Vumbhuri Bya Vumunhu Bya Vukriste
“Ambalani munhu lontshwa la vumbiweke hi xifaniso xa Xikwembu, la vonakaka hi ku lulama ka yena ni ku hlawuleka loku nga ni ntiyiso.”—VAEFESA 4:24.
1. I vumbhuri byihi lebyi hi lavaka ku byi hlamusela laha?
KU NA xivuriso xa Xinghezi lexi nge ‘vumbhuri byi le matihlweni ya muhlaleri,’ leswi vulaka leswaku vumbhuri a byi hetiseki. I yini vumbhuri bya wanuna wa Mukriste kumbe wansati wa Mukriste? Sweswo hi leswi hi lavaka ku kanela ha swona sweswi.
Ku Hlamusela Vumbhuri Eka Wanuna Wa Mukriste
2. Hikwalaho ka yini ku saseka ku ri koxe ku hluleka ku endla wanuna la chavaka Xikwembu?
2 A hi rhangeni hi ku languta timfanelo leti nyikaka wanuna wa Mukriste xivumbeko lexi tsakisaka lexi nga ta vangela van’wana va tsakela leswaku a va na vona. Ku saseka ku ri koxe a ku endli “munhu wa Xikwembu.” (1 Timotiya 6:11) Xivumbeko xa wanuna xa le handle, kahle-kahle, a xi vuli nchumu loko a nga ehleketi. Loko a tikurisa, a karhata, a ri na mikhuva yo biha, ni ku pfumala vutivi, a nga kokeli—wa phirhwa. Loko mikhuva yakwe yi komba leswaku a nga nkhensi, hakunene a nga va xikhunguvanyiso eka van’wana. Loko a tikhathalela yena n’wini na hi laha a langutekaka ha kona kumbe a nyanyula van’wana, a nga ka a nga vi muxaka wa munhu loyi van’wana va lavaka ku titoloveta na yena.
3, 4. (a) Hi tihi tin’wana ta timfanelo ta wanuna la chavaka Xikwembu tanihi loko ti kombisiwe hi wanuna Yesu Kriste? (b) Xana u nga yi hlamusela njhani yin’wana ya mikhuva ya wanuna la chavaka Xikwembu?
3 Kambe, wanuna la chavaka Xikwembu u ta va a hlakulele timfanelo ta vululami, nsovo, rirhandzu, ni vunene. Yesu Kriste a nga tiviwanga hi mhaka ya miri wakwe lowu hetisekeke kambe hi vutshembeki bya yena ehenhleni ka nawu na ntiyiso. Ndlela leyi a a dyondzisa ha yona yi n’wi kombe tanihi loyi a vulavuleke a ri na vuhosi lebyi humaka eka Xikwembu. (Matewu 7:28, 29; Yohane 7:46) Munhu wa Xikwembu a nga ka a nga onhiwi hi ku navela matimba kumbe vukulukumba. Mimpfuno ya xikhundla xo karhi yi nga ka yi nga n’wi xiseteli. I munhu loyi a kotaka ku tilawula. U rhandza ku titsongahata kutani a nga ka a nga hembi. U kombisa xichavo lexinene xa Yehova. (Swivuriso 22:4) Leti hi tin’wana ta timfanelo leti faneleke ku kumiwa eka wanuna la chavaka Xikwembu.
4 Wanuna la chavaka Xikwembu u na ripfalo, mbilu leyinene, ni nsusumeto lowu lulameke. (1 Timotiya 1:5; Swivuriso 4:23) A nga ka a nga endli swilo leswi onhaka ripfalo rakwe, a honisa milawu leyinene. Hi ku va ni mbilu leyinene na nsusumeto lowu lulameke, a nga ka a nga tirhisi maendlelo yo kanganyisa eku tirhisaneni kakwe ni van’wana. (Vaheveru 13:18) A nga ka a nga pfumeleli minsusumeto yakwe leyinene yi onhiwa hi mahanyele ni swiendlo leswi nga tengangiki. (Hosea 4:11) Nkarhi na nkarhi u hlayisa mbilu ya yena leswaku yi nga kanganyisiwi. Hi rito na hi xiendlo u tikomba a ri munhu wa nawu.—Psalma 15:1, 2.
5. Xana ntwelo-vusiwana wu tirha njhani evuton’wini bya wanuna la chavaka Xikwembu?
5 Wanuna la chavaka Xikwembu u ni nsovo eka van’wana, wa rivalela ni ku va ni vunene. Munhu loyi a nga ni nsovo i munhu la nga ni ntwelo-vusiwana. A nga kombisa ku anakanyela ni ku twisisa loko van’wana va ri na swiphiqo leswi nonon’hwaka ni leswi dyisaka mbitsi. Ehenhla ka sweswo, a nga rivalela loko un’wana a n’wi dyohela. A nga hlula ku navela ka ntumbuluko ka ku tlherisela ku biha hi ku biha ni ndzhukano hi ndzukano. Entiyisweni u fambisana ni marito ya 1 Petro 3:8, 9. Hi ku katekisa ematshan’wini yo rhukana, u tikomba a ri na vunene ni ku lawula ku navela koloko ko biha ka munhu la nga nyawuriki, munhu loyi a nga riki na matimba yo kombisa nsovo, ku rivalela, ni musa eka van’wana.—Vaefesa 4:31, 32.
6. (a) Hi tihi timfanelo tin’wana ta wanuna la chavaka Xikwembu naswona ti vula yini ke? (b) I mavonelo wahi lawa nsati wa nuna wo tano ni vana vakwe va nga ta va na wona ha yena?
6 Mfanelo yin’wana leyikulu leyi funghaka wanuna la chavaka Xikwembu i ku hanana ka yena. Kutani loko a tekile, i nuna wa ntiyiso na tatana loyi a tshembekaka. Eka xiyimo xakwe tanihi munhu la tekeke, wanuna la chavaka Xikwembu u na nkarhi lowunene wo va mukuceteri na xikombiso lexinene eka nsati wakwe ni vana va yena. (Vakolosa 3:19, 21) Emhakeni ya ku va la hananaka, wanuna wo tano u landzela xitsundzuxo lexinene xa Hosi Yesu Kriste, loyi a nga te: “Nyikani, mi ta nyikiwa; endzeni ka nkhancu lowu mi wu hakarhaka exifuveni, ku ta cheriwa mpimo lowu tivikanaka, lowu gandliweke, lowu hlunguhliweke, lowu khapaka; hikuva mpimo lowu mi pimelaka van’wana ha wona, mi ta pimeriwa ha wona na n’wina.” (Luka 6:38) Evuxakeni bya yena bya ndyangu, wanuna wo tano hakunene u ta khathalela va ndyangu wakwe. Nakambe u ta landzela xikhutazo xa Vaefesa 4:28, a “tikarhata a tirha hi mavoko ya yena, leswaku a ta kuma swo pambulela loyi a pfumalaka.” Tanihi nuna wa ntiyiso, wanuna la chavaka Xikwembu u ta tshama a tshembekile eka lunghiselelo ra vukati. Nsati wakwe u ta swi kota ku n’wi tshemba na ku tiyiseka ha yena hi laha ku heleleke tanihi wanuna loyi hakunene a nga na yena eka xiboho xa vukati. (Swivuriso 5:18, 19) Ku engetela kwalaho, loko ku ri na vana, u ta tikomba a ri tatana la tshembekaka, ku nga ri muxisi kumbe mukanganyisi eku tirhisaneni ka yena ni van’wana. Xisweswo, u ta nghenisa milawu ya ku tshembeka eka vana va yena. (Swivuriso 4:1-5) Mayana xikombiso lexinene swonghasi xa wanuna wo tano emianakanyweni leyi olovaka ya vana vakwe! Va ta swi kota ku n’wi languta tanihi munhu la tshembekaka, muhlayisi wa vutshembeki.—Swivuriso 11:3, 4.
7. I mavonelo wahi yo ringanela ya swikweleti lama nga ta va ni wanuna la chavaka Xikwembu xana?
7 Nakambe emhakeni leyi, wanuna la chavaka Xikwembu u ta xiya leswaku yena ni ndyangu wakwe a va tirhwexi khwarha hi swikweleti, hi ku tiva leswaku leswi swi nga yisa eka swirhalanganya leswi ringaka. Leswi, kavula, swi vula leswaku a nga ka a nga titshiki a hanya evusiwaneni na ndyangu wakwe. I munhu loyi a nga ta hlayelela swilaveko a nga si sungula ntirho wo karhi. (Luka 14:28-30) A nga swi kota ku titshika sweswi hikwalaho ka nkarhi lowu taka naswona wa swi kota ku tshika leswi vonekaka hikwalaho ka leswi kavula swi nga vonekiki. (Ringanisa Vaheveru 11:8-10.) Ku hanya hi ndlela leyi swi ta pfuna wanuna la chavaka Xikwembu ku hlayisa vurhonwani byakwe bya Vukriste eku hanyeni ka yena ka siku na siku.
8. Xana wanuna wo tano a nga hlangavetana njhani na swiyimo leswi nga tsakisiki evuton’wini bya yena?
8 Eku hanyeni ka vanhu hinkwavo, hikwalaho ka xidyoho ni ku nga hetiseki, swa fanela ku hlangavetana ni swiyimo swo ka swi nga tsakisi minkarhi yin’wana. Kambe wanuna la chavaka Xikwembu u ta xinyata a hlayisa nawu eka swiyimo swo tano, ku landza ntila lowu Yesu a wu vekeke. (Yohane 16:33) Hi ku tiyisiwa hi Yehova, Xikwembu xakwe, u ta hlangavetana ni swiphiqo swo nonon’hwa hi vurhena, a tshemba mpfuno ni vukongomisi bya Yehova.—Swivuriso 18:10.
9. U nga byi hlamusela njhani vutomi lebyinene bya wanuna loyi a lavaka ku tsakisa Yehova?
9 Wanuna wa ntiyiso la chavaka Xikwembu i mulawuri wa miri wakwe. Hi leswaku, u fuma ku navela ni minyanyuko yakwe, a ri karhi a swi tiva leswaku miri wakwe, i nandza lonene, kambe i mufumi lowo biha swinene. U tsundzuka marito lama huhuteriweke ya muapostola Pawulo lama nge: “Kambe ndzi xanisa miri wa mina, ndzi wu endla hlonga.” (1 Vakorinto 9:27) Kutani ke, hi minkarhi hinkwayo u lava ku hlakulela muhandzu wolowo ‘wa moya . . . ku tikhoma,’ a papalata swilo leswi nga ta n’wi onha. (Vagalatiya 5:22, 23) A ri karhi a swi tiva leswaku ku tinyiketa ku ehleketa swo biha swi nga n’wi yisa eka xiendlo xo biha. Nakambe, u tiseketela hi Yehova, Xikwembu xakwe, ni matimba lama A ma nyikaka.—Vafilipiya 4:13.
10, 11. (a) I mfanelo yihi leyi ponisaka leyi kombisiwaka hi wanuna la chavaka Xikwembu loko a endla swihoxo eku avanyiseni? (b) I ntila wihi lowu tinhloko ta mindyangu ti nga ta wu landza mayelana ni dyondzo ya ndyangu?
10 Kutani eku heteleleni, wanuna la chavaka Xikwembu a nga amukela swihoxo swakwe, a ku wa tisola, a vula ku tisola ko tano eka munghana wakwe wa vukati na le ka van’wana lava a nga vaka a va dyoherile kumbe ku va vavisa hi ndlela yo karhi hikwalaho ko ka a nga hetisekangi. A nga ya eka Yehova ivi hi mbilu leyi baseke a kombela ku rivaleriwa swidyoho swa yena hikuva u komberile nsati wakwe, munhu-kulobye, vana va yena, ku n’wi rivalela. Ku kota ku, “Ndzi khomele, a ndzi hoxile” hakunene i mfungho wa wanuna wa ntiyiso, ngopfu-ngopfu wa wanuna la chavaka Xikwembu.—Matewu 18:21, 22; Marka 11:25.
11 Xana a wu nge vuli leswaku munhu, wanuna, tatana, wa mianakanyo yo tano u pfuniwa hi Yehova ke? (Psalma 54:4) Hakunene, a nga va a lulamiseriwe ku lwisana ni swiphiqo leswi misava ya manguva lawa yi swi tisaka eka hina hinkwerhu hi mhaka ya makungu ni xikongomelo xa Sathana xo onha hinkwaswo leswinene, ku katsa ni vukati na ndyangu lowu tsakisaka. U ta va a byi khathalela kahle vumoya bya swirho swa ndyangu, a swi kongomisa eku dyondzeni ka hi masiku ka Rito ra Xikwembu ni le xikhongeIweni, hi ku landza ntila wa malandza lama tshembekaka ya Xikwembu eminkarhini ya Bibele.—Deuteronoma 11:18-21; Swivuriso 7:1-3.
12. I mhaka yihi ya nkoka hi nga ta yi vona endzhaku?
12 Kambe ku na swo tala ku swi khathalela. Nakambe ku na ntirho wa wansati eku Iwisaneni na swiphiqo endyangwini. Kutani sweswi a hi voneni timfanelo leti a nga ta lava ku ti hlakulela evuton’wini byakwe.—Swivuriso 19:14.
Ku Hlamusela Vumbhuri Eka Wansati Wa Mukriste
13, 14. I magoza wahi lama wansati a nga ma tekaka leswaku a amukeriwa hi Yehova na hi ndyangu wakwe, loko a tekiwile, naswona xana ndzayo ya muapostola Petro eka 1 Petro 3:1-5 a yi ri yihi eka vavasati?
13 Buku ya Swivuriso yi hi byela swin’wana hi wansati la chavaka Xikwembu: “Ku saseka ka kanganyisa, v̌umbhuri i v̌usinge! Wansati I’a tšhav̌aka Yehova hi yena l’a nga ta ḍunisiwa.” (Swivuriso 31:30) Kutani, xana wansati a nga ti kuma njhani timfanelo teto leti tsakisaka nuna wakwe ni vana, kumbe ni van’wana loko a nga tekiwanga, kutani ti n’wi endla munhu loyi van’wana va tsakelaka ku va kusuhi na yena? Xo sungula, wansati la chavaka Xikwembu i munhu wa mbilu leyi pfulekeke, hi leswaku wa hanana, u navela ku pfuna van’wana hi laha a nga kotaka ha kona, hi swilo leswi vonekaka kumbe swa moya. Loko ku ri na lava pfumalaka, u le xikarhi ka lava va sungulaka va lava ku pfuna, loyi hi ntiyiso a tsakelaka swilaveko swa van’wana. Kambe, kavula u ringanisela ku tsakela ko tano ni ku hlayisa ni ku khathalela leswi a faneleke a swi nyika ndyangu wakwe.—Tito 2:3-5.
14 Nakambe, wansati wo tano wa titsongahata, hayi ku tinyungubyisa; ú na musa, hayi madyisa-mbitsi; ú tshama a basile, hayi futa, ú na ntwelo-vusiwana, hayi tihanyi. Nakona, loko a tekiwile, u lwela ku landzelela ndzayo leyi muapostola a yi nyikelaka eka 1 Petro 3:1-5.
15. (a) I pakani yihi leyi wansati la chavaka Xikwembu a faneleke ku va na yona, naswona a nga yi kuma njhani? (b) U n’wi seketela njhani nuna wa yena? (c) Hikwalaho ka yini a hambeta a rhandziwa ekaya?
15 Ku engetela kwalaho, wansati la chavaka Xikwembu a nga na vutlhari bya misava, kambe u lwela ku hlakulela vumoya. I muhlayi wo chivirika wa Bibele naswona u tsakela ku tirhisa milawu ya yona evuton’wini byakwe. (Psalma 119:66) Leswi a swi endliwi hi vutianakanyi, ku lava ntsena ku tikumela vutivi, kambe, ku ri na sweswo, u ehleketa hi ku avela van’wana swilo leswinene leswi a swi dyondzeke, evutirhelini bya Vukriste ni le ku hlanganeni kakwe ka siku na siku ni vaakelani, maxaka, ni vanghana. Wanuna wa Mukriste u tsakela wansati loyi a nga vulavulaka na yena hi timhaka ta moya, tanihi mupfuni wakwe, munhu loyi na yena a tsakelaka swilo swa moya ni ku lava ku hlanganyela na yena emhakeni yo tiva Yehova ku antswa. (Swivuriso 9:9, 10) Kutani wansati la chavaka Xikwembu u ni vutlhari ni ku twisisa. Loko a tekiwile, u tiva mfanelo yakwe yo va mupfuni wa nuna wa yena. U seketela nuna wakwe eku nyikeni ka ndzayo ya moya eka vana, ngopfu-ngopfu loko tatana a nga ri kona ekaya. (Ringanisa 2 Timotiya 1:2, 5; 2 Yohane 1, 2.) U ta hambeta a rhandza ni ku rhandziwa endyangwini hambi loko vumbhuri bya vuntshwa byi herile. Nuna wa yena a nga n’wi tshemba leswaku u na vuxiyaxiya lebyinene ni byo lulama, mianakanyo leyi twalaka, ni ku khutaza ka xiviri hikuva wa tsakisa naswona wa twisisa. (Swivuriso 25:11) Hi loko Abigail a endle hi vutlhari na hi ku hatlisa laha Davhida a nga te: “A ku katekisiwe ku twisisa ka wena.”—1 Samuel 25:32, 33.
16. I marito ni swiendlo swa njhani leswi kombaka wansati la chavaka Xikwembu?
16 Nkucetelo wo xiximeka wa leswinene lowu wansati a nga na wona eku seketeleni ka nuna wa yena a wu nga vi wo kariha, wo holova, kumbe marito yo sandza. Ku amukeleka ku vangiwa hi malangutelo ya musa, marito yo nandziha, swiendlo leswinene swa rirhandzu, ku gingirika, hi vunene lebyikulu ni ku twisisa loku enteke. (Ringanisa Swivuriso 25:11; 31:10-28; 1 Vatesalonika 2:7.) Ku titsongahata, ripfumelo, mahanyelo ya xichavo, leswi i swilo leswi tisaka rirhandzu leri nga heriki eka wansati la chavaka Xikwembu.—Psalma 37:11; Vaheveru 11:11, 31, 35; Swivuriso 11:2.
17. Xana mfanelo ya rirhandzu i ya nkoka wo tanihi kwihi eka wansati la chavaka Xikwembu?
17 Mfanelo yin’wana leyikulu ya wansati la chavaka Xikwembu i vuswikoti bya yena byo komba ntwelo-vusiwana ni rirhandzu. (Varhoma 12:10) Xiambalo xa yena lexinene i rirhandzu, leri nga ta n’wi sivela ku sihalala eka swilo leswintsongo. Rirhandzu rero ri hlamuseriwe hi ndlela yo xonga eka 1 Vakorinto 13:4-7. Ku ya hi The New English Bible, yi ri: “Rirhandzu a ri heli mbilu; rirhandzu ri ni tintswalo nakona a ri vondzoki munhu, rirhandzu a ri tinyungubyisi ni kan’we, a ri na vutianakanyi, hambi ku karhata; a ri na vuciva, a ri na ximbilwa-mbilwana. Rirhandzu a ri na xiveketela xa leswo biha; rirhandzu a ri tsakisiwi hi swidyoho swa vanhu van’wana, kambe ri tsakisiwa hi ntiyiso. Ku hava lexi rirhandzu ri xi chavaka, ku pfumela ka rona, ku langutela ka rona, ni ku tiyisela ka rona a swi na ndzilakana.”
Hina Hi Yini?
18. I swivutiso swihi swa munhu hi xiyexe leswi un’wana ni un’wana wa hina a langutaneke na swona, kutani ku tikambela swi ta endla yini?
18 Xivutiso lexikulu sweswi hi lexi: Xana un’wana ni un’wana wa hina a nga tiviwa tanihi Mukriste, hambi a ri evukatini kumbe a titshamele yexe? Ku na tindhawu leti hi nga vonaka xilaveko xo ya emahlweni hi lunghisa leswi hi lavaka ku tsakisa Yehova ni vanhukulorhi? Ku tlula kwalaho, ku tikambela ka hina kun’wana ni kun’wana ku ta komba tindhawu leti hi nga ti antswisaka. Kambe i ntsako muni wonghasi ku vona ku antswa ko tano eka hina, nakona ku hundza kwalaho, ku va van’wana va xiya ni ku hlamusela ku cinca loku hi ku endlaka hikwalaho ka ku landzelela Rito ra Xikwembu ni tidyondzo ta kona!—2 Vakorinto 13:5; 1 Timotiya 4:15, 16.
19. Hi nga swi lulamisa njhani swiphiqo leswi hi hlanganaka na swona eku landzeleleni ka vutomi lebyo rhula, byo chava Xikwembu?
19 Eku landzeleleni ka vutomi bya ku va wexe, munhu a nga Iwela ku hlakulela timfanelo leti. (1 Vakorinto 7:32) Kutani loko siku ri fika laha munhu a ehleketaka ku nghena evukatini, timfanelo to tano hakunene ti ta tirha eka loyi a ti hlakuleleke. Exikarhi ka lava va ngheneleke vukati, ku ya emahlweni va hlakulela vunene bya Vukriste swi ta tisa ntsako ni ku tikhorisa lokukulu. (Vafilipiya 4:8, 9) Ku lulamisa swiphiqo swi lava matshalatshala eka vatekani havambirhi elunghiseIweni ra vukati. Ku swi rhandza ku xiya ni ku cinca mahanyelo lama nga tsakisiki ya munhu swi nga pfuna swinene eku ambaleni ka vumunhu lebyi tsakisaka bya Vukriste. (Vakolosa 3:8-10) Nakambe tsundzuka, mfungho wa wanuna wa Mukriste kumbe wansati wa Mukriste i vuswikoti lebyiya bya ku, “Ndza tisola, ndzi rivalele.” Hinkwerhu ha swi endla swihoxo. Loko hi swi amukela, hi nyika vumbhoni bya ku hlakulela timfanelo leti fuweke ta mahanyelo ya xichavo ni ku titsongahata.—Mikea 6:8; Yakobo 3:2.
20. I marito wahi lamanene ya muapostola Pawulo eka Vakolosa 3:12-17 ya pfunaka ni ku faneleka eka mani na mani?
20 Mawaku ku fanela ka marito lawa ya Pawulo lawa a ma byeleke bandlha ra le Kolosa a ku: “Hikwalaho, leswi mi nga vitaniwa hi Xikwembu ku va vahlawuriwa va xona lava rhandziwaka, ambalani moya wa tintswalo, ni vunene, ni ku titsongahata, ni ku rhula, ni ku leha mbilu. Amukelanani, kutani loko un’wana a vilela hi un’wana, a va rivalelani: mi fanele ku rivalela tanihi leswi Hosi yi mi rivaleleke. Ehenhla ka hinkwaswo, ku fanele ku va na rirhandzu, ri nga rona leri bohaka swilo hinkwaswo swi twanana hi ku hetiseka. Kutani endlani leswaku ku rhula ka Kriste ku fuma etimbilwini ta n’wina, ku nga ku rhula loku mi vitaneriweke kona, emirini wun’we ntsena. Naswona talani hi ku nkhensa. Mahungu ya Kriste a ma tshame eka n’wina, ni ku fuwa hinkwako ka wona. Dyondzisanani, mi khongotelana hi vutlhari hinkwabyo. Yimbelelani hi ku nkhensa Xikwembu etimbilwini ta n’wina, hi tipisalema ni tinsimu ni tinghoma ta moya. Kutani xin’wana ni xin’wana lexi mi xi endlaka, hi ku vulavula kumbe hi ku tirha, xi endleni hi vito ra Hosi Yesu, mi ri karhi mi nkhensa Xikwembu Tatana ha yena.”—Vakolosa 3:12-17, NEB.
21. Xana mahanyelo ni ntirho wa hina swi nga khutaza van’wana njhani?
21 Swikombiso leswinene eBibeleni, nakambe ni le bandlheni ra Vukriste eka lembe xidzana leri ra vu-20, ku fanele ku va xikhutazo eka munhu hi yexe ni le ka hinkwavo xo ya emahlweni ni ku tikarhatela vumunhu lebyintshwa. (Vaefesa 4:22-24) Hi endla leswi, hi ta va nkateko eka hinkwavo lava hi hlanganyelaka na vona. Ku tlula kwalaho, van’wana vo tala lava hi va yiselaka mahungu ya Mfumo va ta tsakisiwa ni ku khutazeka, hayi hi marito ya hina ntsena kambe na hi ku hiseka ni mahanyelo lamanene lawa va ya vonaka endyangwini wa misava hinkwayo wa Timbhoni ta Yehova.—Yohane 13:34, 35.
Hi Nkatsakanyo Wa Leswi Nga Laha Henhla, U Nga Ku Yini?
◻ I timfanelo tihi ti faneleke ku hlakuleriwa hi wanuna la chavaka Xikwembu?
◻ Wanuna wa Mukriste a nga hlayisa nsati ni ndyangu hi ndlela yihi?
◻ Wansati wa Mukriste u voniwa hi vunene byihi?
◻ Vanhu lava nga voxe va nga lunghiselela vumundzuku bya vona hi vutlhari njhani?
[Xifaniso eka tluka 12]
Munhu wa moya u kombisa timfanelo leti kokelaka van’wana eka yena
[Xifaniso eka tluka 14]
Wansati la chavaka Xikwembu u na rirhandzu naswona wa rhandziwa
[Xifaniso eka tluka 16]
Vakriste lava nga voxe va nga hlakulela vumunhu lebyintshwa bya vutomi lebyi heleleke ni lebyi tsakisaka