1986—Xana I Lembe ‘Ro Hlayisa Ku Rhula’?

UN Yl tivise 1986 tanihi Lembe ra ku Rhula ra Matiko Hinkwawo. I nhluvuko wihi wu endleriwaka ku rhula ka misava? Tinhlamuselo leti landzelaka ti huma emisaveni hinkwayo.

Ku sukela hi April 7 ku ya eka 12, 1986, vaveki va milawu lava humaka ematikweni ya 103 va hlanganyele enhlengeletanweni ya vu-75 ya IPU (Inter-Parliamentary Union) eMutini wa Mexico.

Matsalana-jenerala wa UN Javier Pérez de Cuéllar u yise mahungu lawa eka Union: “Tanihi leswi Lembe ra ku Rhula ra Matiko Hinkwawo ri sungulaka, hinkwavo a va tsundzuke leswaku xihloko xa rona—‘Ku Hlayisa Ku Rhula ni Vumundzuku bya Vanhu’—xi lunghiselela mpakaniso wa risima hayi ntsena wa 1986 kambe wa malembe lama taka. A hi khomeni minkarhi ya 1986 hi ku tiyimisela.”

Muungameri wa IPU u hlamusele leswaku a a endzerile matiko yo hlaya ku “vutisa loko ku ri leswaku swirho swa palamendhe kwalaho swi nga ka swi nga vi swirho swa palamendhe ya ku rhula.” Mahetelelo yakwe: “Ndzi kume hi laha leswi swi nonon’hwaka ha kona, hakunene etimhakeni tin’wana a swi tshembisi.”

Ntlawa wa Mexico ha woxe wu kombise “gome lerikulu ra leswaku hambi ku ri na ku kula ka ku karhateka ka vanhu hi makhombo ya mphikizano wa matlhari ni matshalatshala lama endliweke hi Nhlangano wa Matiko, ku hava nhluvuko lowu tiyeke lowu endliweke emalembeni ya sweswinyana emhakeni ya ku veka matlhari ehansi.”

Ntlawa wa Argentina wu xiye “leswaku hambi leswi timiliyoni ta makume tsevu ti feke enyimpini ya vumbirhi ya misava, kumbe xiphemu xa yona xo hetelela eHiroshima, kumbe mimpfilumpfilu ya dzana makume nharhu ku sukela kwalaho ku hava lava swi koteke ku dyondzisa munhu leswaku u le kusuhi no tilovisa.” A wu khumbeka swinene hi leswi “mimfumo ya ntlhanu ya nyutliya yi hlengeleteke switlhavani swa nyutliya swo hundza 50 000, ntsengo lowu ringanaka 2,7 wa tithani ta tikhilogramu ta swibuluki leswi tolovelekeke swa muaki un’wana ni un’wana wa pulanete ya hina.”

Swirho swa nkarhi hinkwawo swa Huvo ya Nsirhelelo ya UN swi yimeriwile, naswona tin’wana ta tinhlamuselo ta swona a ti ri leti landzelaka: Ntlawa wa Manghezi wu vurile: “Xikongomelo-nkulu ku fanele ku va ku sivela mphikizano wa matlhari empfhukeni. Hambi swi ri tano, hi fanele ku va lava kongomeke . . . Mpfhuka se wu hlomisiwile.” Ntlawa wa Mafurwa wu hlamusele “leswaku ku pfumala vuswikoti ka Nhlangano wa Matiko ko hlayisa nsirhelelo ni ku rhula ka matiko hinkwawo ngopfu-ngopfu swi huma eku tluriweni ka misinya ya nkoka ya nawu wa matiko hinkwawo ni wa mahanyelo hi Matiko man’wana.” Ntlawa wa U.S.S.R. wu kombe “ku khumbeka lokukulu ka mhangu ya khombo ra nyutliya leri xungetaka vanhu, leri nga yisaka eku heleni ka nhluvuko emisaveni.” Varhumiwa va U.S. va vikiwe tanihi lava vulaka leswaku va nga “ringeta ku vulavula hi xilaveko xa ntirhisano wa matiko hinkwawo ni ku Iwisana ni vutherorisi.”

Etlhelweni rin’wana ra misava, Lembe ra ku Rhula ra Matiko Hinkwawo ri funghiwile hi March 21 hi vunyingi eka Holo Leyikulu ya Vanhu eBeijing. Holobye-nkulu wa China Zhao Ziyang a a ri na langutelo lerinene ku tlula van’wana loko a ku: “Ntsena loko vanhu va misava va hlayisa matshalatshala ya vona lama nga tsongahatiwangiki, hakunene-nene va ta kuma ku rhula.”

Mayelana na Lembe ra ku Rhula ra Matiko Hinkwawo ra UN, Phophu John Paul II u vule leswaku Yena u lava ku hlohlotela “misava hinkwayo ku khongelela ku rhula loku katsaka matiko hinkwawo ni vukhongeri hinkwabyo.”

Ku rhula a ku kona emisaveni leyi. Ha yini? Ku rhula ka ntiyiso ku fanele ku sekeriwe erirhandzwini; misava yi avanisiwile hi vutikurisi bya vutiko ni rivengo. Ku rhula ka ntiyiso ku lava vutlhari ni vuhosi byo lulama; vafumi va vanhu lava nga hetisekangiki va nga ka va nga xi fikeleli xiyimo lexi. Ku rhula ka ntiyiso ku fanele ku vekiwe eka vugandzeri lebyi nga ni vun’we bya Xikwembu xin’we xa ntiyiso; vukhongeri bya misava byi avanile hi laha ku nga tshembisiki byi va mintlawa ya magidi, ku hava lebyi dzunisaka Yehova tanihi Hosi Leyikulu. Ku rhula ka ntiyiso ku lava ku susiwa ka ‘xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo,’ Sathana Diyavulosi, ni mafamblselo yakwe ya vuhosi; i Mfumo wa Yehova emavokweni ya Kriste wa Yena ntsena lowu nga herisaka Sathana ni mintirho yakwe.—2 Vakorinto 4:4.

[Swifaniso eka tluka 15]

Dolara ya nsuku ya le Australia ya “ku rhula”

Xitempe xa 10 wa macheleni xa Kenya xa “ku rhula”