U zi wonisa kuyini? Xana a tiyimpi ta amukeleka ka Nungungulu? Loku zi hi tano, i yima kwihi Nungungulu ka tiyimpi ta nyamutlha? A mihlamulo ya ziwutiso lezi yi nga khumba mawonela ya wena hi tiyimpi. Hi xikombiso, loku u wo tiva lezaku Nungungulu a nga vumeleli a tiyimpi ntsena, kanilezi i tlhela a seketela a ntlawa lowu wenawu u wu seketelako ka yimpi yo kari, kuzilava u wa ta tizwa khwatsi ka ntlawa lowo, hi kutiyiseka lezaku a ntlawa wa nwina wu ta hlula. Hi tlhelo ginwani, u wa ta ti zwisa kuyini loku u wo tiva lezaku Nungungulu i seketela a ntlawa lowu wunwani? Kuzilava u wa ta ehleketa khwatsi hi lomu u faneleko ku yima kona.

Ku na ni mhaka ya hombe yi patsekako. A ku tiva lezi Nungungulu a ti wonisako zona tiyimpi zi nga khumba a mawonela ya wena hi Nungungulu. Loku ku hi lezaku u munwe wa lava va vangelweko zikarato hi tiyimpi, a zi kanakanisi lezaku wa wu lava hlamulo wa xiwutiso lexi: Hi laha a vanwani va wulako ha kona, xana Nungungulu muranzi wa yimpi loyi a kucetelako lezaku kuva ni kuxaniseka ku yelanako ni tiyimpi, kutani loyi a nga khataliko hi kuxaniswa ka lava va nga hiko na nanzu?

U nga ha hlamala nguvu hi ku tiva lezaku a hlamulo wa Biblia wu hambana nguvu ni mawonela lawo. A xinwani kambe, kusukela kale kala nyamutlha, a mawonela ya Nungungulu hi tiyimpi a ma se cica. A hi wone lezi a Biblia gi wulako xungetano hi lezi Nungungulu a nga ti wonisa zona tiyimpi xikhatini xa kale ni ka zana ga malembe go sangula, a xikhati lexi Jesu a nga hi laha misaveni. Lezo zi ta hi vuna ku wona lezi Nungungulu a ti wonisako zona tiyimpi nyamutlha niku xana ti tava xipanze xa wumanziko ga vanhu ke.

A kuva Nungungulu wutsumbu a lwile yimpi ni vaGipite zi komba lezaku a hi tontlhe tiyimpi a ti alako. Ka zikhati zo kari, i lo leletela vaIsraeli lezaku valwa yimpi. Hi xikombiso, i lo va ruma kulwa yimpi ni vaKanani, lava va nga hi vanhu vo biha nguvu. (Deuteronome 9:5; 20:17, 18) Nungungulu i lo leletela Hosi Davida lezaku alwa ni vaFilistia lava va nga va xanisa. Nungungulu i lo tlhela a mu komba mano a nga fanele ku ma tirisa kasi a hlula. — 2 Samueli 5:17-25.

A matimu lawa ya Biblia ma komba lezaku loku a vokari va lava ku xanisa a vaIsraeli, Nungungulu i wa vumelela a tiyimpi to kari kasi a vanhu vakwe va ti vikela, va tlhela va vikela wukhozeli ga lisine lezaku gi nga fuvi. Wona timhaka-tshinya tinharu xungetano hi tiyimpi leti Nungungulu a layileko lezaku ti lwiwa.

1. NUNGUNGULU HI YENA A NGA KARI A YIMISA LAVA VA NGA WA TAYA YIMPINI. Ka khati go kari, Nungungulu i lo byela vaIsraeli aku: “A hi nwina mu ta ngalwa yimpini leyi.” Hikuyini a nga wula lezo? Nungungulu wutsumbu hi yena a nga wa ta va lwela. (2 Kronekele 20:17; 32:7, 8) I lo maha lezo hi makhati yo tala, a ku fana ni lezi a nga maha le Gipite. Ka makhati manwani, Nungungulu i lo ruma vanhu vakwe le Israeli wa kale lezaku valwa tiyimpi leti a nga ti vumelela, ku nga leti ti nga patsa kuhlayiseka ni ku vikela Tiko gabye ga Xitsumbiso. — Deuteronome 7:1, 2; Joxua 10:40.

2. NUNGUNGULU I WA WULA KU HI RINI A YIMPI YO KARI YI TO MAHEKA. A malanza ya Nungungulu ma wa fanele kuva ni lihlaza-mbilu ma rinzela xikhati xi yimisilweko hi Nungungulu xa lezaku valwa ni vaxanisi vabye ni wubihi legi gi nga va ranzele. Loku xi nga se chikela xikhati lexo va wa nga faneli kulwa. Loku valwa na va nga se byeliwa nchumu, va wa nga amukeleki ka Nungungulu. Hi lisine, a Biblia gi komba lezaku a xikhati lexi a vaIsraeli va nga ti nghenisela yimpini na va nga vumelelwangi hi Nungungulu, va wa tshovela mihanzu yo bava.a

3. 

   NUNGUNGULU A NGA TSAKI HI KUFA KA VANHU, HAMBU LAVA VO BIHA. Jehova Nungungulu Xibuka xa wutomi ni Muvangi wa vanhu. (Tisimu 36:9) Hikwalaho, a nga zi lavi ku wona vanhu na vafa. Hambulezo, lexi xi nga tsakisiko hi lezaku ku na ni vanhu vo biha va zamako ku xanisa vanwani hambu ku va daya. (Tisimu 37:12, 14) Kasi ku mbheta wubihi lego, a zikhati zinwani Nungungulu i wa vumelela tiyimpi ta kulwa ni wubihi lego. A xinwani kambe, ka wontlhe malembe lawa a vaIsraeli va nga maha tiyimpi leto, Nungungulu i wa kombisa “wuxinji” ni “ku nonoka ku zangara” ka valala va vaIsraeli. (Tisimu 86:15, Tradução do Novo Mundo) Hi xikombiso, i lo leletela lezaku na vaIsraeli va nga se ya vukela doropa go kari, va wa fanele ku gi “kombela hi kurula,” kasi va nyika lungelo a vahanyi va doropa lego lezaku va cica mahanyela yabye ni ku potsa tiyimpi. (Deuteronome 20:10-13) Hi ndlela leyo, Nungungulu i lo kombisa lezaku a nga ‘xalaliswi hi kufa ka wakubiha; kanilezi i xalaliswa hi kuhunzuluka ka wakubiha a ndleleni yakwe a hanya.’ — Ezekieli 33:11, 14-16.b

Kota lezi hi zi wonileko, xikhatini xi hunzileko, Nungungulu i wa wona tiyimpi kota ndlela yi faneleko ya ku mbheta a tixanisa to hambanahambana ni wubihi. Kanilezi, hi Nungungulu — na ku nga hi vanhu — loyi a nga wula a ku hi rini a yimpi yo kari yi faneleko ku maheka niku hi vamani lava va faneleko ku patseka. Xana Nungungulu i walwa tiyimpi hi manyawunyawu ya ku lava ku kombisa lezaku wa zi ranza ku halata nkhata? Ne ni kutsongwani! Hi lisine wa venga tihanyi. (Tisimu 11:5) Xana a mawonela ya Nungungulu ma cicile a xikhati lexi Jesu Kristu, a N’wana wa Nungungulu, a nga sangula ntiro wakwe ka zana ga malembe go sangula ke?

Zini zi nga humelele? Hikuyini Nungungulu a nga kala ku vikela vaJuda, a ku fana ni lezi a nga mahile ka xikhati xi hunzileko? Kutani ku hikuyini a nga kala ku va vumelela lezaku va ti lwela, kasi va ti tlhatlhisa ka vaxanisi vabye? Xana a mawonela ya Nungungulu hi tiyimpi ma wa no cica? Ahihi. Kanilezi ku na ni zilo zo kari zi nga cicile nguvu xungetano hi vaJuda. Va wa alile Jesu, a N’wana wa Nungungulu, kota Messia. (Mitiro 2:36) Hikwalaho, kota tiko, va wa lahlekelwe hi kuzwanana kabye ko hlawuleka na Nungungulu. — Mateu 23:37, 38.

A tiko ga vaJuda ni Tiko ga Xitsumbiso ma wa nga ha vikelwi hi Nungungulu, niku hi lisine a vaJuda va wa nga ta halwa yimpi yi amukelekako ka Nungungulu kutani a yi seketelako. Kota lezi Jesu a nga profetile, a zikatekiso za Nungungulu zi wa susilwe ka tiko ga Israeli wa nyama ziya ka tiko giswa, ku nga Israeli wa moya. Hi nzhako ka xikhati lava va nga wumba tiko lego, a Biblia gi lo va vitana ku “vaIsraeli va Nungungulu.” (Va Le Galatia 6:16; Mateu 21:43) A bandla ga maKristu ma totilweko hi moya gi lova vaIsraeli va Nungungulu va moya. Ka zana ga malembe go sangula, a maKristu lawo ma lo byeliwa lezi hi kukongoma: “Makunu mu tiko ga Nungungulu.” — 1 Pedro 2:9, 10.

Kota lezi a maKristu ya zana ga malembe go sangula ma nga hi “vaIsraeli va Nungungulu,” xana Nungungulu i va lwele kasi ku va tlhatlhisa ka tshikelelo wa vaRoma? Kutani ku i va vumelele kulwa ni lava va nga va xanisa? Ahihi, a nga mahangi lezo. Hikuyini? Loku zita mhakeni ya tiyimpi leti ti vumelelweko hi Nungungulu, hi yena yece a nga kari a wula ku hi rini a yimpi yo kari yi to maheka, kota lezi hi zi wonileko ka nzima yi hunzileko. Nungungulu a nga lwelangi maKristu ya zana ga malembe go sangula, ge hambu ku va vumelela ku patseka ka tiyimpi ta tiko. Handle ko kanakana, ka zana ga malembe go sangula ku wa nga hi xikhati xa Nungungulu xa kulwa ni wubihi ni tixanisa.

Hikwalaho, a kufana ni malanza ya Nungungulu ya xikhatini xi hunzileko, a maKristu lawo ya zana ga malembe go sangula ma wa fanele ku rinzela kala ku chikela xikhati xa Nungungulu xa ku mbheta wubihi ni tixanisa. Ka xikhati xalexo, va wa nga vumelelwi hi Nungungulu a kuva va ti lwela ka valala vabye. Jesu Kristu i dlunyatisile mhaka leyi ka tigonzo takwe. Hi xikombiso, a nga leletelangi valanzeli vakwe lezaku valwa, kanilezi i lo va byela lezi: “Ranzani valala va nwina, mu kombelela lava va mu xanisako.” (Mateu 5:44) Na a wulawula hi xikhati lexi a doropa ga Jerusalema ka zana ga malembe go sangula gi nga wa ta dumelwa hi mabutho ya Roma, Jesu i lo gonzisa vapizani vakwe lezaku va ngalwi, kanilezi va tsutsuma — ku nga lezi va mahileko. — Luka 21:20, 21.

Tlhatakumbiri, hi ku pimiselwa hi moya wa ku basa, mupostoli Paule i lo tsala lezi: “Mu nga ti photeli, . . . hakuva ku tsalilwe ku ngalo: A kuphota ka mina, mina nzi ta tlhelisela, ku wula Hosi.” (Va Le Roma 12:19) Paule i wa tshaha lezi Nungungulu a nga zi wulile kusanguleni kota lezi zi tsalilweko ka Levi 19:18 na Deuteronome 32:35. Kota lezi hi zi wonileko ka nzima yi nga hunza, a ndlela yinwe leyi Nungungulu a nga photela ha yona a vanhu vakwe xikhatini xa kale ku wa hi ku va vuna kulwa ni valala vabye. Hikwalaho, a magezu ya Paule ma komba lezaku a mawonela ya Nungungulu hi tiyimpi a ma cicangi. Ka zana ga malembe go sangula, Nungungulu i wa ha wona yimpi kota ndlela ya ku photela malanza yakwe ni ku mbheta tixaka tontlhe ta tixanisa ni wubihi. Hambulezo, khwatsi hi xikhatini xi hunzileko, Nungungulu hi yena a nga wula ku hi rini a yimpi yo kari yi to maheka niku hi vamani lava va faneleko ku patseka.

Zi te dlunya lezaku Nungungulu a nga vumelelangi maKristu ya zana ga malembe go sangula lezaku malwa. Ahati inyamutlha ke? Ku na ni ntlawa wa vanhu lowu Nungungulu a wu vumelelako kulwa yimpi? Xana zalezi xikhati xa kuva Nungungulu a lwela malanza yakwe? Nungungulu i ti wonisa kuyini tiyimpi inyamutlha? A nzima yo gumesa ka xaxamelo lowu yi ta hlamula ziwutiso lezi.

A kusangula, kuma chavelelo ka lisine leli: Nungungulu wa ku wona kuxaniseka ku nga kona misaveni inyamutlha, niku i lava ku maha xokari. (Tisimu 72:13, 14) Lomu ka Mhaka yakwe, a Biblia, Nungungulu i tsumbisa lezaku lava ‘va xanisekako va ta nyikwa kuhumula.’ Rini? “Laha Hosi Jesu a ta nga wonekeliswa hi le tilweni zinwe ni tingelosi ta ntamu wakwe . . . a ta va tlhelisela lava va nga mu tiviko Nungungulu, ni lava va nga ingisiko ivangeli ya Hosi ya hina Jesu.” (2 Va Le Tesalonika 1:7, 8) A kuwonekeliswa loku ka Jesu ku ta maheka xikhatini xi tako, lexi a Biblia gi xi vitanako ku “kulwa ka siku lego ga hombe ga Nungungulu wa Ntamu-wontlhe,” gi tiviwako kambe ku i Har–Magedoni. — Kuvululelwa 16:14, 16.

Ka yimpi leyo yi tako, Nungungulu a nga ta tirisa vanhu lezaku valwa ni wubihi, kanilezi i ta tirisa N’wana wakwe Jesu Kristu na a hi zinwe ni zivangwa za moya za ntamu. A mintamu ya le tilweni yi ta fuvisa tixanisa tontlhe. — Isaya 11:4; Kuvululelwa 19:11-16.

Kala nyamutlha, a mawonela ya Nungungulu hi yimpi a ma se cica. Wa ha simama ku wona yimpi kota ndlela yo mbheta wubihi ni tixanisa. Kanilezi khwatsi hi lezi zi nga hi zona kusukela kale, Nungungulu hi yena loyi a wulako a ku hi rini a yimpi yo kari yi faneleko ku maheka niku hi vamani lava va faneleko ku patseka. Kota lezi hi zi wonileko, Nungungulu i sina a wulile lezaku a yimpi leyi yi to fuvisa wubihi ni ku tlhatlhisa lava va xanisekako yi ta maheka xikhatini xa ha tako, niku yi ta lwiwa hi N’wana wakwe, Jesu Kristu. Lezo zi lava ku wula lezaku a tiyimpi leti ti lwiwako laha misaveni inyamutlha a ti amukeleki ka Nungungulu, na ku nga khataliseki a kuzwala ka zigelo za kona.

Kasi ku kombisa: Ehleketa hi majaha mambiri ya vakamakabye, lawa ma sangulako kulwa a papai wabye na a nga hi kona. Zonake ma tsika kulwa hi xikhatanyana, ma fonela papai wabye hi telefone. A munwe i wula lezaku loyi munwani hi yena a nga ranga a muba, kanilezi loyi munwani a wula lezaku i wo mu xanisa. A munwe ni munwani wabye i khongotela a papai wabye, na a rinzela lezaku a yima naye. Hambulezo, anzhako ka kuva a zwile lezi vontlhe va nga wula, a papai wabye i va byela lezaku va nyima kulwa va tlhela va mu rinzela kala a wuya, kasi a ta lulamisa mhaka leyo. A majaha lawo ya mambiri ma nyima kulwa hi xikhati xo kari. Kanilezi, na zi nga seya kule, ma tlhela malwa kambe. Loku a papai wabye a chikela kaya, a nga xalali hi vontlhe va vambiri, zonake a va tsayisa hi lezi va nga kala ku mu ingisa.

Inyamutlha, a matiko ma nga ka tiyimpi ma kombela seketelo wa Nungungulu hi kukhanzakanya. Kanilezi, Nungungulu a nga seketeli tiyimpi ta nyamutlha. Wutshanwini ga lezo, lomu ka Mhaka yakwe, a Biblia, i ngalo: “Mu nga tlheliseli a munhu kubiha hi kubiha,” niku, “mu nga ti photeli.” (Va Le Roma 12:17, 19) Tlhatakumbiri, i wulile lezaku a vanhu va wa fanele ku “mu rinzela hi lihlaza-mbilu” kasi a maha xokari, ku nga lezi a to zi maha yimpini ya Har–Magedoni. (Tisimu 37:7) A xikhati lexi a matiko ma tsanzekako ku rinzela Jehova, ma simama ku tirisa tiyimpi, i wona tiyimpi leto kota mitiro ya tihanyi yi nga faneliko, niku a yi mu tsakisi. Hikwalaho, yimpini ya Har–Magedoni, Nungungulu i ta kombisa zanga yakwe hi kuva a lulamisa timhaka ta matiko, a tlhela a “maha a tiyimpi ti khawula kala magumelweni ya misava.” (Tisimu 46:9; Isaya 34:2) Kunene, a Har–Magedoni yi tava yimpi yi to fuvisa tiyimpi tontlhe.

A kufuviswa ka tiyimpi, manwe ya makatekwa yo tala ma to nehiwa hi Mufumo wa Nungungulu. Jesu i wulawulile hi mufumo lowo ka mukhongelo wakwe wo tiveka nguvu. I te ngalo: “A wute mufumo wa wena. Kuranza ka wena a ku mahiwe misaveni, kota lezi ku mahiwako le tilweni.” (Mateu 6:10) A Mufumo wa Nungungulu wu nga ta fuvisa tiyimpi ntsena, kanilezi wu ta tlhela wu fuvisa a mutsu wa kona, ku nga wubihi.a (Tisimu 37:9, 10, 14, 15) A zi hlamalisi lezi a valanzeli va Jesu va rinzelako a makatekwa ya Mufumo wa Nungungulu hi mahlo yo pswhuka. — 2 Pedro 3:13.

Hambulezo, hi fanele ku rinzela xikhati xo kota kwihi kasi a Mufumo wa Nungungulu wu mbheta tixanisa ni wubihi gontlhe? A kutatiseka ka ziprofeto za Biblia ku komba lezaku hi hanya “masikwini yo gumesa” ya matshamela yo biha ya tiko legi. (2 Timote 3:1-5)b Lokuloku, a Mufumo wa Nungungulu wu ta mbheta zilo zo biha zi mahekako masikwini lawa yo gumesa hi yimpi ya Har–Magedoni.

Kota lezi zi kombisilweko kusanguleni, lava va to loviswa yimpini yo gumesa ku tava lava va nga “ingisiko ivangeli ya Hosi ya hina Jesu.” (2 Va Le Tesalonika 1:8) Kanilezi alakanya lezi, Nungungulu a nga tsaki hi kufa ka munhu, a ku patsa ni wa kubiha. (Ezekieli 33:11) Kota lezi a kalako a nga “ranzi lezaku ku lova ni munwe” ka yimpi yo gumesa, i kari a maha malulamiselo ya lezaku a mahungu yo saseka xungetano hi Hosi Jesu ma “kanelwa misaveni yontlhe, kasi [mava] wukustumunyu ka matiko wontlhe” na ku nga se chikela kugumesa. (2 Pedro 3:8, 9; Mateu 24:14; 1 Timote 2:3, 4) Kunene, hi ku tirisa ntiro wo xumayela wu mahiwako hi Timboni ta Jehova misaveni yontlhe, inyamutlha a vanhu va kari va kuma lungelo ga ku tiva Nungungulu, va ingisa mahungu yo saseka xungetano hi Jesu, kasi va ta hanya va wona xikhati lexi ku to kala ku nga ha hi na tiyimpi.