İlginç Sorulara Cevaplar
● Tekvin 46:26, 66 kişiden ve Tekvin 46:27 ise, 70 kişiden söz ederken, neden İstefanos, Resullerin İşleri 7:14’te, Yakub’un ev halkının Mısır’a geldiği zaman 75 kişi olduğunu söylüyor?
Bu konuda geçerli olabilen birkaç açıklama vardır. Bunlardan biri, Resullerin İşleri 7:14’ün Yunanca Septuaginta tercümesine dayandırılmıştır. Bir başkası ise, İstefanos’un Yakub’un oğullarından dokuzunun karılarını da dahil ettiği şeklindedir.
Önce Resullerin İşleri 7:14’te kayıtlı bulunan İstefanos’un sözlerine dikkat edelim: “Yusuf da gönderip babası Yakub’u ve bütün akrabası, yetmiş beş canı, çağırdı.” Bunu zihnimizde tutarak, Tekvin kaydının Mısır’a gelen Yakub’un ailesi hakkında ne söylediğini ele alabiliriz.
Tekvin 46:8 şöyle başlar: “Mısıra gelen İsrailin oğullarının adları şunlardır: Yakub ve oğulları.” Daha sonra da, Yakub’un torunlarının oğullarından bazılarını da içine alan bir soy listesi verir. Bu sıralama şöyle biter: “Bütün canlar. Yakubun oğullarının karılarından başka Yakubun sulbünden çıkan, onunla Mısıra gelen bütün canlar altmış altı idi; ve kendisine Mısırda doğan Yusufun oğulları iki candır; Yakubun evinin Mısıra gelen bütün canları yetmiş idi.”—Tekv. 46:26, 27
Yakub’un soyunun altmış altı kişiden oluşan listesi, çeşitli yollarla yapıldı. Bazı bilginler, Yahuda’nın oğulları olan Er ve Onan’ı ve torunlarını Hetsron ve Hamul’u da sayıp bu sayıya dahil ettiler. (Tekv. 46:12) Başkaları ise, Er ve Onan’ı saymadılar, çünkü Mısır’a göç edildiği zaman onlar zaten ölmüştü. (Tekv. 38:6-10) Diğer bazı Mukaddes Kitap tetkikçileri, herhalde hiç evlenmeyen Dina’yı veya belki de ismi Sayılar 26:8’de geçen Ruben’in torunu olan Eliab’ı da saydılar. 66 kişiye, bizzat Yakub ve Yusuf ile iki oğlu da dahil edilebilir. (Sonuncu üç kişi Mısır’a göç edildiğinde diğerleriyle beraber değildi.) Bu şekilde toplam olarak 70 sayısı bulunur.
Şakirt İstefanos, İbranice metindeki Yakub’un ev halkından 66 kişinin Mısır’a göç ettiğine dair kaydını muhakkak biliyordu. Öyle ise Resullerin İşleri 7:14, İstefanos’un neden 75 sayısını kullandığını gösteriyor?
Bazı Mukaddes Kitap yorumcuları, İstefanos’un sözlerini Yunanca Septuaginta tercümesinin Tekvin 46:27’yi çevirme şekline dayandırılmış olabileceğini öne sürerler. Söz konusu tercüme, daha büyük olan sayıyı verir, çünkü bu tercüme, 20. ayette İbranice metinde geçmeyen beş isim daha verir. (Manasse ve Efraim’in üç oğlu ile iki torunu). Veya bizzat İstefanos, İbranice metindeki 66 sayısını düşünmüş olsa bile, Luka, Resullerin İşleri kitabını Yunanca dilinde kaleme aldığı zaman, yaygın çapta kullanılan Septuagint tercümesinde geçen sayıyı vermiş olabilir.
Bununla beraber eğer, İstefanos gerçekten 75 kişiden söz etmişse, veya bu sayı Tekvin 46:26’nın Yunanca tercümesinden kaynaklanmışsa, yine de bu sayı, Tekvin 46:26 ayetinin sayıya dahil edilmediklerini kesinlikle söylediği Yakub’un oğullarının karılarını da katarak, İbranice kayıttaki 66 sayıyla uyum içinde getirilebilir.
Ancak neden acaba sadece dokuz oğlun karıları sayılmış olsun? Söz konusu 12 oğuldan bir tanesi olan Yusuf’un karısı, Mısırlıydı ve Yusuf tarafından Mısır’a çağrılmadığı için bu sayıya dahil edilmiş değildir. (Res. İşl. 7:13-15) Ayrıca göçten önce Yahuda’nın karısı da ölmüştü. (Tekv. 38:12) Böylece on kardeşin karıları kalıyor. Simeon’un İbrani karısı da ölmüş olabilir, çünkü sonuncu oğlu Şaul’dan, “Kenânlı bir kadının oğlu” diye söz edilir. (Tekv. 46:10) Veya en küçükleri olan Benyamin, ailesi Mısır’a yerleştiği zaman eğer henüz evlenmiş değilse, dokuz sayısı doğrulanmış olur. Eğer durum böyle ise, o zaman Benyamin’in 46:21’de isimleri geçen oğulları göçten sonra doğmuş olurlar; ancak sıptta ve millette oynayacakları rollerden dolayı bu listeye katılmışlardı. (İbraniler 7:9, 10 ile karşılaştır.) Dolayısıyla Yakub’un oğullarının dokuzunun karıları Tekvin 46:26’da İbranice metinde geçen toplam 66 sayısına eklenirse, Septuaginta tercümesinin söylediği ve Resullerin İşleri 7:14’te de okuduğumuz gibi toplam 75 kişi olur.
Her ne kadar Resullerin İşleri 7:14 ve Tekvin 46. baptaki sayıları anlamak için akla yakın bazı yollar varsa da, tüm ayrıntılarda dogmatik olamadığımız bellidir. Bu nedenle, Tanrı’nın eski zamanda yaşayan hizmetçilerini dirilteceği zamanı özlemek için ek nedenlerimiz vardır, çünkü o zaman, Mukaddes Kitaptaki birçok kayıtla ilgili kesin ayrıntıları bizzat onlardan öğrenebileceğiz.—Yuh. 5:28, 29.