Nkambisiso Wa Mahungu

A Yi Hundzeriwanga Hi Nkarhi

Vanhu vo tala i khale va ri ni langutelo ra leswaku misinya ya milawu ya vutomi lebyinene leyi andlariweke eBibeleni yi hundzeriwe hi nkarhi naswona a yi tirhi. Hambi swi ri tano, tidyondzo ta sweswinyana ti vangele valawuri van’wana va swa vutshunguri ku tlhela va anakanya hi ntikelo wa xitsundzuxo xa Bibele lexi vulavulaka hi ku endla leswinene eka van’wana.

Hi ku ya hi American Health, madokodela mambirhi ma vula leswaku “ku endla leswinene swi nga va kahle embilwini ya wena, fambiselo ra wena leri nga sawutisiwangiki—na ntikelo wa wena hinkwawo.” Le Michigan ntlawa wun’wana wa swa vutshunguri wu rhangele vulavisisi lebyi hlanganisaka nkarhi wa malembe ya khume ku kambela mpimo lowu vuxaka bya vanhu byi khumbeke rihanyo ha wona. Vuyelo lebyi hlamarisaka a ku ri leswaku ntirho wo tirhandzela etikweni wu engetele ku langutela ni ntikelo wa vutomi hi ndlela leyi xiyekaka. Vulavisisi lebyi byi paluxe leswaku ngopfu-ngopfu vavanuna hi vona a va khumbeka. Lava va nga endlangiki ntirho wo tirhandzela va vuriwe va ri lava hi minkarhi mimbirhi na hafu kumbexana va nga faka hi nkarhi wa vulavisisi ku tlula vavanuna lava endleke muxaka wun’wana wa ntirho wo tirhandzela hambi ku ri kan’we ntsena hi vhiki.

Dokodela wa le California u vika leswaku ku lunghiselela kakwe ka swigulana swimbirhi leswi a swi vengana leswaku swi hlantswelana timpahla ku ve ni vuyelo byo hunguta mimpimo ya vona ya cholesterol ni switlhavi swa xifuva.

Malembe xidzana lama hundzeke muapostola Pawulo u byele Timotiya ku ‘laya lava va fuweke emafambiselweni ya sweswi ya swilo leswaku va nga tikurisi, kumbe ku veka ku tshemba ka vona erifuwini leri nga tiyangiki,’ kambe va “endla leswo lulama, va tala rifuwo ra mintirho leyinene, va hanana, va tiva ni ku pambulela van’wana.” U tlhele a tsundzuxa Vakriste va Vaheveru leswaku va nga rivali ‘ku endla leswinene ni ku avelana ni van’wana swilo.’ Xivangelo ke? “Ku kwetsima, ni ku dzuneka, ni ku rhula, ku ta nyikiwa hinkwavo lava endlaka leswinene.” Vakriste va ntiyiso i khale va ri karhi va tiva leswaku ku hlayisa ndzayo leyi yi nga enkarhini swa pfuna enyameni ni le moyeni.—1 Timotiya 6:17, 18; Vaheveru 13:16; Varhoma 2:10.

Ku “Avanyisa Loku Tikaka”

Swirho swa Huvo ya Vukhongeri leyi Tolovelekeke swa Kereke ya Nghilandi swa ha ku tikuma swi ri eka xiyimo lexi nonon’hwaka swinene. Va phofule hi mbilu yin’we eku hlawuleni ka “dyondzo ya xintu ni vutshembeki eka vuxaka bya munhu hi xiyexe.” Hambi swi ri tano, loko mufundhisi wa tiko Tony Higton a nyikele vukondleteri lebyi kombelaka huvo ya tikereke ku tivisa leswaku vafundhisi va fanele ku va “swikombiso eka swivandla hinkwaswo swa mahanyelo, ku katsa ku tikhoma lokunene ka rimbewu, tanihi xiyimo xo hlawuleriwa kumbe ku tshama ehofisini,” byi ariwile. Xivangelo a xi ri xihi? Ecumenical Press Service yi vika leswaku swirho swa huvo swi kuma ku khongotela loku “ku nonon’hwa ngopfu,” swi engetela leswaku “Michael Baughen, bixopo wa Chester, u ringanyete leswaku a swi ta lava ku tshika ka xihatla ka tibixopo hinkwato ta kereke ni vafundhisi van’wana.”

Ematshan’wini ya sweswo, vukondleteri bye Higton byi hundzuleriwe ku rhambela Vakriste hinkwavo, “ngopfu-ngopfu . . . varhangeri va Vukriste,” ku va swikombiso “eka swivandla hinkwaswo swa mahanyelo, ku katsa ni ku tikhoma lokunene ka rimbewu.” Press Service yi tlhele yi xiya leswaku huvo ya tikerake yi hlule xirhambo xa “ndzayo leyi faneleke” exikarhi ka vafundhisi etimhakeni ta rigangugangu.

Hambi leswi mimpimo yo tano ya ndzayo yi nga ha vaka leyi “tiyeke ngopfu” eka vo tala va vafundhisi va namuntlha, Rito ra Xikwembu ra twisiseka: “Hlongolani lowu biha exikarhi ka n’wina.” (1 Vakorinto 5:13) Xikwembu xi lerisa leswaku goza leri tiyeke ri fanele ku tekeriwa hinkwavo lava endlaka leswo biha handle ko hundzuka ku sirhelela ku tenga ka mahanyelo ni ka moya ka bandlha ra Vukriste. Hakunene, ndzayo yi fanele swinene eka varhangeri va Vukriste, hikuva mudyondzisiwa Yakobo u tsarile a ku: “Vamakwerhu, a swi fanelanga leswaku lavo tala exikarhi ka n’wina va hundzuka vadyondzisi, hikuva ma swi tiva leswaku hina vadyondzisi hi ta kuma ku avanyisiwa loku tikaka ku tlula ka van’wana.”—Yakobo 3:1.

Ku Dzunisa Xikwembu

“Ntikelo wa vuswikoti bya xitsutsumi wu nga paluxa ntikelo wa rirhandzu ra xona ra Xikwembu.” Xana marito lama ya Wes Neal, presidente wa IAP (Institute for Athletic Perfection), hi laha ma vikiweke ha kona eka Christianity Today, i ntiyiso ke? IAP, xitirho lexi tirhisiwaka hi vaevhangeli ku “kwetsimisa mintlangu ya mphikizano,” xi kurise mianakanyo ya leswaku switsutsumi leswi nga erivaleni ra mintlangu swi fanele swi tekelela ntamu lowu fanaka ni lowu Yesu a wu kombiseke eku “endleni ka xikongomelo xa Tata wakwe.” Mianakanyo yo tano yi ve dyondzo leyi tivekaka ngopfu ya “vukhongeri byo tipfalela ekamareni” ya vaevhangeli, ku xiya Christianity Today. Entiyisweni, xihloko xi tshaha xikombiso xa mutlangi un’wana wa bolo ya nenge la nga ni vutshila loyi a “pendeke swihambano etintangwini ta yena ni le mabandini ya mavoko tanihi xitsundzuxo xa leswaku a a tlangela ku dzunisa Kriste.”

Hambi swi ri tano, xana ku nga vuriwa leswaku ku hlanganyela eka ntlangu wa mphikizano ngopfu kumbe wa dzolonga i ku dzunisa Xikwembu? Doo! Hi laha Psychology Today yi xiyaka ha kona: “Wona muxaka wa mphikizano wu lava leswaku ku tikhathalela ku amukeriwa swa nkarhinyana loko xitsutsumi xi lwela ku hlula.” Kambe Bibele yi vula leswaku Vakriste a va fanelanga ku “tikarhatela leswi swi nga swa [vona] ntsena, kambe a [va] tikarhatele ni leswi swi nga swa van’wana.” (Vafilipiya 2:3, 4) Vakriste va ntiyiso va dzunisa Xikwembu hi ku endla ku rhandza ka xona, hayi ka vona vini.—Ringanisa Esaya 58:13, 14.