Nkambisiso Wa Mahungu

Kereke Tanihi Mukavanyeti Wa Mfumo

Hi ku ntshunxeka loku kulaka, tikereke ta Vujagana ti nghenelela hi matimba etimhakeni ta politiki leti cinca-cincaka. Eka xihloko-nkulu lexi nge “Ku Suka ePlatifomo Munhu A Ya eXitarateni,” The Toronto Star ya Canada yi kokela miehleketo “eku tlakukeni ka nhlayo ya timhaka ta ku kavanyetiwa ka [politiki] hi varhangeri va kereke.” Mutsari Jack Cahill u vule leswaku Kereke ya Rhoma Khatoliki yi vile ni “xiphemu lexi chavisaka eku wisiweni ka Ferdinand Marcos ePhilippines” ni le ku heriseni ka vuhosi bya JeanClaude Duvalier eHaiti. Cahill u engeterile a ku: “EAfrika Dzonga, Bixopo-nkulu wa Anglican Desmond Tutu . . . ni swirho swin’wana swa vafundhisi va tsundzuxe hulumendhe leswaku va ta khutaza ku himpfilitana ni mfumo” emhakeni ya xihlawu-hlawu.

Van’wana va languta mpfilumpfilu wolowo tanihi ntirho lowu faneleke wa Vukriste loko byi lava ku cinciwa ka mimfumo leyi nga fanelangiki kumbe milawu. Hambi leswi swi nga ntiyiso leswaku Yesu Kriste u rhume valandzeri vakwe ku ya emitsendzeleni, a ku nga ri ku pfuneta eka ku cinciwa ka politiki. Ematshan’wini ya sweswo, va ye lomu ku taleke vanhu ni le tindlwini ta vanhu va huwelela Mfumo wa le matilweni tanihi xitirho xo katekisa vanhu. (Matewu 10:5-7; 24:14) Loko Yesu Kriste a voniwe nandzu hi mintirho ya politiki—ku tiendla hosi—u kombise erivaleni leswaku mintirho yo tano a yi fanelanga ku rindzeriwa eka yena kumbe valandzeri vakwe. U byele la avanyisaka leswaku “mfumo wa mina a hi mfumo wa misava leyi.” Ku pfumelelana ni leswi, valandzeri va ntiyiso va Yesu minkarhi hinkwayo va ve ni vukala-tlhelo etimhakeni ta politiki, hikuva loko a vulavula hi vona u te: “A hi va misava.”—Yohane 18:36, Jerusalem Bible ya Khatoliki; Yohane 17:14.

Twarisani Mariya Yi Yirisiwile

Xiendlo lexi nga hava ku lawuriwa xa sweswinyana xa muungameri wa Brazil, José Sarney, loko a yirisa ku kombisiwa ka filimi leyi pfuxaka mpfilumpfilu leyi nge Twarisani Mariya xi buluse gandlati ra ku tilwela endzeni ni le handle ka Kereke ya Khatoliki. “A ndzi pfumeli,” ku vula Bixopo Mauro’ Morelli, “leswaku Kereke ya khatoliki, hi laha yi endleke ha kona enkarhini wa Nkonaniso, yi fanele yi rhambela Mfumo ku teka magoza eku Iweleni ka ripfumelo.” Naswona muyimeri wa ntwanano Eduardo Matarazzo Suplicy u vilerile a ku muungameri wa Brazil a a “hluriwa hi mintshikilelo ya rhavi leri namarhelaka politiki ra Kereke.” “Hi hundzukele eku hlanganiseni ka altari ni xiluvelo,” ku tsale Roberto Romano mudyondzisi wa Yunivhesiti ya Campinas eka phepha-hungu ra Folha de S. Paulo. “Swi humelerile handle ka ntwanano lowu tiyeke lowu veke kona, tanihi le mhakeni ya Ntwanano wa Kereke wa Mussolini na Ntwanano wa Mfumo na Hitler. E-e, hinkwaswo swi endleke exihundleni etindlwini leti pfariweke ta tihofisi ta hulumendhe.”

Marhengu yo tano ya ntshikilelo ya vukhongeri ni swiendlo leswl vangiwaka hi wona swi tsundzuxa nhlamuselo yo fanekisela ya Bibele ya wansati wo fanekisela wa vukhongeri la fanaka ni muoswi la “fumaka tihosi ta misava.” Vafumi lava, yi ri, eku heteleleni va ta “venga wansati loyi wa muoswi, [va n’wi] endla leswaku a swela no sala a nga ambalanga nchumu, . . . [va] n’wi hisa hi ndzilo.”—Nhlavutelo 17:1, 2, 15-18.

“Swivangelo Swa Vukari”

Eka buku yakwe leylntshwa ya Raisons de la colère (Swivangelo Swa Vukari), René Dumont murimisi wa Mufurwa la xiyekaka u sola leswi a swi vulaka “ku hluleka loku heleleke” ka ‘nhluvuko wa hina lowu voyameleke eka ntshovelo.’ Mpfuxeto wa buku ya Paris ya Le Monde ya siku na siku xisweswo yi katsakanya swikombiso swin’wana leswi hlamuseriweke hi Dumont yi ku: “Leswaku ku hlangavetaniwa ni xilaveko lexikulu xo kandziyisa mahungu, lembe na lembe Canada ri tsema mirhi yo tala ku tlula leyi ri yi byalaka; Soviet Union ri tirhe ku tlula mpimo eka mbirhi xa nharhu xa tiko ra rona leri rimiweke. Hambi ku ri Furwa ri vikiwa ri ri leri ‘onhaka ku fuwa ka misava ya rona, loku endliweke hi malembe xidzana ka quva ni vurimi bya swakudya swa swifuwo,’ hi ku tirhisa tikhemikali ematshan’wini ya swinonisi swa ntumbuluko.”

Dumont nakambe u sola matiko ya vumaki hikwalaho ka ku ‘thyakisa’ planete hi ku tlangisa ni ku hangalasa mpahla hi ndlela leyi nga fanelangiki, a engetela: “Hi khomile ikhonomi ya misava hi ndlela leyo biha lero kala swi hi fanela ku lahlekerlwa hi vukulukumba bya hina.” U vula leswaku endlelo ra le Vupela-dyambu ra nhluvuko “ri herisile ikhonomi ya Misava ya Vunharhu” naswona ri susile vanhu eka nhluvuko wa vurimi ri va yisa eka “madoroba lama biheke” lama tatiweke hi matiko ya nhluvuko wa le hansi.

Loko swiyimo swo tano swi nyika “swivangelo swa vukari” eka vanhu lava vonaka khombo ri nga si humelela, xana i xivangelo muni lexi engetelekeke xa vukari lexi swilo leswi swi faneleke ku xi nyika Loyi a vumbeke planete leyi? Xisweswo Bibele hi ku profeta yi hlamusela nkarhi lowu tshinelaka hi xihatla laha mintirho leyi onhaka ya vanhu yi nga ta pfuxa “ku kariha” ka Xikwembu yi xi vangela “ku herisa lava herisaka misava.”—Nhlavutelo 11:18.