Egzotik Bir Bahçeyi Ziyaret

ANNEM gülleri severdi. Gül yetiştirirdi. Çocukken onunla birlikte bahçede saatlerce kalırdık. Yabani otları temizler, bitkileri budar, keser ve onların bakımıyla ilgilenirdik. Annemden bahçeciliğin eğlenceli bir iş olduğunu öğrendim. Tüm yaşamımda içimde büyüteceğim ilgi tohumlarını yüreğime annem ekti.

Bahçecilik günlerim, evden ayrılıp Berkeley’deki California Üniversitesi’ne gittiğimde kesintiye uğradı. Mühendislik eğitimi alırken, okul kampusunda gördüğüm bahçelere bayılırdım. Vietnam’da savaş tüm hızıyla sürüyordu ve yakın gelecekte yaşamımda büyük bir değişiklik olacaktı.

Barış Gönüllüleri’ne yazılmaya karar verdim ve eğitim için Washington Üniversitesi’ne gönderildim. Okul kampusu cennet gibi bir yerdi. Nereye baksam göller, bahçeler, çimenlikler ve karlı dağlar vardı. Daha sonra 1964’te Bolivya’nın La Paz kentine San Andres Üniversitesi’ne öğretmen olarak gittim. Ne büyük bir zıtlıktı! Deniz seviyesindeki bir yerden, deniz seviyesinden 3.500 metre yüksek bir yere gitmiştim. Orada çok az bitki yetiştiriliyordu ve bahçecilik yalnızca anılarımda kalmıştı.

Bolivya’da geçen iki yılın ardından, Hawaii’deki Wahiawa Ortaokulunda bir öğretmenlik işi aldım. Sunset Burnu sahilinde küçük bir kulübede yaşadım. Oradaki palmiyelere ve diğer tropikal bitkilere âşık oldum. Kendimi cennette hissediyordum. İleride bir gün, en can alıcı kısmını palmiyelerin oluşturacağı bir bahçe yapma fikri o sıralarda aklıma girdi.

San Diego’ya geri döndüm ve sonraki 18 ayım, California’dan Arjantin, Tierra del Fuego’ya doğru otostop yaparak geçti. Bu dönemde Mukaddes Kitabı okumaya başladım. Seyahat ederken vahşi ormanlarda, bahçelerde ve parklarda uzun saatler geçirdim ve Mukaddes Kitapta okuduklarım üzerinde uzun uzadıya düşündüm. Sonunda 1972’de San Diego’ya geri döndüm ve California, Coronado’da matematik öğretmenliği yaparak uzun ve doyurucu bir meslek hayatına başladım. Evimin arkasında tropikal bitkilerden bir bahçe oluşturma fikri giderek olgunlaşmaya başlamıştı.

İlk Bahçem

Mayıs 1973’te California’nın Ocean Beach kasabasında Büyük Okyanus’a yakın küçük bir ev aldım. Küçük bir ev, büyük bir bahçe ve yüreğimdeki bahçecilik aşkı ile bir tepenin üzerindeydim. Yapmayı düşündüğüm eşsiz bahçe için ideal ortam hazırdı.

İlk başlarda bahçe uğraşım gelişigüzel yürüyordu. Aklıma eseni deniyordum. Bir bitkiyi beğenirsem satın alıp dikiyordum. 12 yıl boyunca gözüme takılan ve çekici bulduğum her bitkiyi dikmeye devam ettim. Onların büyüdüğünü gözledim. Meyve ağaçları, çam ağaçları, yaprak döken ve dökmeyen ağaçlar, çalılar, çiçekler. Aklınıza gelebilecek her bitkiyi yetiştirdim.

Bitkilerimden birçoğu çocukluğumdan aklımda kalanlardı. Bitkilerle ilgilenmek, huzur veren, eğlenceli, sağlığa yararlı ve ödülleri olan bir uğraştı. Onların güzellikleri, tasarımları, karmaşık yapıları ve yaratılış amaçları üzerinde uzun uzadıya düşündüm.

Her bitki hoşuma gitmedi ya da bazıları tasarladığım bahçeye uygun değildi. Bu nedenle birçoğunu çıkardım. Benim aradığım şey özel bir görünümdü. Dağınık ve dal budak salmaya eğilimli bitkileri bahçemde istemedim. Bunlar çok fazla iş demekti ve çok bakım gerektiriyorlardı. Aynı zamanda, çok bilinenleri ya da bahçe türlerini değil ender bitkileri istedim. Bahçemin belirli bir karakteri olmalıydı. Ve oldu da!

İlk Palmiyem

1974’te yöredeki bir fidanlığa gittim ve orada arayışıma cevap buldum. Çok güzeldi: tepesinde, kavisler çizerek uzanan mavimsi yeşil tüysü yapraklardan oluşan zarif bir tacı vardı. Bu, birçoklarının dünyanın en güzel palmiyesi olarak gördüğü Butia capitata idi. Bu bitkiye, tatlı, meyvemsi tohumları nedeniyle jöle palmiyesi dendiği de olur. Kökeni Güney Amerika olan bakımı kolay bu ağacın yüksekliği 5 metreye kadar varabilir. Sonunda bahçemin karakteriyle ilgili bir hedefim olmuştu. Dünyanın dört bir yanından gelen ender tropikal palmiyeler bahçesi! Yetiştirmek için, “bitkiler krallığının Prenslerini” seçmiştim.

Çok geçmeden, farklı fidanlıklardan ender ya da egzotik palmiyeler toplamaya başladım. Orada, fidanlığın gözlerden uzak bir köşesinde bir başka harika palmiye tam karşımda bana bakıyordu. Bu bir Meksika mavi yelpazepalmiyesiydi. Yelpaze biçimli mavi-yeşil sert yapraklar ağacın gövdesinin tepesinden bir taç gibi çıkıyordu. Başaksı çiçek tohumu, çok güzel açık sarı renkte kavisli mızraklar gibiydi. Yetişkin bir ağacın yüksekliği 12 metreye kadar varabiliyor.

Şimdi palmiyelere gerçekten tutulmuştum. Bu ender bitkilerden başka nerede bulabilirdim? Araştırmaya San Diego bölgesiyle başladım, ama pek bir şey elde edemedim. Sonra altın madeni kadar değerli bir bilgi kaynağı keşfettim. Burası, Uluslararası Palmiye Derneği’nin Güney California Şubesi’ydi. Bu derneğin 81 ülkede binlerce üyesi vardı. Dernekte, 200 cinsin üzerinde ve 3.000 dolayında türüyle, insanoğlunun bildiği her palmiye hakkında bol bol bilgi var. Güney California Şubesi’nin, üyeleri için yayımladığı The Palm Journal adlı dergi, bu konudaki güncel bilgiler için paha biçilmez bir kaynak niteliğindedir.

Bu bağlantı sayesinde 150’nin üzerinde farklı palmiye türü elde edip küçük bahçeme dikebildim. Bu kadar az türden söz edebilmemin nedeni bahçemin yalnızca 650 metre kare olmasıdır. Benim palmiyelerim şimdiye dek keşfedilmiş palmiyelerin yalnızca küçük bir kesitini oluşturuyor. En sevdiklerimi bilmek ister misiniz?

Bahçemin Güzellerinden Bazıları

Aslında tüm bitkilerimi seviyorum. Fakat birkaç tanesinin yeri gerçekten ayrı. Bazılarını özellikle alışılmadık görünümleri ya da dikenli zırhları nedeniyle cazip buluyorum. Başkalarını ise renkleri ya da boyutları veya güney California’nın Akdeniz benzeri ikliminde yetiştirmenin getirdiği zevkli uğraş nedeniyle.

Özel ağaçlarımdan biri, Afrika’nın doğu kıyısı açıklarında bulunan Madagaskar’dan geliyor. Bu palmiyenin adı Bismarkia nobilis. Bu ağacı neden seviyorum biliyor musunuz? Mor-mavi rengi, ender bir bitki olması ve yaprağının şekli nedeniyle. Her bir yaprağının ağırlığı 9 kilogram civarındadır ve bu özelliğiyle dünyanın en büyük palmiyelerinden biridir.

Sevdiğim bir diğer palmiye de, balıkkuyruğu palmiyesidir (Caryota obtusa). Hindistan’ın güney kesimindeki dağlık bölgelerden, Myanmar ve Sri Lanka’dan gelir. Benimki ise burada, San Diego’da nispeten soğuk geçen kışlara rağmen büyüyor. Aslında burada palmiye yetiştirmenin zorluklarıyla uğraşmayı seviyorum. İşte bu nedenle de bahçeme Borneo’dan bir ağaç getirdiğimde büyük bir keyif duydum. Bu ağaç Arenga undulatifolia’dır. Bu ağacın enli ve belirgin biçimde dalgalı yaprakları vardır.

Geçenlerde yeni bir ağaç daha geldi. Fransa’nın Güney Pasifik’teki denizaşırı topraklarından, Yeni Kaledonya’dan Burretiokentia hapala adlı palmiye. Şimdilik iyi büyüyor. Bu listeye benim için çok özel olan başka ağaçlar da ekleyebilirim. Örneğin Hawaii’den, sarı-yeşil yelpaze yapraklı, lulu palmiyesi olarak da bilinen Pritchardia hildebrandii. Güneşi sever ve kesinlikle egzotik bir ağaçtır.

İnsanın gözünü korkutan palmiye Trithrinax acanthacoma ya da dikenli lif palmiyesidir. Gövdesinde iğnemsi dikenleri olan bu palmiye sanki “Çok yaklaşma!” der gibidir.

Bir süre önce sikas (yalancısagupalmiyesi) yetiştirmeye başladım. Palmiyeyle akrabalığı olmamasına rağmen, sikas görünüş olarak palmiyeye benzer ancak çok daha küçüktür. En sevdiklerimden biri olan Encephalartos gratus’un sanki havaya fırlayacakmış gibi duran şaşırtıcı yaprakları vardır. Bu herkesin dikkatini çeker. Tohum zarfları, ya da kozalakları olağanüstü büyüktür ve bitkinin yan tarafından çıkar. Ananasa ya da çam kozalağına benzerler.

Palmiyelerim insanların ilgisini çekiyor mu dersiniz? Kesinlikle evet! Durup hayran hayran bitkilerime bakan insanları sık sık görüyorum. Evin önündeki kaldırımdan bakınca, aşağı doğru uzanan yamaçta olağandışı tropikal bir bahçe görebilirler. Mart 1997’de bahçem, Uluslararası Palmiye Derneği Güney California Şubesi’nin ziyaretçilere açtığı üç bahçeden biriydi. Bu bahçeden “çok çeşitli ve dekoratif palmiyelerin bir araya getirildiği dikkate değer bir açık hava dersliği” olarak söz edildi. Bu bahçe gerek benim için gerekse de başkaları için ne yönlerden bir nimet oldu dersiniz?

Bahçem Bir Şahitlikte Bulunuyor

Yehova’nın Şahitleriyle yaptığım Mukaddes Kitabı tetkiki sonucunda, 1991’de kendimi Tanrı’ya vakfettim. Şimdi öğretmenlikten emekli oldum, fakat cemaatte bir ihtiyar ve öncü vaiz olarak oldukça meşgulüm. Bahçemdeki çeşitli ağaç ve bitkilerin sergilediği muhteşem tasarımı anlatırken, bunları insanlarda Yaratıcı’ya karşı hayranlık uyandırmak üzere kullanmak çok güzel. Kimi zaman palmiye ya da hurma ağaçlarına Mukaddes Kitap’ta da değinildiğine dikkat çekerek konuyu Tanrı’ya getiriyorum. (Hâkimler 4:5; Mezmur 92:12) Bu bahçe Tanrı’ya yaklaşmama ve itaatli insanlığı bir cennette yaşatmakla ilgili amacını anlamama kesinlikle yardım etti. Unutulmamalı ki, başlangıçtaki Aden Cenneti de muhteşem bir bahçe ya da parktı.—Tekvin 2:8.

Mukaddes Kitap peygamberliğine göre, Yehova şu anda dünyayı harap edenleri harap ettiğinde yeryüzü yeniden bu Cennet koşullarına kavuşacak. (Vahiy 11:18; 16:14, 16) O zaman hepimiz bu dünyanın cennete dönüştürülmesine katkıda bulunabileceğiz. Bu gerçekleşene dek, benim bahçem Yaratıcı’ya hamt etmeye devam edecek.

[Sayfa 16’daki resim]

Meksika mavi yelpazepalmiyesi

[Sayfa 16’daki resim]

Balıkkuyruğu palmiyesi (Caryota obtusa)

[Sayfa 16, 17’deki resimler]

Soldan sağa: kızıl vidaağacı, kral palmiyesi, seyyahağacı (doğru oranlarda değil)

[Sayfa 17’deki resim]

Encephalartos ferox

[Sayfa 17’deki resim]

Fırça palmiyesinin çiçeği

[Sayfa 18’deki resim]

Bahçe işinde kullandığım araç gereçler