Xana Lava Feke Va Hanya? Leswi Vanhu Va Vulaka Swona

WANSATI wa khale wa wantima u vonake a vabya ngopfu. Milenge yakwe a yi pandza ngopfu lerova a tsandzeka ni ku famba. Xivumbeko xa yena a xi nga tsakisi—misisi yakwe a yi pyitliwe hi misava yo tshwuka,a a ambala swikafu swo hambana-hambana, naswona mavoko ni milenge ya yena a swi khavisiwe hi switshungulu. Ha yini? Hikuva hi malembe lama tlulaka 50 a a pfumela leswaku a a ri ni mimoya ya vakokwa wakwe. Tin’anga ti lunghiselele vumba, swikafu ni switshungulu leswaku ti n’wi “horisa.”

Xana i ku pfumela loku nga talangiki? Nikantsongo. Laha Afrika ntsena, vutomi bya vanhu lava nga hlayekiki byi tiseketele hi ku pfumela ka leswaku vakokwana lava feke va ni matimba yo “sirhelela vatukulu va vona kumbe ku va xupula hi vuvabyi lebyintsongo kumbe khombo,” hi laha buku leyi nge African Heritage yi swi vekaka ha kona. Vugandzeri byebyo bya vakokwana bya endliwa eswiyengeni swin’wana swo tala swa misava. Hi laha swi nga ha vonakaka swi hlamarisa ha kona, vugandzeri byo tano byi ni nchumu lowu fambisanaka ni tidyondzo ta vukhongeri laha u tshamaka kona. Swi tano hi ndlela yihi?

Mahindu ni van’wana va tshemba ku tswariwa ra vumbirhi. Vangoma va pfumela leswaku munhu a nga vulavurisana ni lava feke hi ku tirhisa mimoya. Makhatoliki ya dyondzisiwa leswaku eku feni vanhu vo tala va fanele ku susiwa swidyoho swa vona epagatori emahlweni ka ku va eku heteleleni va fika etilweni ni leswaku muhomboloki loyi a nga hundzukiki u ya endzilweni wa tihele. Maprotestente yo tala ya pfumela leswaku lavanene va ya etilweni kutani lavo biha va xanisiwa etiheleni, naswona vo tala va khorisiwile leswaku leswi hi swona leswi Bibele yi swi dyondzisaka. Vanhu van’wana lava tshameke va titivala va tshemba leswaku nchumu wun’wana wa pona emirini eku feni.

Hambi leswi vukhongeri byi hambanaka emianakanyweni ya byona leyi kongomeke ehenhleni ka vutomi lebyi landzelaka, byo tala bya byona byi ni nchumu lowu wu fanaka—ku pfumela ka leswaku lava feke va hanya.

Rifu hakunene i nala la chavisaka, la lovisaka vanhu va tinxaka hinkwato—lava fumeke ni swisiwana, lavantsongo ni lavakulu. Hi laha Bibele yi vulaka ha kona yi ri: “Hikuva mi hunguva leyi humelelaka hi nkarhinyana, kutani yi hangalaka.” (Yakobo 4:14) Siku na siku mintshungu yi lahlekeriwa hi varhandziwa eku feni.

Hambi swi ri tano, vanhu vo tala va hlamala va ku: ‘Va ye kwihi xana? Xana hakunene va file kumbe va ha hanya kun’wana? Xana hi ta tlhela hi va vona nakambe ke? Hi kwihi laha hi nga kumaka tinhlamulo ta ntiyiso kona?’