Petro na Yohane se va fikile eYerusalema leswaku va lunghiselela Paseka hilaha Yesu a va leriseke ku endla hakona. Endzhakunyana, Yesu ni vaapostola lavan’wana va khume na vona va ya kona. Se i ndzhenga naswona dyambu ri ya eku peleni Ioko Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va rhelela eNtshaveni ya Mitlhwari. Leri i siku ro hetela ro va Yesu a langutisa ndhawu leyi, kukondza loko a ta pfuxiwa.

Ku nga ri khale, Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va fika emutini kutani va ya eka muti lowu va nga ta tlangela Paseka eka wona. Loko va fika va ya ekamareni ra le henhla. Kwalaho va kuma ku endliwe malunghiselelo hinkwawo ya swakudya swa vona. Yesu a a xi langutele hi mahlongati xiendlakalo lexi hikuva u ri: “Ndza tsaka swinene ku dya Paseka leyi na n’wina ndzi nga si xanisiwa.”—Luka 22:15.

Mukhuva wa ku hundziselana swinwelo swa vhinyo eka lava va tlangelaka Paseka, wu simekiwe emalembeni yo tala lama hundzeke. Endzhaku ka loko Yesu a amukele xinwelo, wa khensa ivi a ku: “Tekani mi siyerisana, hikuva ndza mi byela, ku sukela sweswi a ndzi nge he tlheli ndzi nwa vhinyo kukondza ku fika Mfumo wa Xikwembu.” (Luka 22:17, 18) Swi le rivaleni leswaku rifu rakwe ri tshinele.

Loko va ri karhi va tlangela Paseka, ku endleka nchumu lowu nga tolovelekangiki. Yesu wa yima, a hluvula swiambalo swakwe swa le handle kutani a teka thawula. Hiloko a chela mati eka xibya lexi a xi ri ekusuhi. Hi ntolovelo, loyi a amukelaka vaendzi u fanele a tiyiseka leswaku vaendzi vakwe va hlambisiwa milenge kumbexana hi nandza. (Luka 7:44) Eka xiendlakalo lexi, ku hava loyi a amukelaka vaendzi kutani Yesu u va hlambisa milenge hi yexe. Un’wana exikarhi ka vaapostola a a ta swi kota ku endla tano kambe a nga kona loyi a swi endleke. Xana swi nga va swi endliwe hileswi a va ha ri ni moya wa ku phikizana? Swi nga ri na mhaka xivangelo xa kona, va khomiwa hi tingana loko Yesu a va hlambisa milenge.

Petro wa ala loko Yesu a fika eka yena, hi ku vula a ku: “A ndzi nge pfumeli u ndzi hlambisa milenge.” Yesu u n’wi hlamula a ku: “Loko ndzi nga ku hlambisi, a wu nge vi na mina.” Petro u hlamula a ku: “Hosi u nga ndzi hlambisi milenge ntsena, kambe ndzi hlambise ni mavoko ni nhloko.” Nhlamulo ya Yesu yi fanele yi n’wi hlamarisile hikuva u ri: “Loyi a hlambeke swi lava a hlambisiwa milenge ntsena hikuva miri wakwe wu basile. N’wina mi basile, kambe a hi hinkwenu mi baseke.”—Yohane 13:8-10.

Yesu u hlambisa mikondzo ya hinkwavo lava va 12 ku katsa ni mikondzo ya Yudasi Iskariyota. Endzhaku ka loko Yesu a ambale swiambalo swakwe swa le handle ivi a tlhelela etafuleni, u va vutisa a ku: “Xana ma swi twisisa leswaku hikwalaho ka yini ndzi mi hlambise milenge? Mi ndzi vitana ‘Mudyondzisi’ ni ‘Hosi’ naswona mi tiyisile hikuva ndzi yena. Hikwalaho, loko mina hambileswi ndzi nga Hosi ni Mudyondzisi ndzi mi hlambise milenge, na n’wina mi fanele mi hlambisana milenge. Hikuva ndzi mi vekele xikombiso, kutani mi fanele mi endla hilaha ndzi mi kombeke hakona. Hakunene ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, nandza a nga n’wi tluli n’wini wakwe naswona loyi a rhumiweke a nga n’wi tluli loyi a n’wi rhumeke. Loko mi tiva swilo leswi, mi ta tsaka loko mi swi endla.”—Yohane 13:12-17.

Mayana dyondzo ya nkoka ya ku titsongahata! Valandzeri va Yesu a va fanelanga va lava ku va vo sungula hi ku tibyela leswaku i va nkoka naswona va fanele va tirheriwa. Ku ri na sweswo, va fanele va tekelela xikombiso xa Yesu ku nga ri hi mukhuva wa vukhongeri wa ku hlambisa vanhu mikondzo kambe va tiyimisela ku tirha hi ku titsongahata ni ku papalata ku va ni xihlawuhlawu.

Loko madyambu yo simeka xitsundzuxo ma nga si fika, Yesu u dyondzise vaapostola vakwe dyondzo ya ku titsongahata hi ku va hlambisa milenge. Endzhaku ko tlangela Paseka, u tshaha marito ya Davhida ya vuprofeta a ku: “Hambi munhu loyi a hi nga holovi, loyi a ndzi n’wi tshemba, loyi a a dya xinkwa xa mina u hundzuke nala wa mina.” Kutani u hlamusela a ku: “Un’wana wa n’wina u ta ndzi xavisa.”—Pisalema 41:9; Yohane 13:18, 21.

Vaapostola va langutisana ivi un’wana ni un’wana wa vona a vutisa a ku: “Hosi, xana hi mina?” Hambi ku ri Yudasi Iskariyota u endla tano. Petro u kombela Yohane, loyi a tshameke ekusuhi na Yesu etafuleni ku vutisa leswaku u vula mani. Hiloko Yohane a voyamela ekusuhi na Yesu a vutisa a ku: “Hosi, u vulavula hi mani?”—Matewu 26:22; Yohane 13:25.

Yesu a hlamula a ku: “Hi loyi ndzi nga ta n’wi nyika xinkwa lexi ndzi nga ta xi peta exibyeni.” Yesu u peta xinkwa lexi exibyeni, a xi nyika Yudasi ivi a ku: “N’wana wa munhu u ta famba, hilaha swi tsariweke hakona mayelana na yena, kambe u ni khombo munhu loyi a xavisaka N’wana wa munhu! A swi ta antswa loko a nga velekiwanga.” (Yohane 13:26; Matewu 26:24) Endzhaku ka sweswo, Sathana a nghena eka Yudasi. Leswi wanuna loyi se a onhakile, sweswi u tinyiketela ku endla ku rhandza ka Diyavulosi kutani xisweswo a va ‘n’wana wa ku lovisiwa.’—Yohane 6:64, 70; 12:4; 17:12.

Yesu u byela Yudasi a ku: “Hatla u endla leswi u lavaka ku swi endla.” Vaapostola van’wana va ehleketa leswaku Yudasi, loyi a khomeke bokisi ra mali, u byeriwa leswi: “‘Xava swilo swa nkhuvo leswi lavekaka’, kumbe leswaku a a fanele a nyika swisiwana swilo swo karhi.” (Yohane 13:27-30) Ku ri na sweswo, Yudasi u xavisa Yesu.

Eka madyambu wolawo ya Paseka, Yesu u va nyika swakudya swin’wana leswintshwa. U teka xinkwa ivi a khongela ni ku tlhela a xi phema kutani a xi nyika vaapostola vakwe leswaku va dya. U ri: “Xinkwa lexi xi fanekisela miri wa mina lowu nga ta nyikeriwa hikwalaho ka n’wina. Tshamani mi ri karhi mi endla leswi leswaku mi ndzi tsundzuka.” (Luka 22:19) Ku fambisiwa xiphemu xa xinkwa naswona vaapostola va xi dya.

Sweswi Yesu u teka xinwelo xa vhinyo a xi khongelela ivi a va nyika xona. Hinkwavo va nwela eka xona kutani Yesu a ku: “Xinwelo lexi xi fanekisela ntwanano lowuntshwa lowu tiyisekisiwaka hi ngati ya mina, leyi nga ta halatiwa leswaku ku vuyeriwa n’wina.”—Luka 22:20.

Hikwalaho, Yesu u simeka xitsundzuxo xa rifu rakwe lexi valandzeri vakwe va faneleke va xi khoma lembe ni lembe hi Nisani 14. Xi ta va tsundzuxa leswi Yesu ni Tata wakwe va swi endleleke vanhu lava nga ni ripfumelo leswaku va kutsuriwa eka xidyoho ni rifu. Xitsundzuxo xi yi tlula kule Paseka ya Vayuda hikuva xi kombisa ku kutsuriwa ka vanhu lava nga ni ripfumelo.

Yesu u vula leswaku ngati yakwe yi “ta halatiwa leswaku ku vuyeriwa vanhu vo tala leswaku va rivaleriwa swidyoho.” Vanhu volavo lava nga ta rivaleriwa swidyoho i vaapostola vakwe vo tshembeka ni van’wana lava fanaka na vona. Hi vona lava nga ta va na yena eMfun’weni wa Tata wakwe.—Matewu 26:28, 29.

Eka madyambu yakwe yo hetelela ni vaapostola vakwe, Yesu u va dyondzisa dyondzo leyinene yo titsongahata hi ku va hlambisa milenge. Hikwalahokayini sweswo swi fanela? Hileswi va kombiseke leswaku va ni ku tsana ko karhi. Va tinyiketele eka Xikwembu kambe va ha vilerisiwa hi leswaku lonkulu i mani exikarhi ka vona. (Marka 9:33, 34; 10:35-37) Ku tsana koloko ku tlhela ku vonaka madyambu wolawo.

Vaapostola va sungula ku “kanetana hi leswaku i mani lonkulu eka vona.” (Luka 22:24) Vona ndlela leyi swi n’wi twisaka ku vava hayona Yesu ku va vona va ri karhi va kanetana nakambe! I yini leswi a swi endlaka?

Ku ri ni ku va a holovela vaapostola hikwalaho ka langutelo ni matikhomelo ya vona, Yesu u lehisa mbilu a kanerisana na vona a ku: “Tihosi ta matiko ta ma tikisela, naswona lava ma rhangelaka va vitaniwa hi mavito yo hlawuleka. Kambe n’wina a mi fanelanga mi fana na vona. . . . Xana i mani lonkulu exikarhi ka loyi a nga eku dyeni ni loyi a phamelaka?” Kutani, loko a va tsundzuxa hi xikombiso lexi a a tshamela ku va vekela xona, Yesu u ri: “Kambe mina ndzi tirhela n’wina.”—Luka 22:25-27.

Hambileswi vaapostola a va nga hetisekanga va tiyiserile va va na Yesu eka swiyimo swo tala leswi tikaka. Hikwalaho, u ri: “Ndzi endla ntwanano na n’wina, hilaha Tatana a endleke ntwanano wa mfumo na mina.” (Luka 22:29) Vavanuna lava i valandzeri vo tshembeka va Yesu. U va tiyisekisa leswaku hi ku tirhisa ntwanano lowu a wu endleke na vona, va ta va eMfun’weni kutani va hoxa xandla eka vulawuri byakwe bya vuhosi.

Hambileswi vaapostola va nga ni langutelo leri ro hlamarisa, va ha ri vanhu naswona a va si hetiseka. Yesu u ri eka vona: “Sathana u lava ku mi sefa ku fana ni koroni,” leyi hangalakaka loko yi sefiwa. (Luka 22:31) U tlhela a va lemukisa a ku: “Hinkwenu ka n’wina mi ta khunguvanyeka hikwalaho ka mina vusiku bya namuntlha, hikuva ku tsariwile: ‘Ndzi ta ba murisi, kutani tinyimpfu ta ntlhambi wakwe ti ta hangalaka.’”—Matewu 26:31; Zakariya 13:7.

Petro u ala hi ku tiyiseka a ku: “Hambiloko hinkwavo vo khunguvanyeka hikwalaho ka wena, mina a ndzi nge pfuki ndzi khunguvanyekile!” (Matewu 26:33) Yesu u byela Petro leswaku nkuku wu nga si ringa kambirhi hi vusiku byebyo, u ta n’wi landzula. Hambiswiritano, Yesu u engetela a ku: “Kambe ndzi ku khongelerile leswaku ripfumelo ra wena ri nga tsani; kutani loko se u vuyile, tiyisa ripfumelo ra vamakwenu.” (Luka 22:32) Kambe Petro u tiyisa hi xivindzi a ku: “Hambiloko ndzi fanele ndzi fa na wena, a ndzi nge pfuki ndzi ku landzurile.” (Matewu 26:35) Vaapostola lavan’wana na vona va vula sweswo.

Yesu u byela vadyondzisiwa vakwe a ku: “Ndzi ta va na n’wina nkarhinyana. Mi ta ndzi lava; naswona sweswi ndza mi byela hilaha ndzi byeleke Vayuda hakona ndzi ku, ‘Laha ndzi yaka kona a mi nge ti.’” U tlhela a engetela a ku: “Ndzi mi nyika nawu lowuntshwa wa leswaku mi rhandzana; tanihi leswi ndzi mi rhandzeke, rhandzanani na n’wina. Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina loko mi rhandzana.”—Yohane 13:33-35.

Loko a twa Yesu a vula leswaku u ta va na vona nkarhinyana, Petro u vutisa a ku: “Hosi, u ya kwihi?” Yesu a hlamula a ku: “Laha ndzi yaka kona a wu nge ndzi landzeli sweswi, kambe u ta sala u ndzi landzela.” Hi ku hlamala, Petro u ri: “Hosi, hikwalaho ka yini swi nga koteki leswaku ndzi ku landzela sweswi? Ndzi ta ku fela.”—Yohane 13:36, 37.

Sweswi, Yesu u vulavula hi nkarhi lowu a rhumeke vaapostola ku ya chumayela eGaleliya va ri hava xipachi xa mali kumbe nkwama wa swakudya. (Matewu 10:5, 9, 10) U vutisa a ku: “Xana mi pfumale swo karhi?” Va hlamula va ku: “A hi pfumalanga nchumu!” Kambe va fanele va endla yini emasikwini lama taka? Yesu wa va kongomisa a ku: “Loyi a nga ni xipachi a a xi teke, ni loyi a nga ni nkwama wa swakudya a wu teke, naswona loyi a nga riki na banga a a xavise xiambalo xakwe xa le handle a ri xava. Hikuva ndza mi byela leswaku leswi tsariweke swi fanele ku endleka eka mina, leswi nge, ‘A a tekiwa a ri mudyohi.’ Hikuva leswi tsariweke mayelana na mina swi le ku endlekeni.”—Luka 22:35-37.

Yesu u vulavula hi nkarhi lowu a nga ta beleriwa emhandzini exikarhi ka vadyohi kumbe vanhu vo homboloka. Endzhaku ka sweswo valandzeri vakwe va ta xanisiwa swinene. Va ehleketa onge va lunghekile kutani va ku: “Hosi, hi lawa mabanga mambirhi.” A hlamula a ku: “Ma ringene.” (Luka 22:38) Leswi va nga ni mabanga mambirhi swi ta endla leswaku ku nga ri khale Yesu a va dyondzisa dyondzo yin’wana ya nkoka.

Loko Yesu a ha ri ekamareni ra le henhla ni vadyondzisiwa vakwe endzhaku ka swakudya swa xitsundzuxo, u khutaza vadyondzisiwa vakwe a ku: “Mi nga karhateki. Vanani ni ripfumelo eka Xikwembu; mi va ni ripfumelo ni le ka mina.”—Yohane 13:36; 14:1.

Yesu u nyika vaapostola vakwe vo tshembeka xivangelo xo va va nga karhateki loko a famba, hi ku vula a ku: “Endlwini ya Tatana ku ni tindhawu to tala to tshama. . . . Ndzi ta famba ndzi ya mi lunghisela ndhawu kambe ndzi ta tlhela ndzi vuya ndzi ta mi teka leswaku mi ta va na mina ekaya, leswaku laha ndzi nga kona na n’wina mi va kona.” Hambiswiritano, vaapostola a va nga swi tivi leswaku u vulavula hi ku tlhelela etilweni. Hiloko Tomasi a vutisa a ku: “Hosi, a hi ku tivi laha u yaka kona. Xana hi ta yi tivisa ku yini ndlela?”—Yohane 14:2-5.

Yesu a hlamula a ku: “Hi mina ndlela ni ntiyiso ni vutomi.” Munhu a nga nghena endlwini ya Tata wakwe leyi nga etilweni ntsena loko a amukela Yesu ni tidyondzo takwe a tlhela a tekelela mahanyelo ya yena. Yesu u ri: “A nga kona loyi a nga yaka eka Tatana handle ko ya hi mina.”—Yohane 14:6.

Filipi u yingisele hi vurhon’wana kutani a ku: “Hosi, hi kombe Tatana, swi ta va swi ringene eka hina.” Swi vonaka Filipi a lava ku vona masingita ya Xikwembu, yo fana ni swivono leswi Muxe, Eliya na Esaya va swi voneke. Hambiswiritano, vaapostola va ni swilo swo antswa ku tlula swivono sweswo. Yesu u kombisa mhaka yoleyo hi ku hlamula a ku: “Hambileswi ndzi heteke nkarhi wo leha ndzi ri na n’wina, xana a wu si ndzi tiva Filipi? Loyi a ndzi voneke u vone na Tatana.” Hikwalaho, ku tshama na Yesu ni ku n’wi yingisa swi fana ni loko u vona Tatana hikuva Yesu u byi kombisa hilaha ku heleleke vumunhu bya Tata wakwe. A swi kanakanisi leswaku Tatana i nkulu eka N’wana hikuva Yesu u ri: “Swilo leswi ndzi mi byelaka swona a ndzi lo tisungulela.” (Yohane 14:8-10) Vaapostola va swi vona leswaku swilo hinkwaswo leswi Yesu a swi dyondzisaka swi yisa ku dzuneka eka Tata wakwe.

Vaapostola va n’wi vonile Yesu loko a endla masingita ni ku chumayela mahungu lamanene hi Mfumo wa Xikwembu. Sweswi u va byela a ku: “Loyi a nga ni ripfumelo eka mina u ta endla mitirho leyi ndzi yi endlaka; naswona u ta endla mitirho leyikulu ku tlula leyi.” (Yohane 14:12) Yesu a nga vuli swona leswaku va ta endla masingita lamakulu ku tlula lama a ma endleke. Kambe va ta chumayela nkarhi wo leha, va tirha ndhawu leyikulu va tlhela va chumayela vanhu vo tala lava tshamaka ekule.

Yesu a nge fambi a va siya va ri voxe hikuva u va tshembisa a ku: “Lexi mi xi kombelaka hi vito ra mina ndzi ta xi endla.” Hambiswiritano, u ri: “Ndzi ta kombela Tatana kutani u ta mi nyika mupfuni un’wana leswaku a va na n’wina hilaha ku nga heriki, ku nga moya lowo kwetsima lowu paluxaka ntiyiso.” (Yohane 14:14, 16, 17) U va tiyisekisa leswaku va ta kuma moya lowo kwetsima, ku nga mupfuni un’wana. Sweswo swi endleka hi siku ra Pentekosta.

Yesu u ri: “Ku nga ri khale misava a yi nge he ndzi voni kambe n’wina mi ta ndzi vona, hikuva ndza hanya na n’wina mi ta hanya.” (Yohane 14:19) Yesu a nge humeleli eka vona ntsena hi xivumbeko xa nyama endzhaku ka loko a pfuxiwile kambe hi ku famba ka nkarhi u ta va pfuxa leswaku va va na yena etilweni tanihi swivumbiwa swa moya.

Sweswi Yesu u vula ntiyiso lowu nga lo dlaa, erivaleni: “Loyi a amukelaka swileriso swa mina a tlhela a swi landzela wa ndzi rhandza. Hilaha ku fanaka, loyi a ndzi rhandzaka u ta rhandziwa hi Tatana naswona ndzi ta n’wi rhandza, ndzi ta tikombisa eka yena.” Hiloko muapostola Yudasi loyi a vuriwaka Tadiya, a vutisa a ku: “Hosi, xana ku endleke yini leswi endlaka u lava ku tikombisa eka hina, ku nga ri eka misava?” Yesu a n’wi hlamula a ku: “Loko munhu a ndzi rhandza u ta yingisa rito ra mina naswona Tatana u ta n’wi rhandza . . . Loyi a nga ndzi rhandziki a nga ma yingisi marito ya mina.” (Yohane 14:21-24) Ku hambana ni vadyondzisiwa vakwe, misava a yi swi tivi leswaku Yesu i ndlela, ntiyiso ni vutomi.

Leswi se Yesu a fambaka, vadyondzisiwa vakwe va ta swi tsundzuka njhani swilo hinkwaswo leswi a va dyondziseke swona? Yesu wa hlamusela: “Mupfuni, ku nga moya lowo kwetsima, lowu Tatana a nga ta wu rhumela hi vito ra mina, wu ta mi dyondzisa swilo hinkwaswo ni ku mi tsundzuxa swilo hinkwaswo leswi ndzi mi byeleke swona.” Vaapostola va swi vonile leswaku moya lowo kwetsima wu ni matimba naswona marito lawa ma chavelela. Yesu u tlhela a ku: “Ndzi mi siya ni ku rhula; ndzi mi nyika ku rhula ka mina. . . . Mi nga karhateki hambi ku ri ku chava.” (Yohane 14:26, 27) Hikwalaho, vadyondzisiwa va ni xivangelo xo ka va nga kanakani hikuva a va ta sirheleriwa va tlhela va kuma nkongomiso lowu humaka eka Tata wa Yesu.

Vumbhoni bya ku sirheleriwa hi Xikwembu byi ta vonaka ku nga ri khale. Yesu u ri: “Mufumi wa misava wa ta kambe a nge ndzi endli nchumu.” (Yohane 14:30) Diyavulosi u nghena eka Yudasi kutani a n’wi kucetela ku endla swilo swo biha. Kambe Yesu a nga na xidyoho lexi endlaka leswaku Sathana swi n’wi olovela ku n’wi hambukisa ivi a xandzukela Xikwembu. Nakambe Diyavulosi a nge swi koti ku endla leswaku Yesu a fela makumu. Hikwalahokayini? Yesu u ri: “Ndzi endla hilaha Tatana a ndzi leriseke hakona.” Wa tiyiseka leswaku Tata wakwe u ta n’wi pfuxa.—Yohane 14:31.

Yesu a a ri karhi a khutaza vaapostola vakwe vo tshembeka, a vulavurisana na vona swi suka embilwini. Swi tikomba ku ri vusiku, kumbexana ri ya eku xeni. Yesu u sungula ku va hlamusela xifaniso lexi khutazaka a ku:

“Hi mina mudiriva wa ntiyiso naswona Tatana i murimi.” (Yohane 15:1) Xifaniso xakwe xi fana ni leswi swi vuriweke eka malembe ya madzana lama ha ku hundzaka hi rixaka ra Israyele, leri a ri vuriwa mudiriva wa Yehovha. (Yeremiya 2:21; Hosiya 10:1, 2) Hambiswiritano, Yehovha a nga ha lavi ku twa nchumu hi rixaka rero. (Matewu 23:37, 38) Kutani Yesu u sungula ku va tivisa hi mhaka yin’wana leyintshwa. Hi yena mudiriva lowu Tata wakwe a a ri eku wu kuriseni ku sukela loko a tote Yesu hi moya lowo kwetsima hi 29 C.E. Kambe Yesu u kombisa leswaku mudiriva wu fanekisela swo tala ku tlula yena, u ri:

“Rhavi rin’wana ni rin’wana leri nga eka mina leri nga tswaliki mihandzu [Tatana] wa ri susa naswona leri tswalaka mihandzu wa ri basisa, leswaku ri ta tswala mihandzu yo tala. . . . Leswi rhavi ri nga ta ka ri nga swi koti ku tswala mihandzu loko ri nga ri emurhini wa madiriva, na n’wina a mi nge yi tswali mihandzu handle ka loko mi tshama mi ri ni vun’we na mina. Hi mina mudiriva; n’wina mi marhavi.”—Yohane 15:2-5.

Yesu u tshembise vadyondzisiwa vakwe vo tshembeka leswaku loko se a fambile, u ta va rhumela mupfuni, ku nga moya lowo kwetsima. Endzhaku ka masiku ya 51 loko vaapostola ni van’wana va kuma moya lowo kwetsima, va va marhavi ya mudiriva. Nakambe “marhavi” ma fanele ma tshama ma ri ni vun’we na Yesu. Xana va ta hetisisa yini?

Yesu u ri: “Loyi a tshamaka a ri ni vun’we na mina, na mina ndzi ri ni vun’we na yena, u tswala mihandzu yo tala; hikuva handle ka mina a mi nge endli nchumu.” “Marhavi” lawa ku nga valandzeri vakwe vo tshembeka, va ta tswala mihandzu, va tekelela leswinene leswi Yesu a swi endlaka, va hisekela ku vulavula ni van’wana hi Mfumo wa Xikwembu ni ku tlhela va endla vadyondzisiwa vo tala. Xana ku ta endleka yini loko un’wana a nga vi na vun’we na Yesu naswona a nga tswali mihandzu? Yesu u hlamusela a ku: “Loko munhu a nga tshami a ri ni vun’we na mina, u ta fana ni rhavi leri cukumeteriwaka ehandle.” Loko a vulavula hi lavan’wana, Yesu u ri: “Loko mi tshama mi ri ni vun’we na mina ni loko marito ya mina ma tshama eka n’wina, kombelani xin’wana ni xin’wana lexi mi xi lavaka kutani mi ta endleriwa xona.”—Yohane 15:5-7.

Yesu u tlhela a vulavula hileswi a vulavuleke ha swona kambirhi, ku nga ku hlayisa milawu yakwe. (Yohane 14:15, 21) U hlamusela ndlela leyi vadyondzisiwa va nga swi kombisaka hayona leswaku va yi yingisa milawu yakwe, u ri: “Loko mi yingisa swileriso swa mina, ndzi ta tshama ndzi ri karhi ndzi mi rhandza, na mina ndzi yingisa swileriso swa Tatana hi yona mhaka a ndzi rhandza.” Hambiswiritano, ku ni swo tala leswi katsekaka ku tlula ku rhandza Yehovha Xikwembu ni N’wana wakwe ntsena. Yesu u ri: “Ndzi mi lerisa leswaku mi rhandzana hilaha ndzi mi rhandzeke hakona. A nga kona loyi a nga ni rirhandzu ro tlula leri, lerova a kala a fela vanghana vakwe. Mi vanghana va mina loko mi endla leswi ndzi mi lerisaka swona.”—Yohane 15:10-14.

Eka tiawara ti nga ri tingani leti taka, Yesu u ta kombisa rirhandzu rakwe hi ku nyikela hi vutomi byakwe eka hinkwavo lava nga ni ripfumelo eka yena. Xikombiso xakwe xi fanele xi susumetela valandzeri vakwe leswaku va tekelela rirhandzu leri fanaka ra ku tinyiketela. Rirhandzu leri ri ta endla va tiveka, hilaha Yesu a vuleke hakona eku sunguleni a ku: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina loko mi rhandzana.”—Yohane 13:35.

Vaapostola va fanele va swi tekela enhlokweni leswaku Yesu u va vitana “vanghana” vakwe. U va byela leswi endlaka a va vitana tano, u ri: “Kambe ndzi mi vitana vanghana va mina, hikuva ndzi mi byele swilo hinkwaswo leswi Tatana a ndzi byeleke swona.” Mayana vuxaka bya nkoka bya ku va vanghana lavakulu va Yesu ni ku tiva leswi Tatana a n’wi byeleke swona! Leswaku va tiphina hi vunghana lebyi, va fanele va ‘ya emahlweni va tswala mihandzu.’ Loko va endla tano, Yesu u ri: “Lexi mi xi kombelaka eka Tatana hi vito ra mina [u ta] mi nyika xona.”—Yohane 15:15, 16.

Rirhandzu leri nga eka “marhavi,” ku nga vadyondzisiwa vakwe, ri ta va pfuna leswaku va tiyisela leswi taka. U va lemukisa leswaku misava yi ta va venga kambe u va chavelela a ku: “Loko misava yi mi venga, tivani leswaku yi rhange yi venga mina yi nga si mi venga. Loko a mi ri xiphemu xa misava, misava a yi ta mi rhandza. Kutani leswi mi nga riki xiphemu xa misava, . . . hikwalaho ka sweswo, misava ya mi venga.”—Yohane 15:18, 19.

Loko a ya emahlweni a hlamusela leswi nga ta endla leswaku misava yi va venga, Yesu u engetela a ku: “Va ta mi endla swilo leswi hinkwaswo hikwalaho ka vito ra mina, hikuva a va n’wi tivi Loyi a ndzi rhumeke.” Yesu u vula leswaku mitirho yakwe yo hlamarisa, yi paluxa valala vakwe hi ku vula a ku: “Loko a va nga vonanga masingita lawa ndzi ma endleke lawa ku nga riki na munhu loyi a tshameke a ma endla, a va nga ta va na xidyoho; kambe sweswi va ndzi vonile va tlhela va ndzi venga, va venga na Tatana.” Entiyisweni, rivengo ra vona ri hetisisa vuprofeta.—Yohane 15:21, 24, 25; Pisalema 35:19; 69:4.

Yesu u tlhela a va tshembisa ku va rhumela mupfuni, ku nga moya lowo kwetsima. Matimba wolawo lama tirhaka ma kumiwa hi valandzeri vakwe hinkwavo naswona ma ta va pfuna ku tswala mihandzu ni ku “va timbhoni.”—Yohane 15:27.

Yesu ni vaapostola se va lunghekele ku huma ekamareni ra le henhla laha a va dyela kona paseka. Endzhaku ko va nyika xitsundzuxo, Yesu wa engetela a ku: “Ndzi mi byele swilo leswi leswaku mi nga khunguvanyeki.” Hikwalahokayini xitsundzuxo xexo a xi fanela? U va byela a ku: “Vanhu va ta mi hlongola emasinagogeni. Nkarhi wa ta lowu loyi a nga ta mi dlaya a nga ta vona onge u endlele Xikwembu ntirho wo kwetsima.”—Yohane 16:1, 2.

Mahungu wolawo a ma va dyisi byi rhelela vaapostola. Hambileswi Yesu a vuleke leswaku misava yi ta va venga, a nga va byelanga hi ku kongoma leswaku a va ta dlayiwa. Hikwalahokayini? U ri: “A ndzi mi byelanga swona eku sunguleni hikuva a ndzi ri na n’wina.” (Yohane 16:4) Kambe sweswi wa va lemukisa a nga si famba. Sweswo swi ta va pfuna leswaku va nga khunguvanyeki enkarhini lowu taka.

Yesu u ya emahlweni a ku: “Sweswi ndzi tlhelela eka Loyi a ndzi rhumeke; kambe a nga kona ni un’we wa n’wina loyi a ndzi vutisaka a ku, ‘U ya kwihi?’” Loko ra ha ku pela hi madyambu wolawo, va n’wi vutise leswaku u ya kwihi. (Yohane 13:36; 14:5; 16:5) Kambe sweswi va ni gome lerikulu hikuva va chavisiwe hi leswi a swi vuleke mayelana ni ku xanisiwa. Hikwalaho, va tsandzeka ku ya emahlweni va vutisa hi ku vangama loku n’wi rindzeleke kumbe leswi sweswo swi nga ta vula swona eka vagandzeri va ntiyiso. Yesu u ri: “Kambe mi tsanile hikwalaho ka leswi ndzi mi byeleke swilo leswi.”—Yohane 16:6.

Yesu u ya emahlweni a hlamusela a ku: “Ku famba ka mina ku pfuna n’wina. Hikuva loko ndzi nga fambi, mupfuni a nge ti eka n’wina; kambe loko ndzi famba, ndzi ta mi rhumela yena.” (Yohane 16:7) Vadyondzisiwa swin’we ni vanhu van’wana laha misaveni, va ta kuma moya lowo kwetsima loko ntsena Yesu a fa ivi a tlhela etilweni.

Moya lowo kwetsima wu “ta komba misava vumbhoni lebyi nga erivaleni mayelana ni xidyoho, mayelana ni vululami ni mayelana ni vuavanyisi.” (Yohane 16:8) Entiyisweni, vanhu va ta paluxiwa hileswi va tsandzekeke ku kombisa ripfumelo eka N’wana wa Xikwembu. Ku tlhandluka ka Yesu etilweni swi ta komba vumbhoni lebyi nga erivaleni mayelana ni vululami byakwe naswona u ta komba lexi endlaka Sathana “mufumi wa misava leyi” a faneriwa hi ku avanyisiwa lokukulu.—Yohane 16:11.

Yesu u ya emahlweni a ku: “Ndza ha ri ni swilo swo tala leswi ndzi lavaka ku mi byela swona kambe a mi nge swi twisisi sweswi.” Loko a va chululela moya lowo kwetsima, wu ta va pfuna leswaku va twisisa ‘ntiyiso hinkwawo,’ va tlhela va swi kota ku hanya hi wona.—Yohane 16:12, 13.

Vaapostola va hlamarisiwa hileswi Yesu a yaka emahlweni a swi vula loko a ku: “Ku nga ri khale a mi nge he ndzi voni kambe mi ta tlhela mi ndzi vona ku nga ri khale.” Va vutisana leswaku u vula yini. Yesu wa swi xiya leswaku va lava ku n’wi vutisa hi mhaka leyi, kutani u hlamula a ku: “Hakunene ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, mi ta rila mi kalakala kambe misava yi ta tsaka; mi ta twa ku vava kambe ku vava koloko ku ta hundzuka ntsako.” (Yohane 16:16, 20) Loko Yesu a ta dlayiwa hi ndzhenga lowu landzelaka, varhangeri va vukhongeri va ta tsaka kambe vadyondzisiwa va ta va ni gome. Loko Yesu a pfuxiwa, gome ra vona ri ta hundzuka ntsako! Nakambe va ta ya emahlweni va tsaka loko a va chululela moya lowo kwetsima wa Xikwembu.

Loko a fanisa xiyimo xa vaapostola ni xa wansati loyi a nga ni switlhavi swa ku veleka, Yesu u ri: “Loko wansati a veleka u twa ku vava, hileswi nkarhi wakwe wu fikeke kambe loko se a velekile, a nga ha ma tsundzuki maxangu wolawo hikwalaho ka ku tsaka hileswi ku velekiweke munhu emisaveni.” Yesu u khutaza vaapostola vakwe a ku: “Na n’wina mi twa ku vava sweswi; kambe ndzi ta tlhela ndzi mi vona kutani mi ta tsaka naswona a nga kona loyi a nga ta mi tekela ntsako wa n’wina.”—Yohane 16:21, 22.

Ku ta fikela sweswi, vaapostola a va si endla swikombelo hi ku tirhisa vito ra Yesu. Hikwalaho, Yesu u ri: “Hi siku rero mi ta kombela eka Tatana hi vito ra mina.” Hikwalahokayini va fanele va endla tano? A swi vuli swona leswaku sweswi Tatana a nga lavi ku va hlamula. Ku ri na sweswo, Yesu u ri: “Tatana wa mi rhandza hikuva na n’wina mi ndzi rhandzile . . . ndzi ri muyimeri wa yena.”—Yohane 16:26, 27.

Marito ya Yesu lama khutazaka ma tiyise vaapostola, lerova va kala va ku: “Hikwalaho ha tshemba leswaku u huma eka Xikwembu.” Ku tiyimisela koloko ku ta ringiwa ku nga ri khale. Kahlekahle, Yesu u hlamusela leswi nga ta endleka a ku: “Yingisani! Nkarhi wa ta naswona se wu fikile, laha hinkwenu ka n’wina mi nga ta balekela etindlwini ta n’wina mi ndzi siya ndzi ri ndzexe.” Kambe u va tiyisekisa a ku eka vona: “Ndzi mi byele swilo leswi, leswaku mi va ni ku rhula hikwalaho ka mina. Misava yi ta mi xanisa kambe vanani ni xivindzi! Misava ndzi yi hlurile.” (Yohane 16:30-33) Sweswo a swi vuli swona leswaku Yesu wa va tshika. Wa tiyiseka leswaku na vona va ta yi hlula misava hilaha a endleke hakona, hi ku endla ku rhandza ka Xikwembu hi ku tshembeka hambiloko Sathana ni misava yakwe va ringeta ku va tshikisa ku tshembeka.

Leswi a va rhandzaka swinene vaapostola vakwe, Yesu u va lunghiselela hi ta ku famba kakwe. Sweswi u languta etilweni ivi a khongela eka Tata wakwe a ku: “Vangamisa n’wana wa wena leswaku a ta ku vangamisa, hilaha u n’wi nyikeke hakona matimba yo fuma vanhu hinkwavo leswaku hinkwavo lava u n’wi nyikeke vona a ta va nyika vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 17:1, 2.

Swi le rivaleni leswaku Yesu wa swi xiya leswaku ku dzunisa Xikwembu i swa nkoka swinene. Mayana ndlela leyi ntshembo lowu Yesu a wu boxeke wu hi chavelelaka hayona, ku nga ntshembo wo hanya hilaha ku nga heriki! Leswi Yesu a nyikiweke “matimba yo fuma vanhu hinkwavo,” u ta endla leswaku va vuyeriwa eka nkutsulo wakwe. Hambiswiritano, i vanhu vatsongo lava nga ta kuma mikateko leyi. Hikwalahokayini hi vula tano? Hikuva Yesu u ta endla leswaku nkutsulo wakwe wu vuyerisa ntsena lava endlaka leswi a swi vulaka naswona endzhaku u ri: “Va ta kuma vutomi lebyi nga heriki loko va ku tiva wena Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso na Yesu Kreste loyi u n’wi rhumeke.”—Yohane 17:3.

Munhu u fanele a n’wi tiva kahle Tatana ni N’wana naswona a va ni vuxaka lebyikulu na vona. U fanele a languta swilo hi ndlela leyi va swi langutaka hayona. Ku tlula kwalaho, u fanele a tiyimisela ku tekelela maendlelo ya vona lamanene loko va hanyisana ni vanhu van’wana. U fanele a swi tiva kahle leswaku ku va vanhu va kuma vutomi lebyi nga heriki i ndlela yin’wana yo vangamisa Xikwembu. Sweswi Yesu u tlhela a vulavula hi mhaka leyi a ku:

“Ndzi ku dzunisile emisaveni hi ku heta ntirho lowu u ndzi nyikeke wona. Tatana, ndzi nyike xikhundlha lexi a ndzi ri na xona etlhelo ka wena misava yi nga si va kona.” (Yohane 17:4, 5) Ina, Yesu u kombela ku tlheriseriwa eku vangameni ka le tilweni hi ku pfuxiwa eku feni.

Hambiswiritano, Yesu a nga swi rivalanga leswi a swi fikeleleke entirhweni wakwe wo chumayela. U khongela a ku: “Vanhu lava u ndzi nyikeke vona emisaveni ndzi va tivise vito ra wena. A va ri va wena kambe u ndzi nyike vona naswona va yingise rito ra wena.” (Yohane 17:6) Yesu u endle swo tala entirhweni wakwe wo chumayela ku tlula ku twarisa vito ra Xikwembu ntsena, ku nga Yehovha. U pfune vaapostola vakwe leswaku va tiva leswi vito rero ri yimelaka swona, vumunhu bya Xikwembu ni ndlela leyi xi tirhisanaka hayona ni vanhu.

Vaapostola va kote ku tiva Yehovha, ntirho wa N’wana wakwe ni swilo leswi Yesu a swi dyondziseke. Hi ku titsongahata, Yesu u ri: “Ndzi va byele leswi u ndzi leriseke swona naswona va swi yingisile kutani va swi tivile leswaku ndzi tile tanihi muyimeri wa wena va tlhela va tshemba leswaku u ndzi rhumile.”—Yohane 17:8.

Kutani Yesu u xiya ku hambana loku nga kona exikarhi ka valandzeri vakwe ni vanhu lava nga kona emisaveni, u ri: “A ndzi khongeleli misava, ndzi khongelela lava u ndzi nyikeke vona hikuva i va wena . . . Tatana loyi a Kwetsimaka, va sirhelele hikwalaho ka vito ra wena leri u ndzi nyikeke rona, leswaku va va ni vun’we ku fana na mina na wena. . . . Ndzi va sirhelerile hikwalaho ka vito ra wena leri u ndzi nyikeke rona; lerova ku hava ni un’we wa vona loyi a lovisiweke handle ka loyi a nga ta lovisiwa,” ku nga Yudasi Iskariyota loyi a tiyimiseleke ku xavisa Yesu.—Yohane 17:9-12.

Yesu u ya emahlweni a khongela a ku: “Misava yi va vengile.” “A ndzi kombeli leswaku u va susa emisaveni, kambe ndzi kombela u va sirhelela eka lowo homboloka. A hi xiphemu xa misava, tanihi leswi na mina ndzi nga riki xiphemu xa misava.” (Yohane 17:14-16) Vaapostola ni vadyondzisiwa van’wana va hanya emisaveni, laha ku lawulaka vanhu lava fumiwaka hi Sathana kambe va fanele va tihambanisa na yona ni vubihi bya yona. Va nga swi endla njhani sweswo?

Va fanele va tshama va ri karhi va kwetsima, va tivekela nkarhi wo tirhela Xikwembu, va hanya hi ntiyiso lowu kumekaka eMatsalweni ya Xiheveru ni ntiyiso lowu Yesu a wu dyondziseke. Yesu u khongela a ku: “Va kwetsimise hi ntiyiso; rito ra wena i ntiyiso.” (Yohane 17:17) Hi ku famba ka nkarhi, vaapostola van’wana va ta huhuteriwa ku tsala tibuku leti nga ta va xiphemu xa “ntiyiso” lowu nga ta pfuna munhu leswaku a hlawuleka.

Kambe hi ku famba ka nkarhi ku ta va ni vanhu lava nga ta amukela “ntiyiso.” Xisweswo Yesu a nga khongeleli “vona ntsena [lava va nga kona], kambe [u] khongelela ni hinkwavo lava nga ta va ni ripfumelo eka [yena] endzhaku ko yingisela leswi va nga ta va dyondzisa swona.” I yini lexi Yesu a va khongelelaka xona hinkwavo? “Leswaku hinkwavo va va ni vun’we, ku fana ni leswi wena Tatana, u nga ni vun’we na mina ni leswi mina ndzi nga ni vun’we na wena, leswaku na vona va va ni vun’we na hina.” (Yohane 17:20, 21) Yesu ni Tata wakwe a hi munhu un’we wa xiviri. Va va munhu u’we hileswi va pfumelelanaka eka swilo hinkwaswo. Yesu u khongelela leswaku valandzeri vakwe va tiphina hi vun’we lebyi fanaka.

Loko sweswo swi nga si endleka, Yesu u byele Petro ni van’wana leswaku wa famba ku ya va lunghiselela ndhawu etilweni. (Yohane 14:2, 3) Yesu u tlhela a vulavula hi mhaka yoleyo loko a khongela a ku: “Tatana, ndzi lava leswaku lava u ndzi nyikeke vona va va na mina laha ndzi nga kona, leswaku va ta vona ku vangama loku u ndzi nyikeke kona, hikuva u ndzi rhandzile misava yi nga si va kona.” (Yohane 17:24) Hikwalaho, u tiyisekisa leswaku khale ka khaleni loko Adamu na Evha va nga si va ni vana, Xikwembu xi rhandze N’wana wa xona loyi a tswariweke a ri swakwe, loyi a veke Yesu Kreste.

Loko a gimeta xikhongelo xakwe, Yesu u tlhela a kandziyisa vito ra Tata wakwe ni ndlela leyi Xikwembu xi rhandzaka vaapostola ni van’wana lava a va ta amukela “ntiyiso” hayona, u ri: “Ndzi va tivise vito ra wena naswona ndzi ta ya emahlweni ndzi ri tivisa, leswaku va rhandza van’wana hi ndlela leyi u ndzi rhandzeke ha yona leswaku mina na vona hi va ni vun’we.”—Yohane 17:26.

Yesu u heta ku khongela ni vaapostola vakwe vo tshembeka. Kutani “endzhaku ko yimbelela tinsimu to dzunisa, va suka va ya eNtshaveni ya Mitlhwari.” (Marka 14:26) Va kongoma evuxeni bya ntanga wa Getsemani, laha Yesu a toloveleke ku ya kona.

Loko va fika endhawini yoleyo exikarhi ka mirhi ya mitlhwari, Yesu u siya vaapostola va nhungu endzhaku. Swi nga endleka a va siye ekusuhi ni gede ya ntanga hikuva u va byela a ku: “Tshamani laha, ndza ha ya lahaya ndzi ya khongela.” Loko a nghena entangeni, Yesu u teka vaapostola vanharhu ku nga Petro, Yakobo na Yohane ivi a famba na vona. Hiloko a sungula ku karhateka swinene lerova a byela vaapostola vakwe vanharhu a ku: “Ndzi ni gome lerikulu, gome ra ku fa. Salani kwala, mi tshama mi rindzile na mina.”—Matewu 26:36-38.

Yesu u ya emahlweninyana ivi ‘a fika a khinsama a sungula ku khongela.’ I yini lexi a khongelaka ha xona eka Xikwembu enkarhini lowu wo tika? U khongela a ku: “Tatana, swilo hinkwaswo swa koteka eka wena; susa xinwelo lexi eka mina. Kambe ku nga endleki ku rhandza ka mina, a ku endleke ku rhandza ka wena.” (Marka 14:35, 36) Xana u vula yini loko a ku tano? Xana u lan’wa vutihlamuleri byakwe byo va mukutsuri? Nikatsongo!

Loko a ha ri etilweni, Yesu u yi vonile ndlela yo vava leyi van’wana va xanisiweke ni ku dlayiwa hayona hi Varhoma. Kambe leswi sweswi se a nga munhu la nga ni mintlhaveko naswona a twaka ku vava, Yesu a nga swi lunghekelanga leswi a nga ta langutana na swona. Lexi n’wi vangelaka gome lerikulu hileswi a swi tivaka leswaku u ta fa ku fana ni xigevenga naswona sweswo swi nga ha tisa xisandzu evitweni ra Tata wakwe. Eka tiawara ti nga ri tingani leti taka, u ta hayekiwa emhandzini onge hiloko a sandze Xikwembu.

Endzhaku ko khongela nkarhi wo leha, Yesu u tlhelela eka vaapostola vakwe vanharhu ivi a va kuma va etlele. U byela Petro a ku: “Xana mi tsandzeke ku tikhoma mi nga etleli ku ringana awara yin’we? Tshamani mi rindzile mi ya emahlweni mi khongela leswaku mi nga weli endzingweni.” Yesu wa swi xiya leswaku vaapostola na vona va karhatekile swinene naswona se i vusiku. U engetela a ku: “Mbilu ya swi lava kambe nyama yi tsanile.”—Matewu 26:40, 41.

Kutani Yesu u famba ra vumbirhi ivi a fika a kombela Xikwembu leswaku xi susa “xinwelo” eka yena. Loko a vuya, u tlhela a kuma vaapostola lavanharhu va etlele hambileswi a va fanele va ri eku khongeleni leswaku va nga ngheni endzingweni. Loko Yesu a vulavula na vona, a va swi “tivi leswaku va ta n’wi hlamula va ku yini.” (Marka 14:40) Loko Yesu a tlhelela ra vunharhu, u fika a khinsama ivi a khongela.

Yesu u karhatekile swinene hileswi ku dlayiwa kakwe tanihi xigevenga, a swi ta tisa xisandzu evitweni ra Tata wakwe. Yehovha u yingisela swikhongelo swa N’wana wakwe kutani a rhumela ntsumi leswaku yi ta n’wi tiyisa. Hambiswiritano, Yesu a nga tshiki ku endla swikombelo eka Tata wakwe naswona u ya emahlweni a “khongela hi mbilu hinkwayo.” Leswi a nga ta langutana na swona ku nga ri khale swa n’wi vilerisa swinene. Hakunene Yesu u langutane ni nkarhi wo tika swinene! Vutomi byakwe bya hilaha ku nga heriki ni bya vanhu lava nga ni ripfumelo byi le khombyeni. Hikwalaho, ‘nyuku wakwe lowu wu thonelaka ehansi, wu fana ni ngati.’—Luka 22:44.

Loko Yesu a tlhelela ra vunharhu eka vaapostola vakwe, u tlhela a va kuma va etlele. Hiloko a ku eka vona: “Mi etlele, mi wisa hi nkarhi lowu wo tika swinene. Vonani! Nkarhi wu tshinele wa leswaku N’wana wa munhu a nyiketiwa eka vadyohi. Pfukani, a hi fambeni. Vonani! Loyi a ndzi xavisaka se u le kusuhi.”—Matewu 26:45, 46.

Se ri ya eku xeni. Vaprista va pfumela ku hakela Yudasi swiphemu swa 30 swa silivhere leswaku a xenga Yesu. Kutani Yudasi u rhangela ntshungu lowukulu wa vaprista lavakulu ni Vafarisi, lava va lavaka ku khoma Yesu. Va landzeriwa hi ntlawa wa masocha lama hlomeke ya Rhoma ni ntlawa wa masocha.

Swi le rivaleni leswaku loko Yesu a n’wi hlongorile eku tlangeriweni ka Paseka, Yudasi u ye eka vaprista lavakulu hi ku kongoma. (Yohane 13:27) Va hlengelete tindhuna ta vona vini ni ntlawa wa masocha. Swi nga endleka leswaku Yudasi u rhange hi ku va yisa ekamareni leri Yesu ni vaapostola vakwe va tlangeleke Paseka eka rona. Kambe sweswi ntshungu lowu hlundzukeke wu tsemakanye Nambu wa Kedroni naswona wu kongoma entangeni. Ku engetela eka matlhari, va khome timboni ni mathochi naswona va tiyimisele ku kuma Yesu.

Loko Yudasi a rhangele ntshungu wu tlhandlukela eNtshaveni ya Mitlhwari, wa tiyiseka leswaku wa ku tiva laha wu nga ta kuma Yesu kona. Vhiki leri hundzeke, loko Yesu ni vaapostola va ri karhi va fambafamba exikarhi ka Betaniya na Yerusalema, a va tala ku yima entangeni wa Getsemani. Kambe sweswi i vusiku naswona swi nga endleka leswaku Yesu u le mindzhutini ya mirhi ya mitlhwari entangeni. Loko swi ri tano, xana masocha lama nga si tshamaka ma vona Yesu ma ta n’wi tiva njhani? Leswaku a ma pfuna, Yudasi u ta ma nyika xikombiso. U ri: “Loyi ndzi nga ta n’wi tswontswa, hi yena; n’wi khomeni mi famba na yena a rindziwile.”—Marka 14:44.

Loko a rhangele ntshungu lowu yaka entangeni, Yudasi u vona Yesu ni vaapostola vakwe ivi a kongoma eka yena. U ri: “Xewani Rabi!” Hiloko a tswontswa Yesu hi ndlela yo kombisa ku n’wi rhandza. Yesu wa hlamula a ku: “Nandzuwe, u te hi xikongomelo xihi?” (Matewu 26:49, 50) Loko a hlamula xivutiso xa yena n’wini, Yesu u ri: “Yudasi, xana u xavisa N’wana wa munhu hi ku n’wi tswontswa?” (Luka 22:48) Kambe Yesu a nga ha ri na mhaka na yena!

Sweswi Yesu u humela eku vonakaleni ka mathochi ni timboni ivi a vutisa a ku: “Mi lava mani?” Ntshungu wu hlamula wu ku: “Yesu wa le Nazareta.” Hi xivindzi Yesu u ri: “Hi mina loyi.” (Yohane 18:4, 5) Leswi a va nga swi tivi leswi nga ta endleka, vavanuna volavo va wela ehansi.

Ematshan’wini yo balekela exinyamini, Yesu u tlhela a va vutisa leswaku va lava mani. Loko va tlhela va ku, “Yesu wa le Nazareta,” u ya emahlweni a va hlamula a rhurile a ku: “Ndzi mi byerile leswaku hi mina loyi. Loko mi lava mina, tshikani lava va famba.” Hambi ku ri enkarhini lowu wo tika, Yesu u tsundzuka leswi a swi vuleke emahlweninyana, leswaku a nge lahlekeriwi hi munhu ni un’we. (Yohane 6:39; 17:12) Yesu u hlayise vaapostola vakwe vo tshembeka naswona a nga kona ni un’we loyi a lahlekeke ‘handle ka n’wana wa ku lovisiwa’ ku nga Yudasi. (Yohane 18:7-9) Xisweswo u kombela leswaku valandzeri vakwe vo tshembeka va tshikiwa va famba.

Loko masocha ma yima ivi ma ya eka Yesu, vaapostola va swi xiya leswi swi endlekaka. Va vutisa va ku: “Hosi, xana hi nga va hlasela hi banga?” (Luka 22:49) Loko Yesu a nga si hlamula, Petro u ndziwita rin’wana ra mabanga mambirhi lama vaapostola va nga na wona. U hlasela Maliko, nandza wa muprista lonkulu ivi a tsema ndleve yakwe ya xinene.

Yesu u khoma ndleve ya Maliko ivi a n’wi horisa laha a tsemiweke kona. Endzhaku ka sweswo u va dyondzisa dyondzo ya nkoka, u byela Petro a ku: “Tlherisela banga ra wena endhawini ya rona, hikuva hinkwavo lava khomaka banga va ta dlayiwa hi banga.” Yesu u tiyimisele ku khomiwa hikuva u hlamusela a ku: “Xana Matsalwa lama vulaka leswaku swi fanele swi endleka hi ndlela leyi ma ta hetiseka njhani?” (Matewu 26:52, 54) Wa engetela a ku: “Xana a ndzi fanelanga ndzi nwa xinwelo lexi Tatana a ndzi nyikeke xona?” (Yohane 18:11) Yesu u pfumelelana ni ku rhandza ka Xikwembu mayelana na yena, hambiloko o fa.

Yesu u vutisa ntshungu a ku: “Xana mi tele ku ta ndzi khoma mi ri ni mabanga ni tinhonga onge hi loko mi tela ku khoma xigevenga? Siku ni siku a ndzi tshama etempeleni ndzi dyondzisa, kambe a mi ndzi khomanga. Kambe hinkwaswo leswi swi endleka leswaku ku hetiseka leswi tsariweke hi vaprofeta.”—Matewu 26:55, 56.

Ntlawa wa masocha, ndhuna ya masocha ni tindhuna ta Vayuda va khoma Yesu va n’wi bohelela. Loko va vona leswi, vaapostola va baleka. Hambiswiritano, “jaha rin’wana” kumbexana ku nga mudyondzisiwa Marka, wa sala exikarhi ka ntshungu leswaku a landzela Yesu. (Marka 14:51) Jaha leri ri voniwa hi vanhu naswona ntshungu wu ringeta ku ri khoma, leswi endlaka leswaku ri baleka ri siya nguvu ya rona ya lapi.

Loko Yesu a khomiwa ku fana ni xigevenga lexi tolovelekeke, u yisiwa eka Anasi, loyi a a ri muprista lonkulu loko Yesu loyi a ha ri mufana a hlamarisa vadyondzisi etempeleni. (Luka 2:42, 47) Endzhakunyana, man’wana ya majaha ya Anasi ma ve vaprista lavakulu naswona sweswi mukon’wana wakwe Kayafasi i muprista lonkulu.

Loko Anasi a ri karhi a tlhava Yesu hi swivutiso, Kayafasi u kuma nkarhi wo hlengeleta huvo ya Sanedri. Huvo yoleyo ya swirho swa 71 yi katsa muprista lonkulu ni van’wana lava tshameke va va vaprista.

Anasi u vutisa Yesu “hi vadyondzisiwa vakwe ni hi dyondzo yakwe.” Yesu u hlamula hi ku olova a ku: “Ndzi vulavule emahlweni ka vanhu. A ndzi tshamela ku dyondzisa emasinagogeni ni le tempeleni, laha Vayuda hinkwavo va hlengeletanaka kona naswona a ndzi vulanga nchumu ndzi nga twiwi hi munhu. Hikwalaho ka yini u ndzi vutisa? Vutisa lava tweke leswi ndzi va byeleke swona.”—Yohane 18:19-21.

Ndhuna leyi yimeke kwalaho yi makala Yesu exikandzeni yi n’wi tshinya yi ku: “Xana u hlamula muprista lonkulu hi ndlela yoleyo?” Kambe Yesu, hi ku tiva leswaku a nga endlanga nchumu lexi hoxeke, u ri: “Loko ndzi hoxisile, ndzi byele xihoxo xa mina; kambe loko ndzi nga dyohanga nchumu, u ndzi bela yini?” (Yohane 18:22, 23) Endzhaku ka sweswo Anasi a endla leswaku Yesu a yisiwa eka Kayafasi.

Sweswi lava vumbaka huvo hinkwayo ya Sanedri ku nga muprista lonkulu wa nkarhi wolowo, vakulukumba ni vatsari va hlengeletanile. Va hlengeletane ekaya ra Kayafasi. A swi le nawini ku tenga nandzu hi vusiku bya Paseka kambe sweswo a swi va siveli ku ya emahlweni ni xikongomelo xa vona xo biha.

Ntlawa lowu a wu na xihlawuhlawu. Loko Yesu a pfuxe Lazaro, huvo ya Sanedri yi teke xiboho xa leswaku Yesu u fanele a dlayiwa. (Yohane 11:47-53) Nakambe eka masikunyana lama ha ku hundzaka, valawuri va vukhongeri va kunguhate ku khoma Yesu va n’wi dlaya. (Matewu 26:3, 4) Ina, swi fana niloko Yesu a avanyiseriwe rifu a nga si tengisiwa!

Ku engetela eka ku hlengeletana loku nga riki enawini, vaprista lavakulu ni van’wana va huvo ya Sanedri va ringeta ku kuma timbhoni leti nga ta va nyika vumbhoni bya mavunwa byo aka nandzu wo lwisana na Yesu. Va kuma timbhoni to tala kambe a ti pfumeli ku nyikela vumbhoni byebyo. Eku heteleleni, ku ta vambirhi ivi va ku: “Hi n’wi twe a ku, ‘Ndzi ta hirimuxa tempele leyi, leyi akiweke hi mavoko, kutani ndzi aka yin’wana leyi nga akiwangiki hi mavoko hi masiku manharhu.’” (Marka 14:58) Hambi ku ri vavanuna lava vulaka leswi, a va pfumelelani na vona hi ku helela.

Kayafasi u vutisa Yesu a ku: “U ri yini hi leswi va swi vulaka? Xana wa swi twa leswi va ku hehlaka ha swona?” (Marka 14:60) Yesu a nga hlamuli nchumu eka xihehlo lexi xa mavunwa lexi endliwaka hi timbhoni leti rungula ra tona ri kanetanaka. Kutani Muprista Lonkulu Kayafasi u ta ni rhengu rin’wana.

Kayafasi wa swi tiva leswaku Vayuda va khumbeka hi ku olova loko munhu a vula leswaku i N’wana wa Xikwembu. Emahlweninyana loko Yesu a vitane Xikwembu Tata wakwe, a va lava ku n’wi dlaya hileswi va vuleke leswaku u “tiendla Xikwembu.” (Yohane 5:17, 18; 10:31-39) Leswi a a tiva ndlela leyi va titwaka hayona hi mhaka leyi, sweswi Kayafasi u byela Yesu a ku: “Ndza ku lerisa leswaku u hlambanya emahlweni ka Xikwembu lexi hanyaka u hi byela loko u ri Kreste, N’wana wa Xikwembu!” (Matewu 26:63) Entiyisweni, Yesu u pfumerile leswaku i N’wana wa Xikwembu. (Yohane 3:18; 5:25; 11:4) Loko sweswi a ala, swi nga ha vula leswaku a hi N’wana wa Xikwembu naswona a hi yena Kreste. Hikwalaho, Yesu u ri: “Ina; mi ta vona N’wana wa munhu a tshame evokweni ra xinene ra Loyi a nga ni matimba hinkwawo naswona a ta hi mapapa ya le matilweni.”—Marka 14:62.

Hiloko Kayafasi a handzula swiambalo swakwe ivi a ku: “U rhukane Xikwembu! A ka ha laveki timbhoni. Mi n’wi twile loko a rhukana Xikwembu. Xana mi ri yini?” Hiloko huvo ya Sanedri yi avanyisa hi ndlela leyi nga lulamangiki yi ku: “U fanele a fa.”—Matewu 26:65, 66.

Hiloko va sungula ku hlekula Yesu va tlhela va n’wi ba hi swibakele. Van’wana va n’wi makala exikandzeni va tlhela va n’wi tshwutela. Endzhaku ka sweswo va n’wi funengeta xikandza va n’wi makala ivi va n’wi vungunya va ku: “Profeta! I mani loyi a nga ku ba?” (Luka 22:64) N’wana wa Xikwembu u khomiwa hi ndlela yo biha hi ku tengisiwa loku nga riki enawini exikarhi ka vusiku!

Loko Yesu a khomiwile entangeni wa Getsemani, vaapostola va tsutsume va n’wi siya hikwalaho ko chava. Kambe vaapostola vambirhi a va tsutsumi. I Petro “ni mudyondzisiwa un’wana” loyi swi nga erivaleni leswaku i muapostola Yohane. (Yohane 18:15; 19:35; 21:24) Swi nga endleka va hlangana na Yesu loko va n’wi yisa eka Anasi. Loko Anasi a yisa Yesu eka Muprista Lonkulu Kayafasi, Petro na Yohane va va landzela va ri ekulenyana. Va tikomba va ri eku chaveni leswaku va ta dlayiwa kambe hi hala tlhelo, va tlhela va karhateka hileswi nga ta humelela N’wini wa vona.

Leswi Yohane a tiviwaka hi muprista lonkulu, u kota ku nghena exivaveni endlwini ya Kayafasi. Petro u sala ehandle kukondza Yohane a vuya a fika a vulavula ni nandza wa xisati loyi a rindzaka enyangweni. Endzhaku ka sweswo Petro u pfumeleriwa ku nghena.

Ka titimela hi madyambu lawa naswona lava va nga exivaveni va orha ndzilo. Petro u tshama na vona a tikufumeta loko a ha rindzele ku “vona leswi swi nga ta endleka” loko Yesu a tengisiwa. (Matewu 26:58) Leswi Petro a nga ekusuhi ni ndzilo, murindzi wa nyangwa u kota ku n’wi vona kahle. U n’wi vutisa a ku: “Xana a wu un’wana wa vadyondzisiwa va munhu loyi?” (Yohane 18:17) A hi nandza wa xisati ntsena loyi a vulaka leswaku Petro a a ri na Yesu.—Matewu 26:69, 71-73; Marka 14:70.

Leswi swi twisa Petro ku vava. U ringeta ku titumbeta, a tlhela a lava ku huma a famba. Hikwalaho, Petro wa kaneta leswaku a a ri na Yesu hi ku vula a ku: “A ndzi n’wi tivi naswona a ndzi swi twisisi leswaku u vulavula hi yini.” (Marka 14:67, 68) U tlhela a sungula ku “hlambanya ni ku tiyisekisa,” leswi vulaka leswaku u tiyimisele ku endla xihlambanyo xa leswaku marito yakwe i ntiyiso ni leswaku loko ma nga ri ntiyiso u tiyimisele ku langutana ni vuyelo bya kona.—Matewu 26:74.

Hi nkarhi wolowo, swi tikomba Yesu a ri eku tengisiweni eka xiphemu xa yindlu ya Kayafasi, ehenhla ka xivava. Petro ni van’wana lava va rindzeke ehansi, va swi vona loko timbhoni to hambanahambana ti nghena ni ku huma leswaku ti ta nyikela vumbhoni.

Ndlela leyi Petro a vulavulaka Xigaleliya hayona yi swi veka erivaleni leswaku u kanetela mahala. Ku tlula kwalaho, un’wana eka ntlawa wolowo i xaka ra Malko, loyi Petro a tsemeke ndleve yakwe. Hikwalaho, u ya emahlweni a hehla Petro a ku: “Xana a ndzi ku vonanga entangeni u ri na yena?” Loko Petro a kaneta ra vunharhu, nkuku wu ringa hilaha swi profetiweke hakona.—Yohane 13:38; 18:26, 27.

Hi nkarhi wolowo, Yesu u le henhla naswona u languta exivaveni. Hosi yi hundzuluka yi languta Petro naswona sweswo swi twisa Petro ku vava. U tsundzuka leswi Yesu a swi vuleke eka tiawara ti nga ri tingani leti hundzeke ekamareni ra le henhla. Ehleketa ndlela leyi Petro a titwaka hayona loko a xiya leswi a swi endleke! U humela ehandle ivi a fika a rila hi xiviti.—Luka 22:61, 62.

Sweswo swi endlekisa ku yini? Swi kotekise ku yini leswaku Petro loyi a a tiyiseka leswaku u ni ripfumelo leri tiyeke ni ku tshembeka, a landzula N’wini wakwe? Va cinca ntiyiso naswona Yesu u tekiwa tanihi xigevenga lexikulu. Ematshan’weni yo va Petro a seketele wanuna loyi a nga riki na nandzu, u landzule loyi a nga ni “marito lama nga ni vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 6:68.

Leswi endlekeke eka Petro swi kombisa leswaku hambiloko munhu a ri ni ripfumelo naswona a tinyiketerile, a nga tsekatsekisiwa loko a nga yi lunghekelanga miringo leyi nga languteriwangiki. Onge leswi Petro a langutaneke na swona swi nga va xilemukiso eka malandza hinkwawo ya Xikwembu!