Ndlela Yo Va Tatana Lonene

Eka nhlokomhaka leyi

• Hi wihi ntirho wa tatana?

• Xana tatana u hlawuleke hi ndlela yihi?

• Vatatana ni tintombhi ta vona

• Leswi vatatana va tsundzuxiwaka swona

Hi wihi ntirho wa tatana?

• Loko n’wana wa wena a nga si velekiwa. Nuna loyi u nga yena sweswi u kombisa tatana loyi u nga ta va yena loko mi va ni n’wana. Buku leyi nge, Do Fathers Matter? yi ri:

  “Tatana loyi a pfunaka nsati wakwe loyi a tikeke hi ku xava swo karhi, a n’wi heleketa eka dokodela ni ku vona n’wana eka muchini wa ultrasound kumbe ku twa mbilu ya xona loko yi ba, hi xitalo wa katseka ni loko n’wana a velekiwile.”

  “A ndzi nga swi lavi leswaku nsati wa mina a twa onge a ndzi nga n’wi pfuni loko a tikile kutani a ndzi n’wi pfuna hilaha ndzi nga kotaka ha kona. Hi lunghiselele ni kamara ra n’wana swin’we. A ku ri nkarhi wo tsakisa eka hina loko hi ri karhi hi lunghisela ku tswariwa ka n’wana.”—James.

  Nsinya wa nawu wa le Bibeleni: “Mi nga ehleketi hi leswi vuyerisaka n’wina ntsena, kambe ehleketelelani ni van’wana.”—Vafilipiya 2:4.

• Loko n’wana wa wena a velekiwile. U nga aka vuxaka ni n’wana wa wena hi ku tlanga na yena ni ku n’wi tlakula. Pfuna hi ku khathalela ricece. Loko u katseka tanihi tatana swi khumba ngopfu ndlela leyi n’wana wa wena a kulaka hayona. Vuxaka lebyi u byi endlaka byi kombisa leswaku u teka n’wana wa wena a ri wa risima.

  “Ti ringanise ni n’wana wa wena. Tlanga na yena. Mi endla misavu. U nga tshami u bohanile. Tsundzuka, n’wana u sungula ku dyondza leswi rirhandzu ku nga swona eka wena mutswari.”—Richard.

  

  Nsinya wa nawu wa le Bibeleni: “Vana i ndzhaka leyi humaka eka Yehovha; mihandzu ya khwiri i hakelo.”—Pisalema 127:3, nhlamuselo ya le hansi.

• Loko n’wana wa wena a ri karhi a kula. Vulavisisi byi kombisa leswaku vana lava nga vanghana ni vatata wa vona va pasa kahle exikolweni, a va na swiphiqo swo tala naswona a swi talanga leswaku va katseka eka ku tirhisa swidzidziharisi kumbe vugevenga. Tinyike nkarhi wo endla xinghana lexinene ni n’wana wa wena.

  “Jaha ra mina ri ndzi byele leswaku leswi a ri ta swi tsundzuka ngopfu loko ri rhurha a ku ri mabulo lama a hi va na wona loko hi chayela mpfhuka wo leha kumbe eka swakudya swa nimadyambu. Man’wana ya mabulo ya nkoka a hi va na wona ndzi nga swi rindzelanga. Sweswo a swi endleka hileswi a hi heta nkarhi wo tala swin’we.”—Dennis.

  

  Nsinya wa nawu wa le Bibeleni: “Tshamani mi ri karhi mi languta leswaku ndlela leyi mi fambaka ha yona a yi fani ni ya vanhu lava nga tlharihangiki kambe yi fana ni ya vanhu vo tlhariha, mi wu tirhisa kahle nkarhi wa n’wina.”—Vaefesa 5:15, 16.

Xana tatana u hlawuleke hi ndlela yihi?

Hi ntolovelo vatatana va tekiwa ku ri lava faneleke va wundla ndyangu ni ku wu sirhelela loko vamanana va tekiwa ku ri lava khathalaka hi ndlela leyi ndyangu wu titwaka hayona. (Deteronoma 1:31; Esaya 49:15) Emindyangwini yin’wana loko swi ta eka mhaka leyi vatswari va khomisana. Hambiswiritano, valavisisi va vula leswaku loko tatana na manana va khomisana sweswo swi endla va va vatswari lavanene.a

Judith Wallerstein, loyi a tirhaka hi swa mindyangu u hlamusela leswi n’wi endlekeleke leswi hlamuselaka mhaka leyi. U tsale a ku: “Loko ntombhi ya mina ya malembe ya 12 yi tlumbiwe hi movha yi lave leswaku tata wa yona a famba na yona hi ambulense hikuva a yi tshemba leswaku u ta yi sirhelela eka xiyimo xexo. Endzhaku loko yi ri exibedlhele a yi lava leswaku ndzi tshama etlhelo ka mubedo wa yona siku hinkwaro leswaku ndzi yi chavelela.”b

“Tatana u pfuna ndyangu ni ku wu sirhelela ku nga leswi manana a nga ta ka a nga swi koti ku swi endla a ri yexe. Hilaha ku fanaka, manana u pfuna vana vakwe va titwa va rhandziwa hi ku va yingisela hi ntwelavusiwana. Havambirhi va khomisana.”—Daniel.

Nsinya wa nawu wa le Bibeleni: “N’wananga, yingisa ndzayo ya tata wa wena, U nga wu fularheli nawu wa mana wa wena.”—Swivuriso 1:8.

Vatatana ni tintombhi ta vona

Leswi u nga tatana, dyondzisa n’wana wa wena wa nhwana ndlela leyi a faneleke a khomiwa hayona hi vavanuna. A nga dyondza leswi eka tindlela timbirhi leti landzelaka:

• Hi ku xiya ndlela leyi u n’wi khomaka hayona mana wakwe. Loko u rhandza ni ku xixima nsati wa wena, n’wana wa wena u ta vona vumunhu bya nkoka lebyi a nga byi langutaka loko a hlawula munhu loyi a nga ta tekana na yena.—1 Petro 3:7.

  

• Hi ku xiya ndlela leyi yena u n’wi khomaka hayona. Loko u xixima n’wana wa wena u n’wi dyondzisa leswaku na yena u fanele a ti xixima. U tlhela a langutela leswaku vavanuna van’wana va n’wi xixima hi ndlela leyi fanaka.

  Ku hambana ni sweswo, loko n’wana wa nhwana a tshamela ku xopaxopiwa swi nga endla leswaku a titwa a nga pfuni nchumu naswona swi nga endla a lava ku chaveleriwa hi vavanuna van’wana lava nga n’wi naveleriki leswinene.

  “N’wana wa nhwana loyi a rhandziwaka ni ku seketeriwa hi tata wakwe a nge rhandzani ni munhu loyi a nga riki na vumunhu lebyi kombisaka leswaku u ta va wanuna lonene.”—Wayne.