Swivutiso swa Vahlayi

◼ Eka Yohane 6:53, xana Yesu a a vulavula hi Vakriste lava totiweke ntsena loko a ku: “Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina, loko mi nga dyi nyama ya N’wana-wa-Munhu, ni loko mi nga nwi ngati ya yena, a mi na vutomi eka n’wina”?

Hi malembe yo tala hi hlamuserile marito lawa tanihi lama hikeriweke Vakriste lava totiweke lava nga ta tekeriwa etilweni ku ya fuma na Yesu Kriste. Hambi swi ri tano, dyondzo leyi yaka emahlweni ya mhaka leyi yi bumabumela ku tirha loku anameke ka Yohane 6:53.

Hi malembe yo tala hi xiye ndzimana leyi hi ku ya hi ku twisiseka ka tindzimana tin’wana leti tirhisaka tinhlamuselo leti fanaka. Hi xikombiso, xiga lexi nge ‘mi va ni vutomi eka n’wina’ xi fana ni marito ya Yesu eka Yohane 5:26, lama a ma vulavula hi Yehova na Yesu hi ndlela yo hlawuleka. Kambe, hi laha swi hlamuseriweke ha kona eka matluka 11 na 12 ya magazini lowu, mongo wa Yohane 5:26 wu nyika xisekelo xa ku twisisa marito lama nge ‘ku va ni vutomi eka yena’ eka ndzimana yoleyo. Kambe Yohane 6:53 yi tsariwe endzhaku ka lembe naswona a yi ri ni mongo lowu hambaneke.

Nkucetelo wun’wana ehenhleni ka malangutelo ya hina ya nkarhi lowu hundzeke hi Yohane 6:53 a ku ri nhlamuselo ya Yesu hi ku ‘dya nyama ya yena ni ku nwa ngati ya yena.’ Leswi a swi fana ni leswi Yesu a swi vuleke loko a sungula Xilalelo xa Hosi. Loko a xi sungula, u vulavula hi nyama ni ngati ya yena, kutani a lerisa leswaku swifanekiselo swa leswi (xinkwa xo ke comela ni vhinyo) swi dyiwa hi valandzeri va yena lava a va ta nghenisiwa eka ntwanano lowuntshwa ni le ka ntwanano wa Mfumo. (Luka 22:14-22, 28-30) Hambi swi ri tano, nakambe mhaka ya Yohane 6:53 yi fanele ku tlangeriwa.

Loko Yesu a vula leswi rhekhodiweke eka Yohane 6:53, ku simeka ka yena Xilalelo xa Hosi a ka ha saleriwe hi lembe. Ku hava loyi a tweke Yesu, loyi a twisiseke nkhuvo wa lembe na lembe lowu nga ni swifanekiselo swa xiviri leswi yimelaka nyama ni ngati ya Kriste. Ku ri na sweswo, nhloko-mhaka ya Yesu, kumbe mphikamakaneta, eka Yohane ndzima 6 a yi vulavula hi nyama ya yena leyi fanisiwaka ni manna. Hambi swi ri tano, a ku ri na ku hambana. Nyama yakwe (ni, a engetela, ngati yakwe) a yi tlula manna ya xiviri hi mhaka ya leswi nyama yakwe a yi nyikeriwile hikwalaho ka vutomi bya misava, yi endla leswaku vutomi lebyi nga heriki byi koteka.—Yohane 6:48-51.

Hikwalaho, ku kambisisa loku engetelekeke sweswinyana ku kombise leswaku a ku ri ku hambana ka nkarhi wa lembe exikarhi ka marito ya Yesu lama nga eka Yohane 5:26 na tinhlamuselo ta yena eka Yohane ndzima ya 6; enkarhini wolowo a ku sale lembe rin’we leswaku a sungula Xilalelo xa Hosi. Ntikelo lowukulu wu tlhele wu yisiwa eka nhlamuselo ya xihatla ya Yohane 6:53. Xisweswo, xihloko lexi nga eka matluka 15-20 ya magazini lowu xi nyika ku tirha loku anameke ka Yohane 6:53, xi katsa hinkwavo lava nga ta nghenisiwa eka ntwanano lowuntshwa leswaku va kuma vutomi bya le tilweni xikan’we ni lava nga ni langutelo ra vutomi lebyi nga heriki aparadeyisini emisaveni.

◼ Mintirho ya timhaka ni ya nhlamuselo ya Evangeli yi tikomba yi hambana malunghana ni nkarhi lowu Yesu a dyeleke ha wona endlwini ya Simoni wa nhlokonho eBetaniya ivi a totiwa hi mafurha yo nuhela. Xana a ku ri rini?

Swi tikomba onge swiendlakalo leswi swi humelele hi Nisan 9 (khalendara ya Xiyuda) ya 33 C.E. Kambe hi laha swi xiyiweke ha kona laha hansi eka swivangelo swa mhaka leyi, u ta vona mhaka leyi ha yona dyondzo leyi hambetaka ya Rito ra Xikwembu yi nga tisaka minhluvuko evutivini ni le ku twisiseni ka wena.

Vuxokoxoko bya nkhuvo lowu byi nyikeriwe eka tinharhu ta tibuku ta mune ta Evangeli. (Matewu 26:6-13; Marka 14:3-9; Yohane 12:2-8) Matewu na Marka va boxa nkhuvo wolowo endzhaku ka ku vulavula hi ku khandziya loku hlulaka ka Yesu loko a nghena eYerusalema, ku rhukana ka yena murhi wa nkuwa, ni nhlamulo yakwe ya xivutiso xa vaapostola vakwe hi ta ku hela ka mafambiselo lawa ya swilo. Matewu na Marka va landza mhaka ya nkhuvo hi ku tirhisana ka Yudasi ni varhangeri va Vayuda eku xengeni ka Yesu. Ku lunghisiwa ka swakudya eka swiendlakalo leswi swimbirhi ku komba leswaku swi humelele hi Nisan 12, masiku mambirhi ntsena emahlweni ka ku xengiwa ni ku dlayiwa ka Yesu hi Nisan 14. Kutani nkhuvo wu xaxameteriwe Nisan 12 eka tichati to tala leti kombaka swiendlakalo swa vutomi bya Yesu, ku katsa ni tin’wana eka tibuku ta hina ta khale.

Eka Yohane ndzima 12 swakudya endlwini ya Simoni swi vekiwe hi ku hambana. Yohane 12:1 yi vika leswaku Yesu u fike eBetaniya kusuhi na Yerusalema “masiku ya 6 nkhuvo wa paseka wu nga si va kona,’’ leswi a ku ta va Nisan 8. Kutani tindzimana 2-8 ti hlamusela xilalelo eBetaniya, kutani tindzimana 9-11 ti hi byela leswaku Vayuda lava tweke leswaku Yesu u le kusuhi va tile va ta n’wi vona. Tindzimana 12-15 ti vula leswaku, “siku leri tlhandlamaka,’’ Kriste u nghene eYerusalema hi ntsako. (Ringanisa Mintirho 20:7-11.) Hikwalaho, Yohane 12:1-15 yi komba leswaku swakudya endlwini ya Simoni a swi ri hi Nisan 9 nimadyambu, leswi hi ku ya hi khalendara ya Xiyuda a swi ta fungha ku sungula ka siku lerintshwa, leri landzeleke exiphen’wini xa nhlekanhi xa siku rolero (Nisan 9) hi ku nghena ka Yesu eYerusalema.

Eka swiendlakalo leswi swimbirhi, xa vumbirhi xi tikomba xi ri xa ntikelonyana. Hikwalaho ka yini? Kutani, a hi ringaniseni timhaka ni mongo wa tona. Eka Matewu kumbe Marka ku hava loyi a hi nyikaka siku ro karhi ra nkhuvo endlwini ya Simoni. Hambi swi ri tano, va komba leswaku ku vilela ku tlhekekile hikwalaho ka ku tirhisa ka Mariya mafurha ya nxavo wa le henhla, ku vilela loku Yohane a ku kombisaka a ku kongomisiwa hi Yudasi wa makwanga. (Matewu 26:8, 9; Marka 14:4, 5; Yohane 12:4-6) Hi laha hi swi xiyeke ha kona, Matewu na Marka va landza mhaka ya nkhuvo hi ku tshinelela ka Yudasi vaprista ku vona leswaku va nga n’wi hakela mali muni hi ku xenga Kriste. Xisweswo swi nga endleka leswaku Matewu na Marka va hlamusela mhaka ya nkhuvo laha va ringaniseke vumbhoni byin’wana bya makwanga ya Yudasi ni vuyelo bya wona hi ndlela yo dlayelela.

Hambi swi ri tano, Yohane, u nyika siku leri kongomeke ra nkhuvo, a komba leswaku u ri hlamuserile hi mahlayelelo ya minkarhi. Leswi swi seketela makumu ya leswaku swakudya swa nimadyambu endlwini ya Simoni swi landzele ku fika ka Yesu eBetaniya hi Nisan 8, 33 C.E. Ku ya emahlweni, tsundzuka rungula ra Yohane ra leswaku Vayuda lava ‘tiveke leswaku Yesu sweswi a a ri eBetaniya’ a va tile va huma eYerusalema ku ta n’wi vona na Lazaro, lava nakambe a va tshama eBetaniya naswona vamakwavo va xisati a va ri kona enkhubyeni. Pfhumba leri ra Vayuda lava a va ha ku ‘tiva hi ku va ka’ Yesu eBetaniya ri fanele ri endleke emahlweni ka ku nghena kakwe eYerusalema, naswona handle ko kanakana swi seketele ku amukeriwa ka Kriste hi ku hiseka enkarhini wa ku nghena ka yena emutini ‘siku leri tlhandlamaka,’ nhlekanhi wa Nisan 9.

Ku kambisisa loku engetelekeke ka vukheta emhakeni leyi ku kombisiwile eminkandziyisweni ya sweswinyana ya chati leyi nge “Swiendlakalo Swa Nkoka Swa Vutomi Bya Yesu eMisaveni,” swo tanihi leswi nga eka nkandziyiso wa 1985 wa The Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures. Hambi loko leswi swi nga ha tikombaka yi ri yinhla yintsongo ya vutshila, swi komba ndlela leyi ha yona hinkwerhu hi nga hambetaka hi kula evutivini ni le ku twisiseni ka vuxokoxoko lebyinene lebyi nga eRitweni ra Xikwembu.