U nga zvi kota ku hlula a maalakanyo ya hava!

1-2. Pawule i wa ti zwisa kuyini ka zvikhati zvo kari, niku hikuyini hi ti zwisako ku khwatsi hi yena? (Va Le Roma 7:21-24)

ZVINI zvi tako maalakanyweni ya wena loku u ehleketa hi mupostoli Pawule? U ehleketa hi murumiwa wo tiya hlanha, mugondzisi wo buvha kutani mutsali wa mabhuku yo tala ya Bhibhiliya? Zvontlhe lezvo lisine. Kanilezvi ka zvikhati zvin’wani i wa mbhela ntamu a tlhela a karateka. Pawule i wa tshuka ava ni maalakanyo ya hava a ku fana ni lezvi a kutala ka hina zvi tshukako zvi hi mahekela.

² Lera Va Le Roma 7:21-24. Ka papilo legi a nga tsalela Va Le Roma, Pawule i tlhamusele lezvi a kutala ka hina hi tshukako hi ti zwisa zvona. Hambu lezvi a nga hi muKristu wo tsumbeka, i wa hi ni yimpi ya le ndzeni — ku nga yimpi ya ku xuva ku maha kurandza ka Nungungulu ni kunavela ku maha zvilo zva kubiha. Ahandle ka yimpi yakwe ya le ndzeni, ka zvikhati zvo kari Pawule i wa tlhela a lwisana ni maalakanyo ya hava ya lezvi a nga mahile kale ni cikarato co kala ci nga hundzi leci a nga kari a yimisana naco.

3. Zvini hi to bhula hi zvona ka ndzima leyi? (Wona ni “Magezu ma tlhamuselweko.”)

³ Hambu lezvi a nga hi ni yimpi ya le ndzeni, Pawule a nga tsikangi a kutizwa kakwe ka havaa ku fumela maalakanyo yakwe. Ka ndzima leyi, hi ta bhula hi zviwutiso lezvi: Zvini zvi nga maha ku ka zvikhati zvo kari Pawule a tizwa na a hi munhu wa “khombo”? Zvini a nga maha kasi alwa ni maalakanyo ya hava? Hi nga ma hlulisa kuyini maalakanyo ya hava loku mata?

ZVINI ZVI NGA MAHA KU PAWULE AVA NI MAALAKANYO YA HAVA?

4. Zvini zvi nga maha ku Pawule ava ni maalakanyo ya hava?

⁴ Zvilo a nga mahile kale. Na a nga se maha muKristu, Pawule, loyi kusanguleni a nga tiviwa kota Sawule, i mahile zvilo a nga gumesa a ti laya hi zvona. Hi cikombiso, i seketele a kudawa ka Stefani, a munhu wo tsumbeka, hi maribye. (Miti. 7:58; 8:1) A cin’wani kambe, Sawule i vhukele a maKristu a tlhela a ma xanisa nguvhu. — Miti. 8:3; 26:9-11.

5. Pawule i wa ti zwisa kuyini hi lezvi a nga mahile kale?

⁵ Andzhako ka kuva muKristu, ka zvikhati zvo kari mupostoli Pawule i wa tizwa nguvhu nandzu hi lezvi a nga mahile kale. Laha a malembe ma ngaya ma hundza na a hi muKristu a zvimaho zvakwe zva kale zva ku xanisa maKristu hi tihanyi zvi wa engetela ku muga. Hi cikombiso, a cikhati leci a nga tsala a papilo gakwe go sangula ka Va Le Korinte, lomu ka va 55 Nguveni ya Hina, i wulile lezvi: “A ndzi ringani ku vitaniwa ku ndzi mupostoli, hakuva ndzi xanisile a bandla ga Nungungulu”. (1 Kor. 15:9) Ka papilo gakwe legi a nga tsalela Va Le Efesusi, kwalomu ka ntlhanu wa malembe ndzhako, i ti tlhamusela kota “loyi wa mutsongwani cikari ka vobasa vontlhe”. (Efe. 3:8) A cikhati leci a nga tsalela Timote, Pawule i ti wulile ku i wa hi ‘murukateli, ni muxanisi, niku i wa nga hi na cichavo hi munhu’. (1 Tim. 1:13) Hi nga alakanyela lezvi Pawule a nga ti zwisa zvona a cikhati leci a nga endzela bandla a kumana ni lava a nga va xanisile kutani maxaka ya vanhu lavo?

6. Zvini zvin’wani zvi nga mu vangela kukarateka ka hombe Pawule? (Wona ni tlhamuselo wa lahasi.)

⁶ Muzwa nyameni. Pawule i fananisile lezvi zvi nga kari zvi mu vangela kukarateka ka hombe ni “muzwa nyameni”. (2 Kor. 12:7) Mupostoli Pawule a nga wulangi hi kukongoma leci ci nga mu karata kanilezvi a magezu a nga ma tirisa ma komba lezvaku ku ngava mababyi, kukarateka kutani zvilo zvin’wani zvi nga mu vangela kubayisa.b

7. Pawule i wa ti zwisa kuyini hi kungambheleli kakwe? (Va Le Roma 7:18, 19)

⁷ Kungambheleli kakwe. Pawule i lwisene ni kungambheleli kakwe. (Lera Va Le Roma 7:18, 19.) Hambu lezvi a nga zvi lava ku maha lezvi zvi nga hi zvinene, a kungambheleli kakwe ku wa hungula kutiyimisela kakwe. Yena i ti wulele lisine a ku i wa hi ni yimpi ya kunavela kakwe ka nyama ni kunavela ku maha zvazvinene. Hambulezvo, Pawule i no zama ku chukwatisa. (1 Kor. 9:27) Hi nga alakanyela lezvi a nga kari a karatekisa zvona loku a phazama a kombisa matshamela lawa a nga ti karatela ku ma hlula!

PAWULE I MA HLULISILE KUYINI A MAALAKANYO YA HAVA?

8. Zvini lezvi a mapapilo ya Pawule ma kombako xungetano hi lezvi a nga lwisa zvona ni kungambheleli kakwe?

⁸ Kota lezvi zvi kombisiwako ka mapapilo yakwe, Pawule i wa ehleketa hi lezvi yena ni vakhozeli-kuloni va nga fanele ku maha kasi kulwa ni ku hlula a kubyekelela ka ku wonha hi ku vhuniwa hi moya wa Nungungulu. (Rom. 8:13; Gal. 5:16, 17) A kutala ka zvikhati, Pawule i wulawulile hi kunavela ni mitiro leyi a maKristu ma faneleko ku yi potsa kasi ma tsakisa Nungungulu. (Gal. 5:19-21, 26) Handle ko kanakana, Pawule i ehleketile hi gome gakwe, a hlota wusungukati ga Mitsalo a tlhela a tiva ku mazambo muni yo kongoma a nga fanele kuba kasi a lwisana ni kungambheleli kakwe. Hi nga tiyiseka lezvaku i tirisile wusungukati legi a nga nyika van’wani.

9-10. Cini ci vhunileko Pawule a kulwa ni maalakanyo ya hava? (Va Le Efesusi 1:7) (Wona ni mufota.)

⁹ Hambu lezvi ka zvikhati zvo kari Pawule a nga tizwa na a mbhelile ntamu, i wa zvi kota ku simama ava ni mawonela manene. Hi cikombiso, i wa tsaka a cikhati leci a nga byeliwa mibiko yo tsakisa hi lava a nga endza navo va vhuxela mabandla. (2 Kor. 7:6, 7) I wa tsaka kambe hi kuva ni wunghana ni vakhozeli-kuloni. (2 Tim. 1:4) Niku i wa zvi tiva ku i wa tsakelwa hi Jehovha. Kunene, Pawule i wa tsaka hakuva i wa zvi kota ku khozela Nungungulu “hi livhalo li basileko”. (2 Tim. 1:3) Hambu ka cikhati leci a nga vhalelwe le Roma, Pawule i kucile vakhozeli-kuloni lezvaku va ‘tsaka Hosini’. (Filp. 4:4) Hikwalaho, ka magezu lawa Pawule a nga tsala a zvi ti kombi ku ma tsalilwe hi munhu a nga lwisana ni maalakanyo ya hava. Lezvo zvi komba ku loku a maalakanyo ya hava ma mu tela, Pawule i wa zvi kota ku tekela ku ma hlongola a ma vhaleta hi lawa ya manene.

¹⁰ A cin’wani kambe, Pawule i wa zvi kota ku hlula maalakanyo ya hava hakuva i wa kholwa ku a hakhelo ya kutlhatlhisa yi wa hi cinyikiwo ci ngaya ka yena wutsumbu. (Gal. 2:20; lera Va Le Efesusi 1:7.) Hikwalaho, i wa tiyiseka ku hi kota ya muphahlo wa Jesu, Jehovha i tsetselele zviwonho zvakwe niku i wa ta simama ku mu tsetselela. (Rom. 7:24, 25) Hambu lezvi a kale a nga mahile zvihoxo, Pawule i wa zvi kota ku mu mahela ntiro wo basa Nungungulu na a tsakile. — Mah. 9:12-14.

11. Hikuyini a cikombiso ca Pawule ci hi tiyisako?

¹¹ A ku fana na Pawule, kuzvilava hi nga ti zwisa ku khwatsi contlhe cikhati hi na ni yimpi ya le ndzeni. Kuzvilava ku ngava hi lezvi hi zvi pimisako, lezvi hi mahako kutani hi lezvi hi wulako. Kuzvilava hi ngaza hi wula ku: ‘A khombo ga mina vasan’wina!’ A makabye wo kari wa cisati, a nga kwalomo ka 20 wa malembe, wa ku hi Eliza,c i tlhamusela lezvi a ti zwisako zvona. I ngalo: “Zva ndzi chavelela a ku ehleketa hi ciyimo ca Pawule. Zva ndzi tiyisa a ku tiva ku a hi mina ndzoce ndzi ti zwisako lezvo. Leyi i ndlela yin’wani ya ku Jehovha a ndzi alakanyisa ku wa zvi tiva lezvi a malandza yakwe ma yimisanako nazvo.” Zvini hi nga mahako kasi, a ku fana na Pawule, hiva ni livhalo li basileko ni litsako hambu loku hi lwisana ni maalakanyo ya hava?

HI NGA MA HLULISA KUYINI A MAALAKANYO YA HAVA?

12. A ku simama kuva ni longoloko wa wunene wa moya zvi hi vhunisa kuyini yimpini ya hina ya kulwa ni maalakanyo ya hava?

¹² Simama kuva ni longoloko wa wunene wa moya. Loku hi ti karatela kuva ni longoloko wa wunene wa moya hi ta zvi kota ku veka kupima ka zvilo zva zvinene. Ehleketa hi lezvi: A ku khwatsi hi lezvi hi vako ni lihanyo linene loku hi ti karatela kuga zvakuga zva mavhitamina, hi maha maezersisio hi kukhandzakanya ni ku etlela zvi enela, ha tiyisiwa loku hi lera a Mhaka ya Nungungulu siku ni siku, hi chumayela, hi longisela mitlhangano ni kuya ka yona hi tlhela hi hlamula. A ku simama ku maha zvilo lezvo zvi ta hi vhuna a ku pimisa zvilo zva zvinene, wutshan’wini ga ku pimisa zvilo zvi to hi mbheta ntamu, niku hi ta tsaka. — Rom. 12:11, 12.

13-14. A maKristu yo kari yo tsumbeka ma vhunekisa kuyini hi kuva ni longoloko wa wunene wa moya?

¹³ Wona cikombiso ca João, loyi a khomilweko kankro na a hi ni 39 wa malembe. Kusanguleni, i wa chava a tlhela a karateka. I wa ti wutisa ku: ‘Hikuyini ndzi babyako na ndza ha hi jaha go kota legi?’ Ka cikhati leco, a cifanyana cabye ci wova ni malembe manharu basi. Makunu, cini ci nga vhuna João a ku lwisana ni kutizwa ka hava? I wula lezvi: “Hambu lezvi ndzi nga tshama na ndzi karele, ndzi wa maha zvontlhe ndzi nga zvi kota kasi a ngango wa mina wu simama kuva ni longoloko wa wunene wa moya. Hi wa nga lovhi mitlhangano, hi wa chumayela vhiki ni vhiki hi tlhela hi maha wukhozeli ga ngango hi kukhandzakanya hambu loku zvi karata nguvhu.” Loku a cuwuka ndzhako, João i engeta, aku: “Loku ndzi dzuka zvi gumesa zvi hundza, a kukarateka loko ku vhaletiwa hi ntamu ni lirandzo la Jehovha. Jehovha i ta ku tiyisa a ku fana ni lezvi a mahako ka mina.”

¹⁴ Eliza, loyi hi mu kumbukileko, i ngalo: “Khati ni khati ndzi yako mitlhanganweni ya wuKristu ni ku maha cigondzo ca mina wutsumbu, ndzi alakanyisiwa ku Jehovha wa ndzizwa niku hakunene wa ndzi randza. Lezvo zvi ndzi maha ndzi tsaka.” A muwoneleli wo kari wa cipandze wa le Afrika, wa ku hi Nolan, i tlhamusela lezvi zvi vhunako yena ni sati wakwe, Diana. I ngalo: “Hi ti karatela ku landzela a longoloko wa hina wa moya hambu loku hi mbhelile ntamu. Contlhe cikhati Jehovha i hi maha hi zvi wona ku wa hi vhuna kuva ni mawonela manene. Hi ti karatela ku alakanya lezvaku Jehovha i ta hi vhuna ni ku hi katekisa; a hi zvi tivi ku i ta zvi mahisa kuyini kanilezvi ha zvi tiva ku i ta hi vhuna.”

15. Zvini hi nga mahako kasi kulwa ni maalakanyo ya hava? Fananisa.

¹⁵ Loku hi simama ku tizwa na hi karatekile, ku ni zvin’wani hi faneleko ku maha. Kasi ku fananisa, ti alakanyele na u hi ni mababyi ya longo. Kasi u hanya zvi nga lava ku u maha zvo hundza ku fambafamba u ti olola siku ni siku. Kasi u pola ku a mababyi lawo ma vangiwa hi yini, zvi nga lava ku u kambisisa hambu ku bhula ni dhokodhela. Hi kufanana, hi fanele ku kambisisa lomu ka Bhibhiliya ni lomu ka mabhuku ya hina ni ku bhula ni muKristu wo buvha kasi hi tiva a ndlela ya kulwa ni maalakanyo ya hava yo kala ma nga hundzi. Wona mawonela man’wani ma nga vhunako.

16. Cini ci nga ku vhunako ku tiva leci ci ku vangelako maalakanyo ya hava? (Lisimu 139:1-4, 23, 24)

¹⁶ Khongela kasi u tiva zvilaveko zva wena. Hosi Dhavhidha i wa zvi zwisisa ku Jehovha wa mu tiva khwatsi. Hikwalaho, Dhavhidha i no kombela Jehovha lezvaku a mu vhuna ku tiva lezvi zvi nga kari zvi mu vangela “kukarateka ka maalakanyo”. (Lera Lisimu 139:1-4, 23, 24.) Wenawu u nga kombela Jehovha a ku vhuna ku tiva ku cini ci ku vangelako maalakanyo ya hava ni ku tiva ku u nga ma hlulisa kuyini. U nga tlhela u ti maha zviwutiso zvo kota lezvi: ‘Hi cihi a cinya ca maalakanyo ya mina ya hava? A ku ku ni cokari ci ndzi vhuxelako maalakanyo ya hava? Loku a maalakanyo ya hava ma ndzi tela, ndza ma tsika ma aka cisaka wutshan’wini ga ku ma hlongola?’

17. Mahungu muni u nga gondzako ma nga ku vhunako ku ehleketa hi zvilo zvi to ku tiyisa? (Wona ni mufota.)

¹⁷ Gondza zvilo zvi to ku vhuna ka ciyimo ca wena. Ka zvikhati zvo kari, u nga vhuneka hi ku gondza zvokari ka matshamela ya Jehovha. Hi cikombiso, mupostoli Pawule i vhunekile nguvhu hi ku ehleketa hi hakhelo ya kutlhatlhisa ni kutsetselela ka Jehovha. Wenawu u nga maha zvo fana. Tirisa Bhuku go kambisisa hi gona ga Vakustumunyu va Jehovha, gondza tindzima ti nga ka mabhuku ya hina kutani ka jw.org ti wulawulako hi matshamela ya Nungungulu yo kota wuxinji, kutsetselela ni lirandzo li nga mbheliko. Neti u kuma tindzima ti nga ku vhunako, ti xaxamete. Veka a lista leyo ka wutshamu gi olovako ku yi wona u tlhela u gondza a tindzima leto ni ka cihi cikhati u sangulako ku karateka. Zama ku tirisa lezvi u lerileko ka ciyimo ca wena wutsumbu. — Filp. 4:8.

18. Mahungu muni lawa a maKristu yo kari ma gondzako?

¹⁸ Eliza, loyi hi mu kumbukileko, i mahile makungo ya ku gondza hi Joba ka cigondzo cakwe wutsumbu. Yena i wula lezvi: “A ciyimo ca mina ci fana nguvhu ni ca Joba. Joba i yimisene ni zviringo zvo landzelana. Kanilezvi, hambu ka cikhati leci a nga karatekile nguvhu i no simama ku tsumba Jehovha hambu lezvi a nga kala a nga zvi tivi ku a zvikarato zvakwe zvi sukela kwihi.” (Joba 42:1-6) Diana, loyi hi mu kumbukileko, i wula lezvi: “Mina ni nuna wa mina hi ti mahele makungo ya ku gondza bhuku Achegue-se a Jeová. A ho ku bonga hi lezvi Jehovha a hi wumbako a ku fana ni lezvi a muwumbi a mahako hi wumba. Wutshan’wini ga ku mbhela ntamu hi kota ya zvihoxo zva hina, hi zama ku alakanyela Jehovha na a kari a hi wumba kasi hiva vanhu va chukwana. Lezvo zvi hi maha hi tshinela nguvhu kakwe.” — Isa. 64:8.

TSUMBA KU A ZVILO ZVI TA CHUKWATA CIKHATINI CI TAKO

19. Hi ta ti zwisa kuyini ka zvikhati zvo kari, kanilezvi zvini hi faneleko ku tiyiseka hi zvona?

¹⁹ Hambu loku hi hi ni longoloko wa wunene wa moya ni ku maha cigondzo ca munhu wutsumbu ci tatisako zvilaveko zva hina, a hi faneli ku rindzela ku hi nga ta tshuka hiva ni maalakanyo ni kutizwa ka hava. Ka masiku yo kari hi ta tshuka hi tizwa na hi mbhelile nguvhu ntamu. Kanilezvi hi ku vhuniwa hi Jehovha hi nga zvi kota ku hungula maalakanyo ya hava loku ma chikela. Hi nga tiyiseka ku a masiku yo tala hi lawa hi to ti buza hi wutomi hi tlhela hi tsaka hi kuva ni livhalo li basileko ni ku tiva ku Jehovha wa tsaka hi lezvi hi mu mahelako.

20. Zvini u ti yimiseleko ku maha?

²⁰ A hi simameni ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi hi nga fumelwi hi maalakanyo ya hava ma vangiwako hi zvihoxo hi zvi mahileko kale, zvikarato zva wutomi kutani kungambheleli ka hina. Hi ku vhuniwa hi Jehovha hi nga zvi kota ku wonelela maalakanyo ya hava. (Lis. 143:10) Hi ci rindzela hi mahlo yo pswhuka a cikhati leci hi to kala hi nga ha xanisiwi hi maalakanyo ya hava. Ka cikhati leco, mixo ni mixo hi ta vhuka na hi nga ha karatiwi hi nchumu, na hi tsakile hi ku tirela Jehovha, a Nungungulu wa hina wa lirandzo!