Hlayisa Langutelo Lerinene
A KU ri mahlamba-ndlopfu ya ximumu. Kambe dyambu ra Vuxa-xikarhi ana se a ri vangama loko tatana a amukele mahungu lama khomisaka gome. Jaha rakwe ra mativula, ra 22 wa malembe hi vukhale, a ri file emhangwini ya movha nivusiku.
A u ta va u endlise ku yini hi mahungu lawa? Hikwalaho ka leswi swirho swa ndyangu a swi ri kusuhi swinene, hi laha swi nga ha kona eMiddle East, vatswari a va hlamarisiwile hakunene. Ingi swi vonake swi fanela leswaku va va lava vavisekeke ngopfu hikwalaho ka khombo leri ra xihatla. Kambe ke, lexi hlamariseke vaakelani, va kombise langutelo lerinene, hambi ku ri esikwini rero ro sungula. Hambi leswi a va ri ni gome swinene, va tshembe vuswikoti bya Yehova byo pfuxa jaha ra vona enkarhini Wakwe lowu vekiweke hi xitalo. Va langute emahlweni emafambiseIweni lamantshwa lama tshembisiweke ya Xikwembu laha ‘rifu ri nga ta ka ri nga ha vi kona.’ (Nhlavutelo 21:4) Hambi ku ri namuntlha, endzhakunyana ka malembe, vanhu lava va tivaka ndyangu wolowo va ha vulavula hi langutelo ra vatswari lava na hi xikombiso xa ripfumelo ra vona.
Swi vula yini ku va ni langutelo lerinene? Munhu lonene u tshama a tiyile ku nga khathariseki swiyimo leswi hundzukaka. Hambi ku ri ehansi ka swiyimo leswi ringaka a nga hundzuki, a pfumelela mianakanyo leyi hambaneke yi kula. Leswi swi kotekisa ku yini? Leswaku hi kuma tinhlamulo, a hi xiyisiseni swikombiso swin’wana swa Bibele.
Loko U Kongomane Ni Ku Chava Vanhu
Hi lembe ra 1512 B.C.E., loko tiko ra Israyele ri ri emananga ya Paran, Muxe u rhume tinhlori ta 12 ku ya kambela Tiko ra Xitshembiso. (Tinhlayo 13:17-20) Tinhlori hinkwato a ti ri tindhuna ta tinxaka ta vona—vavanuna lava nga ni matimba lava a va tekiwa va ri swikombiso leswinene. (Tinhlayo 13:1, 2) Kambe vona gome ra kona! Endzhaku ka masiku ya 40, khume ra vona ri nyike xiviko xo tano lexi nga tsakisiki lerova Vaisrayele va xandzukela vukongomisi bya Yehova ivi va lava ku tlhelela aEgipta! “V̌anhu lav̌a akeke tikweni leri v̌a tiyile,” ku vule tinhlori. “Hi nga ka hi nga ŝi koti ku ya hlasela tiko leri.”—Tinhlayo 13:29, 32.
Vona langutelo lero biha swonghasi! Naswona mawaku ku hambana loku voniweke eka langutelo lerinene ra Yoxuwa na Kaleb, tinhlori timbirhi leti saleke: “E tiko leri hi hunḍeke ka rona ku ya ri kamba, ri sasekile ngopfu-ngopfu. Loko Yehova a tiṭakele ha hina, u ta hi nghenisa e tikweni leri, u ta hi nyika rona, ri nga tiko leri pfelelaka hi ntswamba ni v̌ulombe.” (Tinhlayo 14:7, 8; 13:29) Mintlawa leyi mimbirhi yi vone swilo leswi fanaka loko yi ri karhi yi kambela tiko. Kambe vona ku hambana ka langutelo ra yona! Langutelo lero biha ra tinhlori ta khume ri khumbe tiko hinkwaro, naswona ri sungule ku n’unun’uta. Swi endle leswaku hinkwavo lava nga ni malembe lama tlulaka 20 hi vukhale va fa emananga. I Yoxuwa na Kaleb ntsena, hikwalaho ka ku tshembela ka vona lokunene eka Yehova, lava veke ni lunghelo ro nghena eTikweni ra Xitshembiso. (Tinhlayo 14:22-30) Xikombiso xa vona xi fanele ku hi khutaza esikwini leri ku tshama hi tshembekile ni ku hlayisa langutelo lerinene loko nxaniso kumbe nkaneto swi ta kumbe swi andza.
Etikweni leri ri veke ehansi ka ku yirisiwa hi malembe yo tala, phayona leri hlawulekeke ri nghenisiwe ekhotsweni ivi ri xanisiwa swinene. Ra tsundzuka: “Loko vatirhela-mfumo va va lava tikisaka ngopfu, a ku ri kona laha ndzi titwaka ndzi ri kusuhi swinene na Yehova. Ndzi yimbelele tinsimu ta Mfumo. Ndzi tsundzuke matsalwa hinkwawo lama a ndzi ma tiva. Ndzi swi vonile leswaku, hambi leswi Yehova a a pfumelela leswi leswaku swi humelela, a a swi kota—eka nkarhi wihi na wihi—ku ndzi ntshunxa. Hinkwaswo leswi swi ndzi pfune ku va ni langutelo lerinene. Ku fana ni vaapostola, ndzi titwe ndzi tsakile ku beriwa vito lerikulu ra Yehova. Ndzi khongele Yehova leswaku a ndzi tiyisa nkarhi na nkarhi. U ndzi pfunile leswaku ndzi vavisiwa hi nhlaselo wo sungula ntsena. Ndzi tirhise nkarhi wun’wana ni wun’wana ku chumayela eka vabohiwa van’wana.”
Endzhaku ka ku ntshunxiwa kakwe ekhotsweni, Mukriste loyi u te: “Leswi hi nyikeleke vutomi bya hina eka Yehova ni leswi hi tshembiseke ku tshama hi tshembekile eka yena, hi fanele ku hambeta hi n’wi tirhela ku nga khathariseki swihinga swihi na swihi. U faneriwa hi vugandzeri ni ku tinyikela kwerhu loku heleleke.”
Na hina, hi nga ha kongomana ni nkaneto lowu fanaka enkarhini lowu taka. A hi tiyimiseleni hi laha ku fanaka leswaku hi nga chavi vanhu. Hlayisa langutelo lerinene, naswona hi laha a swi ri tano eka Yoxuwa na Kaleb, hi ta nyikiwa mikateko ni tihakelo to tala.
Loko Malunghelo Ya Ntirho Ya Lahlekile
Muxe, tanihi murhangeri wa tiko ra Israyele, hi yena loyi a rhumeke tinhlori ta 12. A a humese tiko aEgipta naswona handle ko kanakana a a langutele ku va yena la nga ta va rhangela a va nghenisa eTikweni ra Xitshembiso. Hambi swi ri tano, Muxe u lahlekeriwe hi lunghelo rero loko, enkarhini wa ku hlundzuka, a hluleke ku kurisa vito ra Yehova. (Tinhlayo 20:2-13) Muxe u endlise ku yini xana? Eka risimu leri a ri endleke endzhakunyana, u te: “Nḍi ta v̌ula v̌ito ra Yehova . . . Yehova i ribye lero tiya; mitiro ya yena yi hetisekile; hikuv̌a tindlela hikwato ra yena ti lulamile, i Šikwembu šo ṭhembeka, ši nga ri na nanḍu; ši ni v̌unene, ši lulamile.” (Deuteronoma 32:3, 4) Mawaku langutelo lerinene swonghasi leri Muxe a a ri na rona, hambi leswi a a lahlekeriwe hi lunghelo ra nkoka ra ntirho!
Loko ho tshika hi kongomane ni xiyimo lexi fanaka, ku tsundzuka ntokoto lowu wa Muxe swi ta hi pfuna. Swi nga ha endleka leswaku huvo ya vakulu ebandlheni yi bumabumela ku susiwa ka nkulu kumbe nandza wa vutirheli, kumbexana hikwalaho ka leswi a kayiveleke yin’we kumbe to tala ta timfanelo ta Matsalwa leti lavekaka eka lunghelo leri ra ntirho. Makwerhu a nga ha vona onge a a nga faneriwi hi ku susiwa, a sungula ku tshoveka ni ku vanga ku kavanyeta loku nga lavekiki. Hi ku va ni langutelo lero biha, a nga ha sungula ku n’unun’uta, a kuma swihoxo swa van’wana, hambi ku ri ku hleva. Eku heteleleni, a nga ha tshika ku va kona eminhlanganweni ni ku hlanganyela entirhweni wo chumayela. Vona xiyimo xo biha swonghasi ku nghena eka xona! Swa antswa swonghasi ku hlayisa langutelo lerinene ni ku languta ku susiwa tanihi ndzayo kumbe vuleteri byo va nandza la antswaka wa Yehova. A nga ha tirhisa khwatsi nkarhi wo dyondza ni ku anakanyisisa hi Rito ra Xikwembu leswaku a ta tlhela a kuma timfanelo leti lavekaka leswaku ti N’wi pfuna hi xitalo. Vo tala lava endleke tano endzhakunyana va katekisiwile hi malunghelo lamakulu ya ntirho.—Vaheveru 12:11.
Loko Ku Hundzuka Loku Nga Languteriwangiki Ku Humelela
Vutomi byi tele hi ku hundzuka loku nga languteriwangiki loku nga ha vangelaka van’wana ku khomiwa hi gome kutani va amukela langutelo lero biha. U endle njhani nkarhi lowu hundzeke loko xin’wana xi nga fambanga khwatsi hi laha a wu xi langutele ha kona? Hambi swi ri swiendlakalo leswintsongo swi nga hi heta matimba loko hi swi pfumelela. Kambe u nga tshuki u rivala: Ku hlayisa langutelo lerinene ku ta ku pfuna ku kongomana ku antswa ni xiyimo lexi hundzukeke.
Xikombiso lexinene xo xi tsundzuka hi lexiya xa Ruti. La veke noni a ha ri ntsongo, u tlhelele elsrayele ni n’wingi wa yena, Naomi, loko ku tlhekeke ndlala kwalaho. A a ri hava nuna wo n’wi nyika swilaveko swa xisekelo, hambi swi ri tano Ruti u hlayise langutelo lerinene. Hi ku tshembeka, u yile a ya khwaja emasin’wini endzhaku ka vatshoveri leswaku yena ni n’wingi wa yena va ta va ni swakudya swo dya swona. Ntirho wo tika a wu n’wi tsanisanga. A nga ri pfumelelanga langutelo lero biha, ri hlasela mhaka ya leswaku u lahlekeriwe hi nuna wakwe ni leswaku se a a ri kule ni ndyangu ni vanghana vakwe. Naswona hi laha rhekhodo yi kombaka ha kona, Yehova u n’wi hakele swinene hikwalaho ka ndlela yakwe leyinene.—Ruti 4:13-17.
Ndlela Yo Hlayisa Langutelo Lerinene
Ku hlayisa langutelo lerinene swa tika eka van’wana. Mivilelo ya vutomi, ngopfu-ngopfu eminkarhini leyi pfilunganyiweke leyi hi hanyaka eka yona, yi nga tekela munhu ntsako—ngopfu-ngopfu loko swiphiqo swo vilela swi phikelela. Kambe, hambi ku ri eka swiyimo leswi nga tsakisiki, munhu a nga hlayisa langutelo lerinene. Vo tala va endle tano eka swiyimo leswi ringaka swinene. Hi nga swi endlisa ku yini leswi fanaka?
Ringeta ku ka u nga tshami eswilweni leswo biha. Hambi ku ri enkarhini wa swihinga leswikulu, timhaka letinene ti nga kumeka. Vaapostola hakanyingi a va xanisiwa kumbe ku khotsiwa, kambe hambi swi ri tano a va tsakile ku kota ku dzunisa Yehova. (Mintirho 13:50-52; 14:19-22; 16:22-25) Hi nga anakanyisisa hi leswi vona ni malandza man’wana lama tshembekaka ya Yehova va swi endleke eminkarhini ya ndzingo ivi hi lavela vutomi bya hina vini tidyondzo. Ha yini a va ri ni xivindzi ni ku va lava kongomeke? Hikuva a va ri ni ntshembo ni ripfumelo leri heleleke eka Yehova. Va tshembe vuswikoti byakwe byo va pfuxa eku feni ni ku va hakela. (Nhlavutelo 2:10) Hi ku fanana, tsundzuka ntshembo wa wena emafambiselweni lamantshwa yo lulama ya Yehova.—Ringanisa Vaheveru 12:2.
Nakambe hi fanele ku tihlayisa hi ri eku tilanguteleni, leswaku ku anakanya loko biha ku nga hinganyeti ni ku dzima timitsu etimbiIwini ta hina. Swi pfuna swonghasi ku tshama ekusuhi na Yehova ni ku khongelela mpfuno wakwe loko hi tsana! (Psalma 62:8) Mpfuno lowu akaka nakambe wu nga laviwa eka vakulu. Hlakulela moya wo titsongahata ni ku tshembeka. (Psalma 119:69, 70) Veka tipakani letinene, leti fikelelekaka evuton’wini. Switsundzuxo leswi hinkwaswo swi ta hi pfuna ku va ni langutelo lerinene ivi hi va ni “ku rhula ka Xikwembu” loku nga ta ‘hlayisa timbilu ni mianakanyo ya hina.’—Vafilipiya 4:6, 7.
I ntiyiso, a swi olovi minkarhi hinkwayo ku va ni langutelo lerinene. Hambi swi ri tano, hi matshalatshala ya tinghitsi ni ku susumetiwa hi ripfumelo leri tiyeke, langutelo ro tano ri nga hlakuleriwa. Kutani ke, ku nga khathariseki leswi swiyimo swa hina swi nga ha vaka swona, hinkwerhu ka hina a hi tiyimiseleni ku hlayisa langutelo lerinene. Ri nga ka ri nga vuli ku lahlekeriwa eka hina kambe, ematshan’wini ya sweswo, ri ta hi tisela vuyelo byo tala lebyi tsakisaka sweswi ni le nkarhini lowu taka.
[Xifaniso eka tlua 29]
Hlayisa langutelo lerinene, kutani mikateko ni tihakelo to tala swi ta ta eka wena