriyor. Yerinde olarak, Tanrısal hüküm fırtınasının kara bulutları bir felaket habercisi gibi yaklaşıyor. Milletin günahı ağır. Hem yöneticiler hem de halk ülkeyi adaletsizlikle ve kanla doldurmuş. Yehova, İşaya aracılığıyla Yahuda’nın günahını açığa vurarak bu suçlu millete hükmünü infaz edeceğine ilişkin uyarıda bulunuyor. (İşaya 3:25) Yahuda diyarı bu fırtınanın ardından tamamıyla ıssız kalacak. Bu bekleyiş İşaya’yı mutlaka çok üzüyor olmalı.

3. İşaya 4:2-6’daki ilham edilmiş mesaj hangi iyi haberi içeriyor?

3 Ama iyi bir haber de var! Yehova’nın haklı olarak getireceği hüküm fırtınası dinecek ve bir grup insan hayatta kalacak. Evet, Yehova merhametinden ötürü Yahuda’ya karşı hükmünü yumuşatacak. İşaya’nın, İşaya 4:2-6’daki ilham edilmiş mesajı bu nimet dolu zamana işaret ediyor. Sanki bulutların ardından güneş çıkıyor; sahne değişiyor ve İşaya 2:6–4:1’de anlatılan hükümle ilgili görüntü ve seslerin yerine, yenilenip güzelleşmiş bir ülkeyle halkı geçiyor.

4. İşaya’nın, artakalanın eski durumuna kavuşmasıyla ilgili peygamberliğini neden incelemeliyiz?

4 İşaya’nın, artakalanın eski durumuna kavuşması ve ardından yaşadığı güvenlikle ilgili peygamberliği “son günlerde”, yani zamanımızda da gerçekleşiyor. (İşaya 2:2-4) Şimdi, önemli bir peygamberlik olmasının yanı sıra, bize Yehova’nın merhametini ve buna nasıl erişebileceğimizi de öğreten bu mesaja kulak verelim.

‘Yehova’nın Filizi’

5, 6. (a) İşaya, yaklaşan fırtınadan sonraki barış dolu zamanı nasıl tanımlıyor? (b) “Filiz” ne demektir, bu, Yahuda diyarı hakkında ne gösteriyor?

5 İşaya, yaklaşan fırtınadan sonraki sakin, huzurlu zamana bakarken sıcak bir anlatım tarzı kullanır. Şunları yazar: “O gün RAB’bin filizi, İsrail halkından sağ kalanların güzelliği ve görkemi olacak; ülkenin meyvesi de onların kıvancı ve övüncü olacak.”—İşaya 4:2, YÇ.

6 İşaya burada, bir onarımdan söz ediyor. “Filiz” olarak tercüme edilen İbranice isim, ‘yeni biten bir bitki, sürgün, dal’ anlamına gelir. Bunun, Yehova’dan gelen refahla, artışla ve nimetlerle ilgisi vardır. İşaya böylece, yakında ıssız bırakılacak olan Yahuda’nın sonsuza dek böyle kalmayacağını göstererek umut verici bir tablo çiziyor. Bir zamanlar bolluk içinde olan Yahuda diyarı, Yehova’nın bereketi sayesinde tekrar bol meyve verecek.a—Levililer 26:3-5.

7. Yehova’nın filizi nasıl ‘güzellik ve görkem’ için olacak?

7 İşaya yaşanacak değişimin görkemini canlı terimlerle anlatıyor. Yehova’nın filizi ‘güzellik ve görkem için’ olacak. “Güzellik” sözcüğü, Vaat Edilen Diyar’ın yüzyıllar önce Yehova tarafından İsrail’e verildiğinde sahip olduğu güzelliği akla getiriyor. O, “bütün memleketlerin süsü” [“pırlanta” New American Bible] denecek kadar güzeldi. (Hezekiel 20:6) Bu nedenle, İşaya’nın sözleri kavme, Yahuda diyarının eski parlaklığına ve güzelliğine yeniden kavuşturulacağına ilişkin güvence veriyor. Gerçekten de o, yeryüzünde bir pırlanta gibi olacak.

8. Ülkenin yeniden kavuşacağı güzelliği görüp tatmak için kimler orada bulunacak? İşaya onların duygularını nasıl anlatıyor?

8 Acaba kimler orada bulunup, diyarın yeniden kavuşacağı güzelliği görüp tadabilecek? İşaya, “İsrail halkından sağ kalanlar” diyor. Evet, önceden bildirilen alçaltıcı yıkım sırasında bazıları hayatta kalacak. (İşaya 3:25, 26) Sağ kalanlardan bir grup Yahuda’ya dönüp oranın onarımına katılacak. Eski durumuna kavuşan diyarın bol meyvesi geri dönenlerin, “sağ kalanların . . . . kıvancı ve övüncü olacak.” (İşaya 4:2, YÇ) Terk edilişin utancı yeniden kıvanca dönüşecek.

9. (a) İşaya’nın sözlerinin gerçekleşmesi olarak, MÖ 537’de ne oldu? (b) “Sağ kalanlar” arasında sürgünde doğanlardan bazılarının da bulunduğu neden söylenebilir? (Dipnota bakın.)

9 İşaya’nın sözlerine uygun olarak, MÖ 607’de Babillilerin Yeruşalim’i yıkıp birçok İsrailliyi öldürmesiyle hüküm fırtınası geldi. İçlerinden bazıları sağ kaldı ve Babil’e sürüldü. Ancak, Tanrı merhamet göstermemiş olsaydı, hiç kimse sağ kalamazdı. (Nehemya 9:31) Sonunda, Yahuda tamamen terk edildi. (II. Tarihler 36:17-21) Sonra, MÖ 537’de, merhamet Tanrısı, ‘sağ kalanların’ hakiki tapınmayı yeniden kurabilmek amacıyla Yeruşalim’e dönmesine izin verdi.b (Ezra 1:1-4; 2:1) Muhtemelen tutsaklık sırasında ya da ondan kısa süre sonra yazılan 137. Mezmur, bu sürgünden dönenlerin tövbesini çok güzel ifade ediyor. Onlar Yahuda’ya döndükten sonra toprağı işleyip, ekip biçmeye başladılar. Tanrı’nın, çabalarını bereketleyip ülkeyi verimli “Aden bahçesi” gibi filizlendirdiğini gördüklerinde neler hissettiklerini bir düşünün.—Hezekiel 36:34-36.

10, 11. (a) 20. yüzyılın başında, Mukaddes Kitap Tetkikçileri ne bakımdan ‘Büyük Babil’in’ tutsağıydılar? (b) Yehova, ruhi İsraillilerin artakalanını nasıl bereketledi?

10 Günümüzde de benzer bir onarım oldu. Yirminci yüzyılın başlarında, o zamanlar Mukaddes Kitap Tetkikçileri olarak tanınan Yehova’nın Şahitleri sahte dinin dünya imparatorluğu olan ‘Büyük Babil’in’ ruhi tutsağıydılar. (Vahiy 17:5) Mukaddes Kitap Tetkikçileri, birçok sahte dinsel öğretiyi reddetmiş oldukları halde, bütün Babil kökenli fikirler ve uygulamalardan tamamen kurtulmuş değillerdi. Din adamlarının kışkırttığı muhalefet sonucu içlerinden bazısı gerçek anlamda hapsedildi. Ruhi ülkeleri –dinsel, ruhi mülkleri– terk edilmiş durumdaydı.

11 Oysa, 1919’un ilkbaharında Yehova, ruhi İsraillilerin bu artakalanına merhamet gösterdi. (Galatyalılar 6:16) Tövbe ettiklerini ve Kendisine hakikatle tapınmak istediklerini gördüğünden, onların hapishaneden ve daha da önemlisi, ruhi tutsaklıktan kurtulmalarını sağladı. Bu “sağ kalanlar”, Tanrı’nın kendilerine bağışladığı ve bol bol filizlendirdiği ruhi mülklerine yeniden kavuştular. Bu ruhi mülk, Tanrı’dan korkan başka milyonlarca insanı hakiki tapınmada artakalana katılmaya çeken, davetkâr bir görünüm sergiledi.

12. İşaya’nın sözleri, Yehova’nın, kavmine karşı merhametinin büyüklüğünü nasıl gösteriyor?

12 İşaya’nın sözleri burada Tanrı’nın, kavmine merhametinin büyüklüğünü gösteriyor. İsrailoğulları milletçe Yehova’ya sırt çevirdilerse de, O, tövbe eden bir artakalana merhamet gösterdi. Çok ciddi günah işleyenlerin bile umutla Yehova’ya dönebileceğini bilmek içimizi rahatlatabilir. Tövbe edenlerin Yehova’dan merhamet görmeyeceklerini düşünmelerine gerek yok, çünkü O yürekten pişmanlık duyan kişiyi reddetmez. (Mezmur 51:17) Mukaddes Kitap bize şu güvenceyi veriyor: “RAB sevecen ve lütfedendir, tez öfkelenmez, sevgisi engindir. Bir baba çocuklarına nasıl sevecen davranırsa, RAB de kendisinden korkanlara öyle sevecen davranır.” (Mezmur 103:8, 13, YÇ) Böyle merhametli bir Tanrı kuşkusuz tüm övgüye layıktır.

Yehova’nın Gözünde Kutsal Bir Artakalan

13. İşaya 4:3’te kaydedildiği gibi, İşaya, Tanrı’nın merhamet göstereceği artakalanı nasıl anlatıyor?

13 Yehova’nın merhamet göstereceği artakalanı zaten tanımış olduk, fakat İşaya şimdi onları daha ayrıntılı anlatıyor. Şunları yazıyor: “Siyon’da, yani Yeruşalim’de sağ kalanlara, ‘Yeruşalim’de yaşıyor’ diye kaydedilenlere, ‘Kutsal’ denilecek.”—İşaya 4:3, YÇ.

14. “Sağ kalanlar” kimlerdir, Yehova onlara neden merhamet gösterecek?

14 “Sağ kalanlar” ve “yaşıyor” denilenler kimlerdir? İkinci ayette söz edilenlerdir. Bunlar Yahuda’ya dönmelerine izin verilecek olan Yahudi sürgünlerdir. İşaya şimdi Yehova’nın onlara merhamet gösterecek olmasının nedenini açıklıyor: O’nun gözünde “Kutsal” olacaklar. Kutsallık, “dinsel lekesizlik, kusursuzluk, masumluk ya da paklık” demektir. Kutsal olmak, söz ve hareketlerde temiz veya masum olmayı, Yehova’nın doğruluk ve uygunluk standardına uymayı gerektirir. Evet, Yehova “Kutsal” gördüğü kimselere merhamet edip onların ‘kutsal kente’, Yeruşalim’e dönmesine izin verecek.—Nehemya 11:1.

15. (a) “Yeruşalim’de yaşıyor diye kaydedilenler” deyişi bize hangi Yahudi geleneğini anımsatıyor? (b) İşaya’nın sözlerinin altında hangi ciddi uyarı bulunuyor?

15 Bu sadık artakalan orada kalacak mı? Onlar ‘Yeruşalim’de yaşıyor diye kaydedilecekler.’ Bu bize, Yahudilerin, İsrail ailelerini ve sıptlarını titizlikle kütüğe kaydetme geleneğini anımsatıyor. (Nehemya 7:5) İnsan ölünce ismi kütükten silindiğinden, kütükte kayıtlı olmak, kişinin yaşadığı anlamına geliyordu. Mukaddes Kitabın başka kısımlarında, Yehova’nın yaşamla ödüllendirdiği kişilerin adlarının bulunduğu mecazi bir kütükten, yani kitaptan söz ediliyor. Fakat Yehova onları ‘silebileceğinden’, isimler bu kitaba koşullu olarak kaydediliyor. (Çıkış 32:32, 33; Mezmur 69:28) Şu halde, İşaya’nın sözlerinin altında ciddi bir uyarı bulunuyor: Geri dönenler ancak Tanrı’nın gözünde kutsal kalırlarsa yeniden kavuştukları ülkelerinde yaşamaya devam edebilecekler.

16. (a) Yehova, MÖ 537’de Yahuda’ya dönmelerine izin verdiği kimselerden hangi talepte bulundu? (b) Yehova’nın, meshedilmiş artakalana ve ‘başka koyunlara’ gösterdiği merhametin boşuna olmadığı neden söylenebilir?

16 MÖ 537’de Yeruşalim’e dönen artakalan bunu temiz bir niyetle, hakiki tapınmayı yeniden kurma amacıyla yaptı. İşaya’nın uzak durulması yönünde böyle kuvvetle uyarıda bulunmuş olduğu putperest dinsel uygulamalara veya kirli eylemlere bulaşan hiç kimsenin dönmeye hakkı yoktu. (İşaya 1:15-17) Sadece Yehova’nın kutsal gördüğü kimseler Yahuda’ya dönebildi. (İşaya 35:8) Benzer şekilde, şimdi yeryüzünde sonsuza dek yaşama ümidi taşıyan milyonlarca ‘başka koyunun’ da yanında yer aldığı meshedilmiş artakalan, ruhi tutsaklıktan kurtulduğu 1919’dan bu yana, Tanrı’nın gözünde kutsal olabilmek için her çabayı gösterdi. (Yuhanna 10:16) Babil kökenli öğreti ve uygulamalardan kurtuldu. Tanrı’nın yüksek ahlak standartlarına uyabilmek için çaba gösteriyor. (I. Petrus 1:14-16) Yehova’nın onlara merhamet göstermesi boşuna değil.

17. Yehova ‘hayat kitabına’ kimlerin ismini yazıyor, ne yapmaya kararlı olmalıyız?

17 Yehova’nın, eski İsrail’de kutsal olanlara dikkat edip onların ‘isimlerini yaşayanlar arasına yazdığını’ anımsayın. Yehova bugün de, ‘bedenlerimizi diri, mukaddes, Tanrı’ya makbul kurban olarak sunarken’, zihnen ve bedenen temiz kalmak üzere gösterdiğimiz çabalara dikkat ediyor. (Romalılar 12:1) Böyle bir yaşam yolunu izleyen herkesin ismini ‘hayat kitabına’ yazıyor. Bu mecazi kayıtta, gökte veya yeryüzünde sonsuz yaşam almaya uygun olanların isimleri bulunuyor. (Filipililer 4:3; Malaki 3:16) Öyleyse, Tanrı’nın gözünde kutsal kalabilmek için elimizden geleni yapalım, çünkü ancak bu şekilde isimlerimizin bu değerli ‘kitapta’ kalmasını sağlayabiliriz.—Vahiy 3:5.

Sevgiyle İlgilenme Vaadi

18, 19. İşaya 4:4, 5’e göre, Yehova hangi arındırmayı yapıyor, bu neyle başarılacak?

18 İşaya şimdi, eski durumuna dönen ülkenin sakinlerinin nasıl kutsal olacağını ve onları hangi nimetlerin beklediğini gösteriyor. Şunları diyor: “Rab Siyon kızlarını pisliklerinden arındıracak. Yeruşalim’de dökülen kanı adil ve ateşten bir ruhla temizleyecek. Sonra RAB Siyon Dağı’nın her yanını, orada toplananların üzerini gündüz bulutla, gece dumanla ve parlak alevle örtecek. Yüceliği onların üzerinde bir örtü olacak.”—İşaya 4:4, 5, YÇ.

19 İşaya, ahlaksal bozukluklarını gösterişli süsler altında gizleyen ‘Sion kızlarını’ daha önce azarlamıştı. Aynı zamanda, kavmin genel olarak kan dökmekten suçlu olduğunu da ortaya serip onları temizlenmeye teşvik etmişti. (İşaya 1:15, 16; 3:16-23) Şimdi ise, ileriye, Tanrı’nın onları ahlaksal ‘pisliklerinden arındırıp döktükleri kanı temizleyeceği’ zamana bakıyor. (İşaya 4:4, YÇ) Bu temizlik neyle yapılacak? “Adil ve ateşten bir ruhla.” Yeruşalim’in yaklaşan harabiyeti ve Babil sürgünü, Tanrı’nın kirli bir millet üzerine birdenbire getirdiği hüküm ve öfke fırtınası olacak. Bu felaketlerde hayatta kalan ve yurduna dönen kişiler, alçakgönüllülük öğrenmiş ve arıtılmış olacak. Bu nedenle, Yehova’nın gözünde kutsal olup merhamet görecekler.—Malaki 3:2, 3 ile karşılaştırın.

20. (a) “Bulut”, “duman” ve “parlak alev” ifadeleri neyi anımsatıyor? (b) Arındırılan sürgünlerin korkmasına neden gerek olmayacak?

20 Yehova, bu arındırılan artakalanın ihtiyaçlarıyla sevgiyle ilgileneceğini İşaya aracılığıyla vaat ediyor. “Bulut”, “duman” ve “parlak alev” ifadeleri, Yehova’nın Mısır’ı terk etmelerinden sonra İsrailoğulları’yla nasıl ilgilendiğini anımsatıyor. ‘Bulut ve ateş direği’ onları peşlerindeki Mısırlılardan koruyordu; aynı zamanda onlara çölde yol da gösteriyordu. (Çıkış 13:21, 22; 14:19, 20, 24) Yehova Sina Dağı’nda Kendini gösterdiğinde, dağın “her yanından duman tütüyordu.” (Çıkış 19:18) Böylece arındırılan sürgünlerin korkmasına gerek olmayacak. Yehova Koruyucuları olacak. İster kendi evlerinde toplansınlar, ister kutsal ibadetlerde bir araya gelsinler, onlarla birlikte olacak.

21, 22. (a) Çardak veya kulübeler çoğu kez hangi amaçla yapılırdı? (b) Arındırılan artakalana hangi ümit veriliyor?

21 İşaya Tanrısal korumayla ilgili anlatımına son verip dikkatini günlük yaşama çeviriyor. Şunları yazıyor: “Gündüzün sıcaktan gölge için, ve boradan ve sağanaktan sığınacak yer ve örtü için bir çardak olacak.” (İşaya 4:6) Kurak mevsimlerde yakıcı güneşe, yağışlı mevsimlerdeyse soğuğa ve fırtınaya karşı korunak olarak bağlarda veya tarlalarda çoğu kez çardaklar veya kulübeler yapılırdı.—Yunus 4:5 ile karşılaştırın.

22 Temizlenen artakalan zulmün hararetiyle ve muhalefet fırtınalarıyla karşılaştığında, Yehova’nın kendisine sığınak, korunak ve güvenlik Kaynağı olduğunu görecek. (Mezmur 91:1, 2; 121:5) Böylece onlara çok güzel bir ümit veriliyor: Babil’in kirli inanç ve uygulamalarını arkada bırakır, Yehova’nın hükmünün arıtıcı gücüne boyun eğer ve kutsal kalmak için gayret gösterirlerse, sanki Tanrısal korunma ‘çardağındaymış’ gibi güvenlikte kalacaklar.

23. Yehova, meshedilmiş artakalanı ve arkadaşlarını neden bereketledi?

23 Önce arındırmanın, sonra nimetlerin geldiğine dikkat edin. Bu durum günümüzde de görüldü. Meshedilmiş artakalan 1919’da arındırılmaya alçakgönüllülükle boyun eğdi ve Yehova onların kirini ‘arıttı.’ O zamandan bu yana, başka koyunların ‘büyük kalabalığı’ da Yehova tarafından arındırılmaya razı oldu. (Vahiy 7:9) Böyle arındırılmış olduklarından, Yehova, artakalanı ve arkadaşlarını, koruyucu özeni altına alıp bereketledi. O, zulmün hararetinin ya da muhalefet fırtınalarının onları etkilemesini mucizeyle önlemiyor. Fakat sanki üzerlerine ‘gölge için çardak ve fırtınaya karşı korunak’ kurarak onları koruyor. Nasıl?

24. Yehova’nın, hizmetçilerini teşkilat olarak bereketlediği nasıl bellidir?

24 Şunu düşünün: Tarihte en güçlü hükümetlerden bazıları, ya Yehova’nın Şahitlerinin vaaz etme işini yasakladı ya da onları toptan yok etmeye çalıştı. Ama Şahitler kararlılıklarını koruyup sarsılmadılar ve vaaz etmeye aralıksız devam ettiler. Acaba güçlü devletler, bu savunmasız görünen nispeten küçük topluluğun faaliyetini durdurmayı neden başaramadı? Çünkü Yehova arındırdığı hizmetçilerini hiçbir insanın yıkamayacağı bir koruyucu ‘çardağın’ altına almıştı.

25. Yehova’nın Koruyucumuz olması ferden bizim için ne anlama gelir?

25 Ya ferden bizim için ne denebilir? Yehova’nın Koruyucumuz olması, bu ortamda sorunsuz bir yaşamımız olduğu anlamına gelmez. İsa’nın birçok sadık takipçisi yoksulluk, doğal afetler, savaşlar, hastalık ve ölüm gibi ciddi felaketlerle karşılaşıyor. Böyle üzücü olaylarla karşılaştığımızda, Tanrımızın bizimle olduğunu asla unutmayalım. O bizi ruhen korur ve denemelere sadakatle dayanabilmemiz için gerekenleri sağlar, hatta bize ‘normalin ötesinde güç’ verir. (II. Korintoslular 4:7) O’nun önünde güvenlikte olduğumuzdan korkmamıza gerek yok. Nasıl olsa, Tanrı’nın gözünde kutsal kalabilmek için elimizden geleni yaptığımız sürece, hiçbir şey ‘O’nun sevgisinden bizi ayıramayacak.’—Romalılar 8:38, 39.

[Dipnotlar]

a Bazı bilginler, ‘Yehova’nın filizi’ deyiminin, ancak Yeruşalim eski haline döndürüldükten sonra ortaya çıkacak olan Mesih’e dolaylı bir değinme olduğunu ileri sürer. Aramca Targumlarda bu deyiş farklı şekilde şöyle ifade edilir: “Yehova’nın Mesihi.” Aynı İbranice ismin (tseʹmah), sonradan Mesih’ten Davud için yetiştirilen “doğru bir dal” olarak söz eden Yeremya tarafından kullanılması ilginçtir.—Yeremya 23:5; 33:15.

b “Sağ kalanlar” arasında sürgünde doğanlardan bazıları da bulunuyordu. Bunlar da ‘sağ kalmış’ sayılabilirdi, çünkü ataları yıkımda ölseydi, onlar hiç doğmayacaktı.—Ezra 9:13-15; İbraniler 7:9, 10 ile karşılaştırın.

[Sayfa 63’teki resim]

Yahuda üzerine Tanrısal hüküm fırtınası geliyor

    Türkçe Yayınlar (1974-2026)
    Oturumu Kapat
    Oturum Aç
    • Türkçe
    • Paylaş
    • Tercihler
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of PA
    • Kullanım Şartları
    • Gizlilik İlkesi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Oturum Aç
    Paylaş