Xikombiso—A Hi Matimu Lama Hundzeke Ntsena

LE Yerusalema, eMiddle East, ku na ndhawu leyi kokaka mahlo ya matimu leyi lavaka nyingiso wa vanhu lava ehleketaka namuntlha. I xivandla lexi tlakukeke laha a ku yime “tempele ya nxavo lowukulu” kona, hi ku vula ka Tacitus n’wamatimu wa Rhoma wa lembe xidzana ro sungula. Ku hava vuthala bya miako ya tempele leyi ya ha riki kona, kambe platifomo yi kona. Yi nyika vumbhoni bya ntiyiso wa xikombiso xa vuprofeta lexi ku khumbaka.

Vayimburi va marhumbi va endle mintshubulo yo tala edzongeni wa platifomo ya tempele. “Xin’wana xa leswi kumiweke leswi tsakisaka ngopfu,” ku vula J. A. Thompson eka The Bible and Archaeology, “a ku ri nhlayo ya switina leswikulu swa maribye ya Heroda leswi entiyisweni swi hirimuxiweke swi suka emaninginingini ya khumbi ra Tempele hi nkarhi wa ku lovisiwa ka Yerusalema hi A.D. 70.”

Ku lovisiwa ka Yerusalema na tempele ya wona ku vhumbiwe malembe ya 37 emahlweni ka ku va ku humelela. A hi van’wamatimu lava nga ehansi ka vanharhu lava rhekhodeke marito ya Yesu Kriste ya leswaku ‘ku nga ka ku nga sali ribye ehenhla ka ribye rin’wana leri nga hindzimuxiwangiki.’ (Luka 21:6; Matewu 24:1, 2; Marka 13:1, 2) Bulo ri landzerile leri khumbaka un’wana na un’wana namuntlha, ku katsa na wena.

“Mudyondzisi,” vadyondzisiwa va yena va n’wi vutisile, “Xikombiso xi ta va xihi xa leswaku timhaka leti ti lava ku humelela ke?” Hi ku ya hi Yesu, nkarhi lowu yisaka eku lovisiweni ka tempele a wu ta funghiwa hi tinyimpi, ku tsekatseka ka misava, tindlala ni mintungu. “Rixaka leri,” u tlhandlekerile, “ri nga ka ri nga hundzi, ku nga si humelela swilo leswi hinkwaswo.”—Luka 21:7, 10, 11, 32.

Xana rixaka rero ri tokote ku hetiseka ka “xikombiso”? Ina. Bibele yi vulavula hi “ndlala leyikulu” kun’we ni ku tsekatseka ka misava kanharhu, laha kumbirhi ka kona ku nga ‘ku tsekatseka lokukulu ka misava.’ (Mintirho 11:28; 16:26; Matewu 27:51; 28:1, 2) Hi ku ya hi vurunguri bya misava, ku tsekatseka kun’wana ka misava ni ku kayivela ka swakudya ku humelerile hi nkarhi wolowo. Nakambe a ku ri nkarhi wa tinyimpi, leti timbirhi ta tona ti lwiweke hi mavuthu ya Rhoma ya lwisana ni vaaki va Yerusalema. Ku rhendzeriwa ka vumbirhi ka Yerusalema ku vange ndlala leyi tsemaka nhlana ni ntungu, leswi yiseke eku lovisiweni ka muti na tempele ya wona hi lembe ra 70 C.E. Ndhawu leyi nga eYerusalema laha tempele a yi ri kona i vumbhoni lebyi tiyeke bya swiendlakalo sweswo swa lembe xidzana ro sungula leswi chavisaka.

‘Swa tsakisa,’ un’wana a nga ha vula, ‘kambe xana mina swi ndzi khumba hi ndlela yihi?’ Hi mhaka ya leswi xikombiso xi nga riki xa matimu lama hundzeke ntsena. Xi hetiseke kantsongo ntsena eka lembe xidzana ro sungula. Hi xikombiso, Yesu u tlhele a vhumba nkarhi lowu vanhu a va ta va eku chaveni lokukulu hikwalaho ka “masingita edyambyini, ni le n’wetini, ni le tinyeletini” ni “ku pfuma ka lwandle.” Xivumbeko lexi xa xikombiso a xi ta fungha ku tshinela ka “Mfumo wa Xikwembu”—hulumendhe leyi nga ta tisa ku kutsuriwa ka nkarhi hinkwawo eka ntshikilelo wa misava.—Luka 21:25-31.

Swilo swo tano a swi humelelanga eka lembe xidzana ro sungula. Namuntlha, malembe ya 1 900 endzhaku, vanhu va ha rindzela ku kutsuriwa eka tinyimpi, ku tsekatseka ka misava, ku kayivela ka swakudya ni mintungu. Hikwalaho, xikombiso xi fanele xi va ni ku hetiseka ka vumbirhi loku heleleke. Ku tiyisa leswi, buku ya Nhlavutelo yi na swifaniso swa vuprofeta leswi yelanaka na xikombiso naswona hambi swi ri tano yi tsariwe endzhaku ka ku lovisiwa ka Yerusalema. (Nhlavutelo 6:1-8) Xisweswo xivutiso xa nkoka xa tlakuka: Xana xikombiso xi voniwile esikwini ra hina?