Loku uzwa a magezu yaku: “A kugumesa ku laha kusuhani!” zini zi taku ka maalakanyo ya wena? U alakanya a mufundisa a yimileko laha ka xiluvelo xa chechi na a wulawula hi gezu ga hombe na a khanyisa lezi a zi wulako hi miri, lezo na a hi ni Biblia lomu mandleni? Kutani u alakanya a wanuna wa malevu, a yimileko laha ka mahanzakanya ya tindlela, a bohileko a nghanju yo leha na a yi tiyisile hi lingoti lomu xiwunwini, na a hi ni nchumu xi nga tsaliwa mahungu yo tshisa xungetano hi kugumesa ka tiko? A ku alakanyela a zilo lezo na zi maheka zi maha vo kari va karateka, kanilezi a vanwani zi va vangela kukanakana hambu ku va hlekisa futsi.

A Biblia gi ngalo: ‘A kugumesa ku ta chikela.’ (Mateu 24:14) A ximaho lexo xi tlhela xi vitaniwa ku i ‘siku ga hombe ga Nungungulu’ ni “Har-Magedoni.” (Kuvululelwa 16:14, 16) Hi lisine, ku na ni pfilupfilu ya hombe xikari ka wukhongeli go tala hi mhaka leyi, ni kuhulumetela ko kala magumo. Hambulezo, a Biblia ha goce gi nyika tlhamuselo wo dlunyateka xungetano hi kugumesa — gi komba lezaku xini a kugumesa, gi tlhela gi komba lezi zi nga hiko kugumesa. A Mhaka ya Nungungulu kambe ya hi vuna ku zi wona laha kubaseni lezaku xana a kugumesa ku laha kusuhani ke. Lexi xi tsakisako nguvu, hi lezaku yi hi gonzisa ku hi nga maha yini kasi hi pona! Hambulezo, hi ta sangula hi ku dlunyatisa zilo, hi tlhamusela a ku xini a kugumesa. Makunu, hi kuya hi Biblia, xini a “kugumesa”?

LEZI ZI NGA HIKO KUGUMESA

1. A HI KULOVISWA KA MISAVA.

   A Biblia gi ngalo: ‘Nungungulu i yimisile misava ziseketelweni za yona, yi nga ta tsekatseka kala kupinzuka.’ (Tisimu 104:5) A mutsalo lowu ni yinwani yi hi tiyisekisa lezaku Nungungulu a nga ta tshuka a fuvisa misava, ge hambu ku vumelela lezaku yi loviswa! — Mutshawuteli 1:4; Isaya 45:18.

2. A HI XIMAHO XI TO HALAHALA XI HUMELELA.

   A Biblia gi wula lezaku a kugumesa ku vekelwe xikhati — Nungungulu i vekile xikhati xo kongoma xa kugumesa. A Biblia gi ngalo: “Xungetano hi siku lego kutani xikhati lexo, a nga kona ni munwe a zi tivako, hambu ni tingelosi ta le tilweni, hambu ni N’wana, sine Dadani yece. Tlharihani, mu rinzela; hakuva a mu xi tivi a xikhati xi yimisilweko.” (Marku 13:32, 33, NM) Nungungulu (“Dadani”) i vekile a “xikhati xi yimisilweko” ku nga xikhati lexi a kugumesa ku to sangula.

3. A KUGUMESA KU NGA TA TISIWA HI VANHU KUTANI HI NCHUMU WO KARI WU TOWA HI LE TILWENI WU LOVISA MISAVA.

   Zini zi to nehiwa hi kugumesa? A bhuku ga Kuvululelwa 19:11 gi ngalo: “Nzi lo wona tilo na gi vululekile, ku woneka a haxi go basa, ni loyi a nga khilele ka gona i vitanwa Kutsumbeka,” ni Lisine. A vesi 19 giya mahlweni giku: “Nzi lo wona xihari ni tihosi ta misava, ni mabutho ya tona, na va tsombene a kulwa ni loyi a khileleko haxini ni yimpi yakwe.” (Kuvululelwa 19:11-21) Hambu lezi a mawulawulela yo tala ma tirisiwako ka mavesi lawa ma nga yo fananisa, hi nga tekela a ku zwisisa lezi: Nungungulu i ta rumela a butho ga tingelosi lezaku ti ta lovisa a valala vakwe.

XINI A KUGUMESA?

1. KUGUMESA KA MIFUMO YA VANHU YI KALAKO YI NGA ZI KOTI A KU LULAMISA A ZIKARATO ZA VANHU.

   A Biblia gi tlhamusela lezi: “Nungungulu wa le tilweni i ta vuxa a mufumo wu to kala wu nga lobyiswi, ni wuhosi ga wona cima gi nga ta nyikelwa ka ginwani tiko. Wu ta panza wu lovisa yontlhe mifumo leyi, wona wu ku tsonzoma kala kupinzuka.” (Danieli 2:44) Kota lezi zi wulilweko kusanguleni, ka xidokho xa wu 3, ku tava ni kuloviswa ka “tihosi ta misava, ni mabutho ya tona,” leti ti to ‘tsombana kasi a kulwa ni loyi a khileleko haxini ni yimpi yakwe.’ — Kuvululelwa 19:19.

2. KUGUMESA KA TIYIMPI, WUGEVENGA, NI WUBIHI.

   ‘Nungungulu i fuvisa tiyimpi kala magumelweni ya misava.’ (Tisimu 46:9) ‘Ntsena a valulamileko hi vona va to aka tikweni, ni lava va mbheleleko va ta sala ka gona. Kanilezi a vakubiha va ta susiwa laha misaveni, ni vakanganyisi va ta tsuwulwa ka yona.’ (Mavingu 2:21, 22) “Langutani nzi maha zilo zontlhe ziva ziswa.” — Kuvululelwa 21:4, 5.

3. KULOVISWA KA WUKHONGELI LEGI GI KANGANYISAKO VANHU GI TLHELA GI NGA MAHI LEZI NUNGUNGULU A ZI LAVAKO.

   ‘A vaprofeti va profeta mawunwa, ni vapristi va fumela hi mintamu ya vona wutsumbu. Kanilezi mu ta maha yini loku a kugumesa ku chikela?’ (Jeremia 5:31) “A vanyingi va taku ka mina hi lego siku: Hosi, Hosi, a hi profetangi hi vito ga wena ke; hi vito ga wena a hi hlongolangi madimoni ke; a hi mahangi zirewukiso zo tala hi vito ga wena ke? Zonake nzi taku ka vona: Cima nzi wa nga mu tivi; sukani ka mina, nwina vaonhi”! — Mateu 7:21-23.

4. KULOVISWA KA VANHU VA VANGAKO NI KU SEKETELA A MATSHAMELA YA TIKO, LAWA HI MA WONAKO INYAMUTLHA.

   Jesu Kristu i te ngalo: A xiseketelo xa kulamula hi “lezaku a kuwonekela ku tile misaveni, kanilezi vanhu va ranzile munyama ku hunza kuwonekela; hakuva mitiro yabye yi wa bihile.” (Johani 3:19) A Biblia gi wulawula hi kuloviswa ku mahekileko misaveni yontlhe xikhatini xa wanuna wa kukholwa, Noa. ‘A misava leyi yi nga hi kona ka xikhati lexo yi lo khulungelwa hi mati, yi lova. Kanilezi a matilo laya ma nga kona makunu, ni misava, zi hlayiselwe nzilo hi gezu galego, zi vekelwe a siku ga kulamulwa ni ga kulobyiswa ka vanhu lava va nga chaviko Nungungulu.’ — 2Pedro 3:5-7.

Wona lezaku “a siku ga kulamulwa ni ga kulobyiswa” legi gi tako, gi fananiswa ni kuloviswa ka “misava” ya xikhatini xa Noa. Misava muni yi nga lovisiwa? A misava ya hina leyi hi hanyako ka yona a yi lovisiwangi. Kanilezi lava va nga ‘lovisiwa’ “vanhu lava va nga chaviko Nungungulu” — ku nga valala va Nungungulu. Nzeni ka ‘siku ga Nungungulu ga kulamula,’ lava va hlawulako a ku ti maha valala va Nungungulu vonawu va ta lovisiwa. Kanilezi, a vanghana va Nungungulu va nga ta lovisiwa, a ku fana ni lezi Noa ni ngango wakwe va nga kala ku lovisiwa. — Mateu 24:37-42.

Hi nga alakanyela lezi a misava leyi yi to sasekisa zona anzhako ka kuva Nungungulu a lovisile a kubiha kontlhe! Zi laha kubaseni lezaku lezi a Biblia gi zi wulako xungetano hi kugumesa mahungu yo saseka na ku ga hi ya kubiha. Kanilezi u nga ha ti wutisa lezi: ‘A Biblia ga hi byela a ku hi rini a kugumesa ku to chikela? Ku ngava lezaku ku laha kusuhani ni ku chikela? Nzi nga ponisa kuyini ka siku lego?’

Xana Nungungulu i ta tsika vanhu va simama ku fumela vanwani a tlhela a veka mhangweni a wumanziko ga vanhu? Ahihi, kota lezi hi sinako hi zi wonile, yena i ta zi nghenela a tlhela a fuvisa a wusiwana ni kutsimbeketwa loku ku simamako hi malembe yo tala. A Muvangi wa vanhu ni wa misava i lava ku u tiva lezaku a xikhati xakwe xa ku maha xo kari xi laha kusuhani. I gi kombisisa kuyini a wutivi lego ga lisima?

Ehleketa hi mufananiso lowu: Loku u enza hi mova, kuzilava u ranga hi ku hlola ndlela ya kona hi ku tirisa a Internet, mimapa, ni zileletelo zinwani zi tsalilweko. Laha u fambako zonake u wona a zikombiso ni zilo zinwani u zi kumileko a xikhati lexi u nga hlola ndlela, u tekela ku tiyiseka lezaku hakunene u laha kusuhani ni ku chikela lomu u yako kona. Hi kufanana, Nungungulu i hi nyikile a Mhaka yakwe, leyi yi wulawulako hi kucica ka hombe ni ko dlunyateka loku ku nga wa ta humelela misaveni yontlhe. Laha hi wonako a kucica loko na ku humelela, hi tekela ku tiyiseka lezaku hi hanya xikhatini lexi a kugumesa ku nga laha kusuhani.

A Biblia gi tlhamusela lezaku a vanhu va wa ta chikelelwa hi xikhati xo hambana ni zontlhe, lexi xi nga wa ta humelela xikhatini xa kugumesa. Ka xikhati lexo ku wa tava ni kupatsana ka zimaho ni matshamela zi nga kala zi nga se tshuka ziva kona kusukela kuvangiweni ka vanhu. Ehleketa hi zikombiso zo kari zi nga lomu ka Mhaka ya Nungungulu.

1. KUCIKA KA MISAVA A xiprofeto xi nga ka Mateu xipimo 24 xi xaxameta a zikombiso zo hambanahambana lezi zi nga wa ta humelela laha misaveni. A zikombiso lezo zi wa ta komba a “kugumesa ka tiko” kutani kugumesa ka mafambisela ya zilo, zonake zi yisa ka xikhati lexi ‘ku nga wa ta chikela a kugumesa.’ (Mavesi 3, 14) A zikombiso lezo zi patsa a tiyimpi ta hombe, tindlala, kutsekatseka ka misava ka matshamu yo hambanahambana, ku engeteleka ka ku kala nayo, kuvumaleka ka liranzo, kutikarata ka hombe ka varangeli va wukhongeli ko khohlisa vanhu. (Mavesi 6-26) Lisine lezaku a zilo lezo zi sina zi humelela hi malembe yo tala. Hambulezo, laha a kugumesa ku yako ku tshinela, zontlhe zi wa ta humelela ka nguva yinwe yo tala hi zikarato. Niku zi wa tava xikari ka zikombiso zinharu zi lanzelako.

2. MATSHAMELA YA VANHU A Biblia gi wula lezaku ‘a masiku yo gumesa’ — ku nga xikhati lexi xi nga wa ta lanzelwa hi kugumesa — ma wa ta woneka hi kuwa ka matshamela ya vanhu. Hi gonza lezi: A “vanhu va ta ti ranza wutsumbu, a varanzi va mali, a vamatshanza, a va manyanga, a va tihlamba, a va nga ingisiko vapswali vabye, a va nga bongiko, a va nga basangiko, lava va nga ranziko a va ka kabye, lava va nga tsetseleliko, a valumbeti, lava va nga tiviko ku ti khoma, lava va lunya, lava va nga ranziko zinene, lava va nga tsumbekiko, va xikanikani, va ti kukumukisako, lava va ranzako ku ti tsakisa ku hunza ku ranza Nungungulu.” (2 Timote 3:1-4) Lisine lezaku a ku nga kombisi xichawo ka vanhu-kulori za kale, kanilezi, ntsena “masikwini yo gumesa” hi kona a matshamela lawo ma nga wa ta hunzeleta nguvu laha ka kuza a nguva leyo yi vitaniwa ku ‘xikhati xa zikarato’. Wa ma wona a matshamela lawo yo biha nguvu inyamutlha?

3. KU ONHIWA KA MISAVA A Biblia gi wula lezaku Nungungulu i ta “lovisa lava va onhako misava.” (Kuvululelwa 11:18) Xana a vanhu va wa ta onha misava hi tindlela muni? A nguva leyi Noa a nga hanya ka yona yi tlhamuselwa hi ndlela yo fana: “A misava yi wa onhekile mahlweni ka Nungungulu, ni misava yi wa tele hi tihanyi. Nungungulu i lo wona lezaku a misava yi wa onhekile.” Hikwalaho, Nungungulu i lo wula lezi hi kubiha ka vanhu lavo: “Nzi ta va lovisa.” (Genesisi 6:11-13) Wa wona a zikombiso zo kari zi kombako lezaku a misava yi kari yi tala hi tihanyi? Tlhatakumbiri, a vanhu inyamutlha va ka xiyimo lexi xi kalako xi nga se tshuka xiva kona: A vanhu va na ni ntamu wa ku onha misava hi ku daya a vanhu vontlhe va nga ka yona. Va na ni zibhamu lomu mawokweni yabye. Niku a misava yi kari yi onhiwa hi ndlela yinwani kambe. Lezi zi mahako lezaku kuva ni wutomi laha misaveni — ku nga moya lowu hi hefemulako, kutirisana ka zihari ni tisinya lezaku zi hanya, ni mati — zi kari zi onhiwa hi kota ya kuva a vanhu va zi tirisa hi ndlela ya hava.

Ti wutisi lezi: ‘Xana ka zana ga malembe gi hunzileko, a vanhu va wa hi ni ntamu wa ku zi kota ku ti lovisa ha voce?’ Kanilezi, zezi a vanhu va tirisa a ntamu lowo kasi ku maha zibhamu za hombe ni wa ku onha a misava. A kuanza ka tekinolojiya ku woneka na ku hunza a wutlhari ga munhu ga ku zwisisa kutani ku wonelela a wuyelo ga yona. Hambulezo, a wumanziko ga vanhu laha misaveni a gi mahelwi ziboho kutani ku wonelelwa hi vanhu. Na wutomi ga vanhu gi nga se loviswa laha misaveni, Nungungulu i ta zi nghenela hi kuva a lovisa lava va onhako misava. Hi yena a tsumbisako lezo!

4. NTIRO WA KUXUMAYELA WU MAHIWAKO MISAVENI YONTLHE A xipanze xinwani xa xiprofeto xi wulile lezaku ku wa ta mahiwa a ntiro wo kari wa hombe. Hi gonza lezi: “A ivangeli leyi ya mufumo yi ta kanelwa misaveni yontlhe, kasi yiva wukustumunyu ka matiko wontlhe; hi kona ku ta nga chikela a kugumesa.” (Mateu 24:14) A tsima lego ga kuxumayela gi wa ta hambana nguvu ni wukhongeli go tala legi gi zamako ku ti kokela vanhu hi kufamba ka malembe. Nzeni ka masiku lawo yo gumesa, ku wa ta huwelelwa nguvu a mahungu yo kongoma ku nga lawa: “A ivangeli leyi ya mufumo.” Xana wa tiva a ntlawa wo kari wa wukhongeli wu vuvumisako a mahungu lawo yo hlawuleka? Niku hambu loku a vokari va wonekisa ku khwatsi va xumayela a mahungu lawo, xana i ntlawa wa vanhu vo kari va lomu xipanzeni, kutani va hangalasa a ivangeli “misaveni yontlhe, kasi yiva wukustumunyu ka matiko wontlhe”?

A site www.jw.org/tsc yonawu yi wulawula nguvu hi “ivangeli leyi ya mufumo.” A site leyi yi na ni mabhuku ma tlhamuselako a mahungu lawo hi tirimi to hunza 700 wa tona. Xana wa tiva a vanwani va xumayelako a mahungu yo saseka ya Mufumo hi ndlela leyo misaveni yontlhe? Ka xikhati xa kale nguvu na ku nga seva ni Internet, a Timboni ta Jehova ti wa tiviwa hi kutikarata ka tona ka ku xumayela a mahungu yo saseka xungetano hi Mufumo wa Nungungulu. Kusukela hi 1939, a kapa yinwe ni yinwani ya revista A Murinzeli yi na ni magezu lawa ma nge: “I Huwelela a Mufumo wa Jehova.” A bhuku go kari gi nga wulawula hi wukhongeli gi lo wula lezaku a ntiro wa Timboni ta Jehova wa kuxumayela “a wu fani ni wunwani hi kuanza ka wona ni wutshamu legi ti xumayelako ka gona.” A wukustumunyu lego gi vuvumisa a mahungu yo saseka ya lezaku lokuloku ‘a kugumesa ku ta chikela’ hi ku tirisa a Mufumo wa Nungungulu.

MHAKA YA LISIMA MATINWINI YA MISAVA

Xana wutomini ga wena wa ku wona a kutatiseka ka zikombiso lezi za mune za Biblia zi tlhamuselweko ka nzima leyi? Hi xipimo xo hunza a 100 wa malembe, a revista legi gi nyika a vagonzi va gona a mahungu xungetano hi zimaho zi humelelako misaveni yontlhe kasi ku va vuna ku wona lezaku a kugumesa ku laha kusuhani. Hi lisine, a vakaneti vo kari, va wula lezaku lezi zi wonekisako ku khwatsi lisine la zilo, mawonela ntsena ya vanhu niku zi mahela ku kholwisa basi. Va tlhela va wula lezaku kota lezi a tindlela ta kubhulisana misaveni yontlhe ti engetelako, wonawu a matshamela ya misava mo engetela kubiha. Hambulezo, ku na ni zikombiso zi humelelako zi kombako lezaku hi kugumeseni ka xikhati lexo xo hambana ni zontlhe matinwini ya vanhu.

A titlhari to kari ti wula lezaku hi kari hi tshinela ka xikhati xa kucica ka hombe ka misava. Hi xikombiso, hi 2014, a bhuku the Science and Security Board of the Bulletin of the Atomic Scientists gi tlharihisile a Hubye ya Kuhlayiseka ya Tlhangano wa Matiko xungetano hi zikarato za hombe ka zontlhe lezi zi vekako vanhu mhangweni. A titlhari ta siensia leti ti tsalileko a bhuku lego ti wulile lezi: “Anzhako ka kuva hi hlolile hi wukheta na hi zama ku tiva zikarato lezo zi vekako vanhu mhangweni, hi wonile lezaku a kuanza ka tekinolojiya hi kona ku nga xikarato xa hombe ku hunza zontlhe.” A vanhu vo tala vaya mahlweni va tiyiseka lezaku hi chikele ka xikhati xa zikarato matinwini ya vanhu. A vahumesi va revista legi ni vagonzi va gona vo tala a va kanakani lezaku a xikhati lexi xo hambana ni zontlhe hakunene masiku yo gumesa ni lezaku a kugumesa ku laha kusuhani. Kanilezi, wutshanwini ga ku chava a xikhati xa ha tako, u ngava ni kutsaka xungetano hi kugumesa. Hikuyini? Hakuva u nga pona a xikhati lexi a kugumesa ku to chikela!

A Biblia gi hi byela lezaku a kugumesa ku ta patsa kulovisa: ‘Ka xikhati lexo ku tava ni kuxaniseka ka hombe, loku ku kalako ku nga se tshuka kuva kona a cima ku vangiwa a misava kala makunu. Loku a masiku ma wa nga komisiwangi, na ku nga hi kona ni munwe a nga wa ta hanyisiwa.’ (Mateu 24:21, 22) Kanilezi, Nungungulu i tsumbisa lezaku a vanhu vo tala va ta pona. I ngalo: “A tiko ga hunza . . . , kanilezi loyi a mahako kuranza ka Nungungulu i ta tshama kala kupinzuka.” — 1 Johani 2:17.

Loku u lava ku pona a kuloviswa ka tiko legi kasi u “tshama kala kupinzuka,” zini u faneleko ku maha? Xana u fanele ku hlengeletela zilo kutani ku longisela a miri wa wena hi ndlela yo kari? Ahihi. A Biblia gi hi kuca ku rangisa zilo zo hambana ni lezo. Hi gonza lezi: ‘Kota lezi zontlhe lezi zi ta nga nyamalaliswa, nwina mu fanele a kuva vanhu va kuyini mahanyeleni wontlhe yo basa ni wukhongeli! Nwina lava mu langutelako mu hatlisisa a kuta ka siku ga Jehova.’ (2 Pedro 3:10-12) A mongo wu komba lezaku “zontlhe lezi” zi to nyamalaliswa zi patsa a tihlengeletano tontlhe ta wuhosi ta tiko legi go biha ni vontlhe va hlawulako wuhosi lego wutshanwini ga ku hlawula Nungungulu. Zi laha kubaseni lezaku loku hi wo ti hlengeletelela a titshomba, lezo zi wa nga ta hi maha hi pona a kuloviswa loko.

Kunene, a kuponisiwa ka hina ku patsa a kuva hi ti hendleleta ka Jehova Nungungulu ni ku gonza xungetano hi mahanyela ma nene hi tlhela hi maha zilo zi mu tsakisako. (Zefania 2:3) Wutshanwini ga ku lanzela a vanhu vo tala inyamutlha, hi tlhela hi kanyisa a zitlharihiso zo dlunyateka za lezaku hi hanya ka xikhati lexo xa lisima, hi fanele ku tshama na hi alakanya “a kuta ka siku ga Jehova.” A Timboni ta Jehova ti nga ku komba hi ku tirisa a Biblia lezaku u nga maha yini kasi u pona ka siku lego gi tako.