Jehovha i hi vhunile ku hi ‘kula laha hi nga byaliwa kona’

A va ka Kassholm va gondzile Cikola ca Gileyadhe hi 1979 niku hi kufamba ka malembe va “byalilwe” le Irão, ni Maurícia, ni Myanmar, ni Tanzânia, ni Uganda, ni Zaire. Kuve le Gileyadhe va ngazwa a mun’we wa vagondzisi vabye, Jack Redford, na a va nyika wusungukati legi gi va vhunileko laha va nga kari va “byaliwa” ni ku “simuliwa” ni ku “tlhela va byaliwa kambe”. A hi va tsikeni va hi hlawutela a matimu yabye.

Mats, a kusangula hi kombela u hi byela lezvi u nga gondzisa zvona lisine.

Mats: Na hi hanya le Polônia, ndzeni ka yimpi ya wumbiri ya misava, papayi i wa wona wukanganyisi ga hombe chichini ya Katolika. Hikwalaho, i wa tala ku wula ku: “Ndza zvi tiva ku a wukhongeli ga lisine gi kona!” Hi kufamba ka cikhati, ndzi wonile ku lezvo zvi wa hi lisine. Ndzi xavile mabhuku yo tala ma nga sina ma tirisilwe. A gin’we ga wona hi legi gaku: Lisine li yisako wutomini ga pindzukelwa (hi ciNgiza). A hloko ya mhaka leyo yi kokile kupima ka mina niku ndzi lerile a bhuku lego gontlhe ni wusiku ga siku legi ndzi nga gi kuma hi gona. Gi te gi ku nwe, na ndzi zvi tiva ku ndzi li kumile lisine!

Kusukela hi Abril wa 1972, ndzi lerile mabhuku yo tala ya Vakustumunyu va Jehovha niku ndzi kumile mihlamulo ya zviwutiso zva mina xungetano hi Bhibhiliya. Ndzi ti zwisile ku khwatsi muxavisi wa mufananiso wa Jesu, loyi andzhako ka ku kuma a perola ga lisima la hombe a nga xavisa zvontlhe a gi xava. Ndzi “xavisile” a makungo ya mina ya kuya univhersidhadhe ni kuva dhokodhela kasi ku xava a “perola” ga lisine legi ndzi nga gi kumile. (Mat. 13:45, 46) Ndzi bhabhatisilwe hi dhiya 10 ka Dezembro wa 1972.

Ndzeni ka lembe, a vapswali va mina ni ndzisana ya mina ya mufana vonawu va no vhumela lisine, va bhabhatisiwa. Hi Julho wa 1973 ndzi no sangula ntiro wa cikhati contlhe. Cikari ka maphayona yo hiseka ya bandla ga mina, ku wa hi ni gin’we go saseka ni ku buvha hi tlhelo ga moya ga ku hi Ann-Catrin. Hi no sangula ku namorara hi gumesa hi chadha hi 1975 hi tshama mune wa malembe ma nga landzela le Strömsund, gi nga dhoropa go saseka ga Suécia, gi pswalako mihandzu ya yinene ya moya.

Ann-Catrin: Papayi i gondzile lisine na a mbhetisa univhersidhadhe le Estocolmo. Ka cikhati leco a ndzova ni tihweti tinharu basi, kanilezvi papayi i wa ndzi teka a famba na mina mitlhanganweni ni kuchumayeleni. Mamani zvi wa nga mu tsakisi niku i zamile ku komba ku a Vakustumunyu va Jehovha va wa nga hi vakhozeli va lisine. Kanilezvi a nga zvi kotangi, niku yenawu i no bhabhatisiwa hi kufamba ka cikhati. Laha ndzi nga hi ni 13 wa malembe ndzi no bhabhatisiwa niku laha ndzi nga hi ni 16 wa malembe ndzi no sangula ku phayona. Andzhako ka loku ndzi tirile lomu ku nga hi ni cilaveko ca hombe le Umeå, ndzi nova phayona go hlawuleka.

Andzhako ka loku mina na Mats hi chadhile, hi nova ni litsako la ku vhuna vanhu vo tala a ku gondza lisine. A mun’we wa vanhu lavo hi Maivor, a nga hi cinhanyetana ci nga tsika zvibelabela ci phayona zvin’we ni ndzisana ya mina. Va gondzile Cikola ca Gileyadhe hi 1984 niku va tira kota varumiwa le Equador.

Ka zviavelo zva n’wina zvo tala kota varumiwa, mu gi landzelisile kuyini a wusungukati ga ku “kula laha mu byalilweko kona”?

Mats: Hi “byalilwe” makhati yo tala ka zviavelo zviswa. Kanilezvi hi wa zama ku a timitsu ta hina ti nga “simuki” ka Jesu hi ku ti karatela ku pimanyisa matshamela yakwe, nguvhunguvhu a kutikoramisa. (Kol. 2:6, 7) Hi cikombiso, wutshan’wini ga ku rindzela ku a vamakabye va lomu hi nga hi kona va ti zwananisa na hina, hi wa zama a ku tiva ku hikuyini va mahako zvilo hi ndlela yo kari. Hi wa lava ku zwisisa a mapimisela yabye ni mudhawuko wabye. Laha hi ngaya hi mu pimanyisa nguvhu Jesu, hi noya hi zvi wona ku hi wa byalilwe “kusuhani ni congo wa mati” kasi hi kula ni kwihi hi nga rumelwa kuya tira kona. — Lis. 1:2, 3.

Ann-Catrin: Kasi a sinya yi kula andzhako ka ku simuliwa yi tlhela yi byaliwa kambe ku laveka masani kambe. Contlhe cikhati Jehovha i vile “gambo” ka hina. (Lis. 84:11) Jehovha i hi nyikile a vamakabye vo tala va ku khatala ni va lirandzo. Hi cikombiso, ka bandla ga hina ga gitsongwani le Teerã, a Irão, a vamakabye va wa rurela nguvhu vapfhumba a ku fana ni va mabandla ya zvikhatini zva kutsaliwa ka Bhibhiliya. Zvi wa hi tsakisa nguvhu a ku tshama le Irão, kanilezvi hi 1980 a Vakustumunyu va Jehovha va no sangula ku betelwa seyo hi tlhela hi byeliwa ku hi wa fanele ku suka ndzeni ka 48 wa tihora. Hi no nyikiwa ciavelo ciswa ca ku ya tira le Zaire, (lomu zvezvi ku nga Congo) a Afrika.

A cikhati leci ndzi nga tiva ku hi wa nyikilwe ciavelo ca kuya Afrika, ndzi no rila. Lezvi ndzi nga kari ndzi zvizwa xungetano hi tinyoka ni mababyi le Afrika zvi wa ndzi chavisa. Kanilezvi a kazali yo kari hi nga hi vanghana va hombe yi nga tira le Afrika hi cikhati co leha, yi no hi byela lezvi: “A mu se tshuka muya Afrika! Zvi pimeni niku mu ta zvi wona ku zvi ta mu tsakisa.” Va wa wula lisine! A vamakabye va na ni lirandzo niku va khatala. Hi lisine, a cikhati leci zvi nga lava ku hi suka Zaire andzhako ka 6 wa malembe hi kota ya ku betelwa ka ntiro wa hina, ndzi no ti hleka hakuva ndzi no pola lezvaku ndzi wa khongela ka Jehovha ndziku: “Hi kombela ku hi tshama kwalomu Afrika.”

Litsako muni mu li kumileko hi kufamba ka malembe?

Mats: Hi chatile wunghana ga hombe ni varumiwa va matiko yo tala ni midhawuko yo hambanahambana. A cin’wani kambe, ka zviavelo zvo kari hi ti buzile hi litsako la hombe li kumiwako hi ku fambisa zvigondzo zva Bhibhiliya, ka zvikhati zvin’wani a mun’we ni mun’wani wa hina i wa fambisa 20 wa zvigondzo! Ndzi nga ta tshuka ndzi rivala a lirandzo ni ku amukela vapfhumba ka vamakabye va Afrika. Ndzeni ka cikhati leci hi nga endzela a mabandla ya Tanzânia, a vamakabye vo tala va wa hi amukela hi ndlela yo “hundza [ni] ntamu wabye” hambu lezvi zvi nga lava ku hi etlela lomu movheni wa hina wa Volkswagen Kombi mitini yabye. (2 Kor. 8:3) A nchumu wo hlawuleka nguvhu ka hina hi lowu hi nga wu vitana ku cikhati ca matshango. Lezvo ku wa hi cikhati leci kumbheleni ka siku mina na Ann-Catrin hi nga tshama hi hlawutelana lezvi a siku gi nga fambisa zvona hi tlhela hi bonga Jehovha hi kuva a hi vhunile.

Ann-Catrin: Mina a litsako la hombe ndzi vileko nalo ku hanya cikari ka vamakabye va misava yontlhe. Hi gondzile tirimi to tala a ku patsa ni ciFarsi, ni Francês, ni ciLuganda, ni ciSwahili niku hi tivile midhawuko yo hambanahambana. Hi wa khatalela a vapizani vaswa, hi chata vanghana va lisine ni ku tira “hi mbilu yin’we” navo ntirweni wa Jehovha. — Zef. 3:9.

A cin’wani kambe, hi wa tlhela hi wona zvivangwa zvo hambanahambana zvo hlamalisa zva Jehovha. Khati ni khati hi nga vhumela ciavelo ciswa ntirweni wa Jehovha, hi wa ti zwisa ku khwatsi hi lomu kuendzeni na Jehovha kota Murangeli wa hina. Jehovha i hi gondzisa zvilo zva ku hi wa nga ta zvi gondza hi hoce.

Zvikarato muni mu kumanako nazvo, niku mu zvi hlulisa kuyini?

Mats: Hi babyile hi mababyi yo tala ya matiko lawa ku hisako a ku patsa ni malaria. Ann-Catrin i mahilwe maoperasawu yo kari ya citshuketi. Hi wa karateka kambe hi vapswali va hina va nga kari va khosahala; hikwalaho, ha ti bonga nguvhu a tindzisana ta hina ti nga va hlayisa. Va wa khatalela vapswali va hina hi lihlazva-mbilu, ni litsako, ni lirandzo. (1 Tim. 5:4) Hambulezvo, kuve ni cikhati hi nga lwisana ni maalakanyo ya hava ya ku ti byela ku hi wa ta va mahela zvo tala a vapswali va hina a ku hundza ku va khatalela basi na hi hi kule.

Ann-Catrin: Hi 1983, na hi tira le Zaire, ndzi babyile nguvhu hi kolera. A dhokodhela i no byela Mats aku: “Huma naye ka tiko legi nyamutlha!” Ka siku gi nga landzela hi no suka futsi hiya Suécia hi avhiyawu wa ku rwala zvilo ku nga hi wona woce wu nga hi kona.

Mats: Hi wa alakanya ku a ciavelo ca hina ca wurumiwa ci mbhelile; hi se sangula ku rila nguvhu. Hambulezvo, a ku hambana ni lezvi a dhokodhela a nga wulile, Ann-Catrin i no chukwata. Andzhako ka lembe hi no tlhela Zaire, ka khati lego hi yile hi ya tira ka bandla ga gitsongwani ga ciSwahili le Lubumbashi.

Ann-Catrin: A cikhati leci hi nga hi le Lubumbashi ndzi humelwe hi rumbu. Hambu lezvi hi nga kala hi nga hi na makungo ya ku sangula ngango, a ku luza n’wanana wa hina zvi hi bayisile nguvhu. Kanilezvi, ndzeni ka cikhati leco co bayisa Jehovha i no hi nyika cinyikiwo hi nga kala hi nga ci rindzelangi. Hi no sangula zvigondzo zvo tala zva Bhibhiliya a ku hundza lezvi hi nga hi nazvo kale. Ndzeni ka lembe, a bandla ga 35 wa vahuweleli gi no kula giva ni 70 wa vahuweleli, niku a ntsengo wa lava va ngata mitlhanganweni wu no suka ka 40 wuya ka 220. Hi wa khomekile nguvhu ntirweni wa kuchumayela, Jehovha a tlhela a katekisa a kutikarata ka hina, lezvo zvi no hi chavelela. Hambulezvo, a kutala ka zvikhati ha ha ehleketa ni ku wulawula hi cin’wanana ca hina. Hi zvi rindzela nguvhu a ku wona lezvi Jehovha a to ku susisa zvona a kubayisa loko hi kumbhelela timbilwini ta hina.

Mats: Ka cikhati co kari, Ann-Catrin i no sangula ku mbhela nguvhu ntamu a tlhela ava ni gome. Ka cikhati caleco, mina ndzi no khomiwa kankro ya hombe ya cólon niku zvi wa lava ku ndzi mahiwa operasawu go karata. Kanilezvi zvezvi ndzi chukwatile niku Ann-Catrin i maha zvontlhe a zvi kotako ntirweni wa Jehovha.

Hi polile lezvaku a hi hina hoce hi kumanako ni zvikarato. Andzhako ka kudayana ka tixaka le Ruanda hi 1994, hi no endzela vamakabye vo tala lomu va nga tsutsumele kona. A ku wona kukholwa kabye, ni kutimisela kabye, ni ku kala va nga tsiki ku amukela van’wani zvi hi gondzisile lezvaku Jehovha i na ni ntamu wa ku hlayisa vanhu vakwe zvikhatini zva zvikarato. — Lis. 55:22.

Ann-Catrin: A cin’wani cikarato hi kumene naco a cikhati leci hi nga yile ka kuhendleletiwa ka ravi ga Uganda hi 2007. Andzhako ka mutlhangano lowo, hi no endza ni 25 wa varumiwa ni zviro zva ngango wa Bheteli hiya Nairóbi, Quénia. Na hi nga se chikela fronteira ya Quénia, a kamiyawu wo kari wu ngata hi le phambeni ka hina wu noba a movha lowu hi nga hi ka wona. Loyi a nga fambisa zvin’we ni ntlhanu wa vamakabye va nofa kwalaho; a makabye mun’wani wa cisati i file ndleleni ya kuya cipitali. Hi zvi rindzela nguvhu a ku tlhela hi wona vanghana va hina! — Joba 14:13-15.

Hi kufamba ka cikhati, ndzi hanyile lezvi ndzi nga bayisilwe. Kanilezvi, mina na Mats hi wa hi van’we va lava va simamileko ku karateka nguvhu hi kota ya mhango leyo. Ni wusiku ndzi wa khindlimuka hi kuchava, a mbilu na yiba a ku khwatsi ndzova ni mababyi ya mbilu. Zvi wa chavisa. Kanilezvi, a ku khongela nguvhu ka Jehovha zvin’we ni ku ehleketa hi mitsalo yo kari hi yi randzako zvi hi vhunile ku hi rula. A cin’wani kambe, hi yile ka vadhokodhela lava va hi vhunileko nguvhu. Zvezvi a zva ha mahi nguvhu a ku khwatsi ndzova ni mababyi ya mbilu, niku hi simama ku kombela Jehovha lezvaku a hi vhuna ku chavelela van’wani lava va lwisanako ni cikarato co fana.

A cikhati leci mu nga tlhamusela lezvi mu nga yimisanisa zvona ni zviyimo zvo karata, mu te Jehovha i mu khatalelisile “a ku khwatsi matandza ya mambisi”. Zvi wula yini lezvo?

Mats: A magezu lawa i vingu ga ciSwahili “Tumebebwa kama mayai mabichi,” kutani “hi khatalelwe a ku khwatsi matandza ya mambisi”. A ku khwatsi hi lezvi a munhu a ma khomako khwatsi a matandza ya mambisi kasi ma nga pandzeki, Jehovha i hi khatalele hi lirandzo ka ciavelo cin’we ni cin’wani. Contlhe cikhati hi wa hi ni zvontlhe hi nga zvi lava ni zva ku hundza lezvo. A yin’we ya tindlela leyi hi zwileko hi yona a lirandzo la Jehovha ni ku hi seketela kuva hi zwisisilwe hi Hubye yi Fumako.

Ann-Catrin: Ndzi tsakela ku kumbuka cikombiso cin’we ca wunene ga Jehovha. Ka siku go kari, ndzi no fonelwa ndzi tivisiwa lezvaku a papayi wa mina i wa babya zva mahati. Ka cikhati leco, Mats i wa ha hi ku hanya malaria. Hi wa nga hi na mali ya ku xava mathikithi ya avhiyawu kasi hiya kaya; hikwalaho hi no boha ku i chukwana ku xavisa movha wa hina. Andzhako ka lezvo, hi no fonelwa kambe makhati mambiri; a gin’we kuve kazali yi nga tiva ciyimo ca hina niku yi wa lava ku hi hakhelela thikithi gin’we. A gin’wani kuve makabye wa cisati a khosaheleko loyi a nga khweketile zvimalana zvo kari lomu ka kofre yakwe yi nga tsalilwe ku “ya loyi a nga ni cilaveko”. Ndzeni ka timeneti ti tsongwani, Jehovha i nova muvhuni wa hina! — Mah. 13:6.

Ka 50 wa malembe lawa mu nga nawo ntirweni wa cikhati contlhe, zvini mu zvi gondzileko?

Ann-Catrin: Ndzi gondzile lezvaku ‘hi kuma ntamu hi kuva hi rula hi tlhela hiva ni kutsumba’. Laha hi tsumbako Jehovha yena i maha ku a tiyimpi ta hina tiva takwe. (Isa. 30:15; 2 Kro. 20:15, 17) Hi ku mahela Jehovha zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina ka ciavelo cin’we ni cin’wani, hi kumile makatekwa yo tala ya ku ku wa nga hi na ndlela yin’wani ya ku ma kuma.

Mats: A nchumu wa lisima ndzi wu gondzileko ku tsumba Jehovha ka zviyimo zvontlhe ni ku rindzela ku wona lezvi a to hi mahela. (Lis. 37:5) A nga tshukangi a tsandzeka ku tatisa citsumbiso cakwe ca ku hi vhuna. Zvezvi hi tira Bheteli ya Myanmar niku Jehovha wa ha simama ku hi vhuna.

Hi tsumba ku a vaswa vo tala va lavako ku engetela ntiro wabye va tazwa lirandzo li nga mbheliko la Jehovha lo fana ni leli a hi kombisileko. Ha tiyiseka lezvaku lezvo zvi ta humelela loku va tsika Jehovha a va vhuna a ku kula ni kwihi va byalilweko kona.