1914 Yılı—Sizin Hayatınızı Değiştirdi

YETMİŞ yıl önce, 1914 yılının 29 Haziran Pazartesi sabahı, gazeteler insanı şoke eden şu manşeti bastılar. “AVUSTURYA VELİAHTI ÖLDÜRÜLDÜ.” Bu haber, sizin için belki de tarihi bir olaydır. Bununla beraber o zaman yaşayanların huzurunu kaçırdı, ve bugün bile sizi etkileyen zincirleme olaylara yol açtı.

Bu zincirleme olaylar, hakkında hayatınızı gerçekten derin bir şekilde etkileyecek olan çok önemli bazı olayların bir belirtisidir. Gelin bu iddiaların doğruluğunu görelim.

ONUN ETKİSİ HALA HİSSEDİLİYOR

Belki, geçmişteki bu suikast olayı, 1980 yıllarında yaşayan bizlerin hayatını acaba nasıl etkileyebilir? diye soracaksınız. Bu suikast, I. Dünya Savaşına yol açtı. Bu savaştan sonra yapılan barış antlaşması ise, günlerimizdeki dünya durumuna şekil verdi.

Bu savaştan önce, etkili bazı Avrupa devletlerinin kurduğu imparatorluklar, dünyaya hakimdi. I. Dünya Savaşı bu imparatorlukların parçalanmasına yol açtı ve günlerimizde ise, dünya durumunun dengesi, artık birkaç kudretli Avrupa ülkesi tarafından sağlanamamaktadır. Bunun yerine, insanlığın hayatını tehdit eden bir uğraş içinde olan iki süper dünya kudretini, yani üstünlük için amansız bir mücadele içinde olan komünist Rusya ile kapitalist Amerika’yı görüyoruz. Bu durumun kökü I. Dünya Savaşına dayanmaktadır.

Bu savaştan önce Rusya, Ortodoks kilisesinin hâkimiyeti altında ve Çarlık tarafından yönetilen geri kalmış geniş bir ülkeydi. Amerika her ne kadar güçlük idiyse de o zaman, Avrupa’daki büyük devletlerin rakibi olarak görülmüyordu. I. Dünya Savaşı bu durumu tamamen değiştirdi. Tarihçi Albrecht Carrié’ye göre “[I. Dünya] savaşı, Amerika’yı devletler topluluğunda söz sahibi bir ülke durumuna getirdi.” Sözlerine şunları da ekledi: “Savaşın sonunda, Amerika Birleşik Devletlerinin kudreti, her bakımdan tüm diğer ülkeleri geride bıraktı.” Avrupa ülkelerinin ekonomik yönden zayıflamalarına karşılık, Amerika’nın çok zengin olması, onun şimdiki hâkim durumuna getirdi.

Rusya’da ihtilalin olacağı zaten savaştan önce duyulmuştu. Bu savaşta Rusya, Almanya’ya karşı cephe almıştı; bu nedenle Almanya, Rusya’nın iç huzursuzluğunu artırmak amacıyla İsviçre’de sürgünde bulunun, ihtilal yanlısı bir Rus olan Lenin’in vatanına dönmesini sağladı. Strateji başarılı oldu ve Rusya savaştan çekildi. Lenin ve onun Bolşevik partisi, ihtilalin kontolünü eline aldı; ve bu olayın direkt sonucu olarak günümüzdeki Sovyetler Birliği doğdu.

Günümüzde süper dünya kudretleri arasındaki rekabetten başka, ulusların içinde ve dışında misli görülmemiş bir huzursuzluk ve dengesizlik göze çarpmaktadır.

Tarihçi Charles L. Mee. Jr.’e göre, bütün bunlar I. Dünya Savaşının ve savaş sonrası yapılan barış antlaşmasının bıraktığı “korkunç karışık miras”ın bir kısmıdır. Ayrıca bu mirasın bir kısmı olarak “Hitler’in iktidara gelişini. II. Dünya Savaşını, siyasal düzensizlik içinde olan dünyanın çektiği sıkıntıları ve ihtilalleri” sayıyor. Bugün bile, gazetelerde o günlerdeki kan dökme olaylarının neden olduğu acıları hâlâ okumak mümkündür. Ayrıca II. Dünya Savaşının, tüm yeryüzümüz üzerindeki hayatı tehdit eden nükleer silahların geliştirilmesini hızlandırdığını da unutmamak gerek.

Tarihçi Charles L. Mee sözlerine şunları ekliyor: “Aynı zamanda yeni ulusların ve toplumsal sınıfların kendilerini yönetmesiyle yeni bir özgürlüğün ve bağımsızlığın ortaya çıkması ve yayılması için, bu eski düzenin yıkılması gerekliydi.” 1914 yılından önce ulusların çoğu, miras yoluyla geçen imtiyazlı bir aristokrasi tarafından yönetilirdi. Toplumsal düzen katıydı. I. Dünya Savaşı bu sistemin ortadan kalkmasını hızlandırdı. Tarihçi René Albrecht Carrié şöyle der: “I. Dünya Savaşı, 19. yüzyılın toplumsal yapıları yıktı. Halkın isteklerine artık kulak asmamak mümkün değildi.” O zamanlar yönetimin başında olan sınıfın sahip olduğu kudreti bugün tahayyül etmek zordur.

Evet, bugün içinde bulunduğumuz dünya durumu, 70 yıl önce Avusturya veliahtının bir suikastçının kurşunuyla öldürülmesiyle şekillenmeğe başladı. Eğer bu facia ve I. Dünya Savaşı olmamış olsaydı, bugün hayatımız çok farklı olacaktı. Fakat yüzyılımızın başlangıcında başka olaylar da oldu. Birçok insan, bugün bunlardan ne anlam taşıdığının farkında değil, Bununla beraber bu olaylar hayatımızı derin bir şekilde etkilemektedir.

[Sayfa 3’teki resim]

Arşidük Franz Ferdinand ve eşi öldürülmelerinden beş dakika önce