Bir Ana-Baba Nasıl Başarılı Olabilir?
BEŞ çocuk babası olan bir kişi, “başarılı bir ana-baba olmanın neler gerektirdiğini size söyleyeceğim” dedi. “Kan, zahmet, gözyaşı ve ter.”
Onun karısı da içtenlikle bu görüşü kabul etmekte, fakat şunu eklemektedir: “Bugün çocuk yetiştirmek kolay değildir, fakat onların sorumlu yetişkinler olarak büyüdüklerini gördükçe, uğraşmaya değer.”
Çocuk yetiştirmek hiçbir zaman tamamen kaygıdan uzak olmamıştır. Bugün çocuk yetiştirmenin birçok ana-babaya çok keder verici olduğu görülmektedir. Genç bir oğlu olan 40 yaşındaki anne şöyle dedi: “Bugün ana-baba olmak, sanırım benim ana-babamın zamanından daha zordur, zira şimdi yaşam daha karmaşık hale geldi. Ne zaman sert ne zaman yumuşak olacağınızı her zaman bilemiyorsunuz.”
Başarılı Ana-Baba Olmak Ne Demektir?
Başarılı bir ana-baba, sorumlu bir yetişkin olarak büyümesi için, çocuğa her fırsatı veren ve onu faal biçimde Tanrı’ya tapınmaya devam edecek, ayrıca hemcinslerine karşı sevgi gösterecek tarzda yetiştiren kişidir. (Matta 22:37-39) Ne yazık ki, bütün çocuklar sorumlu yetişkinler haline gelmiyorlar. Neden? Bu, acaba daima ana-babanın hatasından mı kaynaklanıyor?
Şu örneğe bir göz atalım: Bir müteahhit hizmeti için en iyi planlara veya kaliteli inşaat malzemesine sahip olabilir. Fakat bu müteahhit planı kullanmayı reddeder, hatta gerekli malzemeyi akılsızca kısıtlar veya onun yerine daha kalitesizini kullanmaya yönelirse, sonuç ne olacak? Tamamlanan bina hatalı, hatta kullanılması tehlikeli olmayacak mı? Bununla birlikte, müteahhidin vicdanlı olduğunu ve elinden geldiği kadar en iyi şekilde planı ve kaliteli malzemeyi kullandığını farz edelim. Şimdi de tamamlanan binanın sahibinin, onu gerekli düzende tutma sorumluluğu olmayacak mı? Kaliteli malzemeyi hor kullanmak ve onu düşük kaliteli malzemeyle değiştirmemek yönünden sorumluluk taşımaz mı?
Ana-babalar sembolik anlamda bir ev bina etme işiyle uğraşmaktadırlar. Onlar, şüphesiz çocuklarında iyi bir kişilik geliştirmek isterler. Bu konuda Mukaddes Kitap en iyi planı verir. Kaliteli malzeme: “Altın, gümüş, değerli taşlar” gibi Mukaddes Yazılarda güçlü bir iman, Tanrısal hikmet, ruhi düşünüş, sadakat ve her şeye kadir olan Tanrı’ya ve O’nun kanunlarına sevgi dolu takdir gibi niteliklere benzetilmiştir.—I. Korintoslular 3:10-13 ile Mezmur 19:7-11; Süleymanın Meselleri 2:1-6; I. Petrus 1:6, 7’yi karşılaştırın.
Çocuk büyüdükçe, giderek gerçek ve doğru bir kişilik bina etme sorumluluğu taşınmalıdır. Aynı plana, yani Tanrı’nın Sözüne uymak ve ana-babasının kullandığı malzemeyi kullanmak için istekli olmalıdır. Yetişkinlik çağına yaklaşan çocuk, bunu yapmayı reddeder veya böyle kaliteli malzemeyle yapılmış işi yıkarsa, o zaman gelecek felaketten kendisi sorumlu olacaktır.—Tesniye 32:5.
Neden Zordur?
Bugün başarılı bir ana-baba olmak, en az iki nedenden dolayı zordur. Her şeyden önce, hem ana-babalar, hem de çocuklar nakâmil olup hataya düşerler. Bu, çoğu kez Mukaddes Kitabın suç olarak nitelediği miras alınan suç işleme eğilimini kapsar.—Romalılar 5:12.
İkinci neden ise: Büyüyen çocuklar sadece ana-babaları tarafından etkilenmezler. Bir topluluk çocuğun değer yargılarını ve yaşamla ilgili görüşünü etkiler. Bu durum karşısında, Pavlus’un günümüze dair peygamberliği, ana-babaları yakından ilgilendirir. Şöyle demektedir: “Bunu bil ki, son günlerde çetin anlar gelecektir. Çünkü insanlar, kendilerini seven, parayı seven, övünücü, mağrur, küfürbaz, ana babaya itaatsiz, nankör, murdar şefkatsiz, amansız, iftiracı, nefsine mağlûp, azgın, iyilik düşmanı, hain, inatçı, kibirli, zevki Allahtan ziyade seven, takva suretini gösterip onun kuvvetini inkâr edenler olacaklardır; bunlardan da yüz çevir.” (İtalik harfler tarafımızdan)—II. Timoteos 3:1-5.
Bu bozuk düşünce tarzıyla yoğrulmuş günümüzün toplumundan dolayı, bazı ana-babaların, düş kırıklığına uğrayarak çocuklarını eğitmekten adeta vazgeçmeleri şaşılacak bir şey midir? Geriye, 1914 yılına bir göz atın. Bu önceden işaretlenen yılda, toplum köklü değişiklikler gördü ve bu, iyiye doğru bir değişiklik olmadı. O tarihten beri, iki dünya savaşı yeryüzünden sadece barışı kaldırmakla kalmadı. Günümümüz dünya toplumu, çocukları sorumlu yetişkinler olmaya hazırlamakta rol oynayan ahlaksal güçlerden yoksun bırakıldı. Aslında, dürüst yürekli ana-babalar, çocuklarına öğretmek istedikleri değer yargılarına düşman olan toplumsal bir çevreyle de karşılaşmaktadırlar.
Bu nedenle, çocuk yetiştirme işinde ana-babaların yardımcıları pek azdır. Geçmişte, onlar, evlerinde çok değerli tuttukları temel değer yargılarının aynısını çocuklarına öğretmek için okullardan yardım beklediler. Bugün artık o devir kapandı.
1960 yılında lise öğrenimini bitirmiş olan bir kadın, “bugün gençler üzerindeki baskı tamamen farklıdır” demektedir. “Ben lisede iken, uyuşturucular ve özgür seks yaşamı yoktu. 30 yıl öncesine kadar, gizli olarak sigaradan bir nefes çekmek bile kötü sayılırdı. 1977-1981 yıllarında büyük kızım liseye gittiğinde, uyuşturucu kullanımı büyük bir sorun olmuştu. Bu uyuşturucular, şimdi orta ve ilk okullara bile girdi. 13 yaşında olan küçük kızın, son iki yıla kadar okulda her gün bu uyuşturucuların baskısıyla karşılaşmak zorunda kaldı.”
Geçmişte yine ana-babalar, “haşarı çocuğun” davranışını kontrol etmek için büyükanne, büyükbaba, akraba veya komşuların yardımına güvenebilirdi. Fakat bu durum da değişmiştir. Üzücü olmakla birlikte, sayıları giderek artan aileler, analı, babalı bile değildir; bazen çocuk yetiştirmenin tüm yükü tek eşin omuzuna kalmıştır.
Ana-Babalar İçin Başarılı Bir Plan
Bugün çocuk yetiştirmek daha da zor ise de, ana-babalar, bizzat denenmiş bir yardım sağlayan Mukaddes Kitaptan yararlanırlarsa başarılı olabilirler. Tanrı’nın Sözü, çocuk yetiştirme alanında sizler için bir plan veya çalışma programı verebilir. Hikmetli bir müteahhit, binanın başarıyla tamamlanmasına kadar inşa tarzına rehberlik etmesi için elindeki planı iyi bir biçimde kullandığı gibi, siz de sorumlu yetişkinler olmak üzere çocuklarınızı yetiştirmekte rehberiniz olarak Mukaddes Kitabı kullanabilirsiniz. Aslına bakılırsa Mukaddes Kitap, sadece başarılı ana-babalar oluşturmak için bir el kitabı değildir, fakat içinde doğrudan doğruya, ana-baba ve çocukları ilgilendiren öğütler de vardır. Bunlar uygulandığı takdirde, Mukaddes Kitap, bir ana-baba olarak sizlere yarar sağlayabilecek bir prensipler hazinesidir.—Tesniye 6:4-9.
Örneğin şu kadının durumuna bakın. Onun oğlu 14 yaşında iken, “konuşulması güç, sert huylu bir çocuk”tu. Burada Mukaddes Yazıların Süleymanın Meselleri kitabının şu ayetindeki hikmet kayda değer: “İnsanın yüreğindeki düşünce [kişinin maksat veya niyeti] derin sulardır; fakat anlayışlı adam onu çekip çıkarır.” (Süleymanın Meselleri 20:5) Bazı çocukların gerçek duygu ve düşünceleri derin kuyudaki su gibi, yüreklerinin derinliğinde kalır. Kadının oğlu, böyle biri idi. Ana-baba tarafından bu niyetlerin ortaya çıkarılması zordur. Fakat kadın şunları hatırlamaktadır: “Okuldan geldiği zaman olup biten her şeyi anlatmazdı. Bundan dolayı, okulda nelerle karşılaştığını anlamak için zaman ayırdım. Yüreğinin derinliklerindeki düşünceleri açıklamadan önce, bazen saatlerce konuşmam gerekirdi.”
Mukaddes Kitabın bir rehber olarak yüksek değer taşımasının nedeni basittir: Onun kaynağı Yehova Tanrı’dır. O, Yaratıcımızdır. (Vahiy 4:11) O, yapımızı bilir; ‘faideli olanı bize öğretmek, yürüyeceğimiz yolda bizi gütmek’ istemektedir. Bir kişi ister bir baba, isterse bir çocuk olsun bu değişmez. (İşaya 48:17; Mezmur 103:14) Daha iyi bir ana-baba olmak için, bazı kişilerin diğer kişilerden daha çok çalışması gerekirse de, Mukaddes Kitapta belirtilen talimatları uygulamakla herkes, daha iyi çocuklar yetiştirebilir.
Her Çocuğa Ayrı Bir Kişi Olarak Davranmak
Sadece belirli kuralların uygulanmasının sonucu iyi çocuk yetişmez, tıpkı, her yetişkinin de, “kusursuz” anne veya baba olamayacağı gibi. Her çocuğun kendi kişiliği vardır ve her çocuğa ayrı bir kişi olarak davranılmalıdır. Mukaddes Kitap bu görüşe sahiptir. Bir çocuğu diğer biriyle karşılaştırmaktan sakınmak üzere ana-babaya yardım eden prensip, Mukaddes Kitabın şu öğüdüyle ahenk içindedir: “Fakat herkes kendi işini temyiz etsin ve o zaman başkası için değil, ancak kendisi için övünmesi olur.”—Galatyalılar 5:26; 6:4.
İki çocuk babası olan bir adam, sözü edilen bu öğüdün, çocuklarının kendi ailesi hatta başka aileler üzerine dengeli bir görüş geliştirmesine yardım ettiğini anladı. “Diğer ailelerin nelere sahip olduklarına veya neler yaptıklarına bakmamak için çocuklarımı teşvik ediyorum. Sürdürmemiz gereken kendi aile standardımız vardır” dedi.
‘Bebeklik Çağından İtibaren Öğretmek’
Din, ne zaman başarılı çocuk yetiştirmedeki eğitimin bir kısmı olmalı? Oğlu anaokuluna giden bir baba, çocuk için “din eğitimine daha da erken başlayabilirsiniz” diyor. Bu kişi, çocukların, okula başlamadan önce, İsa’nın takipçilerinin yerel cemaatlerinde gerçek dostları olması gerektiğine inanıyor. Bu görüş, karı kocanın hemen hemen doğduğu günden beri oğullarını ibadetlere götürmüş olmalarının bir sonucudur. Bu adam, Mukaddes Kitapta oğlu Timoteos için yaptıklarıyla övülen Evniki gibi davranmaktadır. Timoteos, Mukaddes Yazıların ilk temel öğretilerini, ta “çocukluğundan (bebeklik çağından) beri” öğrendi.—II. Timoteos 1:5; 3:15.
Timoteos’un annesi ve herhalde büyükannesi Lois de, bebeklik çağından beri Timoteos’u etkileyenin kişisel fikirleri değil, daha çok kurtuluş için onu hikmetli kılabilen Yehova’nın öğretileri olmasını sağlıyorlardı. İsa’nın bir takipçisi olan resul Pavlus tarafından Timoteos’a yazılan mektupta şöyle okuyoruz: “Fakat sen, kimlerden öğrendiğini bilerek, öğrendiğin ve itikat ettiğin şeylerde dur; çünkü Mesih İsada olan iman vasıtası ile kurtuluş için seni hikmetli kılmağa muktedir olan mukaddes yazıları da çocukluğundan beri bilirsin.”—II. Timoteos 3:14, 15.
Böylece Lois ve Evniki, Timoteos’un Tanrı’nın Sözü üzerinde yargıya varmasına ve imanını, Tanrı’nın Sözünün dediklerine dayandırmasına yardım ettiler. Onun imanı, bu şekilde ana-babasının görüşüne değil, Yehova’nın Sözünün Tanrısal hikmetine dayanıyordu. O, Tanrısal hakikati, sadece annesi ve büyükannesinin Yehova’nın tapıcıları oldukları için uygulamadı, fakat onlar tarafından öğretilenlerin aslında hakikat olduğuna bizzat ikna oldu.
Timoteos, annesi ve büyükannesinin gerçekten ruhi düşünüşlü kişiler olduklarını da kuşkusuz fark etmişti. Onu aldatmayacaklar veya bencil hedefler için hakikati değiştirmeyeceklerdi; ne de ikiyüzlü davranacaklardı. Bundan dolayı öğrendikleri hakkında Timoteos’un hiç şüphesi yoktu. Onun, İsa’nın faal bir takipçisi olarak yetişkin yaşamı da, sadık annesinin yüreğini şüphesiz sevindiriyordu.
Evet, başarıyla çocuk yetiştirmek zor bir iştir, fakat daha önce sözü geçen annenin dediği gibi “uğraşmaya değer”. Özellikle ana-babalar çocukları hakkında Yuhanna’nın yazdıklarını söyleyebilirlerse, sonuç sevindiricidir: “Bundan, çocuklarımın hakikatte yürümekte olduklarını işitmekten, daha büyük sevincim yoktur.”—III. Yuhanna 4.
[Sayfa 6’daki çerçeve]
Eski İsrail’de Ana-Babalar Tarafından Uygulanan Eğitim Programı
Eski İsrail’de ana-babalar çocuklarını eğitmek ve yetiştirmekle sorumluydular. Onlar, çocuklarının eğitmeni ve rehberi oldular. Böylece çağdaş ana-babalar da, benzer bir programı uygulamaktan yarar görebilirler. İsrail’deki eğitim programı şöyle özetlenebilir:
1. Yehova korkusu öğretildi.—Mezmur 34:11.
2. Ana-babaya saygı gösterme yönünden uyarıldılar.—Çıkış 20:12.
3. Kanun kadar, Yehova’nın işleri hakkında da çocuklara bilgi verildi.—Tesniye 6:7-21.
4. Yaşlı kişilere karşı saygı göstermenin gereği üzerinde duruldu.—Levililer 19:32.
5. İtaatin önemi vurgulandı.—Çıkış 23:22-25.
6. Pratik olarak geçimin nasıl sağlandığı öğretildi.—Markos 6:3.
7. Okuma, yazma öğretildi.—Yuhanna 7:15.
[Sayfa 5’teki resim]
Tanrı’nın Sözü, çocuk yetiştirmek için bir plan veya program sağlıyor