Noel Kutlamalarında Mesih Unutuldu mu?

“Noel zamanının şenlikleriyle hiçbir zaman aram iyi olmadı. Bana göre, İsa’nın yaşamı ve öğretileriyle hiç bağdaşmıyor.”—Mohandas K. Gandhi.

BİRÇOK kişi Gandhi’ye karşı çıkacaktır. ‘Hindu devlet adamı Hıristiyan bayramından ne anlar?’ diye sorabilirler. Fakat, Noel’in tüm dünyaya yayılarak her türlü kültürü etkilediği kabul edilmelidir. Her Aralık ayında adeta her kültürde bu bayrama rastlanmaktadır.

Örneğin, yaklaşık 145 milyon Asyalı Noeli kutlamaktadır, ki bu rakam on yıl öncekinden 40 milyon daha fazla kişi demektir. Eğer Gandhi ‘şenlikler’ ifadesiyle bugünkü Noel’in dindışı yönünü, yani hepimizin gözlemlediği çılgın tüketiciliği kastettiyse, kutlamanın genellikle en öne çıkan özelliğinin bu olduğunu yadsımak çok zordur. Asiaweek dergisi şunu belirtiyor: “Asya’da Noel—Hong Kong’un ışıklandırmalarından Pekin’in otel lobilerindeki büyük Noel ağaçlarına ve Singapur’un kent merkezinde bulunan İsa’nın Doğumu ile ilgili tasvire dek—büyük ölçüde dindışı bir olay, temelde bir alışveriş olayıdır.”

Günümüzün Noel kutlamalarında İsa unutuldu mu? 25 Aralık, Roma Katolik Kilisesinin İsa’nın doğumunun dinsel kutlaması olarak tayin ettiği gündür ve MS dördüncü yüzyıldan beri resmi olarak kutlanmaktadır. Amerika Birleşik Devletlerinde yakın tarihte yapılan bir ankete göre, katılanların sadece yüzde 33’ü, Noel’in en önemli yönünün Mesih’in doğumu olduğunu düşünmektedir.

Siz ne düşünüyorsunuz? Bazen, ısrarcı reklamlar, hediyelik eşya satın alma sıkıntısı, ağaç süsleme, partiler düzenleme ve partilere katılma, tebrik kartları gönderme gibi işler arasında İsa’nın bir şekilde unutulduğunu düşünüyor musunuz?

Öyle görünüyor ki, birçokları Mesih’i Noel’in içine tekrar sokmanın bir yolunun onun doğumuyla ilgili bir tasviri sergilemek olduğunu düşünüyor. Meryem, Yusuf, birkaç çoban, “üç bilge adam” ya da “üç kral” ile çevrelenmiş bir yemliğin içinde yatan bebek İsa’yı, bir iki çiftlik hayvanını ve birkaç izleyiciyi temsil eden küçük heykelciklerden oluşmuş böyle bir tasviri büyük olasılıkla görmüşsünüzdür. İsa’nın doğumu ile ilgili tasvirlerin, insanlara Noel’in gerçek anlamını hatırlatmaya hizmet ettiğine yaygın olarak inanılmaktadır. U.S. Catholic dergisine göre, “İsa’nın doğumu tasvirleri tek bir incilin verebileceğinden daha ayrıntılı bir tablo çizer, ancak bu anlatıların tarihsel olmayan özelliğini de vurgular.”

Fakat İsa’nın doğumu ile ilgili tasvirler Mukaddes Kitabın İncil kayıtlarında anlatılanların tarihsel olmadığı fikrini nasıl verebilir? Boyanarak garip ama sevimli bir görünüm kazandırılan bu küçük heykellerin, Mesih’in doğumuna bir efsane veya bir peri masalı havası verdiği kabul edilmelidir. İlk kez 13. yüzyılda bir rahip tarafından halka tanıtılan tasvir, bir zamanlar oldukça gösterişsizdi. Bugün, bu bayramla ilişkili başka birçok şeyde olduğu gibi, İsa’nın doğumuyla ilgili tasvirler de çok kârlı bir iş durumuna gelmiştir. Napoli’de (İtalya) yan yana sıralanmış dükkânlar, presepi denen bu dekorlar için yıl boyunca figürler satarlar. Daha popüler figürlerin bazıları, İncil kayıtlarındaki karakterleri değil, Prenses Diana, Rahibe Teresa ve moda tasarımcısı Gianni Versace gibi günümüzün ünlülerini temsil ediyor. Başka yerlerde, presepi’ler çikolata, hamur, hatta deniz kabuklarından yapılmaktadır. Bu dekorlarda tarihi algılamanın neden zor olduğunu anlamak mümkündür.

Bu durumda, İsa’nın doğumu ile ilgili tasvirler nasıl “tek bir incilin verebileceğinden daha ayrıntılı bir tablo” çizebilir? İncil kayıtları gerçekten tarihsel değiller mi? Katı şüpheciler bile İsa’nın gerçek, tarihsel bir kişi olduğunu kabul etmek zorundadırlar. Bu nedenle o, belli bir tarihte gerçek bir yerde doğmuş gerçek bir bebek olmalı. Onun doğumu etrafında gelişen olaylarla ilgili daha ayrıntılı bir tablo edinmek için, sadece doğumuyla ilgili bir tasvire uzun uzun bakmaktan daha iyi bir yol olmalıdır!

Gerçekten de böyle bir yol var. İki tarihçi, İsa’nın doğumuyla ilgili olayları birbirinden bağımsız olarak kaleme aldı. Siz de zaman zaman İsa’nın Noel sırasında büyük ölçüde gözardı edildiği düşüncesine kapılıyorsanız, neden bu kayıtları kendi başınıza incelemeyesiniz? Onlarda efsane veya mit değil, etkileyici bir öykü, yani Mesih’in doğumunun gerçek hikâyesini bulacaksınız.

[Sayfa 3’teki resim tanıtım notu]

3-6, 8 ve 9. sayfalardaki kenar süsü: Fifty Years of Soviet Art