Amarant Azteklerden Kalma Bir Yiyecek

MEKSİKA pazarlarındaki rengârenk tezgâhlarda, İspanyolca adı “sevinç” ya da “mutluluk” anlamına gelen alegría adlı besleyici şekerleme bol miktarda bulunur. Horozibiğigiller familyasından, parlak kırmızı çiçekli tropikal bir bitki olan amarant’ın tohumlarından yapılan bu şekerlemeler bal katılarak yapılır ve bazen ceviz, çamfıstığı ve kuru üzümle süslenir. Amarant tohumlarının ezilmesi ya da öğütülmesiyle elde edilen un da ekmek ve kek yapımında kullanılabilir.

Aztekler tortilla ve tamale yapmak için amarant unu kullanırlardı. Ayrıca, dinsel törenlerinde de amarant’ın önemli bir yeri vardı. México kentinde yayımlanan The News şöyle diyor: “Aztekler, yaptıkları törenlerden birinde tutsaklarının ve [öldürdükleri] düşmanlarının kanına bir parça amarant ekmeği banıp yerlerdi.” Bir başka âdetleri de amarant tohumunu mısır ve bal ile karıştırıp bu karışımdan küçük putlar ve tanrılar yapmaktı. Bu putlar daha sonra Katoliklerin Komünyon ayinini andıran bir törende yenirdi.

Bu iki uygulama da İspanyol fatih Hernán Cortés’i öfkelendirdi ve amarant yetiştirmek ya da kullanmak onun emriyle yasaklandı. Bu emre aykırı davranma cüretini gösteren biri ya öldürülür ya da suç işlemekte kullandığı eli kesilirdi. Bu yüzden o sıralarda Meksika’nın en önemli ürünlerinden biri hemen hemen ortadan kalkmıştı.

Ancak, amarant hayatta kalmayı başardı ve nasıl olduysa oldu, Orta Amerika’dan Himalayalar’a göç etti. Geçen yüzyılda Çin, Hindistan, Nepal, Pakistan ve Tibet’teki dağ kabilelerinin temel gıda maddelerinden biri haline geldi.

Meksika’da da araştırmacılar, inek sütüyle aynı besleyici değere sahip olan amarant sütü üretmek üzere bir süredir bu tohumun proteinini ayırmaya çalışıyorlar. Bunun, ekonomik nedenlerle yumurta, süt, balık ya da kırmızı et gibi gıda maddeleri alamayanların yiyecek ve içeceklerine katılarak kullanılması hedefleniyor.

Fırtınalı tarihine rağmen amarant, çok yönlü ve besleyici bir gıda olarak bugün hâlâ birçok insan tarafından zevkle kullanılıyor.