Kala ka cikhati leco, Jesu i wa mahile zvilo zvo tala nguvhu ntirweni wakwe le Galileya. Hambulezvo, a cikhati leci a ngaku “ndzi fanele ku kanela mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu ni ka madhoropa man’wani,” i wa nga wuli lomu Galileya basi. Hi cigelo leco, i no ya “kanela masinagogeni ya le Judhiya.” (Luka 4:43, 44, NM) Lezvo zva zwisiseka hakuva makunu zvi wahi kwalomo ka hweti ya Março kutani Abril, niku a festa ya le Jerusalema yi wa hi laha kusuhani.

Loku hi lera lomu ka tiIvhangeli, hi kuma lezvaku Jesu i mahile zvilo zvo tala nguvhu le Galileya ku hundza lomu Judhiya. Hambu lezvi a vanhu va lomu Judhiya va nga kala va nga zvi tsakeli nguvhu, Jesu i wa simama ku chumayela ni ku maha zvihlamaliso.

Na ku nga se hundza cikhati co leha, Jesu i noya Jerusalema kasi a yaga Phasika ga 31 Nguveni ya Hina. Jerusalema gi wa hi dhoropa-tshinya ga Judhiya. Kusuhani ni laha Nyangweni ya Tiyivhu, ku wa hi ni wutshamu gi nga vitaniwa ku citivana ca Bhetesdha, ci nga randzelwe hi makhurisi ni mapilari ya hombe. Ka wutshamu lego, ku wa tolovela ku tala hi vanhu vo babya, zvikhumu, ni vo lamala, hakuva va wa kholwa lezvaku a munhu a nga hanya loku a nghena lomu matini a cikhati leci ma vhindlukiswako.

A siku lego gi wa hi Sabhadho. Jesu i no wona wanuna laha citivaneni, loyi a nga hi ni 38 wa malembe na a babya; a mu wutisa lezvi: ‘Wa zvi lava ku hanyiswa ke?’ A wanuna loye i no hlamula aku: “Hosi, a ndzi na munhu wa ku ndzi peta citivaneni laha a mati ma vhindlukiswako; kanilezvi loku ndziku hi kuta, a mun’wani o relela mahlweni ka mina.” — Johani 5:6, 7.

Jesu i no gumesa a wula zvilo zva ku kuzvilava zvi hlamalisile wanuna loye kutani ni vontlhe va nga zvizwa. I no mu byela lezvi: “Vhuka, u teka sango ga wena, u famba.” (Johani 5:8) A wanuna loye i no tekela ku hanya futsi, a ku kakatsuku a teka sango gakwe a famba!

A vaJudha a va tsakangi hi nchumu wa wu nene lowu wu nga mahekile, va no wu wona na wu nga faneli ku mahiwa, va zvi sola va byela wanuna loye vaku: “I Sabhadho, a zvi faneli ka wena a ku rwala a sango ga wena.” Yena i no va hlamula, aku: “Loyi a ndzi hanyisileko, i te ngalo ka mina: Teka sango ga wena, u famba.” (Johani 5:10, 11) A vaJudha lavo va no swireka va tlhela va sola loyi a nga kari a hanyisa vanhu hi Sabhadho.

Kota lezvi va nga lava ku mu tiva loyi a nga mu hanyisa, va no mu wutisa lezvi: “Himani a munhu loyi a ngaku ka wena: Teka sango ga wena, u famba”? Hikuyini va ngaza va mu wutisa lezvo? Hi ku “Jesu i wa nyamalele, lezvi ku nga hi ni vanhu vo tala”. A wanuna loye kambe i wa nga gi tivi a vito ga loyi a nga mu hanyisa. (Johani 5:12, 13) Kanilezvi, i wa ta kumana naye ka khati gin’wani. I no gumesa a kumana na Jesu futsi lomu tempeleni. Ka khati legi i no zvi tiva makunu a ku himani loyi a nga mu hanyisa le citivaneni.

A wanuna loye i no kuma vaJudha lava va nga mu wutisile ku himani a nga mu hanyisa. I no va byela ku hi Jesu. Laha va nga zvi tiva, va no yela Jesu. Ku ngava lezvaku va wa yela ku ya tiva ku i zvi kotisa kuyini ku maha zvihlamaliso? A ku kala ni ku vala! Va wa yela ku ya kona Jesu hi lezvi a nga maha zvihlamaliso hi Sabhadho. Va no tlhela va sangula ku mu hlota!

A cikhati leci a vaJudha vo kari va nga kona Jesu vaku i tshovile nayo wa Sabhadho, i no va hlamula lezvi: ‘Papayi wa ha tira ni lezvi, na mina ndza tira.’ — Johani 5:17.

Lezvi Jesu a nga mahile, zvi wa nga tshovi nayo wa Nungungulu xungetano hi Sabhadho. A ntiro lowu a nga kari a maha wa ku chumayela ni ku maha zvihlamaliso i wo pimanyisa mitiro ya yi nene ya Nungungulu. Hikwalaho, Jesu i no simama ku maha zva zvi nene siku ni siku. Kanilezvi, a hlamulo wakwe wu no va zangarisa nguvhu a ku hundza lezvi va nga hi zvona, zvonake va zama ku mu daya. Va wa zangarela yini?

Ahandle ka lezvi va nga pengile hi ku alakanya lezvaku Jesu i wa tshova nayo wa Sabhadho, va no tlhela va ci wona ci hi ciruko loku aku i N’wana wa Nungungulu. Va no alakanya ku loku aku Jehovha i Papayi wakwe, i wo ti byela ku i fana na Nungungulu. Hambulezvo Jesu a nga chavangi, i no simama a va tlhamusela lezvi a wuxaka gakwe na Nungungulu gi tshamisileko zvona. I te: ‘Papayi wa mu randza N’wana [wakwe], wa mu komba zvontlhe lezvi a zvi mahako’. — Johani 5:20.

Papayi wa Jesu hi yena a Nyikako wutomi, niku i wa sina a zvi kombisile hi ku va nyika ntamu a vavanuna vo kari kasi va vhuxa vanhu va nga file. Makunu, Jesu i no simama a wula lezvi: ‘Khwatsi hi lezvi Papayi a vhuxako vafileko va hanya, hi zvalezvo kambe a N’wana wa va hanyisa lava a zvi randzako.’ (Johani 5:21) Lawo mave magezu ya lisima nguvhu, ma hi vhunako ku rindzela zva zvi nene cikhatini ci tako! Ni ka cikhati leco, a N’wana wa Nungungulu i wa hanyisa lava va nga file hi tlhelo ga moya. Hi cigelo leco Jesu a ngaku: “Loyi a zwako a mhaka ya mina, ni ku kholwa loyi a ndzi rumileko, i na ni wutomi ga pindzukelwa; zvonake a ngati kulamulweni, kanilezvi i humele kufeni, a nghena wutomini.” — Johani 5:24.

A ku na mahungu ma kombako lezvaku kala ka cikhati leco Jesu i wa vhuxile wokari a nga file. Kanilezvi, i wo komba lava va nga kari va mu sola lezvaku i wa ta vhuxa a vafileko futsi. I te: A “cikhati ca hata, laha vontlhe va nga le zvilahleni va ta ngazwa a gezu gakwe, va huma”. — Johani 5:28, 29.

Ka magezu yakwe ma nga landzela, Jesu i kombile lezvaku hambu lezvi a mahako ntiro wa lisima nguvhu, i rangelwa hi Nungungulu. I te: “Mina a ndzi zvi koti ku maha nchumu ha ndzoce. . . . A ndzi lavi kurandza ka mina, kanilezvi a kurandza ka loyi a ndzi rumileko.” (Johani 5:30) Hambulezvo, Jesu i gumesile a komba ntiro wa lisima a wu mahako kasi a kungo ga Nungungulu gi tatiseka. Kala ka cikhati leco, a ntiro lowo wu wa nga seva kubaseni. A magezu yakwe ma wa nyika wukustumunyu ga lezvi a nga wa ta zvi maha ni lezvaku hi yena mani. Kanilezvi, a hi wona woce. I no va alakanyisa lezvi: “Mu rumile vanhu ka Johani [Mubhabhatisi], niku Johani i no kustumunya lisine.” — Johani 5:33, NM.

Lava va nga kari va kona Jesu kuzvilava va wa mu zwile Johani ka malembe mambiri ma nga hundzile, a cikhati a nga wulawula ni vaJudha xungetano hi Loyi a nga wa tata andzhako ka yena — loyi a nga wa ta vitaniwa ku “Muphrofeti” ni ku “Kristu.” (Johani 1:20-25) Jesu i no va alakanyisa Johani, loyi va nga kari va mu kombisa nguvhu cichavo — loyi ka cikhati leco a nga vhalelwe paxweni. I te: “N’wina mu vhumele ku tsaka cikhatanyana kuwonekeleni kakwe.” (Johani 5:35) Hambulezvo, Jesu i nyikile wukustumunyu go hundza legi ga Johani Mubhabhatisi.

I te: ‘A mitiro leyi a ndzi nyikileko Papayi a kuva ndzi yi mbhetisa [a ku patsa ni lowu a nga ha hi ku wu maha, wa ku hanyisa wanuna], ya kustumunya hi mina lezvaku Papayi i ndzi rumile.’ Jesu i no engeta aku: ‘Papayi, loyi a ndzi rumileko, i mahile wukustumunyu hi mina.’ (Johani 5:36, 37) Hi cikombiso, Nungungulu i nyikile wukustumunyu a cikhati leci Jesu a nga bhabhatiswa. — Matewu 3:17.

Zvi te dlunya ku lava va nga kari va kona Jesu, va wa nga hi na cigelo ca ku ala ku i rumilwe hi Nungungulu. A Mitsalo leyi va nga kari va ti byela ku va yi tirisa yi wa nyika wukustumunyu hi yena. Jesu i no gumesa a gemeta mhaka yakwe hi magezu lawa: ‘Loku mu wa kholwa hi Mosi, na mu kholwa hi mina; hakuva yena i tsalile hi mina. Kanilezvi loku mu nga kholwi a kutsala kakwe, mu ta kholwisa kuyini a timhaka ta mina ke?’ — Johani 5:46, 47.

Jesu ni vapizani vakwe va wa kari va kongoma n’walungu vaya Galileya. Ka nguva leyo, a timbewu ti wo sangula ku buvha lomu masin’wini. Kota lezvi a vapizani vakwe va nga kari vazwa ndlala, va no hulula timbewu to kari va chukuruta vaga. Kanilezvi, a siku lego ku wa hi Sabhadho. A vaFarisi va no va wona na va hulula timbewu vaga.

Kambe wa zvi alakanya ku a vaJudha vo kari va wa zamile ku daya Jesu, na va mu lumbeta lezvaku i tshovile nayo wa Sabhadho ke? Ka khati lego makunu, va noya ka Jesu va ya lumbeta vapizani vakwe, vaku: “A vapizani va wena va maha lezvi zvi nga faneliko a ku mahiwa hi Sabhadho.” — Matewu 12:2.

A vaFarisi va wa ti byela lezvaku a ku hulula timbewu to kari u ti chikira lomu mandleni u susa makaha ya kona uga zvi wa fana ni ku tshovela u hula. (Eksodhusi 34:21) Lezvi va nga kari va wu tlhamuselisa zvona a Nayo wa Sabhadho zvi wa maha lezvaku wu bindza, kuveni Nungungulu i wa nyikile Nayo lowo kasi a Sabhadho giva siku ga kutsaka ni ga ku tiyisiwa hi tlhelo ga moya. Jesu i no wulawula hi zvikombiso zvo kari zvi nga komba lezvaku a mawonela yabye a ma lulamangi, niku Jehovha Nungungulu a nga tshukangi a lava lezvaku a Nayo wakwe xungetano hi Sabhadho wu tirisa lezvo.

A cikombiso co sangula hi leci ca Dhavhidha ni vanghana vakwe. A cikhati leci Dhavhidha ni vanghana vakwe va ngazwa ndlala, va no nyima le tabhernakelini vaga tipawa ti nga vekilwe mahlweni ka Nungungulu. Hambu lezvi a tipawa leto ti nga susilwe mahlweni ga Jehovha ku vekiwa tin’wani, ti wa fanele ku giwa hi vapristi. Ka ciyimo leci Dhavhidha ni vanghana vakwe va nga hi ka cona, zvi wa nga yili a ku vaga. — Levhi 24:5-9; 1 Samuweli 21:1-6.

A cikombiso ca wumbiri leci Jesu a nga nyika i te: ‘A mu gondzangi Nayweni ke, a ku hi Sabhadho a vapristi va wonha a Sabhadho le tempeleni, na va nga hi na nandzu?’ Hi magezu lawo, i wa komba lezvaku a vapristi va wa daya zvifuyo lomu tempeleni va maha miphahlo va tlhela va maha mitiro yin’wani hi Sabhadho. I no gumesa aku: “Mina ndziku ka n’wina: Kwalaha i kona loyi a nga wa hombe ku hundza tempeli.” — Matewu 12:5, 6; Mitsengo 28:9.

Jesu i no tshaha Mitsalo kambe kasi ku komba mhaka-tshinya leyi a nga lava ku gondzisa. I te: ‘Loku mu wa zvi tivile aku zvi wula yini lezvaku: Ndzi randza wuxinji, a ndzi randzi miphahlelo, na mu nga konangi lava va nga hava nandzu.’ I no gemeta hi magezu lawa: “Hakuva a N’wana wa munhu i Hosi ya Sabhadho.” Jesu i wa wula cikhati leci a nga wa ta fuma hi kurula hi 1000 wa malembe. — Matewu 12:7, 8; Hoseya 6:6.

Ku hundza cikhati co leha nguvhu a vanhu na va xanisiwa hi wukhumbi ga Sathani, legi gi teleko hi xapi ni tiyimpi. Lezvo zvi ta cica nguvhu cikhatini ca Sabhadho ga hombe ga kufuma ka Kristu, loyi a to hi humuta kuxaniseka kontlhe — ku nga lezvi hi zvi lavako nguvhu!

Jesu i noya ka sinagoga go kari — ko khwatsi ga kwalomuya Galileya — zvonake a ya kuma wanuna a nga lamele canja ga cinene. A siku lego ku wa hi Sabhadho kambe. (Luka 6:6) Loku Jesu a nghenile lomu Sinagogeni lego, a vatsali ni vaFarisi va no sangula ku mu cuwuka na va mu lambele. Hikuyini? Lezvi va nga mu lambele hi zvona va zvi kombisile laha va nga mu wutisa lezvi: “Ku fanele ku hanyisa hi siku ga Sabhadho ke?” — Matewu 12:10.

A varangeli va wukhongeli ga ciJudha va wa kholwa lezvaku a Nayo wo vhumela ku munhu a hanyisiwa hi Sabhadho loku ku hi ku i laha kusuhani ni kufa basi. Hi cikombiso, hi kuya hi vona zvi wa nga hi laha Nayweni a ku ololoxa rambu kutani ku bhandicha cilondza hi Sabhadho, hakuva yi wa nga hi mhaka ya kufa ni kuhanya. Zvi la su dlunya lezvaku a vatsali lavo ni vaFarisi va wa nga mu wutisi lezvo Jesu hi ku mu zwela wusiwana a wanuna loye a nga kari a xaniseka. Kanilezvi va wo lava nchumu wa ku mu kona hi wona.

Hambulezvo Jesu i wa ma tiva maalakanyo yabye ya kubiha. I wa zvi tiva lezvaku va wa hi ni mawonela ma nga kala ma nga yelani ni Mitsalo xungetano hi lezvi zvi nga fanele ni lezvi zvi nga kala zvi nga faneli ku mahiwa hi Sabhadho. (Eksodhusi 20:8-10) Jesu i wa tshukile a komamisiwa hi ku maha zvihlamaliso hi Sabhadho. Makunu Jesu i no longisela kasi ku maha zvilo zvi nga vhuxa zunga hi kota ya lezvi zvi nga paluxa mawonela yabye yo soholoka. I no byela wanuna loyi a nga lamele canja aku: “Suka, u ta yima laha.” — Marku 3:3.

I no gumesa a wutisa vatsali ni vaFarisi aku: ‘Himani cikari ka n’wina, loyi a nga ni yivhu yin’we, loku yi wela lomu nkeleni hi siku ga Sabhadho, a to kala a nga yi khomi a yi humesa ke?’ (Matewu 12:11) Kota lezvi a yivhu yi nga hi tshomba, leyi va nga wa ta kuma mali hi yona, va wa nga ta yi tsika loku nkeleni vaku kala mandziko; hakuva yi wa ta tshuka yifa, va luza mali. Ahandle ka lezvo, a Mitsalo yi waku: “A munhu wo lulama wa chela kota hi wutomi ga cifuyo cakwe”. — Mavingu 12:10.

Jesu i no gumesa a komba lezvi a timhaka leto ti nga yelanisa zvona hi ku va wutisa lezvi: “Makunu a munhu a hi wa lisima nguvhu ku hundza yivhu ke? Hikwalaho zva fanela ku maha zvilo zva zvi nene hi Sabhadho.” (Matewu 12:12, NM) Jesu i no mu zwela wusiwana a wanuna loye a nga babya, niku loku a mu hanyisa, i wa nga ta tshova Nayo wa Sabhadho. A mitlhamuselo yakwe kambe, yi wa zwisiseka khwatsi. A vatsali ni vaFarisi a va zvi kotangi ku kaneta Jesu. Hikwalaho, va no fotso!

Jesu i no cuwuka lomu mareveni hi ku swireka na a hlamala kambe hi mawonela yabye yo soholoka, zvonake a byela wanuna loyi a nga lamele canja aku: “Nawuluta canja ga wena.” (Matewu 12:13) Laha a wanuna loye a nga nawuluta canja gakwe, gi no hanya — a se tsaka nguvhu.

Ahati lava va nga zama ku phasa Jesu ke? Wutshan’wini ga ku tsaka ni wanuna loye a nga hanyisilwe, a vaFarisi va no tekela ku suka va famba va tlhela ‘va ya tlhangana ni va ka Herodhi, va xuxa cikungo hi [Jesu], ca lezvaku va ta mu dayisa kuyini.’ (Marku 3:6) Ko khwatsi a  ntlawa lowu wa politika wu wa wumbiwa hi vakhongeli va nga vitaniwa ku vaSadhusi. Hi tshamela ga vona, a vaSadhusi ni vaFarisi va wa nga zwanani. Kanilezvi ka cikhati leco, va no patsana, va zwanana ka mhaka ya ku vhukela Jesu.