3. BÖLÜM

Nasıl Daha Fazla Özgürlük Kazanabilirim?

“Keşke annemler arada bir tek başıma bir yerlere gitmeme izin verse” (Sara, 18 yaşında).

“Anne babam arkadaşlarımla dışarı çıkmama izin vermiyor. Bana neden güvenmediklerini sorduğumda da genellikle ‘Biz sana güveniyoruz ama arkadaşlarına güvenmiyoruz’ diyorlar” (Ceren, 18 yaşında).

SARA ve Ceren gibi sen de biraz daha özgür olabilmek için yanıp tutuşuyor musun? Bunun yolu anne babanın güvenini kazanmaktan geçer. Fakat güven para gibidir. Kazanmak zor, kaybetmek ise kolaydır ve ne kadar verilirse verilsin hiçbir zaman yeterli gelmez. 16 yaşındaki Esin şunları diyor: “Ne zaman dışarı çıkmak istesem annemle babam kimlerle nereye gideceğim, ne yapacağım ve ne zaman döneceğim konusunda beni soru yağmuruna tutuyor. Biliyorum, onlar benim annem babam fakat beni böyle sorguya çektiklerinde çok sinirleniyorum.”

Anne babanın sana daha çok güvenmesini ve daha fazla özgürlük tanımasını sağlamak için neler yapabilirsin? Öncelikle neden birçok anne babanın çocuğuna güveninin pamuk ipliğine bağlı olduğuna bakalım.

Geçiş Döneminin Zorlukları

Kutsal Kitap “adam, anasını babasını bırakacak” der (Başlangıç 2:24). Tabii bu kadınlar için de geçerlidir. İster kız ol ister erkek, ergenlik çağının önemli bir özelliği, seni evden ayrılacak ve belki de kendi aileni kuracak zamana, yani yetişkinliğe hazırlamasıdır.a

Bununla birlikte, belli bir yaşa geldin diye, sanki bir odadan diğerine geçer gibi ergenlikten yetişkinliğe geçemezsin. Bu daha çok bir merdiveni basamak basamak çıkmaya benzer. Kabul etmek gerekir ki bu merdivenin ne kadarını çıktığın konusunda anne babanla fikir ayrılıkları yaşayabilirsin. Arkadaş seçimi konusunda anne babasının kendisine güvenmediğini düşünen Meltem şunları diyor: “20 yaşındayım ve arkadaşlık konusu hâlâ bir problem! Annemler, tehlikeli bir durum baş gösterecek olursa, o ortamı terk edecek kararlılığı gösteremeyeceğimi düşünüyor. Böyle durumların zaten üstesinden geldiğimi söylesem de bu onlara asla yetmiyor!”

Meltem’in söylediklerinden anlaşıldığı gibi güven konusu, gençlerle ebeveynleri arasında büyük bir gerginliğe sebep olabilir. Bu senin ailen için de söz konusu mu? Eğer öyleyse, anne babanın sana olan güvenini nasıl artırabilirsin? Eğer bazı akılsızca davranışların yüzünden onların güvenini kaybettiysen, bu zararı nasıl telafi edebilirsin?

Güvenilir Olduğunu Kanıtla

Güvenilir olduğunu kanıtladığın ölçüde özgürlük kazanırsın. Kusursuz olmak zorunda değilsin. Herkes hata yapar (Vaiz 7:20). Peki davranışlarınla bıraktığın izlenim, anne babanın sana güvenmesi için bir neden oluşturuyor mu?

Örneğin Pavlus şunu yazdı: ‘Her konuda dürüst davranmak istiyoruz’ (İbraniler 13:18). Kendine şunu sor: ‘Nereye gittiğimi ve neler yaptığımı anlattığımda annem babam dürüstlüğüme güvenebiliyor mu?’ Kendilerini bu konuda düzeltmeleri gerektiğini anlayan iki gencin aşağıdaki yorumlarına dikkat et. Onların sözlerini oku ve soruları cevapla.

Lori: “Hoşlandığım bir çocukla gizlice mailleşiyordum. Annemler bunu fark etti ve bana bunu sona erdirmemi söylediler. Onlara söz verdim fakat sözümü tutmadım. Bu bir yıl boyunca sürdü. Çocukla yazışırdım, bizimkiler bunu öğrenirdi, onlardan özür dilerdim ve buna son vereceğime söz verirdim, fakat sonra tekrar yapardım. Sonunda öyle bir noktaya geldim ki, onların güvenini tamamen kaybettim.”

Sence Lori anne babasının güvenini neden kaybetti? ․․․․․

Sen Lori’nin anne babasının yerinde olsaydın ne yapardın, neden? ․․․․․

Anne babası onunla bu sorun hakkında konuştuktan sonra Lori güvenilir biri olduğunu nasıl gösterebilirdi? ․․․․․

Banu: “Konu erkekler olduğunda annemle babam bana hiç güvenmezdi, fakat artık nedenini anlıyorum. Benden iki yaş büyük birkaç kişiyle flört ettim. Ayrıca onlarla telefonda saatlerce konuşurdum ve arkadaşlarımla buluştuğumda da onlar dışında neredeyse kimseyle konuşmazdım. Anne babam bir aylığına telefonumu elimden aldı ve bu kişilerin bulunduğu yerlere gitmeme izin vermedi.”

Sen Banu’nun anne babasının yerinde olsaydın ne yapardın, neden? ․․․․․

Banu’nun anne babasının verdiği ceza sence fazla mı? Neden böyle düşünüyorsun? ․․․․․

Banu anne babasının güvenini tekrar kazanabilmek için ne yapabilirdi? ․․․․․

Güvenlerini Yeniden Kazanmak

Ya yukarıda sözü edilen gençler gibi, senin davranışların da anne babanın sana olan güveninin sarsılmasına neden olduysa? Durumu düzeltebilirsin. Peki nasıl?

Sen sorumluluk sahibi biri gibi davrandıkça anne baban da muhtemelen sana daha çok güvenecek. Aslı bu gerçeğin farkına vardı. O şunları diyor: “Küçükken güvenilir biri olmanın önemini tam olarak fark etmiyorsunuz. Artık daha sorumluluk sahibi biriyim ve anne babamın güvenini kaybetmemek için daha dikkatli davranma gereği hissediyorum.” Bundan çıkan ders nedir? Anne babanın sana güvenmediğinden yakınmaktansa, güvenilir biri olarak tanınmaya çalış. Muhtemelen daha fazla özgürlük kazanacaksın.

Örneğin, aşağıda sözü edilen konularda güvenilir biri misin? Geliştirmen gereken özelliklere ✔ koy.

□ Doğruyu söylemek

□ Verdiğim sözleri tutmak

□ Dakik olmak

□ Harcamalarımı akıllıca yapmak

□ Verilen işi bitirmek

□ Sabahları kendim uyanmak

□ Odamı temiz tutmak

□ Hatalarımı kabul edip özür dilemek

□ Telefonu ve bilgisayarı kullanırken ölçüyü kaçırmamak

□ Anne babamın söylediği saatte eve dönmek

□ Diğer ․․․․․

İşaretlediğin konularda kararlı davranıp güvenilir olduğunu kanıtlamaya ne dersin? Kutsal Kitaptaki şu öğütlere kulak ver: “Önceki yaşam tarzınıza uyan . . . . eski kişiliği üzerinizden atmalısınız” (Efesoslular 4:22). “Evet dediyseniz, Evet olsun” (Yakup 5:12). “Birbirinize doğruyu söyleyin” (Efesoslular 4:25). “Her konuda ana babanızın sözünü dinleyin” (Koloseliler 3:20). Bu konuda gösterdiğin ilerleme, zamanla anne baban da içinde olmak üzere başkaları tarafından kesinlikle fark edilecektir (1. Timoteos 4:15).

Fakat ya elinden gelenin en iyisini yapmana rağmen anne babanın sana hak ettiğin özgürlüğü tanımadığını hissediyorsan ne olacak? O zaman konuyu onlarla konuşabilirsin. Onların sana yeterince güvenmediğinden şikâyet etmektense, güvenlerini kazanabilmek için senin ne yapman gerektiğini saygılı bir şekilde onlara sor. Bu konudaki hedeflerini açıkla.

Anne babanın hemen fikir değiştirmesini bekleme. Şüphesiz onlar sözünde durup durmayacağını görmek isteyecekler. Bu fırsatı güvenilirliğini kanıtlamak için kullan. Muhtemelen anne babanın sana olan güveni ve özgürlüğün zamanla artacak. Daha önce sözleri alıntılanan Banu’nun durumu böyleydi. O “Güven kazanmak kaybetmekten daha zor” diyor ve şunu ekliyor: “Anne babamın güvenini giderek kazanıyorum ve bu çok güzel bir duygu!”

BU KONUDA DAHA FAZLA BİLGİ İÇİN 2. KİTABIN 22. BÖLÜMÜNÜ OKU

[Dipnot]

KİLİT AYET

Sahip olduğunuz özgürlüğü kötülüğe kılıf olarak kullanmayın (1. Petrus 2:16).

BİR ÖNERİ

Sana konulan kısıtlamaları ağabeyinin ya da ablanın özgürlüğüyle karşılaştırmak yerine, sana küçükken konulan kısıtlamalarla şu anki özgürlüğünü karşılaştır.

BİLİYOR MUSUN . . . ?

Bir anne babanın çocuklarına sınırsız özgürlük tanıması, onları sevdiğinin değil ihmal ettiğinin işaretidir.

HAREKET PLANI!

Şu konularda daha güvenilir olacağım: ․․․․․

Anne babamın güvenini kaybedersem şunları yapacağım: ․․․․․

Bu konuda anneme ya da babama sormak istediklerim: ․․․․․

NE DERSİN?

● Güvenilirliğini kanıtlamak için çok çaba gösterdiğinde bile anne baban sana daha fazla özgürlük tanımakta neden tereddüt edebilir?

● Anne babanla iletişim kurma becerin sana daha fazla özgürlük tanımalarına nasıl yardım edebilir?

[Sayfa 24’teki pasaj]

“Anne babamla sorunlarım ve kaygılarım hakkında açıkça konuşuyorum. Bence bu bana güvenmelerini kolaylaştırıyor” (Dianna).

[Sayfa 23’teki şema/​resim]

Ergenlikten yetişkinliğe geçiş süreci, bir merdiveni basamak basamak çıkmaya benzer

[Şema]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

YETİŞKİNLİK

ERGENLİK

ÇOCUKLUK

15. BÖLÜM

Biraz Özel Hayatım Olamaz mı?

Şu durumlarda nasıl tepki verirdin? Sana en yakın gelen seçeneğin yanına ✔ koy.

1. Odanda kapın kapalı oturuyorsun. Kardeşin kapıyı çalmadan içeri dalıyor.

□ Kafaya takmam. Zaten bazen aynısını ben de ona yapıyorum.

□ Çok kızarım! Ya giyiniyor olsaydım?

2. Eve yeni geldin ve annenle baban seni soru yağmuruna tutuyor. “Nerdeydin? Kimleydin? Ne yaptınız? . . .”

□ Kafaya takmam. Eve geldiğimde onlara her şeyi anlatıyorum zaten.

□ Sinir olurum. Zaten bana hiç güvenmiyorlar!

KÜÇÜKKEN bu konunun senin için pek önemi yoktu. Kardeşin odana daldığında dert etmezdin. Annen ya da baban ne sorarsa sorsun hemen cevaplardın. O zamanlar herkes her şeyini biliyordu. Ancak şimdi bazı şeyleri kendine saklamak istiyor olabilirsin. 14 yaşındaki Koray bu konuda şöyle diyor: “Bazı şeylerin bana özel kalması hoşuma gidiyor.” Şimdi özel hayatını korumaya çalışırken sorun yaşayabileceğin iki alana bakalım.

Yalnız Kalmak İstediğinde

Bazen yalnız kalmak istemen gayet doğal. Belki sadece ‘biraz dinlenmek’ istiyorsun (Markos 6:31). Ya da İsa’nın öğrencilerine dediği gibi dua etmek için ‘kendi odana çekilmek ve kapını kapatmak’ istiyorsun (Matta 6:6; Markos 1:35). Ancak (varsa) odana çekilip kapıyı kapattığında, annenle baban dua ettiğini düşünmeyebilir. Kardeşlerin de yalnız kalmak istediğini anlamayabilir.

Ne yapabilirsin? Yalnız kalmak istediğinde ailenle tartışmaktansa şöyle yap:

● Kendine biraz zaman ayırmak istediğinde kardeşlerinin seni rahatsız etmemesi için birkaç makul kural koymayı deneyebilirsin. Gerekirse annen ve babandan da yardım iste.a

● Eğer bu konuda anne babanla sorun yaşıyorsan, meseleye onların açısından bakmaya çalış. 16 yaşındaki Rebeka “Annem ya da babam bazen odama gelip ne yaptığımı kontrol ediyor” diyor. “Ama açıkçası bugün gençlerin karşılaştığı ayartmaları düşününce, bu yaşlarda bir çocuğum olsaydı ben de aynısını yapardım.” Rebeka gibi sen de anne babanın kaygılarının gerçek nedenini anlamaya çalışabilir misin? (Özdeyişler 19:11).

● Kendine dürüstçe şöyle sor: ‘Anne babamın kapım kapalıyken yanlış bir şey yaptığımdan şüphelenmesine acaba ben mi yol açıyorum? Her şeyi saklamaya çalışarak, onları casusluk yapmak zorunda mı bırakıyorum?’ Eğer yukarıdaki sorulara “Hayır” cevabı verdiysen ve yine de annenlerin sana güvenmediğini hissediyorsan, neler hissettiğini sakince ve saygıyla onlara anlat. Onların kaygılarını gerçekten dinle ve durumu kötüleştirecek bir şey yapmadığından emin ol (Yakup 1:19).

Arkadaşlarınla İlişkilerinde

Ergenlik dönemindeyken ailenin dışındaki insanlarla zaman geçirmek istemen normal. Öte yandan anne babanın da arkadaşlarının kim olduğunu ve onlarla beraberken ne yaptığını bilmek istemesi normal. Fakat bazen onların aşırı kaygılandığını düşünebilirsin. 16 yaşındaki Emel şöyle diyor: “Telefonuma ya da maillerime bakarken, annemlerin her on dakikada bir omzumun üzerinden bakıp kiminle konuştuğumu sorması çok sinir bozucu!”

Ne yapabilirsin? Arkadaşlarının, anne babanla aranda bir sorun haline gelmesini önlemek için şunları dene:

● Anne babana arkadaşlarının kim olduğunu söyle ve onlarla tanıştır. Sonuçta arkadaşlarını sır gibi saklarsan, anne babana dedektiflik yapmaktan başka seçenek bırakmamış olursun. Unutma ki, birlikte zaman geçirdiğin kişileri ne kadar iyi tanırlarsa, arkadaş seçimin konusunda içleri o kadar rahat olur.

● Kendine karşı dürüst ol: Gerçekten bazı şeylerin sana özel kalmasını mı istiyorsun, yoksa aslında bir şeyler saklamaya mı çalışıyorsun? 22 yaşındaki Brittany şöyle diyor: “Ailenle birlikte yaşıyorsan ve anne babanın seninle ilgili bir kaygısı varsa, kendine ‘Kötü bir şey yapmadığıma göre saklamama da gerek yok’ diyebilmelisin. Ama eğer saklama gereği duyuyorsan demek ki yanlış bir şeyler yapıyorsun.”

Adım At

Özel hayatınla ilgili sorunlarına çözüm bulma fırsatın var. Aşağıdaki adımlar sana yardımcı olabilir. Soruları cevapla.

1. Adım: Sorunu tespit et. En çok hangi konuda özel hayatına saygı duyulmasını isterdin?

․․․․․

2. Adım: Meseleye anne babanın açısından bakmaya çalış. Sence annenle babanın kaygılarının gerçek nedeni ne olabilir?

․․․․․

3. Adım: Çözüm bulmaya çalış. İstemeden de olsa bu sorunda nasıl bir payın olmuş olabilir? Bu durumu düzeltmek için ne yapabilirsin? Annenle babanın bu konuda ne yapmasını isterdin?

․․․․․

4. Adım: Anne babanla konuş. Onlara konuyu nasıl açacağını yaz.

․․․․․

[Dipnot]

KİLİT AYET

“Tanrı’nın huzuruna, O’nun onayını kazanmış, . . . . yüzü ak bir işçi olarak çıkmak için elinden geleni yap” (2. Timoteos 2:15).

BİR ÖNERİ

Anne babanla özel hayatın hakkında konuşurken şikâyetlerini değil, kaygılarını dile getir. Arada ne fark var? Şikâyet ettiğinde, sohbete anne babanın sence hatalı olan yönleri hâkim olur. Oysa kaygılarını dile getirdiğinde hepiniz çözüm bulmaya odaklanırsınız.

BİLİYOR MUSUN . . . ?

Annenle babana karşı ne kadar açık olursan sana o kadar çok güvenirler.

HAREKET PLANI!

Anne babamın güvenini (yeniden) kazanmak için yapacaklarım: ․․․․․

Bu konuda anneme ya da babama sormak istediklerim: ․․․․․

NE DERSİN?

● Anne babanın, hayatında olup bitenleri bilmeye neden hakkı var?

● Anne babanla iletişim kurmak konusunda kendini geliştirmen, yaşamının ilerki yıllarında diğer yetişkinlerle iletişim kurmana nasıl yardım edebilir?

[Sayfa 108’deki pasaj]

“Anne babanız sizin başınıza kötü bir şey gelmesinden korkuyor. Fakat bazen özel hayatınıza çok fazla karıştıklarını düşünebilirsiniz. Buna hakları yokmuş gibi gelebilir, ama açıkçası çocuğum olsaydı ben de aynısını yapardım” (Alana).

[Sayfa 109’deki resim]

Güven maaşa benzer, sadece çalışarak kazanılır