Leswi Tsariweke Hi Voko eRirhangwini Wa swi Vona Xana?

“Evokweni ra yena n’wini u vona ku wa ka yena, . . .

Swi fana ni ku tsala erirhangwini.”

HI MARITO lawa, mutsari wa le Ireland wa lembe xidzana ra vu-18 Jonathan Swift u hlamusele muveki wa mali. Loko a rhendzeriwe hi vavileri lava va lavaka ku tlheriseriwa mali ya vona, u swi vonile leswaku makumu yakwe a ya ri kusuhi. Hi malembe xidzana, xiga lexi nge ‘leswi tsariweke hi voko erirhangwini’ a xi vula khombo ra xihatla.

Kambe swo sungula ‘leswi tsariweke hi voko erirhangwini’ swi humelele eka malembe lama tlulaka 2 500 lama hundzeke. Naswona ku hetiseka ka swona ka xihatla ku hundzule ku famba ka matimu. Leswaku hi kambisisa masungulo ya xiga lexi nge ‘leswi tsariweke hi voko erirhangwini’ ku ya emahlweni, hi fanele ku hundzulukela ebukwini ya Bibele ya Daniyele. Leswi swi ta hi pfuna ku vona ntikelo wa switsundzuxo leswi tameriweke hi Matsalwa, naswona swi fanele ku hi susumetela ku hlayisa xitsundzuxo lexikulu esikwini ra hina.

Ku Sukela eNhlohlorhini Ya Matimba

I vusiku bya October 5, 539 B.C.E. Vaaki va Babilona va le ku nweni ni le ku cineni. Hambi leswi nala wa Medo-Persia a nga etinyangweni ta wona, muti wu vonaka wu sirheletekile. Marhangu ya wona a ya hlanhleki, kutani un’wana ni un’wana wa tiphina. Kunene, mimpfumawulo ya nkhuvo yi nga ha kombisa vahlaseri khwatsi leswaku muti wu nga tilwela nkarhi wo leha!

Eholweni leyikulu ya xiluvelo xakwe, naswona handle ko kanakana leyi nga ni ku tinyungubyisa lokukulu, Hosi Belšatsar u kambisisa vanhu va nkoka lava a va hlanganiseke kun’we eka xiendlakalo lexi. U endle leswaku malandza yakwe ya tisa swibye swa nsuku ni swa silvere leswi kokwa wakwe, Hosi Nebukadnetsar, a swi tekeke etempeleni ya Yehova eYerusalema emahlweninyana ka makume ya malembe. ‘A hi nweleni vhinyo eka swibye leswi leswaku hi dzunisa swikwembu swa hina!’ Belšatsar a a nga ha swi vula khwatsi.—Daniel 5:1-4.

Eku Onhakeni Loku Heleleke

Hi ku anghwetla, xikandza xa Belšatsar xi basuluka hi ku chava. Kwalaho, emahlweni ka kandelari ekusuhi na rirhangu, voko ra humelela kutani ri tsala marito ya mune yo olova kambe ya ri ya xihundla. Hikwalaho ke, vuyimbeleri ni ku cina swi yima. Hosi yi tsemeke nhlana naswona matsolo ya yona ya kutlakutla. Xiendlakalo lexi xi vula yini xana? Vitana vavanuna lava tlhariheke ni vahlayi va tinyeleti! Mani na mani loyi a nga hlamuselaka leswi tsariweke u ta dzunisiwa.—Daniel 5:5-7.

Un’wana ni un’wana u rindzela vavanuna lava tlhariheke hi ku chava leswaku va ta vula xanchumu. Kambe va ni gome. Xana nhlamuselo leyi enteke ya ‘swilo sweswo swi tsariweke hi voko erirhangwini’ hi yihi? Ku hava loyi a navelaka ku nyika nhlamuselo, naswona hosi yi tsemeke nhlana ku tlurisisa.—Daniel 5:8, 9.

Hi ku twa leswi humelelaka, nkata hosi u nghena eholweni. U tsundzuxa Belšatsar leswaku emfun’weni ku na wanuna umbe wo tlhariha loyi a kombiseke vuswikoti byakwe. Hi laha ku faneleke, ku vitaniwa Daniyele. Hi xivindzi, u tsundzuxa hosi hi leswi swi humeleleke Nebukadnetsar emahlweni ka malembenyana. Kutani ke, Daniyele u byela Belšatsar leswi swi nga ta n’wi humelela, a ku:

“Kutani le’ŝi ṭariweke la, hi ŝoleŝi: MENE, MENE, TEKEL, UFARSIN.

“Nhlamuselo ya marito lawa hi yoleyi: MENE, (ku hlayiwa), hi leŝaku Šikwembu ši hlayile ku fuma ka wena, ši ku ṭemile.

“TEKEL (ku ringanisiwa): U ringanisiwile hi šikalo, kutani u kumiwe l’a v̌ev̌ukeke.

“PARSIN (ku av̌anyisiwa): Vuhosi bya wena byi av̌anyisiwile, byi nyikiwile v̌a Meda ni v̌a Persia.”—Daniel 5:10-28.

Ku Hetiseka Ka Xihatla

Xana Belšatsar a a fanele ku rindza nkarhi wo leha leswaku a vona loko marito ya Daniyele ya tiyisile ke? A hi voneni leswi humelelaka ku ya emahlweni kutani hi xiyisisa swiendlakalo leswi nga ni ntikelo lowu tlulaka vurunguri.

Vaendzi va Medo-Persia a va ri karhi va cela migero leswaku va siva Nambu wa Yufrata lowu khulukaka wu hundza hi le mutini wa Babilona. Hosi Koreš a a rindzele madyambu lawa leswaku a tirhisa kungu rakwe, a tshemba leswaku Vababilona va ta tshika ku tirindza ka vona hikwalaho ka vusiku lebyi. Se, migero yi pfariwile. Loko mati ya nambu lowu pfariweke ya ri mantsongo hi laha ku ringaneke, masocha ya longoloka ya nghena enambyeni.

Evusikwini lebyi tinyangwa ta muti leti pfulekelaka enambyeni ti tshikiwe ti pfulekile, kumbexana hikwalaho ka ku titshemba ngopfu. Vuthu ra Medo-Persia ri nghena emutini ri nga languteriwanga. Vuthu ra humelela eku ngheneni exiluvelweni xa hosi, naswona Belšatsar wa dlayiwa. Mfumo wa Babilona lonkulu wu wile.—Daniel 5:30.

Ku Lovisiwa Loku Ringanaka Ka Hatlisa

Ntiyiso wa nhlamuselo ya Daniyele wu kombisa ntikelo wa switsundzuxo swa Bibele. Marito yo hetelela lama tsariweke hi muapostola Pawulo ya komba leswaku ku ni swiendlakalo swin’wana swa xihatla ni swa ntikelo leswi swa ha taka. Epapileni rakwe ro sungula leri huhuteriweke leri yaka eka Vakriste va le Tesalonika, wa tsala: “Siku vanhu va nga ta ku: ‘Ku rhulile, ku hava xo karhata,’ hi wona nkarhi lowu ku onhaka ku nga ta va wela henhla hi xitshuketa, tani hi ku lumiwa ka wansati la nga kusuhi ni ku kuma n’wana; va nga ka va nga poni.”—1 Vatesalonika 5:3.

Kambe tanihi leswi Daniyele ni Vayuda va ponisiweke loko Babilona yi wa, kutani swa koteka ku pona ndzoviso lowu taka evokweni ra Xikwembu. Njhani? Hi ku tshama u xalamukile emoyeni ivi xisweswo u tiphina hi nsirhelelo wa Yehova. “Kambe n’wina vamakwerhu,” ku vule Pawulo, “a mi le munyameni, hikokwalaho, siku ra kona ri nga mi tshuketi ku fana ni khamba.”—1 Vatesalonika 5:4.

Pawulo a a kombetela eka “siku ra [Yehova],” nkarhi wa ku nghenelela ka Xikwembu etimhakeni ta vanhu hi ku tirhisa Mfumo wa Vumesiya wa Xikwembu. (1 Vatesalonika 5:2) Hi rini laha hi faneleke ku rindzela ‘swilo leswi tsariweke hi voko erirhangwini’—swikombiso leswi swi hi tsundzuxaka ka ha ri emahlweni hi ta ku kavanyeta loku? Vuprofeta bya le mahlweninyana, lebyi rhekhodiweke eka Daniyele ndzima 2, byi hlamula xivutiso xerhu.