Loko a suka eYerusalema hi Musumbhunuku nindzhenga, Yesu u tlhelela eBetaniya hi le vuxeni bya Ntshava ya Mitlhwari. A swi kanakanisi leswaku u etlela ekaya ra vanghana vakwe ku nga Lazaro, Mariya na Marta.

Sweswi i Nisani 11 nimixo. Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va le ndleleni naswona va tlhelela eYerusalema laha a nga ta ya etempeleni ro hetelela. Nakambe i siku rakwe ro hetelela a ri karhi a chumayela vanhu loko a nga si tlangela Paseka ni ku simeka Xitsundzuxo xa rifu rakwe ivi endzhaku a tengisiwa a tlhela a dlayiwa.

Loko va ri endleleni naswona va ri karhi va huma eBetaniya ivi va famba hi le Ntshaveni ya Mitlhwari va kongoma eYerusalema, Petro u vona murhi lowu Yesu a wu rhukaneke tolo nimixo. “Rabi, languta, nkuwa lowu u nga wu rhukana wu omile.”—Marka 11:21.

Hikwalahokayini Yesu a endle leswaku nkuwa lowu wu oma matluka? U paluxa xivangelo xa kona loko a hlamula a ku: “Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, loko mi ri ni ripfumelo naswona mi nga kanakani, a mi nge endli leswi ndzi swi endleke eka nkuwa lowu ntsena, kambe mi nga byela ni ntshava leyi mi ku, ‘Suka u ya tihoxa elwandle,’ kutani swi ta endleka. Naswona swilo hinkwaswo leswi mi swi kombelaka hi xikhongelo mi ri ni ripfumelo, mi ta swi kuma.” (Matewu 21:21, 22) Xisweswo u phindha yinhla leyi a yi vuleke eku sunguleni ya leswaku ripfumelo ra swi kota ku susa ntshava.—Matewu 17:20.

Hikwalaho, loko Yesu a endla leswaku murhi wu oma matluka u dyondzisa dyondzo ya xilaveko xa ku va ni ripfumelo eka Xikwembu. U ri: “Hi yona mhaka leyi ndzi nge, swilo hinkwaswo leswi mi swi khongelelaka ni ku swi kombela, vanani ni ripfumelo ra leswaku se mi swi kumile, kutani mi ta nyikiwa swona.” (Marka 11:24) Mayana dyondzo ya nkoka swonghasi eka valandzeri va Yesu hinkwavo! Dyondzo leyi i ya nkoka eka vaapostola va Yesu hileswi va nga ta langutana ni miringo yo tika ku nga ri khale. Ku ni ku yelana exikarhi ka ku oma ka murhi wa nkuwa ni ntikelo wa ripfumelo.

Ku fana ni murhi lowu wa nkuwa, tiko ra Israyele ri ni xivumbeko lexi kanganyisaka. Vanhu va tiko leri va ni ntwanano wa vuxaka ni Xikwembu naswona ehandle va nga ha vonaka onge va yingisa Nawu wa xona. Hambiswiritano, tiko hinkwaro ri tikombe ri ri hava ripfumelo naswona ri nga tswali mihandzu leyinene. A va pfumeli ni le ka N’wana wa Xikwembu! Kambe, hi ku endla leswaku murhi lowu nga tswariki mihandzu wu oma matluka, Yesu u kombisa leswi nga ta endleka eka tiko leri nga tswariki mihandzu naswona ri nga riki na ripfumelo.

Swi nga si ya kwihi, Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va nghena eYerusalema. Yesu u ya etempeleni kutani a sungula ku dyondzisa hilaha a a tolovele ku endla hakona. Swi nga endleka vaprista lavakulu ni vakulukumba va swi tsundzuka leswi Yesu a swi endleke tolo eka vacincisi va mali kutani va n’wi tlhontlha va ku: “U swi endla hi matimba ya mani swilo leswi? Kumbe i mani loyi a ku nyikeke matimba lawa?”—Marka 11:28.

Yesu u va hlamula a ku: “Na mina ndzi ta mi vutisa xivutiso xin’we. Loko mo ndzi hlamula, ndzi ta mi byela leswaku ndzi endla swilo leswi hi matimba ya mani. Xana nkhuvulo wa Yohane a wu huma etilweni kumbe a wu huma eka vanhu? Ndzi hlamuleni.” Sweswi vakaneti vakwe hi vona va tlhontlhiwaka. Hiloko va sungula ku vulavula va ri voxe, va ku: “Loko hi ku, ‘A wu huma etilweni,’ u ta ku, ‘Kutani, hikwalaho ka yini mi nga n’wi tshembanga?’ Kambe xana hi nga ku, ‘A wu huma eka vanhu’?” A va chava ntshungu, hikuva ntshungu hinkwawo “a wu tshemba leswaku Yohane a a ri muprofeta.”—Marka 11:29-32.

Vakaneti vakwe a va swi koti ku kuma nhlamulo leyi faneleke. Hikwalaho va hlamula va ku: “A hi swi tivi.” Yesu a ku eka vona: “Na mina a ndzi nge mi byeli leswaku ndzi endla swilo leswi hi matimba ya mani.”—Marka 11:33.

Yesu wa ha ku pfilunganya vaprista lavakulu ni vakulukumba etempeleni lava n’wi tlhontlheke mayelana ni matimba lawa a endlaka swilo ha wona. Leswi Yesu a swi vulaka swi va pfala milomu. Kutani u vulavula hi xifaniso lexi va paluxaka leswaku i vanhu va njhani.

Yesu u ri: “Wanuna un’wana a a ri ni vana vambirhi. A ya eka lowo sungula, a ku, ‘N’wananga, famba u ya tirha ensin’wini ya madiriva namuntlha.’ A n’wi hlamula a ku, ‘A ndzi nge yi,’ kambe endzhaku ka nkarhi a tisola a ya. A ya eka lowa vumbirhi, a vula leswi fanaka. Yena a ku, ‘Ndzi ta ya, Nkulukumba,’ kambe a nga yanga. Hi wihi eka lava vambirhi la endleke ku rhandza ka tata wakwe?” (Matewu 21:28-31) Nhlamulo yi le rivaleni hikuva jaha lero sungula hi rona eku heteleleni ri endleke ku rhandza ka tata wa rona.

Kutani Yesu u byela vakaneti vakwe a ku: “Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, valuvisi ni tinghwavava va mi rhangela ku nghena eMfun’weni wa Xikwembu.” Eku sunguleni valuvisi ni tinghwavava a va nga ta xi tirhela Xikwembu. Kambe ku fana ni jaha lero sungula, va hundzukile naswona sweswi se va xi tirhela. Ku hambana ni sweswo, varhangeri va vukhongeri va fana ni jaha ra vumbirhi leri vuleke leswaku ri ta tirhela Xikwembu kambe ri tsandzeka ku endla tano. Yesu u ri: “Yohane [Mukhuvuri] u tile eka n’wina a mi dyondzisa ndlela yo lulama, kambe a mi n’wi tshembanga. Hambiswiritano u tshembiwe hi valuvisi ni tinghwavava kambe n’wina hambiloko mi swi vonile swilo leswi, a mi tisolanga mi n’wi tshemba.”—Matewu 21:31, 32.

Yesu u tlhela a vulavula hi xifaniso xin’wana. Kambe sweswi, u kombisa leswaku ku tsandzeka ka varhangeri va vukhongeri ku bihe ngopfu ku tlula ku tshika ku tirhela Xikwembu. Kahlekahle i vanhu vo homboloka. Yesu u ri: “A ku ri ni munhu loyi a nga rima nsimu ya madiriva, kutani a yi biyela a endla ni ndhawu yo kamela madiriva, a aka ni xihondzo; kutani a endla ntwanano ni varimi van’wana leswaku va yi hlayisa, yena a endzela etikweni ra le kule. Hi nkarhi wo tshovela, a rhuma nandza wakwe eka varimi leswaku a landza yin’wana ya mihandzu leyi khiweke ensin’wini ya madiriva. Kambe va khoma nandza yoloye va n’wi ba, va n’wi tlherisa a nga ri na nchumu. A tlhela a rhuma nandza un’wana eka vona, na yena va n’wi ba nhloko va tlhela va n’wi rhukana. Kutani a tlhela a rhuma nandza un’wana, na yena va n’wi dlaya, a rhuma ni man’wana yo tala man’wana ma biwa, man’wanyana ma dlayiwa.”—Marka 12:1-5.

Xana lava yingiseleke Yesu va ta xi twisisa xifaniso lexi? Va nga ha tsundzuka marito ya Esaya loko a va sola a ku: “Nsimu ya madiriva ya Yehovha wa mavuthu i ndyangu wa Israyele; vanhu va le Yuda i swibyariwa leswi a a swi rhandza. A a langutele vululami, kambe a ku avanyisiwa hi ndlela yo biha.” (Esaya 5:7) Xifaniso xa Yesu xi tolovelekile. N’wini wa nsimu i Yehovha naswona nsimu ya madiriva i tiko ra Israyele leri biyeriweke ri tlhela ri sirheleriwa hi Nawu wa Xikwembu. Yehovha u rhume vaprofeta leswaku va ya dyondzisa vanhu vakwe va tlhela va va pfuna leswaku va veka mihandzu leyinene.

Hambiswiritano, “varimi” va xanise ni ku tlhela va dlaya “malandza” lama rhumiweke eka vona. Yesu u hlamusela a ku: “N’wini wa nsimu a rhuma n’wana wakwe loyi a n’wi rhandzaka. A hetelela hi ku rhuma yena a ku, ‘Va ta n’wi xixima n’wananga.’ Kambe varimi volavo va byelana va ku, ‘Hi loyi mudyandzhaka. A hi n’wi dlayeni, hi ta teka nsimu.’ Hiloko va n’wi khoma va n’wi dlaya.”—Marka 12:6-8.

Sweswi Yesu u vutisa a ku: “Xana n’wini wa nsimu ya madiriva u ta endla yini?” (Marka 12:9) Varhangeri va vukhongeri va hlamula va ku: “Hikwalaho ka leswi va hombolokeke, u ta va dlaya hi ndlela yo vava, kutani a endla ntwanano ni varimi van’wana, lava nga ta n’wi nyika mihandzu loko nkarhi wa yona wu fika.”—Matewu 21:41.

Xisweswo, va tiavanyisa va nga swi xiyi hikuva va le xikarhi ka “varimi” va “nsimu ya madiriva” ya Yehovha ku nga tiko ra Israyele. Mihandzu leyi Yehovha a yi languteleke eka varimi yi katsa ku va ni ripfumelo eka N’wana wakwe ku nga Mesiya. Yesu u langutisa varhangeri va vukhongeri kutani a ku: “Xana a mi si tshama mi hlaya tsalwa leri nge: ‘Ribye leri vaaki va nga ri nyenya, hi rona ri veke ribye ra nkoka swinene? Ri huma eka Yehovha, naswona ra hi hlamarisa’?” (Marka 12:10, 11) Yesu u endla leswaku va twisisa yinhla yakwe hi ku vula a ku: “Hi yona mhaka leyi ndzi nge eka n’wina, mi ta tekeriwa Mfumo wa Xikwembu wu nyikiwa tiko leri tswalaka mihandzu.”—Matewu 21:43.

Vatsari ni vaprista lavakulu va swi xiya leswaku Yesu u “vula vona hi xifaniso lexi.” (Luka 20:19) Ku tlula kwalaho, va lava ku n’wi dlaya, ku nga yena “mudyandzhaka” wa le nawini. Kambe a va n’wi dlayi hi nkarhi wolowo hileswi va chavaka ntshungu lowu tekaka Yesu a ri muprofeta.

Loko ntirho wa Yesu wo chumayela wu ri ekusuhi ni ku hela, u ya emahlweni a tirhisa swifaniso ku paluxa vatsari ni vaprista lavakulu. Hi yona mhaka va lavaka ku n’wi dlaya. (Luka 20:19) Kambe Yesu a nga si heta ku va paluxa. U hlamusela xifaniso xin’wana.

U ri: “Mfumo wa matilo wu nga fanisiwa ni hosi leyi endleleke n’wana wa yona mucato. Kutani yi rhuma malandza ya yona ku ya vitana lava rhambiweke emucatweni, kambe va ala ku ta.” (Matewu 22:2, 3) Yesu u sungula xifaniso xakwe hi ku vulavula hi “Mfumo wa matilo.” Kutani swa twisiseka leswaku “hosi” ku ta va ku ri Yehovha Xikwembu. Ku ta endleka yini hi n’wana wa hosi ni lava rhambiweke emucatweni? A swi tiki ku vona leswaku n’wana wa hosi loyi a hlamuselaka xifaniso lexi i N’wana wa Yehovha naswona lava rhambiweke, hi lava va nga ta va va ri ni N’wana eMfun’weni wa matilo.

I vamani lava va rhambiweke ku sungula? Nakambe i vamani lava Yesu ni vaapostola a va va chumayela hi Mfumo? A va ri Vayuda. (Matewu 10:6, 7; 15:24) Tiko leri ri amukele ntwanano wa Nawu hi 1513 B.C.E., kutani ri va ro sungula enxaxamelweni ku endla “mfumo wa vaprista.” (Eksoda 19:5-8) Kahlekahle va ta vitaniwa rini “emucatweni”? Entiyisweni, xirhambo xexo xi humesiwe hi 29 C.E. loko Yesu a sungula ku chumayela hi Mfumo wa matilo.

Vaisrayele vo tala va xi amukela njhani xirhambo lexi? Hilaha Yesu a vuleke hakona, “a va vanga na mhaka na swona.” Varhangeri vo tala va vukhongeri ni vanhu, a va n’wi amukelanga tanihi Mesiya ni Hosi leyi vekiweke hi Xikwembu.

Hambiswiritano, Yesu u kombisa leswaku Vayuda va ta pfulekeriwa hi nkarhi wun’wana hi ku vula a ku: “[Hosi] yi tlhela yi rhuma malandza man’wana yi ku, ‘Byelani lava rhambiweke mi ku: “Ndzi sweke swakudya, ndzi tlhave tinkuzi ni swifuwo swo nona, swilo hinkwaswo swi lunghekile. Tanani emucatweni.”’ Kambe a va vanga na mhaka na swona, un’wana u tiyele ensin’wini yakwe, un’wanyana ebindzwini rakwe; kambe lavan’wana va khoma malandza ya yona, va ma xanisa va tlhela va ma dlaya.” (Matewu 22:4-6) Sweswo swi fambisana ni leswi a swi ta endleka loko vandlha ra Vukreste ri simekiwile. Hi nkarhi wolowo, Vayuda a va ha ri ni nkarhi wo nghena eMfun’weni kambe vo tala a va xi amukelanga xirhambo lexi naswona va tlhela va xanisa ni ‘malandza ya hosi.’—Mitirho 4:13-18; 7:54, 58.

Tiko ri ta weriwa hi yini? Yesu u ri: “Hiloko hosi yi kariha, yi rhuma masocha ya yona ma ya dlaya vadlayi volavo ma tlhela ma hisa muti wa vona.” (Matewu 22:7) Vayuda va swi vonile sweswo hi 70 C.E. loko Varhoma va lovisa “muti wa vona,” ku nga Yerusalema.

Xana ku ala ka vona xirhambo xa hosi a ku vula leswaku vanhu van’wana a va nga ta rhambiwa? Xifaniso xa Yesu a xi vuli swona sweswo. U ya emahlweni a ku: “Kutani hosi yi byela malandza ya yona yi ku, ‘Mucato wu lunghekile, kambe lava a va rhambiwile a va nga faneleki. Hikwalaho, yanani etindleleni leti yaka ehandle ka muti, mi ya rhamba un’wana ni un’wana loyi mi nga ta n’wi kuma leswaku a ta emucatweni.’ Hiloko malandza wolawo ma huma ma ya etindleleni ma ya rhamba vanhu vo lulama ni lava nga lulamangiki; kutani holo leyi mucato a wu endleriwe eka yona yi tala hi lava teke emucatweni.”—Matewu 22:8-10.

Ku vula ntiyiso muapostola Petro a a ta sungula ku pfuna Vamatiko, ku nga vanhu lava a va nga ri Vayuda kumbe lava nga si hundzukaka leswaku va va Vayuda, ku va va Vakreste va ntiyiso. Hi 36 C.E., Korneliyo ndhuna ya vuthu ra Rhoma ni ndyangu wakwe va amukele moya wa Xikwembu, va va enxaxamelweni wa lava a va ta nghena eMfun’weni wa matilo lowu Yesu a vulavuleke ha wona.—Mitirho 10:1, 34-48.

Yesu u kombisa leswaku a hi vanhu hinkwavo lava taka enkhubyeni lava nga ta amukeriwa hi “hosi.” U ri: “Loko hosi yi nghena ku ta vona vaendzi, yi vona munhu un’wana loyi a a nga ambalanga swiambalo swa mucato. Hosi yi ku, ‘Nandzuwe, u nghenise ku yini laha u nga ambalanga swiambalo swa mucato?’ Hiloko a miyela a nga vuli nchumu. Kutani hosi yi byela malandza ya yona yi ku, ‘N’wi boheni mavoko ni milenge mi n’wi cukumetela ehandle emunyameni. Kwalaho hilaha a nga ta rila a tlhela a getsela ni meno.’ Hikuva va tele lava rhambiweke, kambe a va talanga lava hlawuriweke.”—Matewu 22:11-14.

Varhangeri va vukhongeri lava yingiseleke Yesu swi nga endleka va nga swi twisisi leswi a swi vulaka kumbe vuyelo bya swilo hinkwaswo leswi a va byelaka swona. Hambiswiritano, a va tsakanga naswona va tiyimisele hi mbilu hinkwayo ku dlaya munhu loyi a va khomisaka tingana hi ndlela leyi.

Valala va Yesu va hlundzukile. Wa ha ku hlamusela swifaniso leswi paluxaka vuhomboloki bya vona. Sweswi, Vafarisi va kunguhata ku n’wi phasa. Va ringeta ku n’wi endla a vula nchumu lowu nga ta endla leswaku a yisiwa eka mufumi wa Rhoma naswona va hakela hambi ku ri van’wana va vadyondzisiwa vakwe leswaku va n’wi phasa.—Luka 6:7.

Va ri: “Mudyondzisi, ha swi tiva leswaku u vulavula u tlhela u dyondzisa leswi lulameke naswona a wu na xihlawuhlawu kambe u dyondzisa ndlela ya Xikwembu hi ntiyiso: Xana swa pfumeleriwa leswaku hi hakela xibalo eka Khezari kumbe a swi pfumeleriwi?” (Luka 20:21, 22) Yesu a nga phasiwi hi marito ya vona yo tsokombela hikuva wa swi tiva leswaku ma ni vukanganyisi ni vuxisi. Loko a ku, ‘Doo, a swi fanelanga ku hakela xibalo lexi,’ a nga hehliwa hi ku lwisana ni mfumo wa Rhoma. Kambe loko a ku, ‘Ina, hakelani xibalo lexi,’ vanhu, lava seketelaka mfumo wa Rhoma swi nga endleka va nga n’wi twisisi ivi va lwa na yena. Hikwalaho, u hlamula njhani?

Yesu u ri: “Vakanganyisi ndzin’wina, hikwalaho ka yini mi ndzi ringa? Ndzi kombeni mali ya nsimbhi leyi ku hakeriwaka ha yona xibalo.” Hiloko va n’wi tisela denari. A ku eka vona: “Xana xifaniso ni marito lawa i swa mani?” Va ku eka yena: “I swa Khezari.” A ku eka vona: “Hikwalaho, tlheriselani swilo swa Khezari eka Khezari, kambe swa Xikwembu eka Xikwembu.”—Matewu 22:18-21.

Marito ya Yesu ma hlamarisa vavanuna lava. Leswi a va nga swi tivi leswi va nga swi vulaka hi nhlamulo yakwe ya vutlhari, va famba. Kambe siku ni matshalatshala ya vona yo n’wi phasa a swi si hela. Endzhaku ka loko Vafarisi va tsandzekile, varhangeri va ntlawa wun’wana wa vukhongeri va ta eka Yesu.

Vasaduki lava vulaka leswaku ku pfuxiwa ka vafi a ku kona, va vutisa xivutiso xin’wana lexi katsaka ku pfuxiwa ka vafi ni ku teka nsati wa makwenu. Va ri: “Mudyondzisi, Muxe u te: ‘Loko wanuna a fa a nga ri na vana, makwavo wakwe u fanele a teka nsati loyi, a velekela mufi vana.’ A ku ri ni vamakwavo va nkombo. Lowo sungula u tekile kutani a fa, leswi a a nga ri na vana, nsati wakwe u sale a tekiwa hi makwavo. Ku endleke leswi fanaka eka lowa vumbirhi ni wa vunharhu, ku fikela eka lowa vunkombo. Eku heteleleni wansati na yena a fa. Hikwalaho, loko vafi va pfuxiwa, u ta va nsati wa mani eka lava nkombo? Hikuva hinkwavo va n’wi tekile a va nsati wa vona.”—Matewu 22:24-28.

Loko a vulavula hi matsalwa ya Muxe lawa Vasaduki va ma amukelaka, Yesu u ri: “Lexi endlaka mi hoxisa hi leswi mi nga ma tiviki Matsalwa hambi ku ri matimba ya Xikwembu. Hikuva loko vafi va pfuxiwa, vavanuna a va nge he teki ni vavasati a va nge he tekiwi, kambe va ta fana ni tintsumi ta le tilweni. Kambe loko swi ta eka vafi ni ku pfuxiwa ka vona, xana a mi hlayanga hi mhaka ya Muxe ya xihlahla xa mitwa, leswaku Xikwembu xi vulavule na yena xi ku: ‘Hi mina Xikwembu xa Abrahama, Xikwembu xa Isaka ni Xikwembu xa Yakobo’? A hi Xikwembu xa lava feke, kambe i xa lava hanyaka. Mi hoxise ngopfu.” (Marka 12:24-27; Eksoda 3:1-6) Mitshungu yi hlamarisiwa hi nhlamulo yoleyo.

Sweswi vakaneti va vukhongeri lava hlanganeke va ya emahlweni va ringa Yesu hileswi a pfaleke milomu ya Vafarisi ni Vasaduki. Mutsari un’wana u vutisa a ku: “Mudyondzisi, xana hi wihi nawu lowukulu eka Nawu wa Muxe?”—Matewu 22:36.

Yesu u hlamula a ku: “Wo sungula hi lowu nge, ‘Yingisa, wena Israyele, Yehovha Xikwembu xa hina i Yehovha un’we, naswona u fanele u rhandza Yehovha Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo, hi vutomi bya wena hinkwabyo, hi mianakanyo ya wena hinkwayo ni hi matimba ya wena hinkwawo.’ Wa vumbirhi hi lowu nge, ‘U fanele u rhandza warikwenu hi ndlela leyi u tirhandzaka ha yona.’ A wu kona nawu lowu tlulaka milawu leyimbirhi.”—Marka 12:29-31.

Loko a twa nhlamulo leyi, mutsari u ri: “Mudyondzisi, u vulavule ntiyiso, ‘I Un’we naswona a ku na un’wana handle ka yena; nakambe ku n’wi rhandza hi mbilu hinkwayo, hi mianakanyo hinkwayo, hi matimba hinkwawo ni ku rhandza warikwenu hi ndlela leyi u tirhandzaka ha yona, i swa nkoka swinene ku tlula magandzelo.” Loko Yesu a xiya leswaku u hlamule hi vutlhari, a ku: “A wu le kule ni Mfumo wa Xikwembu.”—Marka 12:32-34.

Yesu u hete masiku manharhu (Nisani 9, 10, na 11) a ri karhi a dyondzisa etempeleni. Vanhu van’wana vo fana ni mutsari loyi, va n’wi yingiserile va tsakile. Kambe varhangeri va vukhongeri lava sweswi va nga riki na “xivindzi xo n’wi vutisa,” a va n’wi yingiselanga.

Vakaneti va vukhongeri va tsandzeka ku onha Yesu vito kumbe ku n’wi phasa leswaku va ta n’wi yisa eka Varhoma. (Luka 20:20) Loko va ha ri etempeleni hi Nisani 11, Yesu u cinca xiyimo xexo hi ku kombisa leswi a nga swona. U rhanga a va vutisa a ku: “Xana mi ri yini hi Kreste? Mi ehleketa leswaku i n’wana wa mani?” (Matewu 22:42) Swa tiveka leswaku Kreste kumbe Mesiya, u fanele a huma eka rixaka ra Davhida. Yoleyo i nhlamulo ya vona.—Matewu 9:27; 12:23; Yohane 7:42.

Yesu wa vutisa a ku: “Kutani, swi tisa ku yini leswaku Davhida hi ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima a n’wi vitana Hosi, a ku, ‘Yehovha a ku eka Hosi ya mina: “Tshama evokweni ra mina ra xinene ku fikela loko ndzi veka valala va wena ehansi ka mikondzo ya wena”’? Hikwalaho, loko Davhida a n’wi vitana Hosi, xana i n’wana wa yena hi ndlela yihi?”—Matewu 22:43-45.

Vafarisi va miyela va ku whii! hikuva va langutele munhu loyi a humaka erixakeni ra Davhida leswaku a ta va tshunxa eka ku lawuriwa hi Varhoma. Kambe loko a vulavula hi marito ya Davhida eka Pisalema 110:1, 2, Yesu u kombisa leswaku Mesiya u ta endla swo tala ku tlula ku va hosi leyi nga munhu ntsena. I Hosi ya Davhida naswona loko se a tshame evokweni ra xinene ra Xikwembu, u ta va ni matimba. Leswi Yesu a swi vulaka swi pfala milomu ya vakaneti vakwe.

Vadyondzisiwa ni vanhu van’wana a va yingiserile. Sweswi Yesu u vulavula na vona, u va lemukisa hi vatsari ni Vafarisi. Vavanuna volavo “va tinyike xitulu xa Muxe” xo dyondzisa Nawu wa Xikwembu. Yesu u byela vayingiseri vakwe a ku: “Endlani hinkwaswo leswi va mi byelaka swona kambe mi nga swi endli leswi va swi endlaka, hikuva va vula hi nomu ntsena, kambe a va endli.”—Matewu 23:2, 3.

Yesu u ya emahlweni a vulavula hi swikombiso swa vukanganyisi bya vona, u ri: “Va kurisa swibokisana leswi nga ni matsalwa va swi endla swisirhelelo.” Vayuda van’wana a va ambala nchumu wo karhi lowu a wu ri ni rungula leritsongo ra Nawu emombyeni kumbe evokweni. Vafarisi va kurisa marungula ya vona leswaku swi vonaka onge va hisekela Nawu. Nakambe, “va lehisa ni makhaxa ya swiambalo swa vona.” Vaisrayele a va fanele va tiendlela makhaxa eka swiambalo swa vona kambe Vafarisi va endle leswaku makhaxa ya vona ma leha swinene. (Tinhlayo 15:38-40) Va endla leswi hinkwaswo leswaku “va voniwa hi vanhu.”—Matewu 23:5.

Hambi ku ri vadyondzisiwa va Yesu va nga ngheniwa hi moya wa ku navela ku va ni swikhundlha kutani Yesu wa va tshinya, u ri: “Mi nga tshuki mi vuriwa Rabi, hikuva mi ni Mudyondzisi un’we, kasi n’wina hinkwenu mi vamakwavo. Ku tlula kwalaho, mi nga tshuki mi vitana hambi ku ri mani leswaku i tatana laha misaveni, hikuva Tata wa n’wina i un’we, hi Loyi a nga le matilweni. Mi nga vuriwi varhangeri, hikuva mi ni Murhangeri un’we, ku nga Kreste.” Hikwalaho, xana vadyondzisiwa va fanele va titeka njhani va tlhela va endla yini? Yesu u va byela a ku: “Lonkulu exikarhi ka n’wina u fanele ku va nandza wa n’wina. Loyi a titlakusaka u ta tsongahatiwa, kasi loyi a titsongahataka u ta tlakusiwa.”—Matewu 23:8-12.

Yesu u tlhela a vulavula hi makhombo lama a ma ta wela vatsari ni Vafarisi lava nga vakanganyisi a ku: “Khombo eka n’wina vatsari ni Vafarisi, vakanganyisi ndzin’wina, hikuva mi sivela vanhu ku nghena eMfun’weni wa matilo; ku ve n’wina a mi ngheni, hambi ku ri lava lavaka ku nghena ma va sivela.”—Matewu 23:13.

Yesu u sola Vafarisi hileswi a va nga swi rhangisi swilo leswi Yehovha a swi tekaka swi ri swa nkoka, hilaha va swi kombisaka hakona. Hi xikombiso, va ri: “Loko munhu o hlambanya hi tempele, a swi vuli nchumu; kambe loko o hlambanya hi nsuku wa tempele, u tibohile.” Va kombisa leswaku va fe mahlo hikuva va teka nsuku wa le tempeleni wu ri wa nkoka ku tlula vuxaka bya vona na Yehovha ni wa ndhawu leyi va gandzelaka eka yona. Kambe va “honisa timhaka ta nkoka ta Nawu, ku nga vululami, tintswalo ni ku tshembeka.”—Matewu 23:16, 23; Luka 11:42.

Yesu u vitana Vafarisi lava ‘vakongomisi lava feke matihlo, va wungula nsuna kambe va mita kamela!’ (Matewu 23:24) Va wungula nsuna eka vhinyo ya vona hikuva nsuna yoleyo a yi nga tenganga. Kambe ndlela leyi a va teka timhaka ta Nawu ti nga ri ta nkoka hayona yi fana ni loko va mita kamela, ku nga xiharhi lexi a xi nga tenganga xi tlhela xi va xikulu swinene.—Levhitika 11:4, 21-24.

Loko Yesu a ri etempeleni ro hetelela, u ya emahlweni a paluxa vukanganyisi bya vatsari ni Vafarisi hi ku va vula vakanganyisi exikarhi ka vanhu. U tirhisa ririmi ro fanekisela, a ku: “Khombo eka n’wina vatsari ni Vafarisi, vakanganyisi ndzin’wina, hikuva mi basisa xinwelo ni ndyelo ehandle, kambe endzeni swi tele makwanga ni manyala. N’wina Vafarisi lava feke mahlo, rhangani hi ku basisa endzeni ka xinwelo ni ndyelo, leswaku swi ta basa ni le handle.” (Matewu 23:25, 26) Hambileswi Vafarisi va tshembekaka loko swi ta emhakeni ya ku languteka ni ku basa ka le handle hi ku ya hi mukhuva wa vona, va honisa munhu wa le ndzeni naswona va tsandzeka ku basisa mbilu yo fanekisela.

Vukanganyisi bya vona byi tlhela byi vonaka emhakeni yo rhandza ku aka ni ku khavisa masirha ya vaprofeta. Kambe hilaha Yesu a vulaka hakona, i “vana va lava dlayeke vaprofeta.” (Matewu 23:31) Leswi va swi kombise hi matshalatshala ya vona yo dlaya Yesu.—Yohane 5:18; 7:1, 25.

Yesu u ya emahlweni a kombisa leswi nga ta humelela eka varhangeri va vukhongeri loko va nga hundzuki, u ri: “N’wina tinyoka, vana va timhiri, xana mi ta swi balekela njhani ku avanyiseriwa Gehena?” (Matewu 23:33) Nambu wa Hinomi lowu nga ekusuhi wu tirhiseriwa ku hisa thyaka, leswi fanekiselaka ku loviseriwa makumu ka vatsari ni Vafarisi vo homboloka.

Vadyondzisiwa va Yesu va ta n’wi yimela tanihi “vaprofeta, tintlhari ni vadyondzisi.” Vanhu va ta va khoma njhani? Loko Yesu a vulavula ni varhangeri va vukhongeri, u ri: “Van’wana va [vadyondzisiwa va mina] mi ta va dlaya mi va belela etimhandzini, kasi van’wana mi ta va ba emasinagogeni ya n’wina mi va xanisa emitini yo hambanahambana, leswaku mi ta va ni nandzu wo halata ngati ya vanhu hinkwavo vo lulama emisaveni, ku sukela eka ngati ya Avele wo lulama ku ya eka ngati ya Zakariya . . . loyi mi n’wi dlayeke.” U va lemukisa a ku: “Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, xitukulwana lexi xi ta xupuriwa hikwalaho ka swilo leswi.” (Matewu 23:34-36) Sweswo swi endlekile hi 70 C.E. loko mavuthu ya Varhoma ma lovisa Yerusalema ma tlhela ma dlayetela Vayuda va magidi yo tala.

Loko Yesu a ehleketa hi xiyimo lexi xo chavisa, swi n’wi vangela gome. U ri: “Yerusalema, Yerusalema, mudlayi wa vaprofeta loyi a va khandlaka hi maribye lava rhumiweke eka yena, i ko tala ndzi lava ku hlengeleta vana va wena, ku fana ni mbhaha loko wu hlengeleta swiciwana ehansi ka timpapa ta wona! Kambe a wu swi lavangi. Maswivo! Yindlu ya n’wina yi le kusuhi ni ku lovisiwa.” (Matewu 23:37, 38) Lava va twaka marito lawa va tivutisa leswaku hi yihi “yindlu” ya kona. Xana swi nga endleka leswaku u vulavula hi tempele leyikulu leyi nga eYerusalema, leyi swi vonakaka onge Xikwembu xa yi sirhelela?

Yesu u engetela a ku: “Ndzi ri eka n’wina, a mi nge he ndzi voni ku sukela sweswi ku fikela loko mi ku, ‘U katekile loyi a taka hi vito ra Yehovha!’” (Matewu 23:39) U tshaha marito ya vuprofeta lama humaka eka Pisalema 118:26 lama nge: “U katekile loyi a taka hi vito ra Yehovha; ha mi katekisa hi ri endlwini ya Yehovha.” Swi le rivaleni leswaku loko tempele leyi ya xiviri yi herisiwile, a ku na munhu loyi a nga ta ta eka yona hi vito ra Xikwembu.

Sweswi Yesu u ya eka xiyenge xa tempele laha ku nga ni mabokisi ya munyikelo ya xivumbeko xa tirompita (trumpet). Vanhu va nga kota ku hoxa minyikelo eka swimbhovana leswi nga ehenhla ka wona. Yesu u vona Vayuda vo hambanahambana va ri karhi va nyikela, lava fuweke “va hoxa mali yo tala ya nsimbhi” tanihi tinyiko. Nakambe, u vona noni leyi nga xisiwana yi hoxa “tisente timbirhi.” (Marka 12:41, 42) A swi kanakanisi ku Yesu wa swi tiva leswaku Xikwembu xi tsakisiwa hi nyiko yakwe.

Yesu a vitana vadyondzisiwa vakwe, a ku: “Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, noni leyi, leyi nga xisiwana yi nyikele ku tlula hinkwavo lava hoxeke mali emabokisini.” Sweswo swi endlekisa ku yini? U hlamusela a ku: “Hikuva hinkwavo va nyikele hi leswi va swi pambuleke eka leswi va taleleke, kambe yona yi nyikele hinkwaswo leswi a yi ri na swona, leswi a yi ta tihanyisa ha swona.” (Marka 12:43, 44) Vona ndlela leyi a hambaneke hayona ni varhangeri va vukhongeri hi miehleketo ni hi swiendlo!

Loko siku ra Nisani 11 ri ri karhi ri ya emahlweni, Yesu u suka etempeleni ro hetelela. Un’wana wa vadyondzisiwa vakwe u ri: “Mudyondzisi, vona ku saseka ka maribye lawa ni miako ya tempele!” (Marka 13:1) Kahlekahle man’wana ya maribye lama nga emarhangwini ya tempele i makulu swinene, leswi endlaka leswaku yi vonaka yi tiyile ni ku tshama hilaha ku nga heriki. Kambe swi vonaka swi hlamarisa leswi Yesu a nge: “Xana wa yi vona miako leyi leyikulu? A ku nge sali ribye ehenhla ka ribye rin’wana ma ta hirimuxiwa hinkwawo.”—Marka 13:2.

Endzhaku ko vula swilo leswi, Yesu ni vaapostola vakwe va tsemakanya Nambu wa Kedroni kutani va tlhandlukela eka ndhawu yo karhi eNtshaveni ya Mitlhwari. Loko a ri kwalaho ku fika nkarhi lowu a nga ni vaapostola va mune ntsena ku nga Petro, Andriya, Yakobo na Yohane. Loko va ri endhawini yoleyo, va kota ku languta ehansi eka tempele leyi hlamarisaka.

Se i Ravumbirhi nindzhenga naswona Nisani 11 yi kusuhi ni ku hela. Nakambe ni masiku ya Yesu yo tirha hi matimba laha misaveni se ya hela. Ninhlikanhi a a dyondzisa etempeleni naswona nimadyambu a a dyondzisa ehandle ka muti. Leswi vanhu a va tsakela swinene, “a va ya etempeleni nimpundzu va ya n’wi yingisela.” (Luka 21:37, 38) Leswi sweswo se swi hundzeke, Yesu u tshame eNtshaveni ya Mitlhwari a ri ni vaapostola va mune ku nga Petro, Andriya, Yakobo na Yohane.

Vaapostola lava va mune va ya eka yena exihundleni. Va vilerisiwa hi tempele hikuva Yesu a ha ku profeta leswaku a ku nge sali ribye ra yona ehenhla ka ribye rin’wana. Kambe va ehleketa hi swilo swo tala. Yesu wa ha ku va byela a ku: “Tshamani mi lunghekile, hikuva N’wana wa munhu u ta fika hi nkarhi lowu mi nga wu ehleketiki.” (Luka 12:40) U tlhele a vulavula hi “siku leri N’wana wa munhu a nga ta tikomba ha rona eka vanhu.” (Luka 17:30) Xana sweswo swi nga va swi fambisana ni leswi a ha ku swi vulaka hi tempele? Vaapostola va lava ku tiva mhaka leyi hi timbilu ta vona hinkwato. Kutani va ri: “Hi byele, xana swilo leswi swi ta endleka rini naswona xi ta va xihi xikombiso xa ku vuya ka wena ni xa ku fika ka makumu?”—Matewu 24:3.

Kumbexana a va ehleketa hi ku herisiwa ka tempele leyi a va yi vona ekusuhi. Nakambe va vutisa hi ku vuya ka N’wana wa munhu. Kumbexana va tsundzuka xifaniso lexi a xi hlamuseleke xa “wanuna un’wana loyi a ri n’wana wa hosi” loyi ‘a yeke ekule a ya vekiwa ku va hosi a tlhela a vuya.’ (Luka 19:11, 12) Kutani eku heteleleni, va tivutisa hi leswi nga ta katseka eka “ku fika ka makumu.”

Yesu u va hlamula hi ku va nyika xikombiso lexi kombisaka nkarhi lowu vulawuri bya Xiyuda ku katsa ni tempele a swi ta herisiwa ha wona. Kambe u vula swin’wana leswi engetelekeke. Xikombiso lexi xi ta pfuna Vakreste enkarhini lowu taka ku tiva loko va hanya enkarhini wa “ku vuya ka yena” ni le nkarhini wa makumu ya misava.

Loko malembe ma ri karhi ma famba, vaapostola va vone ku hetiseka ka vuprofeta bya Yesu. Ina, swilo swo tala leswi a swi profeteke swi sungule ku humelela hi nkarhi lowu va hanyeke hi wona. Hikwalaho, Vakreste lava xalamukeke lava a va hanya endzhaku ka malembe ya 37, hi 70 C.E., va tshame va lunghekile loko nkarhi wa ku herisiwa ka vulawuri bya Xiyuda ni tempele wu ri karhi wu tshinela. Hambiswiritano, a hi swilo hinkwaswo leswi Yesu a swi profetaka leswi hetisekaka hi nkarhi wolowo ni ku ya fika hi 70 C.E. Kutani i yini leswi nga ta komba ku vuya kakwe loko a ri ni matimba yo Fuma? Yesu u byela vaapostola nhlamulo.

Yesu u profeta leswaku ku ta va ni “tinyimpi ni swiviko swa tinyimpi” naswona “matiko ma ta hlaselana ni mifumo yi ta hlaselana.” (Matewu 24:6, 7) U tlhela a vula leswaku “ku ta va ni ku tsekatseka lokukulu ka misava, naswona ku ta va ni ku kayivela ka swakudya ni mintungu.” (Luka 21:11) Yesu u lemukisa vadyondzisiwa vakwe a ku: “Vanhu va ta mi khoma va tlhela va mi xanisa.” (Luka 21:12) Ku ta humelela vaprofeta va mavunwa naswona va ta hambukisa vo tala. Vuhomboloki byi ta andza naswona rirhandzu ra lavo tala ri ta hola. Tlhandlakambirhi, u vula leswaku “mahungu lawa lamanene ya Mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leswaku byi va vumbhoni ematikweni hinkwawo, kutani hi kona makumu ma nga ta fika.”—Matewu 24:14.

Hambileswi vuprofeta bya Yesu byi hetisekeke hi tindlela tin’wana emahlweni ka ku lovisiwa ka Yerusalema hi Varhoma, xana Yesu a nga va a vulavula ni hi vuprofeta lebyi nga ta hetiseka hi ndlela leyikulu enkarhini lowu taka? Xana wa swi vona leswaku leswi Yesu a swi profeteke swi le ku hetisekeni hi ndlela leyikulu emikarhini ya hina?

Xin’wana lexi Yesu a xi katseke eka xikombiso xa ku vuya kakwe i “nchumu lowu nyenyetsaka lowu onhetelaka.” (Matewu 24:15) Hi 66 C.E., nchumu lowu nyenyetsaka wu humelela wu ri “masocha” ya Rhoma, wu ri ni mikhuva ya wona yo gandzela swifaniso. Varhoma va rhendzela Yerusalema va tlhela va mbundzumuxa man’wana ya makhumbi ya wona. (Luke 21:20) Xisweswo, “nchumu lowu nyenyetsaka” wu yime endhawini leyi nga faneriki, leyi Vayuda va yi tekaka yi ri “ndhawu yo kwetsima.”

Yesu u ya emahlweni a profeta a ku: “Ku ta va ni nhlomulo lowukulu lowu nga si tshamaka wu va kona hi mpfhuka misava yi va kona ku fikela sweswi, naswona a wu nge he tlheli wu va kona.” Hi 70 C.E., Varhoma va lovisa Yerusalema. Ku hluriwa ka ‘muti wo kwetsima’ wa Vayuda ku katsa ni tempele ya wona, ku tikomba ku ri nhlomulo lowukulu, lowu dlayaka magidi yo tala ya vanhu. (Matewu 4:5; 24:21) Ku lovisiwa koloko i kukulu ku tlula ku lovisiwa ka muti wihi ni wihi loku Vayuda va nga si tshamaka va ku vona naswona ku herisa vulawuri lebyi hleriweke byo gandzela lebyi Vayuda va byi landzeleke madzana ya malembe. Kahlekahle ku hetiseka kwihi na kwihi loku nga ta landzela ni lokukulu ka marito ya Yesu ya vuprofeta, ku ta va loku chavisaka.

KU TIYISEKA EMASIKWINI LAMA PROFETIWEKE

Ku kanerisana ka Yesu ni vaapostola vakwe mayelana ni xikombiso xa ku vuya kakwe a ri ni matimba ya Mfumo ni ku hela ka misava, ka ha ri kule ni ku hela. Sweswi u va lemukisa hi ku hlongorisa ‘lava tivulaka Kreste ni vaprofeta va mavunwa.’ U vula leswaku vanhu va ta ringeta ku “hambukisa hambi ku ri vahlawuriwa loko swi koteka.” (Matewu 24:24) Kambe vahlawuriwa a va nge hambukisiwi. Vanhu va nga swi kota ku vona lava tivulaka Kreste. Ku hambana ni sweswo, ku vuya ka Yesu ku nge voniwi hi vanhu.

Loko a vulavula hi nhlomulo lowukulu lowu a wu ta tlhekeka eku heleni ka misava, Yesu u ri: “Dyambu ri ta hundzuka ntima ni n’weti a wu nge he voningi, tinyeleti ti ta wa hi le tilweni naswona swilo leswi nga ematilweni swi ta tsekatsekisiwa.” (Matewu 24:29) Loko vaapostola va twa marito wolawo yo chavisa, a va swi tivi leswi nga ta humelela kambe swi ta va tsema nhlana hakunene.

Swiendlakalo leswi tsemaka nhlana swi ta va khumba njhani vanhu? Yesu u ri: “Vanhu va ta titivala hikwalaho ko chava ni ku langutela swilo leswi nga ta endleka emisaveni, hikuva swilo leswi nga ematilweni swi ta tsekatsekisiwa.” (Luka 21:26) Entiyisweni, Yesu u hlamusela nkarhi lowu nga ta va ni munyama lowukulu hi mpfhuka vanhu va va kona.

Lexi tiyisaka nhlana, Yesu u hlamusela vaapostola leswaku a hi vanhu hinkwavo lava va nga ta rila loko ‘N’wana wa munhu a ta a ri emapapeni hi matimba ni ku vangama lokukulu.’ (Matewu 24:30) Se u swi kombisile leswaku Xikwembu xi ta nghenelela “hikwalaho ka vahlawuriwa.” (Matewu 24:22) Loko swi ri tano, xana vadyondzisiwa lava vo tshembeka va fanele va angula njhani hi swiendlakalo leswi swo chavisa leswi Yesu a swi hlamuselaka? Yesu u khutaza valandzeri vakwe a ku: “Loko swilo leswi swi sungula ku endleka, yimani mi ololoxa tinhloko hikuva ku kutsuriwa ka n’wina ku le kusuhi.”—Luka 21:28.

Nilokoswiritano, xana vadyondzisiwa va Yesu lava nga ta va va hanya hi nkarhi wolowo lowu profetiweke, va ta swi vona njhani leswaku makumu ma tshinele? Yesu u vulavula hi xifaniso xa murhi wa nkuwa a ku: “Loko marhavi ya wona ma sungula ku hluka, ma swi tiva leswaku ximumu xi le kusuhi. Hilaha ku fanaka, na n’wina loko mi vona swilo leswi hinkwaswo, swi tiveni leswaku u le kusuhi, u le tinyangweni. Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, xitukulwana lexi a xi nge fi xi hela swilo leswi hinkwaswo swi nga si endleka.”—Matewu 24:32-34.

Xisweswo, loko vadyondzisiwa vakwe va vona swiendlakalo swo hambanahambana leswi profetiweke swi endleka, va fanele va swi xiya leswaku makumu ma tshinele. Loko a tsundzuxa vadyondzisiwa lava nga ta va va ha hanya hi nkarhi wolowo wa swiendlakalo sweswo, Yesu u ri:

“Mayelana ni siku ra kona ni nkarhi a ku na munhu loyi a swi tivaka, hambi tintsumi ematilweni kumbe N’wana, kambe swi tiviwa hi Tatana ntsena. Hilaha swi endlekeke hakona enkarhini wa Nowa, swi ta va tano ni hi nkarhi wa ku vuya ka N’wana wa munhu. Hilaha a swi ri hakona emasikwini wolawo ku nga si fika Ndhambi, vanhu a va dya, va nwa, vavanuna va teka ni vavasati va tekiwa, ku fikela siku leri Nowa a ngheneke ha rona engalaveni, a va nga ri na mhaka kukondza Ndhambi yi fika yi va kukula hinkwavo, kutani swi ta va tano ni hi nkarhi wa ku vuya ka N’wana wa munhu.” (Matewu 24:36-39) Xifaniso xa matimu lexi Yesu a xi tirhisaka xa Ndhambi ya siku ra Nowa, xi khumbe misava hinkwayo.

A swi kanakanisi leswaku vaapostola lava yingiseleke Yesu eNtshaveni ya Mitlhwari va xi vona xilaveko xo tshama va xalamukile. Yesu u ri: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tshuki ti tshikileriwa hi ku dya ni ku nwa ngopfu ni ku vilela hi vutomi, kutani siku rero ri fika mi nga ri langutelanga ku fana ni ntlhamu. Hikuva ri ta wela hinkwavo lava tshamaka emisaveni. Kutani tshamani mi rindzile, mi khongela nkarhi hinkwawo leswaku mi ta kota ku pona swilo leswi hinkwaswo leswi faneleke ku endleka ni ku yima emahlweni ka N’wana wa munhu.”—Luka 21:34-36.

Yesu u tlhela a kombisa leswaku leswi a swi profetaka swi nge hetiseki hi nkarhi wun’we ntsena. A nga profeti hi swiendlakalo leswi nga ta endleka makume ma nga ri mangani ya malembe ni leswi a swi ta khumba muti wa Yerusalema kumbe tiko ra Vayuda ntsena. Ku ri ni sweswo, u vulavula hi swiendlakalo leswi nga “ta wela hinkwavo lava tshamaka emisaveni.”

U vula leswaku vadyondzisiwa vakwe va fanele va tshama va xalamukile, va rindzile naswona va lunghekile. Yesu u kandziyisa xilemukiso xakwe hi xifaniso xin’wana a ku: “Kambe tivani leswi: Loko n’wini wa yindlu a a tiva nkarhi lowu khamba ri nga ta fika ha wona, a a nga ta etlela naswona a a nga ta pfumela leswaku ri nghena endlwini yakwe. Hikwalaho na n’wina tshamani mi lunghekile, hikuva N’wana wa munhu u ta ta hi nkarhi lowu mi nga wu ehleketiki.”—Matewu 24:43, 44.

Yesu u ya emahlweni a nyika vadyondzisiwa vakwe xivangelo xo va ni ntshembo. U va tiyisekisa leswaku loko vuprofeta byakwe byi hetiseka, ku ta va ni “nandza” loyi a xalamukeke ni loyi a gingiritekaka. Yesu u vulavula hi xiyimo lexi vaapostola va xi twisisaka kahle, u ri: “Kahlekahle i mani nandza wo tshembeka ni wo tlhariha, loyi n’wini wakwe a n’wi vekeke leswaku a hlayisa malandza yakwe, a ma phamela swakudya hi nkarhi lowu faneleke? Wa tsaka nandza yoloye, loyi loko n’wini wakwe a fika a nga ta n’wi kuma a endla tano! Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, u ta n’wi hlawula leswaku a hlayisa swilo swa yena hinkwaswo.” Loko “nandza” a va ni langutelo ro biha kutani a xanisa van’wana, n’wini u ta “n’wi xupula hi ndlela ya tihanyi.”—Matewu 24:45-51; ringanisa Luka 12:45, 46.

Hambiswiritano, Yesu a nga vuli swona leswaku ntlawa wa valandzeri vakwe wu ta va ni langutelo ro biha. Loko swi ri tano, hi yihi dyondzo leyi Yesu a lavaka ku yi dyondzisa vadyondzisiwa vakwe? U lava leswaku va tshama va xalamukile ni ku gingiriteka hilaha a swi hlamuselaka kahle hakona eka xifaniso xin’wana.

Se i khale Yesu a ri karhi a hlamula xivutiso xa vaapostola vakwe mayelana ni xikombiso xa ku vuya kakwe ni xa ku hela ka misava leyi. Loko a tsundzuka mhaka leyi, u va nyika xitsundzuxo xa vutlhari hi ku tirhisa xifaniso xin’wana. Ku hetiseka ka xona ku ta xiyiwa hi vanhu lava va nga ta va va hanya hi nkarhi wa ku vuya kakwe.

Yesu u sungula ku hlamusela xifaniso hi ku vula a ku: “Mfumo wa matilo wu nga fanisiwa ni vanhwana va khume lava tekeke timboni ta vona va huma va ya hlanganisa muteki. Ntlhanu wa vona a va ri swiphukuphuku, kasi lavan’wana va ntlhanu a va tlharihile.”—Matewu 25:1, 2.

Yesu a nga vuli swona leswaku hafu ya vadyondzisiwa vakwe lava nga ta fuma na yena etilweni va ta va swiphukuphuku naswona hafu leyin’wana yi ta va yi tlharihile. Ku ri na sweswo, u hlamusela leswaku mayelana ni Mfumo, un’wana ni un’wana wa vadyondzisiwa vakwe u ni vuswikoti bya ku hlawula ku va la tlhariheke kumbe a kavanyeteka. Kambe Yesu a nga kanakani leswaku un’wana ni un’wana wa malandza yakwe u ta tshama a tshembekile kutani a kuma mikateko leyi humaka eka Tata wakwe.

Eka xifaniso xexo, vanhwana hinkwavo va khume va huma va ya hlanganisa muteki leswaku va va kona emucatweni. Loko muteki a fika, vanhwana va ta lumeka ndlela hi timboni ta vona, va n’wi xixima loko a tisa mutekiwa endlwini leyi a lunghiseleriweke yona. Kambe xana swilo swi famba njhani?

Yesu u hlamusela a ku: “Lava swiphukuphuku va teke timboni ta vona kambe va nga teki mafurha, kasi lavo tlhariha va teke timboni ta vona ni mafurha va ma chela eka swo chela mafurha. Loko muteki a hlwela, hiloko hinkwavo va khudzehela ivi va etlela.” (Matewu 25:3-5) Kambe muteki a nga fiki hi nkarhi lowu a va wu languterile. Swi tikomba ku ri ni leswi n’wi hlwerisaka kutani vanhwana va khudzehela ivi va etlela. Vaapostola va tsundzuka leswi Yesu a swi vuleke hi wanuna un’wana loyi a a ri n’wana wa hosi loyi a fambeke ivi “a vuya endzhaku ko vekiwa ku va hosi.”—Luka 19:11-15.

Eka xifaniso lexi xa vanhwana va khume, Yesu u hlamusela leswi endlekaka loko muteki a fika, u ri: “Exikarhi ka vusiku ku twakale rito leri nge: ‘Muteki u fikile! Humani mi n’wi hlanganisa.’” (Matewu 25:6) Xana vanhwana lava a va lunghekile va tlhela va xalamuka loko a nga si fika?

Yesu u ya emahlweni a ku: “Kutani vanhwana volavo hinkwavo va pfuka va lulamisa timboni ta vona. Lava swiphukuphuku va byela lavo tlhariha va ku, ‘Hi cheleleninyana mafurha ya n’wina, hikuva timboni ta hina ti lava ku timeka.’ Lavo tlhariha va hlamula va ku: ‘Loko ho mi nyika a ma nge hi ringani hinkwerhu. Fambani mi ya tixavela ya n’wina eka lava xavisaka.’”—Matewu 25:7-9.

Vanhwana va ntlhanu lava nga swiphukuphuku a va nga lunghekanga va tlhela va xalamuka loko muteki a fika. A va na mafurha lama eneleke ya timboni ta vona naswona va fanele va ringeta ku ya kuma man’wana. Yesu u hlamusela a ku: “Loko va ha fambile va ya xava mafurha, muteki a fika. Kutani vanhwana lava a va lunghekile va nghena na yena emucatweni, hiloko nyangwa yi pfariwa. Endzhakunyana vanhwana lavan’wana va vuya kutani va ku, ‘Nkulukumba, Nkulukumba, hi pfulele!’ A va hlamula a ku, ‘Ndzi mi byela ntiyiso, a ndzi mi tivi.’” (Matewu 25:10-12) Wa nga vona vuyelo byo vava bya ku tsandzeka ka vanhwana lava ku tshama va lunghekile ni ku xalamuka!

Vaapostola va swi xiya leswaku muteki loyi Yesu a vulavulaka ha yena hi yena n’wini. Eku sunguleni u tifanise ni muteki. (Luka 5:34, 35) Kutani ku vuriwa yini hi vanhwana vo tlhariha? Loko a vulavula hi lava va “ntlhambinyana,” lava va nga ta nyikiwa Mfumo, Yesu u tirhise marito lama nge: “Ambalani mi lungheka, mi lumeka ni timboni ta n’wina.” (Luka 12:32, 35) Vaapostola va swi xiya leswaku u vulavula hi vanhu lava fanaka na vona loko a hlamusela xifaniso lexi xa vanhwana. Kutani hikwalahokayini Yesu a vulavula hi xifaniso lexi?

Yesu u swi veka erivaleni. Loko a gimeta xifaniso xakwe u ri: “Hikwalaho, tshamani mi rindzile, hikuva a mi ri tivi siku hambi ku ri nkarhi wa kona.”—Matewu 25:13.

Handle ko kanakana, Yesu u lemukisa valandzeri vakwe vo tshembeka leswaku loko a vuya, va fanele va ‘tshama va rindzile.’ Loko a vuya, va fanele va va va lunghekile va tlhela va xalamuka ku fana ni vanhwana va ntlhanu vo tlhariha leswaku va nga lahlekeriwi hi ntshembo wa vona wo hlawuleka kutani va nga yi kumi hakelo ya vona.

Loko a ha ri ni vaapostola vakwe va mune eNtshaveni ya Mitlhwari, Yesu u va byela xifaniso xin’wana. Eka masiku ma nga ri mangani lama hundzeke loko a ri eYeriko, u vulavule hi xifaniso xa timayina ku kombisa leswaku Mfumo a wa ha ri ekule ni ku fika. Xifaniso lexi a xi hlamuselaka sweswi xi ni tinhla to hlaya leti yelanaka ni tinhla leti a ti hlamuseleke eka swifaniso swin’wana. Xi yelana ni nhlamulo yakwe ya xivutiso xa ku vuya kakwe ni ku lovisiwa ka misava leyi. Xi kandziyisa leswaku vadyondzisiwa vakwe va fanele va gingiriteka eka vutihlamuleri lebyi a va nyikeke byona.

Yesu u sungula hi ku vula a ku: “Hikuva swi fana ni munhu loyi a lavaka ku endzela etikweni ra le kule, la vitanaka malandza yakwe a ma khomisa nhundzu ya yena.” (Matewu 25:14) Leswi Yesu a nga tshama a tifanisa ni wanuna loyi a endzeleke etikweni ra le kule “ku ya vekiwa ku va hosi,” swi endla leswaku vaapostola va swi vona hi ku olova leswaku hi yena “wanuna” loyi a vulavulaka ha yena sweswi.—Luka 19:12.

Eka xifaniso lexi, loko wanuna a nga si endzela etikweni ra le kule, u nyika malandza ya yena nhundzu yakwe ya nkoka. Eka malembe manharhu ni hafu ya ntirho wakwe wa laha misaveni, Yesu a khomeke swinene hi ntirho wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu naswona u letele vadyondzisiwa vakwe ku endla ntirho lowu. Sweswi wa famba naswona wa tiyiseka leswaku va ta ya emahlweni va endla hilaha a va leteleke hakona.—Matewu 10:7; Luka 10:1, 8, 9; ringanisa na Yohane 4:38; 14:12.

Eka xifaniso lexi, xana wanuna loyi u yi ava njhani nhundzu yakwe? Yesu u hlamusela a ku: “A nyika un’wana titalenta ta ntlhanu, un’wana timbirhi, kasi lon’wana a n’wi nyika yin’we, ha un’we hi ku ya hi vuswikoti bya yena, ivi a famba.” (Matewu 25:15) Xana malandza lawa ma ta endla yini hi leswi ma nyikiweke swona? Xana va ta gingiriteka va swi tirhisa hi ndlela leyi nga ta tsakisa n’wini wa vona? Yesu u byela vaapostola a ku:

“Loyi a kumeke titalenta ta ntlhanu a hatla a famba a ya bindzula ha tona kutani a vuyeriwa hi tin’wana ta ntlhanu. Hi ndlela leyi fanaka loyi a kumeke timbirhi a vuyeriwa hi tin’wana timbirhi. Kambe nandza loyi a kumeke yin’we a famba a ya yi celela, a fihla mali ya n’wini wakwe.” (Matewu 25:16-18) Ku ta endleka yini loko n’wini wa vona a vuya?

Yesu u ya emahlweni a ku: “Endzhaku ka nkarhi wo leha n’wini wa malandza wolawo a vuya a ta vona leswi ma swi endleke hi mali yakwe.” (Matewu 25:19) Malandza mambirhi yo sungula ma endle hinkwaswo leswi ma nga swi kotaka, ‘un’wana ni un’wana hi ku ya hi vuswikoti byakwe.’ Nandza ha un’we a a gingiriteka, a tirha hi matimba ni ku kuma ntswalo eka leswi a nyikiweke swona. Loyi a kumeke titalenta ta ntlhanu u bindzule tin’wana ta ntlhanu, hilaha ku fanaka loyi a nyikiweke timbirhi u bindzule timbirhi. (Khale, mutirhi a a ta tirha malembe ya 19 ku kuma leswi a swi ringana ni talenta yin’we.) N’wini u bumabumele ha un’we wa vona hi ndlela leyi fanaka hi ku vula a ku: “U endle kahle, wena nandza lonene ni wo tshembeka! U tshembekile eka swilo leswitsongo. Ndzi ta ku nyika swo tala leswaku u swi hlayisa. Tsaka ni n’wini wa wena.”—Matewu 25:21.

Kambe, swi hambanile ni swa nandza loyi a kumeke talenta yin’we. Nandza yoloye u ri: “Hosi yanga, ndza swi tiva leswaku u munhu loyi a karhataka, loyi a tshovelaka laha a nga byalangiki kona ni ku hlengeleta mavele lawa a nga ma tirhelangiki. Kutani ndzi chavile ivi ndzi famba ndzi ya celela talenta ya wena. Hi leyi, teka.” (Matewu 25:24, 25) A nga kalanga a tikarhata hi ku vekisa mali ya kona eka vabindzurisi leswaku a ta kumela n’wini wakwe ntswalo. Kahlekahle a nga swi endlanga leswi a swi ta tsakisa n’wini wakwe.

Swa fanela ku va n’wini a n’wi vitana “nandza wo homboloka loyi a lolohaka.” U tekeriwe swilo leswi a a ri na swona kutani swi nyikiwa nandza loyi a a tiyimisele ku gingiriteka. N’wini yoloye u veka xikombiso a ku: “Hikuva loyi a nga ni swo karhi, u ta nyikiwa swo tala naswona u ta va ni swo tala. Kambe loyi a nga riki na nchumu, u ta tekeriwa ni leswi a nga na swona.”—Matewu 25:26, 29.

Vadyondzisiwa va Yesu va ni swo tala swo ehleketa hi swona, ku katsa ni xifaniso lexi. Va swi vona leswaku leswi Yesu a va nyikaka swona ku nga ntirho wa ku endla vadyondzisiwa, i nchumu wa nkoka swinene. Naswona u lava leswaku va gingiriteka eka ntirho lowu. Yesu a nga langutelanga leswaku hinkwavo va endla ntirho wo chumayela hi ndlela leyi fanaka. Kambe hilaha a hlamuseleke hakona, un’wana ni un’wana u fanele a endla hinkwaswo leswi a nga swi kotaka ‘hi ku ya hi vuswikoti byakwe.’ Leswi a swi vuli swona leswaku Yesu wa tsaka hi munhu loyi a “lolohaka” naswona a tsandzekaka ku endla leswi nga ematimbeni yakwe ku engetela ntswalo eka nhundzu ya N’wini wakwe.

Mayana ndlela leyi xi va tsakiseke hayona vaapostola, xitiyisekiso lexi nge: “Loyi a nga ni swo karhi, u ta nyikiwa swo tala”!

Loko Yesu a ri eNtshaveni ya Mitlhwari, u vulavule hi xifaniso xa vanhwana va khume ni xa titalenta. Xana u gimeta njhani loko a hlamula xivutiso xa vaapostola vakwe mayelana ni xikombiso xa ku vuya kakwe ni xa makumu ya misava leyi? U endla tano hi ku tirhisa xifaniso xo hetelela lexi vulavulaka hi tinyimpfu ni timbuti.

Yesu u sungula hi ku vula leswi swi nga ta endlekisa xiswona hi ku va byela a ku: “Loko N’wana wa munhu a ta hi ku vangama kakwe a ri ni tintsumi hinkwato, u ta tshama exiluvelweni xakwe xo vangama.” (Matewu 25:31) Yesu u swi veka erivaleni leswaku hi yena ximunhuhatwankulu eka xifaniso lexi. Hakanyingi u tivitana “N’wana wa munhu.”—Matewu 8:20; 9:6; 20:18, 28.

Xana xifaniso lexi xi ta hetiseka rini? Xi ta hetiseka loko Yesu “a ta hi ku vangama kakwe” a ri ni tintsumi takwe kutani a tshama “exiluvelweni xakwe xo vangama.” Se u vulavurile hi ‘N’wana wa munhu loyi a nga ta ta a ri emapapeni hi matimba ni ku vangama lokukulu’ ni hi tintsumi takwe. Xana sweswo swi ta endleka rini? “Loko masiku ya nhlomulo wolowo ma hela.” (Matewu 24:29-31; Marka 13:26, 27; Luka 21:27) Kutani xifaniso lexi xi ta hetiseka loko Yesu a ta hi ku vangama. Xana u ta endla yini loko a fika?

Yesu u hlamusela a ku: “Loko N’wana wa munhu a ta . . . , matiko hinkwawo ma ta hlengeletiwa emahlweni ka yena, kutani u ta hambanisa vanhu, ku fana ni loko murisi a hambanisa tinyimpfu eka timbuti. U ta veka tinyimpfu evokweni rakwe ra xinene, kasi timbuti eka lera ximatsi.”—Matewu 25:31-33.

Loko a vulavula hi tinyimpfu leti nga ta va etlhelweni rakwe, Yesu u ri: “Kutani Hosi yi ta byela lava nga exineneni yi ku: ‘Tanani n’wina lava katekisiweke hi Tatana, amukelani Mfumo lowu mi lunghiseriweke wona hi mpfhuka misava yi va kona.’” (Matewu 25:34) Hikwalahokayini tinyimpfu ti amukeriwa hi Hosi?

Hosi yi hlamusela yi ku: “A ndzi khomiwe hi ndlala, mi ndzi nyika swakudya; a ndzi ri ni torha, mi ndzi nyika swakunwa. A ndzi ri mufambi kambe mi ndzi amukerile hi malwandla; a ndzi nga ambalanga nchumu kambe mi ndzi ambexile. A ndzi vabya, mi ndzi ongorile. A ndzi ri ekhotsweni, mi tile mi ta ndzi vona.” Loko tinyimpfu leti, ku nga “lavo lulama,” va vutisa leswaku va endle leswinene hi ndlela yihi, u hlamula a ku: “Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, leswi mi swi endleleke un’wana wa vamakwerhu lava lavatsongo, mi swi endle ni le ka mina.” (Matewu 25:35, 36, 40, 46) A va swi endlanga etilweni swilo sweswo leswinene, hikuva etilweni ku hava mavabyi kumbe ndlala. Leswi i swilo leswi endleriweke vamakwavo va Yesu laha misaveni.

Ku vuriwa yini hi timbuti leti nga eximatsini? Yesu u ri: “Kutani [Hosi] yi ta byela lava nga eximatsini xa yona yi ku: ‘Sukani eka mina, n’wina lava rhukaniweke, mi ya endzilweni lowu nga heriki lowu lunghiseleriweke Diyavulosi ni tintsumi takwe. Hikuva a ndzi ri ni ndlala, kambe a mi ndzi nyikanga swakudya; a ndzi ri ni torha, kambe a mi ndzi nyikanga swakunwa. A ndzi ri mufambi kambe a mi ndzi kombanga malwandla; a ndzi nga ambalanga nchumu, kambe a mi ndzi ambexanga; a ndzi vabya, ndzi ri ekhotsweni kambe a mi tanga mi ta ndzi pfuxela.’” (Matewu 25:41-43) Ku avanyisiwa loku ka fanela hikuva timbuti leti ti tsandzeke ku khoma vamakwavo va Kreste emisaveni hi musa hilaha a ti fanele ti endle hakona.

Vaapostola va dyondze leswaku ku avanyisiwa loku ka nkarhi lowu taka ku ta va ni vuyelo bya hilaha ku nga heriki. Yesu u ri eka vona: “Kutani [Hosi] yi ta va hlamula yi ku: ‘Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, leswi mi nga swi endlangiki eka lava lavatsongo, a mi swi endlanga ni le ka mina. Kutani lava va ta loviseriwa makumu, kambe lavo lulama va ta kuma vutomi lebyi nga heriki.”—Matewu 25:45, 46.

Nhlamulo ya Yesu eka xivutiso xa vaapostola yi endla valandzeri vakwe va ehleketa hi swilo swo tala, yi va pfuna va kambisisa swiendlo swa vona ni ku tikhoma ka vona.